De Grootste, Soliedste en ïoordeeligste sorteering in alle
Dn TCDl tiriM vindt u biJ de van
fl©. 1758,
KAARSEN.
eOlüEN RINGEN.
Zit-en Slaapkamer,
m. DE HAAS,
No. 18027.
LEIDSCH DAGBLAD Woensdag 4 December.
Tweede Blad Anno 1918.
Uit België.
INGEZONDEN,
BINNENLAND
Zit-Slaap kamer,
HOOIGRACHT 51.
J. H. MAARTEKSE,
Botermarkt 11.
Pakhuis of
Bergplaats.
Van onzen special en correspondent.
X
jlaandlagmiddag dan fietste ik door de
-kelo straten van Yporen, die weer be-
inbaar gemaakt waren. Yperen, de bede-
rtp laats van zoovele bewonderaars van
glorierijke bouwwerken van de midde-
•uwen, van de lakenhallen en de fraaie
[veltjes in de schilderachtige straten. Da*
peren, dat de aandachtige bezoeker stem-
tot stillen eerbied voor die eerbiedwaar-
ige monumenten, bestaat iet meer. Eén
lakko puinhoop met hier en daar
ruïne van een toren vindt men
do plek waar eens Yperen
•lid. En feller dan ooit trof mij bet od
rstelbare van dezo vernietigingenhet
rme België, beroofd van zoovele ^an zijn
unstachatten.
"Wat er over was van de lakenhallen, brok
stukken van de muren en een stompje van
'on toren,zonder eenigo heerlijkheid, waren
iöteitvol gestut door de Belgische genie;
oodeloos werk, want de pracht is voor
nmer verloron. De bezetting der stad, En-
lïlsche troepen huisden in uitgegraven kel-
rs,,overdekt met gegolfde platen en zand
2 town-major" had zijn bureau boven-
:>nd9 in het eenigste kamertje, dat her-
©lbaar was. Wanneer Yperen eens her-
ouwd wordt, zal men dit elders moetei
«invangen, daar de puinhoopen vol onont-
lofte projectielen, dó moeite van het op
timen niet zullen loonen. Lang zat ik bui-
n de stad op een heuvel, kijkend over de
erwoestingen, terwijl do weerzin tegen den
cnog en het bruut geweld in mij groeide
fc een onverzoenlijke haat.
Somber heb ik mij dan afgekeerd en ben
l geloop en door de fcroostel'ooze woeste-
ijen in do richting van Poelcapelle. De
«vnrlpn vnn rrii" fipts waren op de slechte
-egen onherstelbaar bedorven, zoodat 'k
Ie 30 K.M. naar Thourout te voet heb moe-
en afleggen. Al wat ik van verwoestingen
-n oorlogsellende vóór Yperen verspreid,
door do velden had gezien, vond ik ten
Koorden van de stad bijeen, geconcentreerd
tot een walgingwekkende poel van een - n-
beschrïjfelijke weedom en ellende. Hier had
de strijd om Yperen 1 jaar lang gewoed.
4 lange jaren hadden hier de m-nnen in
do modderige loopgraven, achter het prik
keldraad, huizend in hun betonnen holen,
onder het allee vernielend goechutevuur, de
zwaarste tijdon van hun leven doorgemaakt.
Ik heb ze bezocht, die loopgraven, ik ben
gekropen in die betonnen holen, waarin
wijnflessohenspeelkaarten en brieven la
gen, als waren ze zoo juist verlaten. Sta
pels munitie en uitrustingsstukken;- gasmas-
kore, veldflesschen en helmen lagen ver
spreid over den houten vloer van de Loo'pl-
graaf. Welk een kogelregen die mannen
hebben moeten doorstaan, bleek uit de
doorzeefde ijz?eren platen, die op •ommige
punten tot borstwering gediend Hadden.
