LEIDERDORP.
No. 18013.
-E1DSCH DAGBLAD Zaterdag 16 November.
Tweede BSad
Anno 1918.
Aan de Leidsclte Burgerij!
Onder onze Vroede Vaderen.
De woelingen in ons land.
GE MEM NIEUWS-
VRAGENBUBBIEK.
Ondergcteekonden, io. vergadering bijeen den
'iiden November;
gezien de proclamatie der Regeermg van 12
November, waarbij zij baar vasten wil uit
spreekt om het gezag en de orde te handhaven
in het belang van de rechten en vrijheden van
het gansche volk tegenover de aankondiging, dat
een minderheid naar do macht zal grijpen;
van meoning, dat deze wil der Regeering den
steun verdi?nt van hei Nederlandsche volk,
zeggen haar disrij steun toe on besluiten, deze
motie ter kennis te brengen van de Regeermg
en de Volksvertegenwoordiging.
BURGERIJ VAN LEIDEN!
Bewaart uw kalmte in de dagen die komen
en steunt de pogingen om rust en orde in ons
land te handhaven.
rA.-R. Kiesvereeniging „Nederland
en Oranje".
Mr. P. E. BRIëT, Voorzitter.
Christ-Hist. Unie, afd. Leiden,
H. VROOM, Voorzitter
Econ. Bond, afd. Leiden,
Mr. E. L. Ti. HOOGENSTRAATEN,
Voorzitter.
Kiesvereeniging „Thorbecko".
Prof. Mr. J. E. HEERES, Voorzitter
Vereeniging voor den Handeldrijven-
'den en Industrieel en Middens tand.
W. v. ROSSÜM DU CHATTEL,
Voorzitter.
Vrijzinnige Kiesvereeniging.
Prof. Mr. A. C. VISSER VAN
IJZENDOORN, Voorzitter
R.-K. Kiesvereeniging.
Mr. W. J. M. BRANTJES v. RIJN,
Voorzitter.
Afd. Leiden van den Vrijz. Dem. Band.
J. M. Vos, Voorzitter,
en andere Vereenigingon.
In de advertentie „Aan de Leidsche Bur
gerij", in ons blad van gisteren, is de naam
fan den laatsten cm-derteekemar, den heer
M. A. A. Steyns, door den zelfver getrokken
bjj de organisatie afd. Leiden van den Y.
IX B.
De heer Steyns, bfi geen enkele der 24
organisaties aangegoten, had het manifest
•persoonlek onderteekend. Wij vo'dosn gaar
ne aan het verzoek difc te vermeldeo.
Het is, voor zoover ons heugt, nog sleohte
één keer te voren gebeurd, dat de begroo-
ting van inkomsten en uitgaven der ge
meente vóór den daarvoor wettelijk gestel
den tormijn d.i. 1 November nog niet
werd vastgesteld. Tal van andere grootere
gemeenten zondigen tegen dezen regel, doeh
in Leiden hield men zioh getrouw aan de
wet. Vooral de tegenwoordige Voorzitter
voelde daar veel voor. En nu stond zij eerst
gisteren o c3o agenda. .Ook al een gevolg
van de bijzondere tijdsomstandigheden mis
schien 1 Het sectieveralag ia ditmaal heel laat
verschenen en de Voorzitter deed terloops
uitkomen, dat dit niet aan B. en W? heeft
gelegen. De heeren rapporteurs zijn dus
vermoedelijk wat traag geweest.
Toen wij cDe agenda ontvingen en IS pun
ten aai de begrooting vooraf zagen gaan,
konden wij die vrees al niet onderdrukken,
dat men niet zou slagen, de begroeting be
handeld te krijgen. En onze vrees is bewaar
heid.
Do overige punten hebben den geheel en
namiddag in beslag genomen en toen heeft
men er een speldje bij gestoken. Het is te
hopen, dat in de volgende vergadering er
niet zooveel belangrijke punten aan zullen
voorafgaan. Na de verklaring van den
Voorzitter dienaangaande zijn wij daarop
nieb geheel gerust. Er schijnen ons nog ge
wichtige voorstellen te wachten.
