v AGENDA VAN OE WEEK,
BINNENLAND
GEMENGD NIEUWS-
Burgerlijke Stand Leiden.
DE 00RL0S
Rede van den Rijkskanselier.
"mi'T ■'-jjrdr,
'F*!*' Woensdag. '*n*7|
Geref. Kerk' Hooigracht: Bidstond. 8 uur.
Schouwburg :j „C&valloria Rusticana".
HALFACHT.
Stadszaal;. Vrijzinnig Zangkoor", Half-
ackfc.:
P"1" Donderdag.
N utsgebou w Nu-fcsdepLei denVoor-
cDrachfc met lichtbeeldbn van mevr. Aug.
de Wit. 8 uur.
Schouwburg„Hein Roekoe". 8 uur.
StadszaalOpenb. verg. Ver. tot Bev.
der Chr. en Geestelijk© Belangen der Mili
tairen in do 1ste Divisie, afcJ. Leiden. 8 uur.
Volkshuis: Vijf do cursusavond „De Na
tuur". 8 nur.
Vrijdag.
Schouwburg' Eerste -Abonnementsconcert Bu
reau Hana Augustia, Amsterdam. 8 uur.
Zaterdag.
Heerengrac-ht 24: Alg. ledenverg. Ver-
.eeniging Vakschool voor Meisjes. Halfvier.
Schouwburg: „Tropenadel". S uur.
Stadszaal (Foyer): Bal yaa de L. K. C.
„Fluks". Halfacht.
„Zomerzorg": Feestavond Leidsche Ste-
frografenver. „Groote". Hallacht.
Zondag. -.H.
Schouwburg: „Do Violiers". 8 uur.
Stadszaal (Foyer): Bal yan den hoor W. F,
.van Wijk. Haliacht.
Dagelijks.
„Hollajidia-Bioscoop". Oranjegracht. Woens
dag- en Zaterdagnamiddag van 2 lol 4 en van
.5 tot 7 uur. Dagelijks om 8 uur 's avonds.
„Luxor-theater", Stationsweg 19: Woensdag
en Zaterdagnamiddag van lialfdrio tot halfvijf.
Dagelijks om 8 uur.
„Thalia-Theater", Haarlemmerstraat 52,
Woensdag- en Zaterdagnamiddag to 2 uur.
Dagelijks te 7 uur 's avonds, behoudens 's Zon
dags; dan to 8 uur.
Rapenburg 81: L. E. C. „De Sphinx". Groe-
pentenloonstelling niet werk van L. ilanceau en
Jan Jans.
reis aan to zien, dat zij in het oorlogsh.and-
"werk gestaald zijn.
Toch móet „der Tommy" het winnen, dat
weten zij nu wel, en hun plaats hier is maar
tijdelijk. Misschien moeten zij met hun leven
betalen, opdat, do -Duitsche stelling hij Ec-
ploo zoolang' dat noouig ia gehouden wordt.
En giDds achter het kanaal? Daar stroomt
aimeer het EnteD Lele-ger aan. Vóóraan altijd
weer do Belgen, die niet te houden zijn. Hun
vaderland geldt het thans! Zij zien er prach
tig uityzoo vertelt mij zooeven oen ooggetui
ge van hun opmarsch uit Brugge. In khaki-
pakken, Engelach model, leeren beenkappen,
groote gummi-laarzen in den ransel, twee
stel kleeren, in één woord: schitterend uit
gerust.
Zij veohten als leeuwen. Maar overal moe
ten zij dan ook het spit aübïj tenAch, hoe-
vele Belgische jongens zullen nu deze dagen
nog vallen, dd© zoo broodnoodig zijn voor
den her ophouw van hun land!
Mot hen mede komt de Britsche artillerie
en mitrailleurs. De uiterste linkervleugel
van Foeh/s armeeën. Zij moet de Duitsche
•linies omtrekken is het parool. Maar, het
lukt nog niet. Zal het lukken?
In spanning wachten wij hier, aan de
grens.
Creldlecning yan 350 miljie^n gulden.
Bij de Tweede Kamer is het voorstel in
gekomen tot het aangaan van een geldlee-
ning van 350 mïkioen gulden tea laste van
het Rijk.
De rente bedraagt 5 p€t'.
