179S3.
LESDSCH DAGBLAD Zaterdag 12 October»
Tweede Blad
Anno 19SS»
Brieven van een Leidenaar.
TWEEDE KA&1E&
BEO
DCXXXXV.
Jkl-et belangstelling zullen velen niet mij
ketows hebben genomen vah <1© half-offi-
cieele mededeeling in het „Lridsch Dag
blad", dat B. en W. ernstig de oprichting
vaü een gemeentelijke wasscherij ovenvegen.
-Zoowel van arbeiderszijde als van de Leid-
sche aideeling van de Ned. Vereen, voor
•Huisvrouwen, werd1 daarop aangedrongen.
,Ër wordt nu van gemeentewege een ondor-
'üoek maar de resultaten in andere plaatsen,
.waar een gemeentelijke waschinrichling is,
jogesteld' en de uitkomst van dat onderzoek
zal misschien de schaal naar den eenen of
den anderen kant doen overslaan. Het lijkt
mij in dit stadium het best om eigen oordeel
toog wat op te- schorten en het prae-advics
van het college van JB. on W. af te wachten.
Daarin zal het vóór en tegen wel overwogen
worden. Zonder tegenstand zal een voorstel
tot oprichting gesteld B. en W. zullen
jer toe willen overgaan wel niet worden
aangenomen. Br bestaan in onze gemeente
•een" groot aantal particuliere .wasscherqen
)eai de eigenaars er van zullen zich tegen
deze gemeentelijke concurrentie sterk ver
zetten
Vato zulle een verzet zal geen sprake
zijn, wanneer de gemeente zich wil spannen
.voor een andere zaak, dc volksgezondheid
takende, nl. een volksbadhuis. En het lijkt
mij t-oe, dat de oprichting daarvan voor onze
gemeente al bgzonder urgent is. Wij zijn
'van een badgelegenheid thans zoo goed als
'geheel verstoken, mi de firma Krantz en
Zotoen 1 - badhuis heeft gesloten.
De i ing op de Aalmarkt is niet alleen
•voor di 1, rider, maar ook voor den klei-
Juen bui veel te duur. Bovendien zou het,
jwafemecr -.r c-en eenigsztns druk gebruik
vap gei:kv ri \-erd, ook veel te klem zijn.
üSi het aantal burgers, dat zich de weelde,
)e-en eigen i d er op na te houden, kan
veroorlove::, is betrekkelijk gering; onder
(den arbeidersstand is daarvan in het geheel
geen sprake. Met het oog op de schaarsohte
'en den hoogen prijs van het gas zjjn er
iyan de wèir.ig talrijke gezinnen, die wel
ïeeto badkamer hebben, nog een aantal, die
)ef in dezen tijd .toch geen gebruik van
maken. Het gemis Van een gemeentelijke bad
inrichting wordt in dezen tijd dan ook bij-
tzotoder sterk gevoeld.
•Voor een klein deel kan in den zomertijd
de gemeentelijke zweminrichting in het ge
mis aan een behoorlijk volksbad te gomoet
I komen. In den winter echter in het geheel
Viieb. En ook dan bestaat de behoefte het
lichaam minstens éénmaal per week behoor
lijk te reinigen, waartoe in over talrijke
(gezinnen de gelegenheid vrijwel geheel ont-
/breekt, ook al wilde men het buiten een
'badi stellen.
Er zullen dan ook wel geen steden van
*e; grootte als Leiden in ons land zijn, waar
j in en niet een gemeentelijk volksbadhuis
.heeft. De nabijgelegen ld ei no landelijke ge
meente Voorschoten steekt daarin ons nu
treeds de loef af. Daar is immers dezeïl
(dager een goed ingericht Volksbadhuis ge-
'op&nd
Er is, toen indertijd op den bouw van
tien zweminrichting werd aangedrongen, be
zwaar gemaakt tegen de kosten. Sommigen
(vreesden, d"deze een nadeelig saldo voor
de gemeente zou opleveren. De ervaring
heeft mu al geleerd1, dat daarvan ge-en sprake
behoefde te zijn. De exploitatie levert jaar
lijks een niet onaanzienlijk batig saldo op;
'•todanks den vrij duren bouw.
'Nu ben ik (niet zoo optimistisch, om pan
toemen, dat van een badinrichting, waar
*fe goedkoopste baden een bedrag var. 10
rioelnte niet) te boven mogen gaan, al zal
mes ook wel hooger tarieven kunnen ïnvoe-
fcete, de exploitatie-winst zal opleveren.