Tanks lagen hier bij tientallen, sommigen
geheel stukgeschoten, tussohen de betonnen
^pjHboxes" van de voorposten. Uit het fki-
gelsohe front "kwam ik nu Trno mansland"
met de omgewoelde draadversperringen en
diepe mijn- en granaattrechters
Het Dmtsohe front zag er net zoo uit aJs
het Engelsdhe: veel handgranaten vond ik
daar. De verwoesting was er, z»o mogeljjk,
nog grooter. Geen levend wezen heb ik in
Öeze streken ontmoet, behalve dan de rat
ten, walgelijk groote ratten, die overal door
heen kropen. Ingrijpende maatregelen mo
gen er wel genomen worden, opdat dit on
gedierte bij het" opruimen van djt gebiaa
niet naar de bewoonde streken trekt en
allerhande ziekten verspreidt
De groote, welvarende dorpen van dit
T«Tcchtóre land: Poelcapelle, Slgkagen, West
Roosebek» bestaan alleen tiog ais namen
Pp bordjes, die de graven aan wij zien van
fcooveed rijkdom. Zelfs de puinhoopen zijn
kier niet terug te vinden: niets zoo
Ter het oog rijkt als troostelooze verwoes
tingen door de granaatkuilen van graaf-,
ijaer- en betonwerk.
In hel donker naderde ik Hoogleden.
Groot was mijn vreugde, toen ik bn liet
ttörjnsel Van de lichtkogerls de eerste boom
met kruin zag: uit de velden waar het trom
melvuur alle leven vernield had tot een zwar
te tyoeetgn, was ik in streken gekomen,
•waar heb leven ten minste mogelijk was.
En ja, in een van de weinige huizen van
Hoogleden, die gespaard waren, was licht.
Om een gezellige Vlaamsche kachel, te
midden van een groot gezelschap dat com-
mistisch daar leefde, heb ik genoten van
een kop koffie. Ook zij waren kortelings
door de verwoeste streken teruggekeerd;
en veel vertelden zrj mg van de verdwenen
dorpen, die eens de rijksten van Vlaanderen
waren. Lang bleef ik niet, want dien avond
wiide Thourout nog bereiken.
Een vreugdevolle verademing was het mg,
nn ik de flagvelden achter mg wist, nu
tueschen de puinhoopen hier en daar een
verlicht haam opviel, waarachter stommen
klonken van om de kachel, nu de boomen
om mg heen weer hun kruinen en takken
hadden en de velden hun gras.
Bg een Belgische wachtpost in een hutje
aan den weg, dronk ik bij het licht en in
de walm van een afbrandende electrische ka
bel een eetblikje koffie. Rustig vertelde deze
man mg, toen hg hoorde, dat ik Nederlan
der was, dat er in Holland revolutie uitge
broken-was en dat nu de EngeLsohe vloot
de kust bombardeerde. België had om de
Schelae-kwestie aan Nederland den oorlog
verklaard, maar hjj zelf had er genoég van,
zeide vechten deed hij nu niet meer. A1b
vrienden namen wij afscheid. Merkwaardig
slecht waren de menschen in die streken
over 't wereldgebeuren ingelicht. Dien nacht
kwam ik onderdak bg een Viaamsohen boer.
Tot Mat in den nacht, om de. gezellige
kachel hebben mg die menschen, die den
geheelen oorlog op hun boerderij gebleven
war n, verteld van de Duitsche overheer-
sching. Meer dan in de groote steden, had
den de eenvoudige boeren in de dichter bij
het "front gelegen dorpen te lijden gehad.
De Duitsche officieren moesten zij groeten
op militaire wijze, op tien pas afstand hun
hoed afnemen en hun pgp uit de mond ha-
Jen, tot de potentaat gepasseerd waa Voor
overtredingen van het verbod zich 's avonds
op 3traat te begeven of licht in huis te
branden, het dorp te verlaten, zonen aan
het front te hebben, enz., enz., met zware
boeten, weghalen van het vee en zelfs met
lijfstraffen.
Evenals in de sbeden was al het koper,
het linnen en waren alle matrassen stelsel
matig weggehaald, voor zoover de Duit-
schers het hadden kunnen vinden, want lis
tig hadden ze alles verstopt. De trots van
den Belg is nu, al d|it koper, die matras
sen en dat linnen weer voor den dag te ha
len en er mede te pronken. Doch bijna
al het .vee en paarden, de rijkdom en het
bedrijfskapitaal van die streken, waren weg
gevoerd. Berichten, tijdens den oorlog over
den toestand, zooals die in de groote 6fceden
uit Duitsche en Nederlandsche bladen te
lezen waren, kwamen hier niet, omdat aan
en bij het front slechts d© streng gecen
sureerde soldaten-edi tie's gelezen mochten
worden. Maar geregeld strooiden de Engel-
Sc-he vliegers berichten uit over de streek,
woorden van bemoediging en voorlichting
die haastig gelezen en dan verbrand wer
den, want het was streng Verboden, die
papiertjes te bezitten.