De koers van uitgifte wordt vastgesteld
'door den Minister van Financiën.
Aan bankiers, enz. wordt een provisie van
Iten hoogste 3/10 pCt. toegekend.
Indien .de inschrijvingen op de vrijwillige
leening minder bedragen dan 300 millioen
gulden- wordt een gedwongen geldieenbg
aangegaan tegen 3 Ve Pür DAar®
Zij, die voor het belastingjaar 1918/10
zijn of worden aangeslagen in de vermo-
gensbelasting naar een vermogen van
f75.000 of meer en de binnen het Rijk wo
nende natuurlijke personen, die voor het
belastingjaar 1918/19 zijn of worden aan
geslagen in de inkomstenbelasting naar een
inkomen van f 10.000 of meer, zijn verplicht
deel te nemen jn de bedoelde leening.
Ook de binnen het Rijk gevestigde naam-
looze vermoGtschappsn, command! .aire ven
nootschappen op aandeelen, coöperatieve en
andere versenigingen en onderlinge verzeke-
ringmaatsL-Lappijen, met utezendering van de
Nederlandsche Bank, welke in de inkom
stenbelasting zijn of worden aanges'agen we
gens uitdeelingen, tot een totaal bedrag
van f 10.000 of meer over een boekjaar
geëindigd in het tijd val: van 1 Mei 1917 tot
en met 30 April 1918, zqai verjftcht deel
ie nemen in de gedwongen leening.
Plaatsruimte gevangonissem
I Ingekomen is het voorloopiig v-^&lag op
het wetsontwerp tot vaststelling- van bepa-
Ifogen ter verkrijginig van meer plaatsruimte
l voor de ten-uitvoerlegging v.an gevangenis-
straf.
i Vele leden dpr Tweede Kamer juichten het
i ontwerp toe en betreurdeD} dat het niet eer-
j 'der was ingediend.
Sommie© leden achtten het bovendien een
voordeel, dat de bepaling van den aard der
te ondergane vrijheidsstraf den rechter
.wordt ontnomen en gelegd in handen van
don Minister van Justitie.
Op dlczo wijze kan met de straf een nutti
ger effect worden bereikt. Er zal dan reke
ning moeten worden gehouden met karak-
ter, leeitijd en levensstaat van ie deren delin
quent en met den, aard .Van hei? gepleegde
misdrijf..
Gevraagd werd of do Minister, rceda thans
bereid is mede te deelen, hoe hij zdch deze
regeling voorstelt.
Andere leden achtten dezen maatregel
echter niet zonder bedenking en waren van
-ordeel. dat by* de uitvoerlegging (met. groo
te omzichtigheid moet worden tewerk ge
gaan.
I's A-et de bedeeling om terug te keeren
naar bet. voor 18S5 bestaande stelsel van ge
meenschappelijke opsluiting, dan kunnen
daqr nadeelige gevolgen ontstaan. Of is het
de bedoeling wel de afzonderlijke opsluiting
te behouden, maar overdag gemeensoh appe-
lijken arbeid onder goede controle te laten
verrichten? In dit laatste geval meende men
dat van deze maatregelen goede gevolgen
kunnen worden venvaoht.
Een vliegershaven voor Amsterdam.
Naar het weekblad „Handel en'Nijverheid"
verneemt, zijn in de commissie van bijstand'
in het beheer der Publieke Werken te Am
sterdam plannen aanhangig, welke er toe
zullen leiden, om binnenkort een gemeente-
terrein van 3G H.A. grootte in te richten ais
vliegershaven. Bij het hoofdbestuur der Pos
terijen en Telegrafie, van welk hoofdbestuur
een verzoek tot het scheppen van een opstijg
en landingsplaats is uitgestaan, bestaat het
voornemen deze vliegers-haven dienstbaar te
maken aan een nationaal en internationaal
postverkeer per vliegmachine.
De geprojecteerde vliegershaven is zeer
gunstig gelogen op èen terrein van de ge
meente Amsterdam en Watergraafsmeer
aan een grooten verkeersweg, zoodat ver
voer naar en van de vliegershaven pet auto
kan plaats vindeD. Zooalsm en weet, wordt
Watergraafsmeer - binnenkort door Amster
dam geannexeerd.
Vcrceniging voor der» Overzeeschcn Handel.