De Voorzitter wilde er dadelijk spoed
achter zetten. Ingekomen stukken, die an
ders plegen voorgelezen te worden, werden
nu naar de Leeskamer verwezen of bleven
tob nader orde rusten. Zeer ongevallig
scheen den Voorzitter het voorstel van den
heer Sijtema te zijn, om al dadelijk de be
handeling der begrooting af te voeren. Yoor-
loopig won hij het.
En toen is men aan het debatteeren ge
gaan. Elk punt, dat er maar aanleiding toe
gaf, werd besproken. Zoo werden bij de be
noeming van een drietal onderwijzers aan
een vierde-klasse-school, waarvoor ook
sleohta drie benoembare sollicitanten waren,
terwijl een der vacatures reeds bijna twee
jaren had geduurd, B. en W.. in gebreke
gesteld. Zij hadden reeds lang een betere
bezoldiging moeten voorgesteld hebben..
Die regeling is in staat van wijzen*, repli
ceerde wethouder Van der Lip maar daar
voor is voorbereiding noodig.
Bij de benoeming van onderwijzers aan
de Buitengewone school voor L. O. achtte
de heer Sijtsma één der sollicitanten, dlie
niet op die voordracht kwam, verongelijkt.
Het bleef echter bij een protest. Optornen
tegen een voordracht van B. en W. ia
meestal een onbegonnen werk.
Een volgenden slag zouden B. en W. ech
ter verliezen. Deze wilden afwijzend beschik
ken op een verzoek van den directeur der
Leidfeche Tapijt- en Mattenlabriek, om wij
ziging te brengen in het 'uitbreidingsplan
der gemeente, ten behoeve van den bouw
eener nieuwe fabriek in d© Os- en Paarden-
laan. De firma, die in meerdere deelen van
ons land fabrieken heeft, wil haar bloeiende
nijverheid geheel naar Leiden verplaatsen.
Driehonderd werklieden zullen er een be
hoorlijk loon kunnen verdienen en de firma
schijnt het goed met haar personeel voor te
hebbenreeds kooht zij een aantal flinke
arbeiderswoningen.
Daartegenover mocht de gemeente zich
wel een kleine opoffering getroosten, meende
een deel van den Raad, waarvoor vooral
de heeren Fokker en Huurman en Eerd-
mans de woordvoerders waren. De>ze opof
fering zou"' alleen bestaan in het opheffen
van het bouwverbod op een strook grond in
het verlengde van een 15 M. breede Sophiar
straat. Deze zou, als die fabriek er kwam te
staan, ten eeuwigen dage gedoemd zijn dood
te loopen, zeiden B. en W. Met uw welne
men, repliceerden op het voetspoor van den
directeur van gemeentewerken, de voor
standers, dat zal zij toch blijven doen tegen
hot emplacement van 't station H. E. S. M.
Maar als dat station straks een goederen-
station wordt, wat zeer waarschijnlijk is?
Ook dan laat men er geen straat over
loopen naar de Koodlaan, was het bescheid.
Maar men zou er een voetbrug kunnen
maken, zeiden weer de burgemeester en
wethouder Van der Pot, welke laatste het
praead/vies met talent verdedigde. Het
mocht niet baten. B. en W._ werden glans
rijk verslagen. Slechts twee Raadsleden
stemden met die drie wethouders mee.
Wij meenen, dat de meerderheid daaraan
goed gedaan heeft.
Met do nieuwe verordening, houdende
verbod om woningen aan haar bestemming
te onttrekken, een maatregel, door dan wo
ningnood geboden, geeft Leiden aan geheel
Nederland een voorbeeld. Slechts in Den
Haag overweegt men nog maar dezen maat
regel. En dan wil men ook nog wel eena
zeggen, dat het college van B. en W. con
servatief is.
Dat de gemeente voortaan 18 opcenten
op de hoofdsom der dividend- en tantième-
belasting zal heffen, zooals B. en W. voor
stelden., vond de geheele Raad goed. Men
hoopt er f 20,000 mee binnen te krijgen. Ook
had niemand er tegen, dat de oude Bethle-
heroskerk aan de Lammermarkt, die de ge
meente in 1899 aan de Ned.-Herv. Gem. ver
kocht, togen hetzelfde bedrag plus de kosten
van restauratie weer werd overgenomen.