Den volgenden dag bereikte ik over Brug
ge, dat Vrijwel ongeschonden was, de Ne
derlandsche grens. De Belgische gendarme
rie, (Be hier het geldsmokkelen moest belet
ten, was wel zoo vriendelijk mij door te
laten. In Aardenburg heb ik beh'agelijk, na
een stevig, Zeeuwsch maal, mijn boenen uit
gestrekt over een paar stoelen bg de ka
chel, luisterend ndar smokkelverhalen en in
afwachting van de tram1, die mij naar Bres-
kenS zou brengen.
Aan do „N. R. Ct."
Interview-Oudendijk.
Mijnheer de Redacteur.
Beleefdelijk verzoek ik de volgende opmer
kingen te willen plaatsen naar aanleiding
van eene zinsnede in uw verlag nopens .Tiet
gesprek hetwelk ik met u gehad heb omtrent
den huidigen toestand in Rusland, voorko
mende in uw* ochtendblad van" 29 dezer.
In den loop van dit gesprek deelde ik me
de, dat d© bevolking met betrekking tet de
levensmiddelen-distributie in vier klassen
verdeeld is, en dat zij die zwaren arbeid ver-
richten, alsmede de „élite" van de arbei
dend© klaas© bi de hoogste categorie zijn in
gedeeld. Mot deze laatsten bedoelde ik hen,
die zich met niets anders dan eindeloos poli
ticeeren bezighouden, en eigenlijk niet tot de
arbeidende klasse behooren te worden ge
rekend. Het woord uitvaagsel is door mij
niet gebezigd.
Deze mededeeling is in het verslag onge
lukkigerwijze zeer gebrekkig weergegeven
en nog wel met eene zinswending, die, zoo
als mij dan ook terecht van de zijde van
een arbeider werd opgemerkt, als zeer kxen-"
kend kan worden opgevat voor de verrich
ters van moeilijken en zwaren aifoeid.
Dit doet mij leed, en nauwelijks behoef ik
hier bij te voegen, dat het verre van mijne
bedoeling lag zoodanigen indruk te wekken.
Ter voorkoming van misverstand vestig ik
dan ook de aandacht op deze niet juiste we
dergeving mijner gedachten. Het doel van
mijn gesprek met u was geen ander dan mij
ne landgenooten en vooral juist hen, die door
physieken arbeid hun dagelijksch brood
verdienen tu wijzen op de rampzalige en be
treurenswaardige gevolgen, op de ellende, de
armoede en de werkeloosheid, die voor de
Russische arbeiders -zijn voortgekomen uit ie
poging om zekere theorieën in d© praktijk
te verwezenlijken.
De bladen welke het verslag van bovenge
noemd gesprek hebben overgenomen verzoet
ik -dringend de goedheid te willen hebben
ook deze korte aanvulling te willen puibli-
ceeron.
Hoogachtend,
W. J. OUDENDIJK.
's-Gravehhag©, 30 November 1918.
Het laatste seizoen der Nederlandsche Opera!
Geachte Redactie!
Ik zie mij verplicht het Nederlandsche pu
bliek mede te dëelen, dat aan het einde van
het thans loopende seizoen de Nederlandsche
Opera zal ophouden te bestaan.
De reden daarvan is, dat, ofschoon ik den
autoriteiten van stad en land reeds tallooze
malen, met redenen ©n argumenten omkleed,
heb aangetoond, dat een Opera-instelling
zonder subsidie onmogelijk kan bestaan, en
mij door staat" en gemeente bij herhaling ra
toegezegd, dat zij de Nederlandsche Opera,
die zich na 2 jaren van hard werken een po
sitie had veroverd, zouden helpen in stand
te houden, ik tot op den huidigen dag nog
geen enkel bewijs heb gezien, dat de be
stuurscolleges het inderdaad met de Neder
landsche Opera meenen.