Naar men te Amsterdam verneemt, is in
een bijeenkomst gehouden op 22 October in
het gebouw „Ihdustria" waar de meest op
den voorgrond tredende firma's, die export
zaken op de Nederlandsche koloniën of
vreemde overzeesche landen drijven, verte
genwoordigd waren, besloten tot oprichting
van de Vereenigmg van ^TecL Overzee-expor
teurs eh werden de statuten vastgesteldv Het
doel dér Vereeniging is het behartigen en
het bevorderen van de belangen van den uit
voerhandel naar en den invoerhandel in
overzeesche landen.
Hbt bestuur werd als volgt samengesteld:
voorzitter de heer 0. W. Preese, dir. der
Handelsvereeniging Holland—Bombay, te
Amsterdam; vice-voorzitter de heer J. G.
van den Berg, lid der firma J. G. van den
Berg en Cc., Amsterdam; secretaris-penning
meester de heer A. Merens te Amsterdam; de
heer P. Hoyetr, adj.-dir. der Holand-Transat-
lanlisohe Handelsvereeniging Amsterdam
on de heer C. P. van Voorst, dir. der Nieuwe
Afrihaansche Handels-vennootschap te Rot
terdam.
Onze gezant te Washington.
Het wordt waarschijnlijk geacht, dat de
heer Cromer niet-naar Washington zal ver
trekken, alvorens de onderhandelingen over
een economische overeenkomst met do Ge
associeerden, die thans te Londen gevoerd
worden, afgeloopen zijn. Men verwacht, dat
zij niet mecx, dan twee a drie weken zullen,
vorderem _(,,Hbl<L
Hol bestuur der Rem. Geref. Gem. to
VGravenhago beeft,, tea* voorziening in do va
catur e-ds. Warmoe, het volgende viertal opge
maakt voor do beroeping van een predikant:
Üs. J, Boijerman, pred. to Meppel, dx. A. H.
Haentje?, pred. te Haarlem; dr. R. Miedema,
pred. to Amersfoort, en ds. G. J. Siiks, pred.' te
Dordrecht.
De Minister van Oorlog heelt gisteren, ver
gezeld van zijn adjudant, kapitein van den ge~
neralen staf, jkr. Roëll, een bezoek gebracht aan
het barakkenkamp Waalsdorp.-
Bij Kon. besluit van 21 dezer zijn, voor het
tijdvak, aanvangende met de dagteekening van
dat besduit en eindigende met 28 Februari 1919,
benoemd tot voorzitter van den herkeurings-
raad en tot zijn plaatsvervanger in de provin
cie Zuid-Holland, tot voorzitter de adjudant in
buiten gewonen diennt van H M. de Koningin P.
W. Weber, gepensioneerd (generaal-majoox; tot
zijn plaatsvervanger, A. G. van Altena, gepen
sioneerd kolonel.
Bij Kon. besluit is, met ingang van 1 Jan.
op zijn verzoek eervol ontslag verleend, aan den
heer C. W Weys, c. i-, als boogleeraax aan de
Technische Hoogeschool te Delft.
Gisteren heeft prof. E. J.'Yossnack, hoog
leeraar aan do Technische Hoogeschool te Delft
die van het begin van den oorlog af in Duit-
schen krijgsdienst is geweest, zijn colleges her
vat met een lezing, waarin hij de belangrijke
veranderingen naging, wedko er 6edert in de
techniek van den bouw; van koopvaardijschepen
hebben plaats gehad.
De vergadering van Reünie-Commissaris
sen van bet Delftsch Studenten-Corps, op de
Sociëteit „Plioenix" te. Delft, heeft besloten, dat
in November of December a.s. een rónnie gehou
den zal worden ter gelegenheid van het XlVde
lustrum van het Delftsch Studenten-Corps. De
reünie zal óéa dag duren en. beslaan uit een
ontvangst der reünisten op de ^Sociëteit „Phoe
nix", het houden van een voordracht door een
of meer der reünisten op technisch of ©econo
misch gebied, gevolgd door een gezellig samen
zijn op genoemde Sociëteit, en een eenvoudige
gemeenschappelijke maaltijd. De Reünie-Com
missie zal, zoodra de .datum vaststaat, deze
bekend maken, alsook een scbezper omlijnd pro
gramma.