Duur is het gebouw, al is het oud, voor een
prijs van f 550 niet. Als de gemeente een
maal zulk een gebouw met terrein wilde
koop en, zou zij er veel meer voor moeten
betalen.
De herstemming over het afwijzend prae-
a-dvies van B. en W. op de verzoeken om
toekenning van een bijslag op de gemeente
lijke pensioenen en wachtgelden, waarover
in de vorige zitting de stemmen hadden ge
staakt, werd nu in de veel beter bezochte
vergadering aangenomen, zooals wij voor
speld hebben. Van de nieuwe leden ging
alleen de heer R-eimeringer met de meerder
heid van B. en W. mee. Deze zullen nu een
ontwerpregeling aan het oordeel van den
Raad onderwerpen.
Wat zou het aangenaam zijn, wanneer
de tijden zioh zoo spoedig normaliseerden,
dat het niet meer noodig was
Daarop mogen wij echter niet hopen.
Het zou ons te ver voeren, wilden wij
hier ingaan op het voortgezet debat over
de behandeling van de verordening, rege
lende dfe samenstelling van de bureaux van
Gemeentewerken. Dat den adj.-directcirr
van de Gemeentereiniging tijdelijk het di
recteurschap zal worden opgedragen, ter
wijl de functie van adjunct onvervuld in de
formatie blijft bestaan, voor het geval de
proef niet goed mocht uitvallen, bevredigt
ons niet. En hoe de Commissi e van Fabri
cage, die in de vorige zitting zoo heeft aan
gedrongen op scheiding tusschen Gemeente
werken en -Reiniging daartoe heeft kunnen
adviseeren, blijft ons, oak nadat de heeren
zich nu hebben verklaard, een raacSsel. Wij
vertrouwen echter, dat da heer De Koning
de proef wel glansrijk zal doorstaan. Dat
men hem in stilte zou'willen tegenwerken,
zooals veronderatellenderwijs werd uitge
sproken, kunnen wij niet gelooven.
De heer inspecteur van het Bouw- en Wo
ningtoezicht is ook gepromoveerd tot direc
teur. Och, wij gunnen hem dien titel, die
ook elders voor deze ambtenaren schijnt te
gelden. Maar of het de gemeente niet wat
geld zal kosten is een ander© vraag. De
i vrees daarvoor, cteor den heer De Lange
j geuit, is gansch nieb ongemotiveerd,
j Naar aanleiding van zijn sterk verzet te-
I gen do 'uitoefening van het benoemingsrecht
cteor den Raad, heeft de vrijz-dem. wethou
der mir. Van dor Pot het danig aan den stok
gehad met zijn partijgenoaten de heeren
Fokker en Sijtsma. De eerste noemde hem
zelfs reaotionnair. Ook de heer Pcra bracht
hij erg uit het humeur. De Raad heeft een
groot stuk van zijn benoemingsrecht opge-
eischt, ondanks de taaie bestrijding van den
i burgemeester en genoemden wethouder.
Doch om te benoemen naar een aanbeveling
waar men buiten mag gaan en niet uit een
bindende voordracht van twee personen,
waardoor dit recht al weer zeer wordt be
perkt, dat was de meerderheid van den
Raad nog te radicaal. Ook dat zal wel
komen.
Het op één na laatste punt liep onge
dacht vlug af. B. en W. namen alle schrif
telijk ingediende amendementen over en
susten elko opkomende oppositie. Een
nieuwe commissi© ad hoc, intusschen door
den burgemeester benoemd, kan dadelijk
weer aan het werk tijgen om het werk der
oude Commissie te herzien, wat, nu B. en
W. door hun voorstel het verbond weder
hebben verbroken, ook noodig is geworden.
Het veel geprezen en fel bestreden rapport,
waarin de tegenwoordige Minister van Ar
beid een belangrijk aandeel heeft gehad,
i wordb wel vl'ug aan een revisie onderwor-
j pen. Wij leven snel. In dit geval zal het de
gemeente wel weer heel wat geld koeten.
Heb komt zoover, dat ambtenaren in par
ticulieren dienst recht jaloersch zullen wor
den op hun collega's in openbaren dienst.
Van de behandeling der begrooting is
niets gekomen.
Het voorstel tob uitstel werd herhaald en
glipte ,er nu met kunst en vliegwerk door.
