""Tweede kamer.
LEfDSCH DAGBLAD Zaterdag ZS Janüarr.
Tweede Blad
Anno TS19.
Brieven van een leidenaar.
(So. T&G59.
uag.cjnfw. v ,'^jcrsas.ra
DCLII.
Het staat er met de brandstoffenvoor-
rieu-ng niet gunstig voor. En nu, na een
bijzonder zackten voorwin ter, toen de £oude
niet 'nópte, het begint te vriezen, ia Leiden
jn ïast. En Leiden vooral. Want wt) komen
hier in de rantsoeneering van het aantai
eenheden bg verschillende andere gemeenten
achteraan. Terwijl in sommige plaatsen reeas
7 8 eenheden zijn gedistribueerd en m
Amsterdam, waar het ook nogal te wen-
schen overlaat, de gezinnen hun zesde e-en-
lieiü al hebben, terwgl de zevende sinds
een paar dagen is aangekondigd, hebben de
Leidcnaars nog maar vijf van het toega-
Öachte minimumrantsoen van elf eenheden.
Met ons verkeeren de ingezetenen van om
liggende gemeenten, die tot hot district Lei
den beboeren, in hetzelfde geval. En dat is
het vooral, wat groote ontstemming Heeft
.vciwekt. Waarom moet het district Lei! m
in dit of-zicht bjj andere gemeenten achter
staan? zoo vraagt men. Men had dit vnt
dusver aldus verklaard: Onze Branistoffen-
Commissie heeft de z.g. zwart© eenhal n:
anthraciet, kolen en cokes, gedurende h?t
zachte weer vastgehouden, om, als eens
naai het oude volksgezegde, met het bongen
Ser dagen het strengen van den winter be
gon, iet* moer te kunnen geven. Als dat v/yo
ware geweest, zouden wij er nu gelukkig
>an toe ztjn. Maar het is niet zoo, helaas!
Juist bet tegendeel is waar. Er is vandaig
oen rreuwe eenheid verkrijgbaar verklaard,
'öoch het daarvoor vereisohte quantum is
peg mot eens aanwezig. Als er van de Rq<cs-
kcler.distribntie niet spoedig eenigen 70 ir-
raad beschikbaar gesteld wordt, zullen de
biandstoffenhandelaren al hun klakten niet
kunnen bedienen. Waren dezen er voor te
yinaen geweest, dan zou er voorlooptg 3lechta
een halve eenheid gedistribueerd zijn.
De reden, dat do gezinnen in het 'district
Leiden minder hebben ontvangen dan haast
overal elders in het land, is dus niet ge
legen in de vooruitziende wgshsid van onze
Brandstoffencommisaie, maar in het nuch
tere feit, dat voor dit district een" minder
aantal eenheden z.g. zwarte brandstoffen be-
gohikbaar gesteld zijn.
En de groote vraag, die de Ingezetenen
beroert en waarvan tal van klachten, die ons
bereikten getuigen, nu is: Aan wie de schuld
Waarvan?
Waarom zendt men uit Den Jïaag minder
naar Leiden dan naar andere gemeenten?
Het' onderzoek, door mij daarover mge-
gteld, heeft mij geleerd, dat de reden daar-
y&n is, dat wg reeds in het najaar een
groote partij bruinkolen en fynkolen van
Se Rijksdisteibuti© hebben ontvangen, ww-
yan briketten zouden worden gemaakt Door
beeren Boot en De Graaf, aan den Zi
jweg, hebben in overleg met de Brandstot-
i fencommiflsie, een kostbare installalie aoen
inrichten en daar zouden brui n kool brik et-
ten vah worden geperst De firma Smu!-
Rers leverde kostbare machines on 9J3 het
(ft© deze briketteering was geloop jn zoo-
ais men zieb had voorgesteld, dau zourèn
jfteze ftïiketten niet alleen voor fabrfekan en
1 .Werkplaatsen, doch'ook voor huisbrand ge-
jbruikt zjjn en Leiden zou beter af gewekt
igc, althans niet minder dan andere plaatsen.
In October is men reeds met de fabricage
begonnen en herhaaldelijk zijn er nfeuw©
proeven genomen, ook na verandering der
;ïcackines en nu schrgven wg haast Februari
'en nog kan mien er geen bruikbare briketten
ran maken.
Ligt de oorzaak van deze mislukking aan
Jfd machines, zooals de Brandstoffencommrv-
eiö meent» of deugen de grondstoffen ntefc?
Ik kan daarover niet oordeclen. doch itfg.
[werd op ötelligen toon verzekerd, dat men
fin Deventer van dezelfde grondstoffen en
pet machines uit dezelfde Utjreohteche fa-
jbriek bruikbare briketten maakt Men schgnt
i jjiaar een bindmiddel ta gebruiken, dat ae
(fijne stoJMeelen bij elkaar houdt en een vrtf
Stevige substantie vormt, terwijl hier ae
jdeelen op zichzelf big ven.
De exploitatie zal dan ook, afgescheiden
van de omstandigheid, dat de ingezetenen
'er nu het slachtoffer van worden, ook wel
•geldeljjk nadeel meebrengen. Of dat alken
I gedra gen zn! worden door de he eren Boot
en De Graat of er ook een grooter of
I kleiner deel op de rekening van bet brand
stoffen bureau zal komen, kan ik niet zeggen,
i Het is wel jammer, dat het zoo geloopen is,
'maar de Brandsfcoffencommissie was dan
toch ter goeder -trouw. En daarom mag men
•haar den défeücle niet te zwaar aanrekenen.