De wetenschap heeft een ernstig verr
liea geledtan door den vroegen dfoocfl van
prof. Henri E. J. G. du Bois. Deze Neder-
landbche geleerde keerde, na een belangrijk
deel zijns levens te Berlijn gewoond te heb
ben, in het voorjaar naar Nederland terug
en werd eenigon tijd diaaraa (6 Juni LI) be
noemd tot buitengewoon hoogleeraar. aan
de universiteit te Utrecht-
Van zijn werkzaamheid aan deze univer
siteit^ waar hij meer in 't bijzonder colleges
zou geven in de leer van het electnische veld
en haar toepassingen, werd dan ook nog
zeer veel verwacht. Maai; de, dood ontrukte
hem reeds op 55-jarigen leeftijd aan de
wetenschap.
Prof. Du Bois waa o.a. lid van de Kon.
Academie van Wetenschappen en rk&ler in
de orde van den Nederlandschen Leeuw.
De burgemeester van Assenf de heer
M. A. D. Jolles, herdacht gisteren zijn 40-
jarig ambtsjubileum onder zeer veel blijken
van belangstelling. In een buitengewone
Raadsvergadering werd de burgemeester
toegesproken door den wethouder, den heer
Lunsingh Meyer, en het oudste Raadslid
den hear A. Kyrn mell. In het „Parkhotel"
werd daarop door een commissie uit de in
gezetenen een huldeblijk aangeboden. Aller
eerst werd hot woord gevoerd door den
eere-voorzdtter mr. J. T. Linthorst Homïra,
waarna de voorzitter der commissie, jhr. mr.
L. A. S. J. de Milly van Heiden Remestein,
namens de ingezetenen een klok en couvert
aanbood. De burgemeester dankte in harte
lijke woorden voor het huldeblijk.
Het vjjftig-jarig bestaan der Hoogere
Boirgersdhool te Hoorn zaL worden gevierd
op Zaterdag 16 Nov. ax Het programma der
feestelijkheden omvat: officieel© ontvaifgst
der reünisten; bijeenkomst in do Rijks H. B.
S.; feestrede en jiaribieding van ©en hulde
blijk. Daarna volgt een reunie-diner, terwijl
een feestavond in het Park-Hotel aan den
dag een gezellig eind© zal geyem
De gewone audiëntie van den Minister van
Justitie zal Zaterdag a-a. nael plaats hebben.
UIT NED. COST-INDIE.
Sl©clit© tqdon.
Van denoogst 1917 van de beide Mang-
koenegorosche suikerfabrieken zijn nog on
verkocht 160.000 pikoLs. De oogst* 1918 wordt
geschat op 400.000 pikols, waarvan tot dus
ver 125,000 pikol§ werden vcrkochti
Groindnahkeop tj© Bo^pxahajaL""-1
Naar het „Soer. Hbld,'* verneemt, is in
geheime vergadering van den Gemeenteraad'
beslcte-n tot den aankoop van een complex
gronden, thans toebehoorend© de N.V,
Bouwmaatschappij Tan Boen Hi© ©n gele
gen ten noorden en zuiden van deai Giissee-
schen weg, ter grootte van ongeveer 200.000
X2, tegen den 'prijs van f 1 per M2,
Tabak en isigaren.
Een firma t© Medan heeft met verschillen
de sigarenfabrikanten op Java besprekingen
gevoerd', welke ertoe zullen leiden, dat zij
Delisch dekblad en binnengoed zal uitvoeren
naar die fabrieken op Java, die haar melan
ge zullen maken van deze Dehlisehe tabak
met andere tabakssoorten, zooals de
Braziliaansche bij voorbeeld. Zoodoende zul
len ze komen tot de fabricage van ©en sigaar
van gelijke samenstelling als de Hollandsahe,
Gedenkteeken pastoor Verbraak.
Verschillende vereenigmgen van oud-ooider-
offioioren hier te lande rijn bezig met het inza
melen van gelden om te geraken lot, oprichting
van. oen gedenkteekeca te Ma-gelaaig tex nage
dachtenis van wijlen pastoor Verbraak.