D© stad Amsterdam heeft f 10.000 gevo
teerd. Doch in plaats van in deze tijden, nti
griep, revolutic-vrees en andere omstandighe
den het bezoek aan de kunst-instellingen
dermate drukken, dat zelfs een klein too-
n-olgczeL/chap moeite heeft om te blijven
bestaan aan het „dorp" van mensohJCD,
waaruit de Nederlandsche Opera is samen
gesteld, de behulpzame hand te bieden, worlt
elke waarschuwing aan de autoriteiten in
den wind geslagen.
De exploitatiekosten zijn, tengevolge van
de door het personeel voor het begin van
het seizoen geeischte salaris-verhoogingen,
zeer hoog gestegen. Immers: de tijdsomstan
digheden drongen daartoe en van alle kan
ten werden subsidies toegezegd. Iedereen
rekende er trouwens op dat zij zouden ko
men
En wilde ik tegenover de in het uitzicht
gestelde subsidies weder met een personeel
komen, dat het toestaan van deze subsidie*
zou rechtvaardigen, dan was ik wel verplicht
aan die eischen too te geven hetgeen dan
ook in het belang der geëngageerden is ge
schied.
Ik verklaar evenwel dat een Nederlandr-
ische Opera, op de artistieke basis, waarop
zij thans is gegrondvest, onmogelijk kan be- -
staan zonder gToote financieel© olfers en
daarom zal ik aan het einde van dit seizoen
het gezelschap ontbinden.
Ik geef reeds thans aan mijn voornemen
openbaarheid, cm dat in Januari en Februa
ri de kontrakten behooren te worden ver
nieuwd met do schouwburgdirekties, de ka
pelmeesters, regisseurs, solisten, enz. en ik
de belanghebbenden in de gelegenheid wil
stellen, zich tijdig van een ander© positie
te voorzien. Ik moet tot mijn leedwezen te
kennen geven, dat de Nederlandsche Opera
aldus zal eindigen, doch ik herhaal: ik heb
lang en dringend genoeg gewaarschuwd.
Met de meeste hoogachting,
N. V. de Nederlandsche Opera,
w.g. G. H. KOOPMAN,
dir. N. V. Nederlandsche Opera,
"Veehouders in Zuid-HoUand.
Op aanstichting van den directeur van
het bijkantoor voor Zuid-Holland van het
Rijkskantoor voor Vee en Paarden, den
heer A. N. Vaandrager, heeft de Provin
ciale Vereeniging van Veehouders in Zuid-
Holland Woensdag 27 November een verga
dering gehouden in hét Algemeen Verkoop
lokaal te Rotterdam. Voorzitter was de heer
Kruidenier van Rotterdam. Deze zette in
zijn openingswoord uiteen, dat het met de
veolevering en vleesohvoorziening nog maar
altijd niet gaat zooals het behoort. Men
pleegt de schuld daarvan aan de veehou
ders te geven, doch spr. wees er op, dat
deze met zeer vel© bezwaren en belemme
ringen te kampen hebben en meerendteele
van goeden wille zijn. Thans is men een
nieuw tijdperk ingetreden en heeft hoop óp
de toekomst dit neemt echter niet weg, da*
dte toestand nu nog zóó iswie geld heeft
kan zich vieesch verschaffen en wie het niet
heeft, mag toezien. Deze toestand edscht
verbetering, wat natuurlijk ook de direo-
teur van het bijkantoor voor Zuid-Hol
land heeft ingezien. In een rondzendbrief
aan de veehouders heeft deze cffi en tengevolge
zijn bezwaren tegen den bestaan-den toe
stand uiteengezet en middelen tot wijziging
voorgesteld. De voorzitter kon verklaren,
dat het provinciaal bestuur zich in b re ede
lijnen met dfio circulaire kan vereenigen.
Spr. gaf vervolgens te kennen, dat hij
het wenschelijk acht, in December en Janu
ari het ingevroren vieesch te doen opgebrui
ken. Dit zal vooreerst het voordeel hebben,
dat dit ingevroren vieesch op zal zijn voor
het bederven kan en - in de tweede plaats
den veehouders do gelegenheid geven, hun
vee beter op te fokken. Ook dit is van niet
weinig belang, want al zouden er voldoende
koeien geleverd worden aam vel over been
heeft men niets.