(Hoogstens zal men het kunnen wijten.aan
1 ondeskundigheid van de commissieleden.
Doch de heeren hebben zichzelf niet bê-
I rocir/L Het verwijt zou dan moeten treffen
i tfengene, die de Commissie heeft benoemd
I m m elkaar gezet.
1 Doch er komt nog iets ter verontschuldi
ging bij. Door den directeur werd mij uit
drukkelijk verzekerd, dat de Commissi© op
Aanstichting van hét Rgkskolenbureau met
.tie installatie is begonnen. En als dit zoo is,
.dan l^kt het ons van Den Haag niet te ver
jagen, dab zij de ingezetenen in het district
Leiden er het slachtoffer van maakt.
Maar nu komt er nog een zaak bij, waar
van ik niet mag zwijgen. Vóór do Comnvs-
ueb contract sloot met de firma Boot en
pc Graaf, had fcich een combinatie van
brandsfcoffenbandelaren bij den directeur ver-
I voegd, met de metfedeeling, dat z\j de bn-
ketteoring voor haar rekening wilde nemm,
1 ön daaarvoor reeds de hand had gefegd
Op do niet meer in werking zijnde zand-
öteenfiabriek aan de Rgnkade. Zoo wordt
J kor do brandstofhandelaren verteld. Men
[Zou reeds een proef hebben geleverd, die
[Aan de Technische Hoogesckool te Delft
M onderzocht en goedgekeurd. Men maakte
pen bruikbare briket. De Brandstoffencom-
.{nissie zou daarvan 'echter niet hebben wfl-
ten weten.
f Als dit de juiste lezing is, dan komt 'de
\Ketteermg bg de firma Boot en De Graaf
t Vni-feeri ^enigszins ander licht te staan.
ite directeur ontkent echter ten stelligste
'toe'voorstelling van zaken. De handeiaren-
Z0.P' volgens hem', verzekerd
nebben, dat zij Van het plan afzagen en
dav hun proefbriketten ook niet waren goed
gekeurd.
Ik zal hier niet uitmaken wie der par
tijen de juiste voorstelling geeft. Jloge-
i\jk, dat de Gemeenteraad aanleiding vindt
nader© inlichtingen te vragen.
Hoe het ook zg> nu het eenmaal schijnt
vast. te staan, dat ons door het JRgkskoteo-
bureau het aandeel van het rantsoen wordt
onthouden, is het zaak, dat de fabricage
van de briketten tot haar recht komt en de
bruin- en fijnkolen, die bfj deze werkplaatsen
iiggen, worden benut en als bruikbare brand
stol terecht komen in de keukens en kamers
der koude-lijdende bevolking.
Onzen handetal attaché In de Ver. Staten
- De heer nr D. H. Andreae, de Note*---
k)D<tache han te ta attaché, die op '23 Jin-vri
met a0 .Rotterd -« p±' van de tL.fierlAfoorik.
St->o^ M iaisrh naar de Verecna-gd© Sta
ten vtn >o..rd-An erika vertrokken is, he^-ft
aac do ,To! vlak voor zijn reis nog re a
oiilorlimJ -«^cestuan. Het blad vroe^ ccn
nieuver b>.rcoiö^aché, of hij tets vaü zgi
„plan do cp-miagne" kon mededeoteo
Hterop gaf de heer Andreae de volgende
inlichtingen:
„Sinds langen t|jd werd er ten onzent door
lieden uit allerlei kringen hard op aango
drongen, om eindelijk over te gaan tot het
benoemen van bandolsattaché's. Tode-reen zag
in dat het. voor de gezanten zoo goed ais
onmogelijk was, om met hun gewoonlijk
kleine personeel, alela af te doen, speciaal
op economisch gebied, wat van hun ge
vraagd werd. Meer dan ooit te voren zijn wij
in Nederland afhankelijk van goede overzeo-
sohe betrekkingen. Hoe eer de normale toe
standen op verkeers- en handelsgebied zijp
ingetreden, des te soeller zal ook de wei
vaart terugkoeren in ons land. Op welke
wijze ik met hultp van den gezant Cremer
te Washington mee zal kunnen helpen a va
een verbetering van den toestand, weet ik
tliaua nog nieL De moeLHjkhedfei' zijn inter
nationaal cn zij kunnen naar het schijnt,
slechts zeer Lagzaam afgewikkeld worden.
„Om met dóe heersehende moeilijkheden
L©kend te worden, heb ik mij in verbinding
gesteld mot Nederlandscho fabrikanten^ ka-
c-n exporteurs, financiers, groothandelaren,
reeders e.a.
„Begin December begon ilk met dat werk
en ik eindigde- er noodgedwongen mede ->p
22 Januari. Gedurende dien tijd hield ik
ongeveer 250 conferenties, die gemiddeld 20
25 minuten duurden. Van eLk gesprek, dut
ik met belanghebbenden hield, heb ik korte
notities gemaakt. Met hulp van mijn soor>
taris werkte ik deze 'savonta verder uit.
Het resultaat van. deze, laat ik zogigen „jour
nalistieke enquête'' is goweeat, dat ik op die
oognblik een bo-:>kdeeJ van de allerbeste ii-
fonmaties vergaard heb, over de hier heer-
ediende toestanden op bij-na elk gebied van
iaibricajg^ en handel.
„Ik bob mij in verbinding gesteld met
den Bond van Nodeilandscho Fabrikanten,
met de Twentse he ind-uistrieolcn met de 11-
rectios oQzer groote scheepvaart-maatschao-
pijen, met financiers ea., zuiver en alleen
om door dit persoonlijke contact op de hoog
te te geraken van hun nooden. hun ver
langens hun behoeften.