Do politie van het bu-
areau Singel, te Amsterdam, heefti een
man van ongeveer 45 jaren aangehouden,
die zich uitgaf voor inspecteur De Jong
van de centrale recherche en in die val-
scho hoedanigheid ©en paar maden aan
jeugdige kantoorbedienden geld wist af
handig te maken. Hij was in het bezit van
een kaart, waarop gedrukt stond ,Amster
dam sche Centrale Recherche" en had bij
wijze van legimiliatiebewijs een rood-en-
zwart strikje.
Inspecteur De Jong placht in bankin
stellingen rond te kijken of er ook jonge
kantoorloop er s waren, aan wie geld werd
uitbetaald. Hij volgde hen dan op straat,
eprak ze aan, vermaande hen voorzichtig
te zijn met het geld, dat zij bij zich had
den, en troonde hen dan ten slotte mede
naar een melksaloif, waar hij hun het geld
wish afhandig te maken. Op deze wijze
ontstal hij Zaterdag oen 15-jarig kantoor
bediende een .bedrag van f 50Ö. Bij zajn
arrestatie werd een groot deel van dit be
drag nog in zijn bezit gevonden.
Te Zaandam zijn bij de
Soc.-Dem. heeren D. Donïa en J. Joosten
de eerste wethouder van het levensmiddo-
lenbedrijf, de laatste 'directeur van het be
drijf, partijen zandaardappelen in beslag
genomen.
„Het Volk" keurt de handelwijze .van
zijn partijgenooten scherp af.
„Het is mogelijk, dat beide partijgenoo
ten nog door de mazen van het wettelijk
net zullen kunnen heonsludpon", schrijft
het blad. „Maar in Sun verantwoordelijke
positie moesten zij een voorbeeld van de
allerstrengste opvolging der distributiebe
palingen geven, een voorbeeld van opvob.
ging niet alleen naar de letter, maar ook
naar den geest, en zij mochten zeker niet
het voorbeeld tot ontduiking geven".
Men meldt uit ïaandam:
In den nacht van Zondag op Maandag
hebben dierven hun alag geslagen in hot
pakhuis „De Haan", van de Firma G., aan
den Kalverringdijk. Er werden drijfrie
men gestolen, een waarden van f 8C00 a
f 9000 vertegenwoordigend.
Het ifi ondoenlijk ©en ook
maar ©enigszins volledig overzicht te ge
ven van de plaatsen, ^aar d© Spaansch©
griep heer8cht. Overal in den lande doen
zich gevallen voor en In tal van gemeen
ten zijn de onderwijsirtrichtingen gesloten-
Te Almelo schab men het aantal zieken
op 5 a 0000, meest jonge of betrekkelijk'
jonge rnenschen. Maandag stierven er 10.
Met het oog op d© ziekte ging dó gewone
weekmarkt met dooi*.
Hooi Twentë wordt doof do Spaan ache
ziekte geteisterd en dagelijks vallen er vele
slachtoffers.
D© fessen; aan Het Koninklijk Instituut
voor de Maltin© te Willemsoord zijn voor-
ïoopig voor den tijd van 14 dagen ge
schorst. Op het oogenblik lijden een offi
cier, zes leeraren en 34 adetoorsten aan de
Spaan sche ziekte.
Te Heerlen zijn 800 0 rog
gebroodkaarten en 1000 aanvullingsbrood
kaarten voor het 73ste tijdvak gestolen.
De kaarten Werden entvreemd op een druk
kcrij, die er den naam der gemeente op
moest drukken,-
GEBOREN: Frits Ferdinand, Z. van J.
Zuiderduin en R. v. d. Velden. Antonius
Christoffel Joseph, Z. van C. J. van Valderen
en M. J. M. v. Noort. -Jacoba, D. van
M. Mulder en J. Roon. Pieter, Z. van
J. Wagenaar en S- Briejer. Maria Elisa
beth, D. van PI. J. C. v. d. Brink en E. J.
Lut. Johannes, Z. van F. Lepelaar en
C. de Wolf. Jacoba, D. van F. Rol en
M. M. Siera. Jacobus Willem, Z. vanW.
J. v. Nieuwkcrk en E. Kouwenhoven.
Marinus, Z. van C. J. de Wit en C. P.