Tot slo* van zijn openingswoord ontwik
kelde en verdedigde (onder applaus van
de vergadering) de voorzitter de vclgende
{stellingen
lste. Militairen mogen in geen geval vor
deren
2de. De halve cent, uit te keeren aan den
veehandel, mag nóet ten koste van de vee»
houders bomen
3do. Betere regeling van de betaling fe
noodzakelijk (foutieve berekeningen komen
veelvuldig voor)
4de. Bij de veehouders, die bun leveringe-
plichten trouw nakomen en met meer dan
2500 K. G. hood per stuk vee bezatten,
mag in geen gov al hooi gevorderd w or don.
5de. Noodzakelijk is do verhooging van de
prijzen op 1 Januari en wel van de hoog
ste klassen
6de. De controleurs van het R. D. K. moe
ten verdwijnen
Spr. voegde aan deze stellingen dan
wensch toe, dat de toegewezen ranbsaene®
aan de restaurants, in de dó.stributieweé
genoemd, zullen Worden herzien.
De directeur van het bijkantoor voor
Zuid-Holland, de heer Vaandrager, Jieefij
vervolgens zijn circulaire toegelicht. Hij
zette uiteen, dat de minister leverantie van
slachtvee blijft edschen, daar het met het
•oog op de algemeen© voedselvoorziening
noodzakelijk is, dat het rantsoen van twee
<ons per persoon per week gehandhaafd
blijft-. De bedoeling schijnt volgens spr. over
tuigd ia, dat de veehouders vrijwillig zoo
veel willen doen als redelijk van hen ge
vergd mag worden, is hij voornemens aan
-een zoodanige vordering met mede te
werken. Deze overtuiging kan hij echter
alleen verkrijgen, indien de veehouders be
reid zijn om te zorgen dat de dieren, <fie
als Ijebruiksvee geen dienst meer kunnen
doen, ook werkelijk aan het rijkskantoor
voor vee en paarden als slachtvee ter over
name worden aangeboden.
In verband met de praktijk kan men aan
nemen, dat twee maaJ per jaar van elke
twaalf koeien één zal moeten worden opge
ruimd. Wordt onmiddelijk na de groote
voor- en najaarsverplaatsing een nauwkeu
rige inventarisatie gehouden, dan kaa hst
getal, dat plaatselijk moet worden gel&rerd
worden vastgesteld. Spr. verlimgdo nu van
de plaatselijke afdcclingen. dat zykcorlaao,
vrijwillig, per balt jaar ten minste een
twaalfde van bun volwas90D veestapel ter
beschikking van het rijkskantoorr zullen del
len opdat daar dan uitgeleverd wordt, wat
in evenredigheid met de andere provinciën,
in het algoraeen volksbelang wordt vercaech*
In aansluiting met zijn ri'culaire verze
kerde spr. nadrukkelijk, dat hij er niet aan
denkt, om rijn medewerking te verleenen
aan maatregelen, waar bij de overtuiging
van heeft, dat zij den boog te' strak ronden
spannen. Maar aan ,den anderen rc.ï zal
hij niet schromen rich tcgoac /or do cehou-
ders te plaatsen wanneer hij niet verze
kerd is van him goeden wil.
D© uiteenzetting vac eten Leer "7'c.i "drager
werd herhaaldelijk door rp- laus czcteibro-
ken en ten slotte luide toegejrklifc.
Het voorstel dat de leden jp_hrlIjks* 1 '3 van
hun veestapel vrijwillig zuilen afstean aan
het Rijk ten behoeve van ckc vleeaolfovr-
ziening, werd aangenomen met 174 stem
men voor, 3 onder voorwaarden, 1 blanco
en 11 tegen.
Ex-keizer Wilhelm.
Om aan de regeeringspersonen van I'rai
rijk die den eisch tot uitlevering van Wil
helm II willen stellen, een wapen in hau
den te geven, heeft read. Prieur een aan
klacht wegens moord tegen den ex k«-izer
ingediend. Haar echtgenoot Louis Prieur,
koopman, die voor zaken reisde, bevond
zich aan boord van de Sussex", toen de
ze pakketboot getorpedeerd werd door een
Duitsche duikboot. Het lijk van Prienr
werd twee dagen later in £et schip terug
gevonden.