„Het sproekt vanzelf, d'at ik met den heor
Cromer, die mijn directe ohef te Washing
ton is, in alles samenwerk. Hij, die een
echat van ervaring op economisch gebied
bezit, die Nederland ©n NecL-Ooet-Indië beile
door en door -kent, zal voor mij van onbere
kenbaar groot nut zijn in al mijn werk.
Vorder sta ik in voortdurend contact met
de afdeoli-ng Economische Zaken, dóe oen
onderdeel ia van het departement van Bui-
tenlandaohe Zaken te 'a-Gravenhage.
„Êen uitmuntende hoeveelheid gogoveas
omtrent onzen handel en fabricatie, ontving
:.k van het bestuur der Nederlandsohe Jaar
tours te Utrecht. Ik otel me voor dat het
k aart-ma tori aal, dat ik van dit bestuur ont
ving, van buitengewoon nut zal zijn voor
mijn toekomstige work in de Verecnisgi'o
Staten.
„Mijn streven ta dus direct contact to
zooken tusocbcn den handoleattaohé on den
Noderkmtischen belanghebbende. Ik ben
daarom van plan niet in Washington te blij
ven zitten, naar alleen mijn werk te ver
richten, maar nog dit jaar naar Nederland
terug te koeren en dan opnieuw poolshoogte
to nemen van do bestaande toestanden. Die
kunnen thans bijna eiken dag .veranderen.
Nog zijn de moeilijkheden zeer groot. Ik stel
mij dan ook voor dat de aanwezigheid vin
een handelsatbachó geen overbodige luxe js
en dat ik met lnnlp van den gezant Gromei
nog hooi wat werk voor het opruimen zal
oinden..
„Ik ben niet van plan do zaak bureau
cratisch te behandelen. Voorloopig neem ik
een Nederlandscöion secretaris anode, die
hoofdzakelijk het schriftelijk gedeelte van
hot werk kan overnemen. Ik moet direct in
contact komen mei het Amorikaansche „bu-
eineas'-lovcn en den „busineatemiam. In
Washington zal ik daar weinig van bemer
ken. Het contact moet ik, behalve in andere
groote steden, speciaal ook ia New-York
zoeken.
„Natuurlijk staat or con groole reis door
de Vereenigcle ^taten op het programma.
Hot nul van dergelijk© reizen, die iemand
in onmiddellijk© aanraking brengen met
bet volk, die hem loeren kijken, die hem
ondervinding geven, behoeft thans niet
meer diddoLqk t© worden gemaakt. In zijn
6oort moet de handetaattaohé een wereld
reiziger zijn of worden. Hy meet gegevens
kunnen verschaffen op elk gebied. H:j
rooot in het bezit komen van oon gezond cn
good gesorteerd' statisch materiaal voor
grondstoffen cn afgewerkte producten.
„Dat zijn zoo ongeveer mijn ideeën. Een
systeem er van'maken doo ik niet. Ik moet
mij voor alles in de Voreonigdo Statein in
werken, contact zoeken zooals ik nu in No-
derLand gedaan heb, met 'producenten,
groothandelaren enz., enz.
„Ik geloof wel, dat de handetabetrekkin
gen tussehon Nedeifland en de Verecnigdo
Staton spoedig moor on meer uitgebreid
zullen worden. Uit gesprekken' vernam ik
dat verschillende Ameriikaanselie artikelen,
dio hier geïmporteerd worden, van kwali
teit oven goed zijq als -die in Engeland cn
vroeger u.it Duitsohland 'kwamen. Op Jo
verpakking, verschcving, betaling e.a. .voor
dien soms aanmerkingen gemaakt. Daarin
moot natuurlijk door den Amerikaan reke
ning gehouden worden met do etachen van
den Ncdonlandfiohea importeur.
„Hot óiigt voor de hsnd, dat ik als Néder-
lamdfeoh óiandetanttaohé'alles in het werk
moet stelten om met medowedloinlg van den
Nocterlanctadhon gezant,, bestaande of ko
mende gesclii'liten op handelsgebied uit den
weg te .ruimen. Terwijl wij all-cn er voor, zul
len werken om de goede" verhouding, óio op
handolsgebied hooraoht, tcsfceunen on voort
te helpen. Do bestaande h an dierelaties kun
nen daar va q is bij Da iedereen bier over
tuigd enorm uitgebreid worden, zoowel
len voordeel© van de Ujlie ale van Neder
land en Nederlamisch-0o9t-Indië.
„Zooals reeds eenigon tijd geleden geme'd
werd, zal de hoer v. d. Berg, directeur van
de Java-Bank, zioh te Washington speciaal
bemoeien., met de Nedonl. Indische zaken
Hoe lang het duren zal voor die affaires ge
regeld zullen zijn, weet ik niet. Wel echter
dat wanneer het eenmaal zoo ver is. er een
plaatsvervanger voor den heer v. dL Berg
zal komen, die de afdeeling Nod Oostlndië
blijft behandelen.
„Ik stol me dus voor dat de hnndete-
ardeeLing der NedOrlandocho legatie to
Washington op den duur ccn bron van in
formatie kan worden voor den Noderland-
schen handel en industrie. Hee nauwer het
contact blijft tusschen den attaché en den
Nederlandaohcn handel, des tebeter zulten
de resultaten van dta samenwerking kunnen
zijn."