Zwennis. Maria, Di van J. J. Veilbrief
en M. Wetselaar. Antoon Karei, Z. van
H. A. A.' Saunter en J. M. de Winter.
Dirk Johannes, Z. van L. L. van Erkcl en
G. Laman. Petrus, Z. van G. Holswilder
en W. den Oude. Ouirina Maria, D van
P. li. de Groot en A. C. Soeterbroek.
Willem, Z. van W. Laterveer en J. Ver
mond. Pieter, Z. van J. Blikman en,J-
Iiolvcrda. Yda, D. van A. Blansjaar en
Y. Reneé. Cornelis Adrianus, Z. van A.
J. Upholï en II. P. Rietbergen. Johanna
Catharina, D. van J. v. d. Linden en J.
Gijbels. Theodora, D. van E. Gordijn en
F. M. Pieck. Johanna Maria, D. van C.
van Plooij en A. Wechter. Johannes
Arnoldus, Z. van C. Nederstigt en M. C.
Oudshoorn. Jacobus, Z. van J. Mioch en
G. Laman. Cornelis, Z. van E. den
Hartoog -en K. de Ruiter.
OVERLEDEN: K. de Boer, Z. 19 j.
W. Rifilveld, M. 55 j. G. Blansjaar, D.
7 m. Ph. F. Verstraaten, M. 65 j.
S. Crama, D. 4 d. A. Molenaar geb.
Blansjaar, V. 70 j.B. Teeuwen geb. Ende
man, V. 63 j. W. F. de Haan, W. 63 j.
M. J. Treur, D. 19 j. J. J. vanStcenwijk
wed, A. v. d. Berg SI j. J. Sinteur, W.
77 j. J. L. Leemans geb. Poelijoc V.
3S j. P. Wagenaar, Z. 5 d. L. Hoek,
D. 16 j. P. M. Crama, Z. 9. j. M. C.
van der Heijden, D. 21 j. M. S. Mulder
geb. Bcijer, V. 34 j. J. Iluber, M. 29 j.
W. A. J. Cunaeus wed. N. Cnopius, 80 j.
GEHUWD: W. v. d. Hammen j.m. en
J. Charité j.d. A. v. d. Zeeuw j.m. en
C. Ilannaart j.d. A. Teljeur j.m. en
J. C. v. Thiol j.d. J.. J. Bredewold S. en
M. C. v. d. Steen j.d.W. Broekhuyzen j.m.
en C. Maas j.d. W. D. van Kampen j.m.
cn PI. E. Trel j.d, G. A, van Albada j.m.
en II. Franken j.d. W. Wcstra j.m en
J. E. Vermeulen j.d. A. Lasschuyt j.m.
en J, van Schooien j.d.PI. Colpa j.m. cn
S. WEBBERS j.d. J, Mark j.m. cn J.
M. v. d. Reyden j.d.
De algemeens toestand.
Gisteren heeft de Rijkskanselier in den
Rijlisdag een rede gehouden, waarin hij) het
standpunt der regeering uiteenzette en don
militairen toestand aan 't front voor Duitsch-
kvnd' verre van rooskleurig schilderde.
De bladen uit de landen der Entente
haasten zich hun beschouwingen ^angaandó
het Duitsche antwoord te geven.'
Over 't algemeen spreken zij jn "afwijzen-
^den en weigerenden zin. Al deze commen
taren komen in 't kort op 't volgende neer:
„De Entente-legers, 4 jaar lang in eigen
land1, dat daardoor totaal verwoest werd,
teruggedrongen, trekken nu op hun beurt
zegevierend voorwaarts (hoewel nog steeds
op eigen terrein). Terwijl nu de Duitsche
regeeriog riet, jnt voor haar. de kans op
het jqiilitairo strijd veld verkeken is, wil zrj)
wapenstilstand en vrede.'7
Neen, zegt nu de Entente, heb succes,
dat wij voor oogeïi zien, zullen en willen
wij ons niet laten ontglippen, tenzij' Duitsch-
lamj zich geheel en ai overwonnen verklaart
't Is' als een strijd op leven en dood tus-
scheci twee mannen, waarvan de één veel,
veel slaag gehad heeft, den dood nabij is
•geweest; en nu eindelijk de rollen verwis
seld zullen worden, vraagt den ander te
eindigen en elkaar de hand te reiken.
Zal nu een weigering niet moeten volgen?