Over een wéék gaan de heeren weer aan
den slag.
De hau-dimg der studenten.
De overgroote meerderheid van de leden
der hieronder genoemde Nederlandsche Stu-
demtenvereenigingen,
doordrongen van de tragische mogelijk
heid, dat haar land, juist nu het dankbaar
i herdenkt voor den buitenlandschen oorlog
te sjjin gespaard, op onverantwoordelijke
wijae in den burgeroorlog wordt gedreven,
spreekt als haar oordeel uit, dat inderdaad
vergaande sociale hervorming snel en kracii-
j tig moet worden doorgevoerd; verklaart
daarentegen tevens met klem zich te ver-
zetten tegen elk voornemen, om die heiv
vorming gewelddadig te verweaenljfken.
Amsterdamsch Studentencorps, Bond van
Leidsche Studenten, Delftsche Studenten-
bond, Delftacife Vrouwelijke Studentenver
eniging. Groningsche Vrouw. Studl .Ver
eeniging Magna Pete, Indologenvareaniging,
Leidsche Studentencorps, Rotterd. Vrouwe-
I lijke Studentenvereeniging, St.-Franciscns
Xaverius, St.-Thomar Aquinas, St.-Virgilius,
Unites Studiotorum Amstelcdanensium, Uni-
tas Studiosorum Rbenotrajectina, Utrecht-
sche Vrouwelijke .Studentenvereeniging Ve
ritas, Veterinair Studentencorps Absyrtus.
De corpsvergadering van het Utrechtsch
Studentencorps van 14 dezer betuigt in
meerderheid haar instemming met boven
staande verklaring. Een formeele bepaling
der oorpswet belette die verklaring als dag
order aan te nemen.
Het bestuur def- Vereeniging van Vrou
welijke Studenten te Leiden is overtuigd
van de instemming van vele zijner leden,
doch kon die niet in vergadering bijeen
roepen wegens sluiting der academie.
De leden van den Wageningscheo Bond
betuigden insgelijks instemming.
De R.-K. Studentenvereen. Veritas wènsch-
te aan de in lid 2 van de verklaring be
deelde hervormingen toe te voegen: Zooals
door de huidige regeering voorgestaan.
De kantoorbedienden.
De Nationale Bond van Handels- en Kan
toorbedienden „Mercurius" adviseert zijn
leden, om aan een eventueele algemeene
werkstaking niet deel te nemen en bij een
verdere ontwikkeling der gebeurtenissen, als
goede orgaaisateleden niets te ondernemen
zonder daarin hun afdeelingsbesturen te
hebben gekend.
De spoorwegambtenaren.
Het hoofdbestuur van den Bond van
Ambtenaren in dienst bij de Nederlandsche
Spoorwegen heeft een strooibiljet verspreid
onder het spoorwegpersoneel, waarin tot
bezonnenheid ten opzichte van eventueel
i te wachten ernstige gebeurtenissen wordt
De 0 h r i s t e l ij k Nationale
vakaotie.
Van de zijde der OhrLstelijk-Nationale
Vakactie is gisteravond ïn de Wilhelmskerk
te 's-Gravenhage een zeer goed bezochte
bijeenkomst gehouden. Met orgelspel, gezang
en gebed werd zij geopend.
Achtereenvolgens werd het woord gevoerd
door de heeren Prof. Slotemaker de Bruine,
Mr. J. A. de Wilde en Vink. De bijeenkomst
v/erd met gebed besloten. Ook de Katholie
ken te 's-Gravenhage hielden een protest-
vergadering alwaar Mr. Kolkman het woord
voerde.
Burgerwachten.
Te 's-Gravenhage, Amsterdam, Hoorn en
Arnhem en andere plaatsen hebben zich bur
gerwachten gevormd.
De militairenen de Revolutie
De Nat. Chr. Onderoff, ver. en de Ned.
Bond van R. K, Onderoff. „St. Martinus"
hebben een oproep gericht tot alle onder
officieren van het Ned. leger tot rustige ge
trouwheid en plichtsbetrachting.
Men deelt ons mede, dat het legerbestuur
heeft bepaald, dat op Zondag 17 dezer in
verband met de tijdsomstandigheden aan de
(militairen geen bewegerLsvrijheid gegeven
kan worden.