Klachten over de N. O. T. Naör aan
leiding van klachten over de 'trage afdoo-
ning door de N. O. T. van de aanvragen
om consenten, vernemen w|j, dat zulks geen&-
I zins aan de betrokken aflee.ing van de N.
1 O. T te vvyten is. Tengevolge van de vrij-
j wel algeheele stopzetting van den aanvoer
1 van goederen van overzee, waren de werk-
aaamheden der N. O. T. zear sterk vermin-
1 derd cn in verband hiermede was zooals
bekend is het personeel dier instelling
belangrjjk ingekrompen. Aan de afdeeling
„Consenten" bteef slechts zooveel personeel
verbonden, a!s noodig was.om'de inkomende
sSnvragen, welke ongeveer 700 per week
bedroegen, af te doen. Toen nu echter, tea
gevolge van het slagen der economische on
derhandelingen te Londen, de verleening van
consenten door 4© N. O. T. kon worden
hervat, steeg het aantal aanvragen plotseling
enorm, aanvankelijk zelfs tot ongeveer 5000
per week. Aanstonds is toen overgegaan tot
aanstelling van nieuw personeel, dat echter
natuurlijk niet dadelijk geschoold kon zijn,
terwijl in verband met die uitbreiding ook
moest worden omgezien naar de noodige
lokaliteiten om dit personeel behoorlijk cn-
der te brengen. De vorige week is men er
j in geslaagd, door overbrenging van de afd.
1 „Veemen", naar een ander gebouw, hierin te
I voorzien. Thans wordt met den meesten ijver
tot laat in den avond gewerkt om den ach
terstand in te halen ent uitaioht bestaat, dat
men binnen niet al te langen tyd hierin zal
z|jn geslaagd. Hierbij moet intusschen niet
uit bet oog worden verloren, dat alle con
senten thans moet-en worden geviseerd door
het te ta-Gravenhage gevestigd Intergeal-
Iieerd Comité. Ofschoon dit Comité hiermede
den grooteten spoed betracht, en in alls
oprichten medewerking verleend om een
snelle afdoening van zaken te bevorderen,
brengt zjulcks toch uit den aard der zaak
enkele dagen vertraging met zich mede.
Bovendien is het bureau van het Comité
'begrijpelijkerwijze op zulk een toevloed van
consenten niet ingericht.
Een groote factor van vertraging is ech
ter de geringe medewerking van een deel
van 'het aanvragend publiek bjj het invullen
der toegezonden formulieren. Deze invulling
geschiedt vaak onvolledig, maar vooral komt
het herhaaldelijk voor, dat het schrift ge
heel of gedeeltelik onleesbaar is. Met na
druk wordt daarom in de eerste plaat3 een
beroep gedaan op de medewerking van het
publiek -om deze oorzaak van vertraging tot
de kleinst mogelijke afmetingen terug te
brengen.
Do steam van het wettig gezag. (Offi
cieel). Daar uit verschillende uitingen, zoo
wel in de pers als daarbuiten gebleken is,
d3t misverstand; heerscht omtrent do mid
delen waarover ter ondersteuning van de
overheid wordt beschikt, is gemeend dat 't
nut kan hebben deze middelen in een kort
oevrzicht beknopt samen te vatten.
Ter Voorkoming en bestrijding van Inbreu
ken op de openbare orde en aanslagen op
het wettig gezag, staan de overheid ten
dienste hét leger en de politie. Het leger be
vindt zich thans nog op hooger sterkte dan
op vredesvoet. Bij rustverstoring kunnen
deelen er van krachtens besluiten en wetten
gevorderd- worden door de commissarissen
der Koningin of door de burgemeesters. Deze
beschikken over de gevorderde troepen.
Tot het leger behoort ook de Vrijwillige
Landstorm, die aki us zoo hjj althans onder
de wapenen is eveneens door het burger
lek gezag gevorderd kan worden. De konink
lijke marechaussee blijft buiten de vorde
ring, doch wordt eyenals de rijksveldwacht
naar behoefte beschikbaar ,ge3tald ter ver
sterking van de politie.
De bevoegdheid tot vorderen bestaat niet
in gemeenten, waar de staat van oorlog of
beleg is afgekondigd. Aldaar houdt de mili
taire autoriteit de beschikking over de troe
pen, Zij 't ook dat, waar noodig, zooVeel
mogelijk in overleg met het burgerlijk gezag
Zal worden gehandeld.
Er is hier en daar twijfel geopperd aan
de waarde van het leger ata betrouwbare
steun voor 't wettig gezag. Hiervoor is geen
-grond aanwezig; het leger zal ongetwijfeld,
getrouw aan zijn verleden; een hechte steun
blqken 'te zjjn voor het wettig gezag. Het
leger heeft evenwel een betrekkelijk geringe
sterkte; de legering houdt 'verband met mili
taire etachen en omvat slechts enkele deelen
van ons land. Verstarking van "het leger
eischt terugroeping van verlofgangers, het
geen na demobilisatie slechts mogMijk is
door het onder de wapenen roepen V3n lich
tingen.
Deze bezwaren kleven niet aan den vrij-
willigen landstorm, die plaatselijk georga
niseerd, over het geheele land verdeeld is en
op eenvoudige wijze door vrijwillige toetre
ding (zonder verbintenis) van dienst- en re-
Serve-plichtigen met verlof, snel op vrjj
groote sterkte kan worden gebracht. Deze
vrijwillige toetreding is tijdens de in No
vember gevreesde oproerige beweging per
legerorder geregeld. Een wetsvoorstel be
oogt de mogelyklteid, om aan deze toetre
ding het karakter van een binderd contract
te geven.