Minister Barnes zei in een rede te Dud
ley, dat de ex-keizer opgehangen moet wor
den. Barnes wees erop, dat de keizer een
maand voor het uitbreken van den oorlog
de bijeenkomst leidde, waarin tot den oor
log besloten werd.
De Observer" schrijft in verband met
Lloyd George's eisch, den keizer aan het
gerecht over te leveren, o.a.
Wat er ook later moge geschieden
hij moet in hanuen der geallieerden wor
den overgeleverd. Holland heeft niet hei
recht, hem te beschermen, en kan hem ook
niet beschermen zonder hem tevens zija
schuld kwijt te schelden. Holland kan er
niet aan denken, zich te verzetten tegen
den eisch der geallieerden, dat hij zal
worden uitgeleverd.
Het blad meent, dat 'b ex-keizera schuld
vaststaat en mer hem moet hangen of guil
lotineeren.
De Parysche bladen maken de opmer
king, dat de acte van afstand van Wilhehr
II geheel persoonlijk is, en geen troon,
afstand van zijn aictammelingen inhoudt.
AI bestaat er geen keizer meer, zoo be-
staat er toch nag oltijd een kroonprins.
De Petit Journal" cihrijft, dat de gealli-
eerden zich voor h*m zoo goed als voor
zijn vader tot de N ederdandsche rege-.-rinu
zullen wenden. Volgens de Matin" be
oogt de keizer elechtv Duitschland yooc
de Hohenzollerns te behouden.
->—
UIT J$ED. OOST-INDIE.
Do actie Tan Sneevliet,
De oorrespondent van de „N. R.
te Semarang seint:
In het Maleisch gedrukte pamfletten,
waarbij de soldaten worden aangezet eau
soldatenraden te vormen, ew die getee-
kend waren door Sneevliet, zijn in d»
kazerne te Semara-ng verspreid.
Belawaa Oceaanhavcn.
Uit Weltevreden wordt aan de ,,N. E*.
Ct." geseind:. Thans ia de belangrijke bör
slisadng genomen, dat Belawa/n oen Oceaan-
haven zal worden met algemeen, kolen
station.
Dé volgende maatschappijen hebben aani*
biedingen gedaan:) Neoerlandsche Maat-;
schappij voor Haven~vsr°ken f 6.788.000 j£'
Nedenandsóhe Aamiemingsmaatschappif
f 6.590.000; Aannemingsmaatechappij Gro-
tius f 6.547.000BoUandecbe ïkstonmaat-
schappij alleen voor <3® betonwerken^'
f 2.250.000.
V-'"*
rtL 1 tKI%ltN9 oudB bekende Firma
GEISE STROTMAN, §io@k Burg steeg.
Beparatiën ein veraiicleanaio-era spoedig; ©ii billijk.
Hoogste bod ge
vraagd, minste af
name SO pak, kaar
sen 300 gram
inhoud. Brieven iet.
*er Z. Hulp-Postkan
foor Bennebroek.
1887
ril,
Heer VRAAGT tegen be
gin Januari een mot Som.
•t
met degelijk eenvoudig pen
sion. Brieven met prgsopgave
franco te zenden IlozaiDga-
weg 9, Alkmaar. 1853
KRUIDE^EERSBEDiEftDE
gevraagd ODgeveer 20 jaar
of een
WINKELJUFFROUW
Prima getuigen vereiScht.
Br. bur. van dit blad No. 7777a
AflSüGEEiLOTEït aan Et et telefoonnet onder
de ELECTfiSSCHE SCHOENFfèBHsCK van
TE KOOP:
prachtig Antiek Bureau
met zwaar koporbesing. (Geen
kooplieden) AdreaHoef-
straat 61 (boven).
7692a
!°03
ST.- NIC0LAAS- Costuums
in hunr. Magazijn E B A T O
Onde Singel M Tri of. 889.
7766a
Greoia keuzo
1671
1894
Tg HUUR gevraagd een
Br. Bur. v. d. BI. No. 7784».
UH de hand TE KOOPs
Een Erf roet 5 arüsMars-
wonlngen ie Hazarswoyda
aan d© brug WestoïnA?»
1874 PB. D3 G'riT v