Groot zal bij een zoo economie mege-
V-^ke inrichting het tekort echter niet be
hoeven te zijn. Het zou mij zeer fcegen-
MvaUeh, als het niet gedekt zal kunnen wor-
ideto door de bal x der Zweminrichting'.
En zoo zou de gemeente zonder kosten,
;.«$oor haar initiatief alleen, een groet volks
belang dienen.
a_ Ik weet, dat het denkbeeld reeds vroeger,
it>ok in ons Blad, is geopperd en verdedigd.
éT.oen kon den voorstanders worden gewezen
pp de goed ingerichte- douches van de lico
"-%& Krantz. Deze inrichting is echter tijdens
;.^en oorlog gesloten en heb ligt geheel van
<te*i wil der firnm af of dit Volksbadhuis
weder opengesteld zal worden. Het be3taan
1 iVato deze inrichting ontslaat dus de ge-
.iiueento niet meer van haar verplichting
tegenover dte volksgezondheid in dit opzicht.
Ik erken evenwel, dat bouw en inrich
ting van een badhuis, hetwelk aan de be
hoefte voor een stad als Leiden voldoet,
5n deze dure jbijden verschrikkelijk veel zal
•moeten kosten, aangenomen, dat men ,\1 hèt
^materiaal er op d't o ogen blik vöor zal
kunnen krijgen. Men zal d^irom misschien
beter dom thans nog pm.ar in beginsel
Itot -de- oprichting te besluiten en zich te
[verstaan met de beeren KraaVn en Zoon
i Itet heropening van de bestaande inrich
ting "aan do Öude-Vest.
Op die wijze kon misschien dadelijk in
deto dringenden nood worden yoorzian en
men zou- rustig betere .tijden kunnen af
wachten voor den bouw van een eigen m-
(richting, die te Leiden niet Iran gemist
worden.
Ik beveel daarom ook dit denkbeeld ter
Overweging bij hot gemeentebestuur aan.
'(Vergadering van gisteren.
- d Interpellaties-Van Rav^teyn en Kruyt.
V^' (Aan ós ordo is hot verzoek van den hcor
',Va.n Itaveoteyn (S. D. P.), -n verlor tot
liet richten van vragen aan den Minister
van BuiboDlandaolie Zaken nopens den
stand van de. economischs betrekkingen
'.tot de Vereenigde Staten van Noor4-An\o-
wka, alsmede het verzoek van eter heer
JKruyt. (Chr.-Soe.), om verlof tot hot ricli-
"ten van vragen aan den Minister van Bin-
nenlancbcho Zaken nopens de mededee-
lingen van dien Minister in de vergadering
der Kamer van 3 October j.L
Bezwaren van den heer Lohman.
De heer DE SAVORNIN LOHMAN
(Chr.-Hist.) acht clezo interpellatie on-
noodig. De ATaag isMoet de Kamer be-
leefdheidshalvo steeds het gevraagde verlof
tot Het houden eene-r interpellatie verlec-
nen? Spreker meent deze vmaag naar om
standigheden to moeten beantwoorden. Wij
moeten zoo weinig mogelijk nationalen tijd
verspillen en dos geen zaken in het debat
brengen, die evengoed langs schriftelijken
weg' kunnen worden behandeld.
Dc opvatting van den heer Troelstra.
De he or TROELSTRA (S. D. A. P.) heeft
mot instemming vernomen, dat de heer
Lohman cl en nationalen tijd niet verspild
wil zien. Intusschen dreigt dit debat zelf
vorspilüng van den nationalen tijd te wor
den. Overigens kunnen de 'onderwerpen,
clio de heeren Van Ravesteyn en Kruyt wil
len bespreken, slechts onderdeden zijn van
de interpellaties van den heer Schaper en
van spreker. Daarom zou spreker in over
weging willen geven die interpellaties-Van
Ravesteyn en -Kruyt te gelijk met de inter
pellaties der suciaal-etemocrpkische Kamer
fractie te houden.
De opvatting van den heer Nolens.
De heer NOLENS (R.-K.) heeft in prin
cipe geen bezwaar tegen het houden van
interpellaties. Zij moeten echter geen ge
woonte worden. Hiervoor waarschuwt spre
ker do iecten.
Dc heer Van Ravesteyn aan liet woord.
Do heer VAN RAVESTEYN (S. D. P.)
merkt op, dat men in andere landen, met
name in Frankrijk, een andere opvatting
omtrent liet lioucten van interpellaties
huldigt dan de heer Lohman. _Spr. heeft
cohter geen bezwaar om zijn interpellatie
to doen houden to gelijk met die der heeren
Troclstra en Schaper, en hij gelooft, dat
ook de heer Kruyt zoodanig bezwtoar niet
beeft.