Do belangen van den vrij willigen lanjdj*
Stonn worden behartigd' door de inspectie
van den Landstorm, welke onder deze om
standigheden ressorteert onder hel Alge
meen Hoofdkwartier voor wat- betreft liet
gebruik en onder het darpartement van Oor
log voor wat organisatie enz. aangaat.
Daar het leger (waaronder begrepen de
V. E S.) gebruikt zal worden, waar de om
standigheden dit eiscben, is het van belang,
dab de gemeenten beschikken over een eigen
orgaan, dat in hoofdzaak dient tot verster
king der plaatselijke politie, en wel voorna
melijk om deaa ta ontiasten van plaatselijke
oraebewaring; daarnevens kan een deel der
burgerwacht georganiseerd -worden met het
doel den geregelden gang van sommïgo voor
het maatschappelijk levm onon.b-ergke ba-
dieven te verzekeren. Voor dit doei z^n ec
werden in de meeste gemeenten burger
wachten opgericht. Zij worden opgericht
overeenkomstig door de regeering gestel-
I de roorwaarden en ontvangen den steun der
j regeering. De kulpveriaening van regeerings-
j Wc-ge berust bij het departement van Bin-
I Dcaiandsche Zaken, daarin t?r zyde gestaan
door het departement van Oorlog. De uit
voering ta opgedragen aan den secretaris-
g?ueraal V3n Binnenlandache Zaken, den
i wnd. opperbevelhebber van land- eo zee
macht of een gemachtigde zijnerzijds en het
hoofr' der lie aldeeling van het departe
ment van Oorlog, die tevens z^n belast met
1 de zorg, voor de samenwerking tusschea vrjj-
wiihgen landstorm en burgerwacht.
In den laatsten tjj-i hebbeQ zich verschil-
1 leudo lichamen ea corporaties beijverd; om
I door een stelselmatige propaganda op te
j wekken tot aansituiting bjj den V. E S. of
bjj burgerwachten.
Aldus wordt verkregen, dot allen, die niet
aiioen met overtuiging, doch ook met de
i daaa hun steun wallen geven aan het" wettig
gezag, zoo dit bedreigd mocht worden, hier
toe nu reeds een bereidverklaring kunnen
geven, terwijl omgekeerd do Emdstormafdee-
Engen c. q. burgerwachten bekeud worden
met de toevloeiing van weerbare mannen,
welke rin tjjden van gevaar beschikbaar ko-
Mijnbedrijf. In de vergadering der oon-
tact^oommiusaie voor het mijnbedrijf ta' tua-
schcn mijndiroctics en m ijnvrerkerab onden
bet volgende overeen gekomen:
De directies aanvaarden in beginsel den
8-uron-dag voor bovengTondeohê werklieden.
'Er zal ccn commissie worden ingesteld,
bestaande uit voltogen wc ordigers der di roo
ties cn een vertegenwoordiger van elk der
twee bonden, met opdracht te onderzoeken
voor welke categorieën de 8-uren-dag zonder
bezwaar kan worden ingevoerd on in koc-
voTtr© voor andere categorieën moeilijkheden
bestaan, die eventueel© uitzonrterlngs- of
overgajigsbopaJdnjgcn -noodzakelijk maken.
Do commissie, die nog dezo week bijeen
komt, zal zoo spoedig mogelijk haar onder
zoek uitvoeren en uitcrLjjk 15 Februari a.s.
rapport uitbrengen over eten stand barer
werkzaamheden.
Vergadering van glsleren,
Stnatsbcgrootiae 1819.
HOOFDSTUK X.
Do behandeling van Hooïdstuk X (Landbouw. Nij
verheid en Hvndelj wordt voortgezet.
Regeling van werketinmheden.
De VOORZITTER stelt da Kamer voor Woensdag
avond do behandeling van Hooldstuk IX der begroo
ting voort te zetten.
InterpeUatie-Sannes.
Do MINISTER VAN LANDliUUW. NIJVEEHEID
EN HANDEL, de heer VAN IJSSELSTEYN. dankt
den intcrpeilaal. dat deze hom do gelegenheid biedt
te antwoorden. Hij zal zich iiooldzakelijk tot dit
onderwerp bepalen.
In begin Augustas 1918 zijn reeds mot do melk
producenten uitvoorige besprekingen gehouden,
hoofdzakelijk betrollende do voorziening der groote
sleden. Hot was do Kegcering bekend, dat toon in
dcu zomer overeenkomsten waren afgesloten met
distribuanten om den gehcelcn winter melk to lo
fveren tegen 5 cents boven den toen nog onbeken
den maximumpriJs.Toen bleek, dat het bijna onmo
gelijk zou zijn om do overschrijding der maximum
prijzen tegen te gaan. werd de centralisatie ter
sprako gebracht.
Sprekers voorganger Leoll indertijd besprekingen
daarvoor gehouden met wethouder Wibaut doch spr.
weet niet ol deze laatste vóór o! tegen ccntralisatlo
was. Spr. heeft zich toen bij dio gecompliceerde re
geling. neergelegd en- erkent dat hij. do verantwoor
delijkheid daarvan aanvaardde. Inderdaad bleek liet
uiterst moeilijk de provincies mei do grootste be
volking in hot tocli reeds zeer beperkte rantsoen
te voorzien. In Noord-Holland zijn 15 tot 29.000
kooien minder dan hot vorige jaar.
Spr. noemt ecnlgo factoren, d!o bozwaren werden
voor de voorziening op grooten afstand.