Dat een dergelijke redeneering .te be*-
grijpen is, afgescheiden van haar al of niet
aanvechtbaarheid1, zal toch niemand kunnen
ontkennen.
Laten wij ons eens een oogenblik trachten
te denken, dat de oorlogskansen keerden,
dab Jhet succes weer geheel aam de Duifc-
schers kwam, zou dan de Duitsche regee
ring blijven zcoals zij is, en zou zij dan
ook hetzelfde standpunt ten opzichte van den
vrede innemen? Het antwoord zou o. i.
hierop moeten luiden: „Hoogstwaarschijnlipr
friet."
Tq hopen is het, dat 't antwoord van
J/ViJson dmidelrjk en klaar moge zijn en dat
het 't einde wn den krankzinnigen strijd
friet jn den weg zal staan.
Aan 't Weeteiijk front hebben de Engel-
.schem reeds de Schelde bereikt en op dej
geheele linie gaan de Duitschers langzaam
achterwaarts. Een En«elsch bericht meldt
van 't bereiken der Jmitenwijken van Valen
ciennes; misschien voorbarig, jnaar toch
is de val dezer stad, waar de Engelscheü
tegen aanstaan, evenals die yan Doornik1,
eert dezer (lagen wel te verwachten.
Bg Vouziers wordt, volgens het Duit
sche middaglegerbericht, hevig gevochten
dé Duitschers stellen, zich uit pile macht
teweer, wel begrijpend, dat hier een succes
van den vijand hun zou nopen ook byi Laon
hun troepen terug te nemen. i i
7" Yv - ^Mrp - "Y J "r
In den Rijksdag hield de rijkskanselier.'
prins Max von Baden, gisteren de volgende
redevoering: I i i j.
Mijne Heeren. Sedert' ik den 'eersten keer
tot u sprak, zijn, in voortzetting van de vPe-
desactie, welke de regeering bij haar ambts
aanvaarding gevoerd "hee ft," van beide zijden'
verdere stappen gedaan. Allereerst kwam d<5
tegenvraag van president Wilson. Ons on
dubbelzinnig bevestigend antwoord heeft tot
een nieuwe vlaag van den president geleid.
Ons antevoord hjcrop is gisteren gepubli--
ceerd. 1 "i f
Mijne Heeren. Het' geheele Duitsche volk
wacht er op te Vernemen, welke vooruitzich
ten de regeering Voor het gelukken van het'
vredeswerk meent te zien. Gij zult begrijpen,
dat ik mij hierover slechts met de grootste
reserve kan uitlaten. Ik weet, dat ook de
partijen den wehscli koesteren, dat aan de
debatten een met den ernst Van het oogen
blik slrookènde beperking wordt opgelegd.
Het Duitsche vclk is door president Wilson
toegespa oken. Dit feit geeft de uitlatingen
van de vertegenwoordigers 'van alle par- -
tijen het allerhoogste gewicht. Ik Vtil "daaronï
heden over den internationalen toestand niet'
meer dan dit één*4 zeggen:
Het eerste antwoord Van Jan president'
op den vTeuesstap der Duitsche regcering
heeft in alle landen den strijd der msenin-
gen over de waag: Vrede van het recht
of Vrede van het geweld? 'tot het hoogte
punt gevoerd.
Het betreft den strijd-Van de eend gczïucL
heid tegen de andere, die in elk land af
zonderlijk in het optenbf.ar uitgevochten
wordt, zooals hij ook ónder, dezelfde om
standigheden bij ons moest worden uit'ge-
Vcehten.
Aan den eenen kant1 Verheffen diegenen;
luider dan ooit kun stem, die zich inbeel
den, dat het oogenblik nabij is, waarop zij
al de opgezameld© hartstochten, haat en
wraakzucht, pp den bodem van ons Duitsoh
Vaderland kunnen bevredigen.
Aan den anderen kant beseffen de opf-
reckte aanhangers van dc-n volkerenbond ien
Volle, dat de grondgedachte van het nieuwe
geloof thans zijn beslissende proef door
maakt. Deze grondgedachte luidt: Eer een
afzonderlijke mogendheid of groep van mo
gendheden Jiet ohderneemty het dwangmid
del van het geweld tot doorvoering van het
door haar verdedigde recht tegen oen an
dere natie aan te wenden, moet grondig en
eerlijk een poging gedaan worden om langs
den weg van een vrijwillige overeenkomst
den vrede te bewaren of op den huldi
gen internationalen toestand toegepast
hem te bereiken. Deze strijd der meeningen
if> nog onbeslist. Wij kunnen -de psychi
sche krachten noemen, die tegenover elkaart
staan, maar niet haar machtsverhouding
schatten.