Na repliek van de heeren Lokman en
Nolens wordfc liet houden der interpella
ties goedgekeurd.
ntorpellatics-T r o cis t r a en Van Ravesteyn
over het buitenlandsch beteid.
Aan de orde is thans de interpellatie-
Troelstra nopens het buitenlondkoh beleid,
terwijl door de Kamer wordt goedgekeurd
de interpoliatie-Van Ravesteyn tegelijker
tijd te houden. (De interpellatie-Troe-lstra
over het militair beleid zal niet vóór a.s.
Dinsdag aan do orde komen).
De hoer TROELSTRA (S. D. A. P.)
wcnscht. de volgende vragen te stellen
1. Welke is de al gemeen o onvatting der
Regeering ton opzichte van don invoer uit
het buitenland) van levensmiddelen, van.
•grondstoffen voor do industrie en nijver
heid en van steenkolen
S.Hoe staat hot mot do onderhandelingen
over deze aangelegenheden
3. Wclko maatregelen heeft do Rogeering
genomen, om die onderhandelingen gunstig
te doen verloopon.
4. Is de Regeering genegen een parlemen
taire commissio voor de Buitenlandhoho Za
ken in te stellen en met deze commissie
voeling te houden?
Spreker wensolit d'eze punten één voor
één toe te lichten.
T-en opziokte van. het buitenland dienen
wij ons abends afeoluut neutraal te houden,
betoogt spreker. Een ^welwillende" ncu-
traliv.rit, zooals ,,Do Telegraaf" aanprijst,
(natuurlijk jegens één der oorlogvoerende
groepen) is niet verdedigbaar. Ook veroor
deelt spreker dc gedachte, door mr. Treub
oalang3 tot uiting gebracht in de Vragen,
dss Tijds", ala zou de Rogeering missoliieu
eenzijdig Duitsoho opvattingen koesteren.
De lieer Trcub heeft zich ten opzichte van
de b e w e e r d o p»ro-Duitseho opvattingen
van den heer Van Karnebeek een uitstapje
op hot gebied cïer p.;ycliologie veroorloofd,
Avaarop die afgevaardigde, die inderdaad
een bclc.vomn econoom is, zich niet thuis kan
gevoelen. Wat spreker zelf betreft, waimcor
men van hem wil zeggen, dat liij pro-
Duitsoh is, clan heeft men in zooverre gelijk,
cïat hij grooten eerbied heeft voor liet Duit-
öcéie volk, oa'enals trouwens voor andere
volkeren.
Spr. komt nu tot do economische onder
handelingen. In dit. verband) zou hij gaarne
vernomen in hoeverre de bewering juist is,
dat Duitscliland onsen levensmicMelentoe-
veer over zeo heeft belommerd. In elk gei'al
heeft hij het vertrouwden, dat, nu de koera
dor Rogeering in D-uitsohland is veranderd,
ze ar zeker met onze belangen door da
nieuwe Duitsche regeoring rekening zal
worden gehouden.
Wat het voeling houden door onze Regee
ring met ee.n parlementaire commissie be
treft-, dringt, spreker aan op een zoo spoe
dig mogelijke b&liamMing van sprokers
voorstel tot aanvulling van het Reglement
van Orde.
De heer Van Ravesieyn over onze betrekkingen
mei Amerika,
De heer VAN RAVESTEYN (S. D. P.)
vangt dc toelichting zijnor interpellatie aan
met de opmerking, dat de aanvoer van le
vensmiddelen op het o ogenblik het voor
naamste levensbelang is. De toestand der
bevolking is A-orBohrikkelijk en reen behoeft
heüsch niet te denken, dit cle ellende dooi*
een spoedig te verwachten atocïo zal ivorclen
gelenigd. Do imperialistische machten, dié
den oorlog ontketend hebben, zullen hem
nog lang niet. prijs geven. Waren het niet
ufo rovolutionnairen, die in hot begin van
den oorlog hebben voorspeld), dat deze jaren
lang zou duren?
Wij hebben nu vernomen, dat do brood
kaarten in vorm zullen worden gewijzigd,
hetgeen zeggen wil, dat wij voor langen tijd
aan het véél te geringen rantsoen A-an 14C0
gram brood por week a'astzittcn. Een zoo
danig rantsoen is alleen voldoende voor
lien, die kapitaalkrachtig genoeg zijn om
zich tegen hoogo prijzen artikelen van bij
voeding te vorsoliaffen. Do grondoorzaak
van do feilende de duikbootoorlog komt
voor een belangrijk deel op rekening van het
scheepvaart.kapitaalóók van het Neder-
landsche.