Dezo regeling draagt een gemoedolijk. ja een
vriendschappelijk karakter.
Amsterdam meende do eirculaUro zóó te moeten
opvatten, dat cr 6 plaatsen voor centralisatie wer
den aangewezen. Do wijze van centralisatie was on
uitvoerbaar. Er werden toen 1! plaatseu aangewe
zen. doch ook hiertegen zouden do boeren wel be
zwaren opperen. Spr. achtto het optreden van.het
Amslerdamseho gemeentebestuur dan ook niet'cou
lant. Den 12dea December seinde do burgemeester
van Amsterdam, dat hij nog niot wist of dc boeren
zich bij do ccntralisatlo zouden neerleggen.
Spr. drong daarna nan op aanwijzing van con racer
centraal punt, opdat do boeren zich daarbij wel
licht zouden willen neerleggen. Amsterdam nnt-
woordao niet op 's Ministers telegram ia bet-
welk hij_dlt w.rstelde.
Toen do' m*-;k libutio een ernstig conflict was
geworden, gai er zich rekenschap van welke do
bezwaren der veehouders waren. Spr. somt hun grie
ven op Toen do centralisatie eindelijk werd inge
voerd. bleek dat de oorbcreiding alles te wen-
schen had overgelaten. Hiervoor beroept spr. zich
op een officieel rapport van 29 December, dat liom
gewerd van een zijner ambtenaren. (Spr. diet voor
lezing van. centge fragmenten). Het kan "spr. ntet
verwonderen, dat do boeren „ecnigobezwaren
maakten.
Spr. acht het besluit der boeren 'nochtans niet te
verdedigen.
Spr. is 2 Jan na liet- uitbreken der algcmpene
staking naar Limburg geweest niet voor een plol-
zie-rreisje. zooala tn sommige bladen heelt gestaan.
Hij begaf zich denvaatts naar Heerlen voor de
kolcnvoorzlëntng.
Do wethouder van Amsterdam beeft zich in ccn
interview veroorloofd to zegen, dat hij de gchcclo
melkrcgeling had. getroffen naar vaste instructies
van den Minister. Dat is absoluut niet juist. Tot
driemaal toe heeft 's Ministers departement aange
drongen op instelling van een grootar aantal ont
vangstations
Den f«!on Jan. ontving spr. <vü bezoek van den
heer ColiJn, burgemeester van Nieuwer-Anastel. Spr.
hee.ft toen den lieer Colijn gezegd, dat de regeling
der centralisatie was voorbereid vóórdat bij do Mi
nister. zijn portefeuille had aanvaard. Hoe de heer
Colijn cr too gekomen is te denken dat spr.'s voor
ganger do regeling heeft outworpen, is spr. een
raadsel
Het is spr's bedoeling steeds geweest zoodra
do toestanden dit gedoogden, alle dwr.ngmaatrege-
lcn to doen ophouden.
Een iwcodo punt van liet gesptek was het vorde
ren van vee. De in-beslag-noming is slechts een
voorloopigo geweest; zij werd niot gevolgd door ont
eigening.
Toon do hec Colijn er op wees, dat do mociliik-
hedon uog niot waren weggenomen, zegde spr. hem
too ceh vergadering te zullen beleggen voor do
nrrikveohouderfi. Op dezo ve gadcring werd geen
overeenkomst verkregen.
Eerst op eon vergadering van den 16den Janu.vil
kwamen do bezwaren der boeren eerst gDushelder
voor don dag.
Van de distrlotcommlssle voor do melkverzorgiug
was de heer Wihaüt voorzitter. Deze eommicsio
lipeft Iwco jaar lang niot vergaderd!
Do lieer V.lbaut sleldo voor de regeling nog drlo
dagon (lusschcn de invoeriDg van do nieuwe, rege
ling en do vergadering van 10 Januari) door to
zotten. De voorzitter begreep, dat dit wederom
nieuw verzet van do boeren, zou uitlokken cn gaf
or do voorkeur aan do centralisatie gedurende die
drie dagen op te hebben. -
llad hol gemeentebestuur vroeger gedaan ws|
thans door de" Minister werd beweksle'livd. daq
zouden veel mooilijkheden niet zijn voorgekomen.
Spr. heeft nu in het kort het melkconfrfct iu Am-
sterdam bc-sproken .doch hij wijnseht ntet op to tr©,
den al6 verdediger van beu, die do melk vern's.
tijden. Aan beide zijden zijn fouten begaan.
Roggo en graan kan men in beslag neoien maar wat
moet men doen met het vee? Daarvoor beslaat geen
organisatie.
Thans gaat spr. over tot do beantwoording vaa
do ealogorl&ehe vragen, hem door den heer Sanncs
gesteld.
1. Bestaat do mogelijkheid, de toegi :1e raat»
soonen volle melk cn taptemelk aan <k- 5 cvolking
to garandeeren'? Zoo Ja. wdko maatreeolon zullen
-getroffen worden, opdat deze rantsoenen In de sle
den inderdaad ter bcschikkiag van de bevolking
komen? ~*a
Antwoord: Geen ma.itrcge*cn.
2. Welke motioven hebben den Minister e.' too ge
bracht. do voorwaardon te laten vallen, drt, in af
wncbtlng van een oplossing van do to rr' terd.iui
bestar.ndo moeflijkhetjen in zake de Diulkcpnlrall-
satio dezo ccntrftli6atie zou blijven geiiaedbujfd0
Antwoord.' 8pr. «a! de centralisatie blijvbn hand
haven.