De laatste"nota van president Wilson heefti
het Duilscke volk daarover klaarheid go-
brac'nt, hoe de openbare Strijd der meeningen
zal aHoopen. Wellicht zal het nieuw© ant
woord van dén president de definitieve ze
kerheid breng©::. Tof zoolang, mijne hoeren,
moeten wij ons in al onze handelingen "op de
beido mogelijkheden voorbereiden. Ten eerste
daarop, dat de vijandelijke regieringen den
oorlog willen en dat ons geen andere keus
blijft, dan ons "te weer te stellen, met albe
kracht van een volk, dat men tot het uiterste
drnft.
Wanneer deze noodzakelijkheid intreed^
twijfel ik niet, dat de Duitsche regeering na
mens het Duiische Volk tot de nationale
verdediging mag oproepen, zóeals zij namens!
het Duitsche volk mocht spreken toen zij
handelend voor den vrede ingreep1. (Bravo).
Wie zich .eerlijk op het standpunt van een
viede van het rech fe geplaatst heeft, die
heeft te gelijk .de verplichting op zich' ge
nomen, zich niet zonder strijd' veer een
vrede van het geweld' te. buigen. (Bravo).
Een regeering, die dit niet gevoelt, zou;
aan de Verachting van het strijdende en
arbeidende volk prijsgegeven worden. (Zeer
juist). Zij zou door den toora der openbare
meening worden weggevaagd. i
Maar, mijne heeren, ook da twaado moge
lijkheid moeten wij thans reeds in haar ge-
heelen omvang onder 't oog zien. Het Duit
sche volk mag niet blindelings naar de con
ferentie-tafel geleid worden. Ds natie heeft
thans het recht, de vraag te stellen: "Wan
neer nu een vrede op de basis van Wilson's
voorwaarden tot stand komt, wat be teekent
dat dan voor ons leven en voor ónze toe
komst? Eerst ons antwoord op de vragen,
van den president heeft^ naar de gpenbare
meening te .oordeeten, het Duitsche volk
tot het bewustzijn gebracht, waarom het
gaat. Thans wil het klaarheid hebben.
Het ps een besluit van geweldige strek
king.
Voor onze machtspositie moet niet meer gei
den, wat wij zelf voor recht houden, maar wat
in vrije gcdachtenwisseliiig met onze vijanden
als recht erkend wordt. Een moeilijke zelfover
winning Voor een trotsch en aan overwinnkm
gen gewend volk! Want de rechtskwestie^
Thoudt geen halt voor cmza landsgrenzen,t
dio wij nooit voor het geweld zullen open-'
stellen. De beginselen, die wij aangenomen
hebben, raken ook aan problemen binnen
het rijksgebied. L- 1 i
Mg is vaak tegengeworpen, dat aanvaar
ding van .Wilson's voorwaarden gelijk' zou
slfian met onderwerping aan een Duitsch-
land vijandig tribunaal, dat" do rechtskwestie'
uitsluitend van het standpunt der eigen be-
langer zou beoordeeien. Wanneer dat zou
.was, waarom schuwen dan juist de extre-i
misfische machtspolitici in de Entente ds
conferentie-kamer als de schuldige het ge-,
recht? 1 I
Hét kernpunt van Wilson's program is de
Volkerenbond. Daartoe is nationale zelfover
winning noodig, het opgeven van een deel
der absolute zelfstandigheid, die tot dusver;
-het teeken der staatssouvereiuiteit was,
onfi zoowel als b(j de anderen. (Zeer juist).
Voor onze toekomst is het van beslissende
beteekenis, in weiken geest wij deze noo*J-J
zakelijke ontwikkeling volgen. I
Volharden wij op de basis van nationaal
egoïsme, dat tot voor korten tijd do beheHk
sêhende kracht in het leven der volkéren was,
dan is er voor, ons gesn wederoghoftw gq,