De VOORZITTER verzoekt den spreker
zioh tot do toelichting zijner vragen te be
palen.
De heer VAN RAVESTEYN gaat voort
en uit de veronderstelling, dat het Néder-
landscho sche ep vaartkapitaal hot uitvaren
onzer schepen heeft verhinderd, om
dat de eigenaars daarvan dachten nog groo-
ter Avinsten te kunnen maken, indien de po
sitie a'an Duitsohland werd versterkt.
Sprekor vertrouwt, dat de nieuwe Regeer
ring do lessen der ervaring zal ter harte
nemen en dat zij zicli niet c?oor het Duitsoho
imperiaiienio zal laten ledden.
Do heer DUYS (S. D. A. P.): Wat 'n
vertrouwen in do Regeering!
De heer VAN RAVESTEYNVertrou
wen in de Regeering spreek ik niet uit, al
leen hoop ik, dat zij een andere politiek zal
voeren jegens het Duitsohe imperialisme
dan tot nu too is geA'oerd.
In verband hiermee wijst spreker op het
persbericht volgens hetwelk do naam van
den heer Crenner worcDt genoemd als ge-
zant in Amerika. Nota bene iemand, die
zich onlangs herhaaldelijk in ongunstigen
zin over Amerika heeft uitgelaten
Spreker hoopt, dat de Regeering voor
niets zal terugdeinzen om den aanvoer van
levensmiddelen uit Amerika te a'orwezen
lij ken.
Antwoord van minister Van Karnebeek.
Do lieer VAN KARNEBEEK, Minister
van Buitenlandvohe ^óaken, zal in zijn ant
woord do a'ragen a'an den heer Van Rave
steyn als onderdelen aran die van den heer
Troelstra beschouwen.
In <3e eerste plaats verwijst spreker near
het gepubliceerde antwoord op de vragen
van ckn heer Treub inzake onze betrek
kingen met Amerika, d.d. 8 October. Daar
uit blijkt, dat nog el echte op het eind-ant-
woord van de Amerikaamche regeoring
wordt gewacht..
Het kan niet op sprekers weg liggen uit
te pluizen hoe cBe welwillendheid der vorige
Rogeering tegenover elk der groepen van
mogendheden is geweest.
Spreker kan wel zeggen, dat de R'egee-
ring ni ets onbeproefd zal laten om
de dringend vefeischte gunstige resultaten
der economische onderhandelingen te be
reiken.
Het beleid der Regeering moet zijn natio
naal cn neutraal en de politiek der nieuwe
Regeoring zal dan ook gericht zijn op de
voortgezette handhaving eener strikte neu
traliteit.
De Regeering gaat bij een en and^r uit
van dfe gecJoclitc, dat onze houding niet
slechts bepaald worclb door-het belang, dat
wij zelf hebben, maar vooral door hot be
lang der ganselie mensclihedd.
Zij is- genegen met een eventueel verlan
gen van liet Parlement naar modezegging
schap in buitenla-ndsche zaken rekening te
houden. Zij gevoelt, cliat haar beleid moet
wortelen in het vertrou'wen van het Parle
ment en zij i^ mitsdien bereid accoord te
gaan roet een voocratel dat. op nauwere sa
menwerking berust, mits in een voer de R-e-
geéring aanvaardbaren vorm.
Repliek van den heer Trnelsira.
De heer TROELSTRA (S. D. A. P.)
merkt nog op, dat hot houden van een inter
pellatie oa'cr buitenlandsche zaken steeds
een ondankbaar werk is al betreurt "hij, dat
da Minister niet meer heeft willen zoggen.
Spreker dankt den Minister voor da gedane
toezegging.
Spreker ontkent, dat zooals de heer
Van RaA'esteyn zei-de het NecïerlancLohe
scheepvaart-kapitaal tot na toe Duiteoh ge
neigd is geweest. Hij gelooft, dat het scheep
vaart-kapitaal juist te veel Entente-gezind
was. En hij constat eer d met genoegen, dat
de heer Treub toestemmend knilct. De heer
Treub toch heeft niet slechts deel uitge
maakt van do a'origo Regeering, maar do
heer Treub is ook bij het scheepvaart-kapi
taal geïnteresseerd.
Da VOORZITTER: De geaolite afge-
vaardtgcls heeft op het oog'enblik geen inter
pellatie met den lieer Treub. (Gel a c h.)
Do heer TRQELSTRA, voortgaande, be
toogt nog, dat de lieer Van Ravesteyn in
1911 in een artikel in ,,De> Nieuwe Gids"
juist betoogd lieeft, dat wij Duitschland tot
voorbeeld moesten nemen.