In vervanging daarvan kan, zoover de
dienst dit toelaat, het eerstvolgende perio
dieke verlof met één dag verlengd worden.
De vrijmetselaars.
De Grootmeester der Orde van Vrijmetse
laars in Nederland heeft tot de Leden der
Orde een manifest gericht, waarin de geest
verwanten worden opgezocht, döor de kracht
van hun beginselen, Orde en Recht, te
steunen, mede te helpen gowe'.d
te keeren, maar ook modewerking zoo noo-#
dig leiding, te geven om de beginselen van
gr oo te ren gemeenschapszin, die terecht huu-
ver wezenlijkin g vragen meer en meer te
doen doordringen.
D e R.-K. Middenstanders.
De Ned R. K. Middenstandsbond heeft een
motio aangenomen, waarin deze met de ge
zamenlijke Christelijke arbeiders protesteert
tegen den op geenerlei rechtsgrond te mo-tl-
veeren eisch der minderheden, om tot iede-
ren prijs het bewind in handen te nemen.
Deze motie is telegrafisch ter kennig ge
bracht van den Ministerraad.
Keïi Haagsch geval. Er was
ee'os.het klinkt wel als een 3prookje,
een heel onprettig sprookje d&n wat
wij nu gaan mededeeien, maar het is tocli
geen verdichtsel. Het is integendeel een-
stukje werkelijkheid, even zonderlingals
de realiteit soms zijn kan.
Er was dan in Den Haag een Regeerings-
mstituut, dat gaarne de beschikbare bureau-
ruimte wat uitgebreid zag, omdat^ de be
moeiingen van de instelling gestadig groei
den. Men zocht dus naar een geschikt pand,
om den bezwaren van de klein-behuisdheïd
te boven te komen.
Men vond er een, dat heel geschikt was,
aan een der Haagsche lanen. De eigenaar
vroeg als koopsom f24,000. Maar dat was
te duur, meenden.de beheerders van het
Regeeringslic-haam, en de koop sprong af.
Twee maanden later men had mfcus-
schen blikbaar niets beters kunnen vinden
kwam men opnieuw bij den eigenaar van
het huis aan de Laan zus-en-zoo. Het pand
was nog altijd zéér bruikbaar, maar nu vroeg
de eigenaar f26,000. Maar dat was te duur,
vonden de beheerders, enz., enz., enz.
Twee maanden later -enfin, om kort
te gaan, twee maanden later werd de koop
nóg niet gesloten, want toen moest het pand)
f28,000 kosten. Maar, nadat het inmiddels
in andere handen overgegaan was, heeft men
het ten slotte voor f32,000 gekocht Om
dat er nu eenmaal geen ander geschikt pand
te vinden was, blijkbaar.
Ln het huis was een pension gevestigd.
De leiders van het Regeeringsinstituut ver
zochten de Huurcommissie, toen de pension
houder weigerde zijn medewerking te ver-
leenen, den huurder te verwijderen en als
handige negocianten, die deh Staat geen
„strop" wilden bezorgen, subsidiair ten
minste den huurprijs van f1400 op f1900
te brengen, in verband met de waardever
meerdering: men bad er toch f32,000 voor
mceten betalen. Hef is alleen wat zonder
ling, dat een officieel lichaam als de Huur-
ccmmdssie, een gedragslijn laat verdedigen,
(Re in strijd is met de wet, want deze be
paalt, dat bij de huuxbepaling slechts reke
ning mag worden gehouden jnei de waarde
op 1 Jan. 1916. En t09n kostte het nuis
nog geen £32,000.
Het slot van het drama is geweest, dat de
pensionhouder zijn huur gebracht ziet op
f1600 (de geoorloofde en gebruikelijke ver-
koogimg met pl.m. 15 pöt.) en voorloopig
nog 6 maanden in het huis kan blijven. Er
volgt waarschijnlijk nog een naspel voor den
kantonrechter. Het zal de moeite waard zijit
te vernemen, of men dan vanwege een Re-
geeringslichaam opnieuw een huur-verhoo-
ging zal doen bepleiten, die in strijd is met
de wetl („Hblö.")