3. Waarom heeft de Minister niet de opJosslag
van het conflict bevorderd op de basis van de tu*-
schcn het gemeentebestuur van Amst'-rdam en het
bestuur van den Bond van Melkveehouders verkre
gen overecRstemmtng? Achtto de Minister de ie op
lossing na de verklaringen van den heer Oo'.IJn niot
meer mogelijk?
Antwoord: Zeker. spr. e treeft naar oen bevredi
gend© oplossing.
4. Was en is de Minister van oordeel, dat de in-
bezit-neming van vee L»(j landbouwers In de omge
ving van Amsterdam, die weigerden mcik te lev©,
ren overeenkomstig de bestaAiidc centraJisotlercgo-
ling, 'rechtens toelaatbaar was er Is? Zoo Ja ia do
Minister voornemens, zoo noodig de lo-beïft-neming,
zoo kiachtlg mogelijk door to zetten?
5. Was en i6 do Minister van oordcel. dat de cen
tralisatie noodzakelijk was en is ln het bolacg van
do melk- en bolervoorztcning?
Antwoord op 4en 5: Ccntrallfc-ilo zal worden ge
handhaafd zoolang de molkvoorztening noodzake
lijk is.
Do heer VAN BERESTEYN (V.-Dbespreekt lal
van voorbeelden, welke hij kenschc'.sood acht voor
's Ministers besluitcloosbeïd cn optimism© Jvlocsch-
politiek, vetvoorzlcning. tfcetuJtvoer).
Is het inderdaad juist, dnt er lustig op los wordt
geslacht?
Is het waar dat cr lijdons bet Amsterdamsen©
melkconflict melk ln het water Is gepooid?
Do MINISTER zegt. dat dit eenmaal is geschied:
350 liter
De heer BOS (PI. L.) zeg', dat men do belangen
der zandboeren niet over (ón kam moet scherm
met die van andere bocreu. Spr. heeft het beleid van
den Minister m&t vj-engdo begroeU hel verwekte
vertrouwen bij de landbouwbevolking, toch wil bet
platteland ganrno welen waar het nu onn toe Is.
Spr. kan zich geheel vcrocnigcn mot behtgocn zUa
collega Weilkitmp gisteren hooft gerngd.
Do heer BEKKER (Chr.-H.) Inplrlt de belangen
der Jandirbclöcrs. wier positie verbetering eischt.
Voorts vraagt spr. om uitbreiding van do vlasieelt
waardoor de werkloosheid zou kuDncn. verminderen.
Do heer COLUN (A.-R.) noemt de voedsclvernle-
liging door do boeren oen misdaad. In gevallen,
welke hem aLs burgemeester ter kennis kwamen, ls
proces-verbaal opgemaakt.
Onjuist is. dat de boeren zlr-1 me' alle macht heb
ben verzet tegen de maatregelen van den Minister
l.z. de lüclkvoorzlcning. Zij hehbben zich amen ver
zot tegca dn uitvoering van wethouder Wibaut: dio
wilden zij niet. wel de canU'aUsntio 7.c\f. Amsterdam
hield mot bun belangen geen rekening. Tiet was een
onmogelijke regollog. To voren stond vost, dat cc
van dlo ccntralisatto-ultvocrlng niets kotuon kon.
Wat sprekers houding bc*rclt, ln geen enkel op
zicht heeft hU cUo geiDflucn-ecrd. F" gaf alleen to
kennen, dat hij i.*. de centralisatie aan hun zljdo
stond, maar ?.cide levens: onthoud d>.' melk niot aan
Amsterdam levert die op «ndcro wljzo. Het is on
juist. dat opr. optrad, toon een oplossing nabij
scheen. De boeren zouden nooit hebben toegege
ven. Daarom zeide spr. tol hen: Blijft uw tnclk leve
ren. al is het op do oudo plaatsen.
Wal nsn^ant sprekers verschil met den Minuter,
hij meende, dat hot officieelo communlnuó niot ovct-
ccnsterodo met hetgeen hij met den Minister had be-
SIDan°komt spr. tot de landbouwpolitiek. Mot ver
trouwen heeft hij den Mintstor gehoord Do uitvoer
moet krachtig opgevoerd worden. HIJ bepleit zoo
spoedig mogclljko terugkeer tot het Dorma:e leven.
Spoedigo opheffing der crisisbureaux !s gowcnscht.
Noodig is de dlstributio van paardenvleeach cn in
gevroren cn t-ezouten vlcescb.
Do heor POELS (R.-K.J komt op tegen do Irevoor-
rcchtlng van de kleiboeren bovcp do zandboeren.
Hij dring aan on ontginning rat de Peel.
Do lieer- KOLTHEK (S. P.) critlsccrt het dfstribn
tiebcletd; inzondorhcld spreekt hl] daarna over do
votvoorriening, do gcstlo van hot vlecsch- en vet-
bureau laat veel te wenschcn over I" (nsncoHft
werkt nJet en de admfnistrallo Is niet tn orde Hl]
vraagt don Minister een streng onderzook.
Do vorgaderlbg wordt verdaagd tct Dinsdag r> 3.
één uur.
SCHRIFTELIJKE VRAGEN.
On vragen van den heor K. tor Laan boticlïcado
het vcrleeaca van slcua aan wcduuea cn v»ce.-.ea
van dif-nstpUchiigcn, die in dienst Uuu»en te uvcr-
lilden, hcett de Minister van Oorlog o.oi. t-eautuoord
dat cr een wetsontwerp In voorbereidiug is 101 nel
treffen van ecu voorzieutng nopens het vorleunea
ven .crgoeding over ccnlgca tijdsduur na het over
lijden van onder de wapenen zijnde dionstplübiise.i,
■wier overlijden ia ol omstreeks den tüd a" u
biüsatio plaats had.