Men meldt uit Loohem: In deze
omgeving ondervindt de landbouw veel
schade van het wild. Een boer, op een der
landgoederen, die op de aangiftebiljetten
hiervan melding maakte, moest zrjn boerderij
verlaten. Onder huize Dorth zijn door 7.
geweren 150 stuks gesóhoten. Ook daar is
oe wildschade aanzienlijk.
In Doorn werd voor f5250 aah
eikels, f6250 aan beukenoten en f100 aan
kastanjes ingezameld, te zamien voor een'
bedrag van f11,600.
Schipper Van der H a m,
een der gewonden ten gevolge van de mijn-i'
ontploffing aan boord van de „Hellevoet-'
sluis', is gisteren aan de gevolgen overledent
'A. M., to Leiden. De eene uitgave
is al even goed als de andere. De prijs
zal ook niet veel uireenloopen. In for-,
meer maar eena bij een boekhandelaar^'
Misschien kunt U ook in den tweede-hands'
boekhandel wel terecht voor een min de v
ren prijs.
Abonné, te Leidon. Wie hier agent:
is van de Brandverzokeringssociëteit „De
Amstel" mogen wij U hie- niet vertellen.'
Dergelijke adressen moot men zoeken inJ
de advertentie rubriek.
Vrijdagavond werd in „Irene" een vergadering gehouden van de Anti-Revol., de Chr, Historische, de Roomsch-Katholieke Kiesvereeniglngen,
de Chr. Werklieden Vereeniging „Patrimonium" en de Chr. Bouwvak Vereeniging. De zaa! was flink bezet.
De leiding der vergadering was opgedragen aan den Voorzitter der Kiesvereeniging, den Heer L. W. VAN G1ESSEN.
Na 't zingen van Ps. 6816 en het lezen van den 2den Psalm, werd de vergadering met gebed geopend en sprak de Voorzitter een kort woord naar aanleiding van de tijdsomstandigheden, wees
op het doel der samenkomst en stelde de volgende Motie voor:
De Vergadering van de Leden der Antirévolutionnaire Kiesver. „Vrijheid en Recht"; van het Ned. Werklieden Verbond „Patrimonium"; van de Chr.
Vakver. van Bouwarbeidersvan de Chr. Historische Kiesver. en van de R.-K. Kiesver, alle te Leiderdorp saamgekomen op 15 Nov. in „Irene",
gelet op den revolut. toestand, die zich alom openbaart, spreekt uit;
dat zi] in deze zorgvolle en ernstige dagen onwrikbaar staat aan de zijde van het wettig gezag;
dat zij dit gezag met woord en daad wenechi te steunen tegenover révoiutöonrcair gemid;
dat zij met «raardeering van hetgeen reeds in dezen is geschied, der Regeering krasht en beleid toewenssht om
betreffende de sociale hervormingen op den ingeslagen weg voort te gaan;
en spreekt het vertrouwen uit, dat de hechte band tusschen Nederiand en Oranje niet door révofutionnaïr geweld zai
worden verbroken, opdat het aan onze geëerbiedigde Koningin moge gegeven zijn neg Bang te regeeren over een ïoik, dat in'zijn
meerderheid tegen de Revolutie gekeerd, zich buigt voor God en. Zijn ordinantieën,
Na luid applaus en het zingen van het Wilhelmus kwam de Motie in bespreking en werd, na eenige aanvulling, aangenomen.
Op voorstel van den Pleer LOS werd besloten een telegram te zenden naar H. Maj. de Koningin, Menig goed woord werd nog gesproken, o.a. door de H.H. W. SAMSON, VAN DER BEEK en
Ds. NIERSTRASZ. Plet bekende lied: „Zij zullen het niet hebben ons oud Nederland", werd met geestdrift gezongen.
De-Heer C. A. DE BRUIJN stelde voor uit de aanwezigen te doen formeeren een Burgerwacht als reserve voor de „regeeringgetrouwe" troepen.
Een commissie door-het Bestuur aan te wijzen, zal trachten deze zaak voortgang te doen hebben.
Ds. NIERSTRASZ dankte den Voorzitter voor de leiding dezer vergadering, verzocht staande te zingen Ps. 89:7 en eindigde met dankzeg
Vergadering, waarin .we ons, als zonen van 't geliefde Vaderland, zoo geheel één bevonden.
en gebed deze aangename en"opgewekte
1195