Op vragen van den heer Duymasr van Twist be-
trctiendo de distributie van harini:. heeft d* ca
nister van Landbouw, Nijverheid en Hiadol ceant-
Jid1'2 December 1918 beroikto ondergcteeJtcrüe een
voorstel van hot Eljkskantoor voor Visch ie LHnul-
den, hetwelk in overeenstemming met hot.gevoelen
van do couimissio van advies toegevoegd aan dit
kantoor, was opgemaakt cn waarop klaarblljkeidk
betrekking hebben do vragen, door den heer L'u>-
maèr van Twtst gesteld.
Van dit voorstel is geen gevolg gegeven op grond
van de volgendo overwegingen:
In de eereto plaats zou dt besr-hisbaarstoUing v.tn
li bloeide bsrins. bij op^olïin? vat l.oi adv.es slcOtia
•v n do minder koopkrachtige bevolking ten t»oedo
komen. Waar echter do Distributie wet 1910 geen
vclstandscrcns licnt. v.ns babi mal moueUik. met
!i nülu.Y.ti? van bel voorstel, die b:.:.ay oi> 16 oa-
10cn to de lust van goeren nanreweMU hrschlens
ari lvan genoomd'» vot. Afgezien aan tut lot. ditt
mijns imlctns bnf.n- oor de. voeding des volks niot
vin zooijnnli r.ut Kin vorder ceacbl, dat do t».
scliikbanrsteJUne daarvan tlmn. een "«javo van
nanzicnlijko bedragen wettigt, wat danronbo%en aan
iict brengen onder do al gemot ne Gietributie van de
30 000 tonnen baring, die voor verdoel mg in aan
merking moesten komen dit bezwaar verbonden, dat
dan niet meer dan in totaal omstreeks haringen
per persoon zouden kunnen zijn verstrekt.
In'do tweede plaats rezen bezwaren vaa anderen
anrd tegen een onderdeel van het voorstel, boiwclk
beoogde de kosten der beschikbaarstelling oor hot
rijk aanzienlijk ie vei-minderon. In overweging toch
werd gegeven den houders dc veiplichllog op to
leggen, ccn gedeelte van hun voorraad tegen ver
laagden prijs aan do regccring nt te staan, waarvoor
jrjj dan vergoeding zouden vinden in het mm too to
kennen recht, ccn ander percent re van dien voor
raad uit te voeren.
Zulk eon bop-Ding is thans, zoolang dc uitvoer door
dc huidige regeling, dia van do N. U. M.. geldt, niot
Het is ondereeteekende bekend, dat da huidig©
prijs van Noordzechnring in vergelijking met dtcu
van vroeger tijd zeer hovg is.
Waar echter met de vxsscberfc van Zui.ierzcoha-
ring spoedig een aanvang zal worden gemankt cn
erwacht mag worden, dat ook mei het vangen van
Ncordzecharing vroegtijdig cn zeker in de maand
April zal worden begonnen, Ü3ar kan ln verband,
met ruimte van voorraden» een daling van do prij-
•w-n naar do overtuiging van ondergetcekonde. bin
nen afzienbaren tijd worden tegemoet gezien.
"Op-renierkt zij nog, dat de afzet" van do Noordzco-
harintr in gezouten en gerookten toestand uitermnto
bevredigend is. zoodat zeer vermoedelijk zonder
ernige moeite den gehcclen voorraad tn het binnen
land kan worden geplaatst.
Met het oog on hot bovenstaand* ondergetoe-
kendc niet bereid -uit hoofde aan do prijsstijging
rlsr.og tot distributie van Koerd::cellaring Ia go-
routen cn gerookten toe.', rnd tc-ccn goedkoop© prij-
zeun over te gaan.
1 he
■ft de Minis-
Op een vraag a'an een
ter vin Marite geantwoord:
Om'iont den stand van do cpjn.mwg van tic mij
nen nan onze kust, kan wordtr medegedeeld, dat
in d* territoriale wateren liuipr do ellenden in hot
Noorden van ons land nog vro d. gezocht naar mo-
v--.jijk rich aldaar hovlndcndo r. keen. In hot overig©
dr-el der tcrrltorialo wateren leatndon rich «oo-
ver kan worden nagegnan .geon mijnen.
Het mijnenvegen in de Noordzee» is door do Brit-
sclic regeling krachtig ter hand g romen, van
Kedcrlandsche zijde wordt hiertoe tlo moest moge
lijke medewerking rcrloe.nd, ons bopeikt matcrlORl
stoat cehlcr niet loo zelf cntgszlns uitgeslreklo ter
reinen builen do territoriale wateren nf te visschen.
Do beantwoording van de avaag, of mag woroon
verwacht, dat tegen den fiid. dat de kuslvisschorlj
iu dc Noo'rilzcc in het voorjnnr een aanvang noemt,
onze visschi rs in normaio vcUighe.ld hun bcdr.jf kun
nen uitoofene.il. wordt to veol boheorseht door d©
weersgesteldheid dan dat erder^ottckcndo op dezo
vraag een definitief nr.lwoord kan geven.
TYijzïgingen in den toostend worden altijd dadelijk
per „Bericht aan Zeevarenden" non |)?tanghc!ilicn«
den bekend gemaakt.