Repliek van den heer Ravesieyn.
De hcor VAN RAVESTEYN (S. D. T.)
wil clo woorden vin De Batsac aanhalen:
D'e kunst d?r dilplomat.io is om met \reel
woorden weinig to zeggen. Zoo is het ook
met het antwoord op sprekers vragen.
Hij betoogt nog, dat het vast' staat, dat
er a-an. de onderhandelingen met Amerika
ndéto terecht komt indien- do heer Cremcr
tot gezant to Washington worc9t benoemd.
Toelichiing van den heer Treub.
De lieer TREUB komt. 'er ten sterkste
tegen op. dat hij zooals de heer Troolstra
meende te moeten opmaken een politiek
wensclit a la ,,De Telegraaf'. Integendeel
wil spreker uitdrukkelijk verklaren dat hij
nimmer dé door ,,Do Telegraaf" geA'oerdo
politiek tot cta- zijne lieeft gemaakt en dab
hij die politiek niet in het belang van ons
land acht. Trouivens, spreker is nimmer op
,,De Telegraaf' geabonneerd gOAAreo3t en hij
leest, dat blad slechts hoogst' zelden.
Vervolgens zet spreker uiteen, dat hij
in zijn artikel in ,,Dc Vragen des Tijds"
geenszins een eenzijdig standpunt heeft inge
nomen.
Ten slotte komt spreken* op tegen de
woorden van mr. Troelstra over sprekers
geïnteresseerd zijn bij de scheepvaartmaa-t-
sohappijen, daar dit nimmer op sprekers
houding invloed heeft gehad.
Verdere replieken.
De heer MARCHAXT (V.-D.) meent, Jat,
als het den KabmetaLormateiir or om te doen
geweest is oim-den gang van zaken aan het
Dep. A-an Buiton'landsclia Zaken sedert dc vo
rige RogcerÏDg onveranderd te laten, liïj er
buitengewoon in geslaagd is. Het is nood
zakelijk, dat aan het Dep. van Buitenland-
sohe Zaken, de ramen wérden opengezet. Wij
verwachtten uit den ltoond van den heer Van
Karnebeek belangrijke modcdeelinge.udoch
a'orn amen n ie ts.
De heer LELY (U.-L.) acht het ondenverp
Buitentandsche Zaken te precair- om in r>ij-
zonderheden daarop in te gaan, ncoh over
de houding van het vorige Kabinet.
MINISTER VAN KARNEBEEK \-orde-
digt hot door hem ingenomen standpunt te
genover den heer Marchant. Spr. kan op het
oogonblik niets mcor medodcolen, dan de Re
geering haar uitersto best zal doen om de
onderhandelingen met. Amerika tot een goed
einde te brengen.
Over de samenwerking mot een commissie
inzake de Buiten.landsöhe Zaken kan spreker
geen andere medccteelingen doen dan hij
reeds deed.
De heer SCHAPER (S. D. A. P.): U neemt
als alle Ministers van Buitenlandsohe Za
ken, een slag om den arm. Wij moeten het
precies weten.
De heer VAN KARNEBEEK: Hoe kan ik
mij Arerdor uitlaten over een commissie^ die
nog niet bestaat? r
Een motie-Van Ravesteyn.
De heer VAN RAVESTEYN, (S. D. P.)"
dient con motie in, luidende:
„De Kamer, overwegendie, dat de le\'-cns-
mi-ddclcnvoorziening Aran ons land onmiddel
lijke verbetering eischt, verzoekt de Rcgee-
rung daartoe alle noodige maatregelen te
nomen."
Do VOORZITTER: Wordt deze motie, die
onderteek-end is door de heeren van Rave
steyn, Wijnkoop, Kolthok c-n Kruyt, Afdoen
de ondersteund?
"Verschillende stemmen: lal
Op voorstel van den Voorzitter wordt be
sloten-, de motie onmiddellijk in behandeling
te nemen.
Di heer TROELSTRA (S. D. A. P.) meent,
dat hetgeen in deze motie wordt verlangd,
zoo vaüzelf spreekt, dat de motie zonder
hoofdelijke stemming kan Avorden aangeno
men.
Dc heer RUTGERS (A.-R.) wil zijn stem
wel aan deze motie geven, aoöh hij wcnscht
gaarne daarmee te pracjudiciceren op toe
komstige moties der S. D. T.
Dc heer NOLENS (R.K.) acht het niet
gOAvc-nscilvt een zoo weinig zeggende motie
aan te nomen.
De motie, op verzoek van den heer Wijn-
.koop in stemming gebracht, wordt met 51
tegen 9 stemmen aangenomen.
Dc VOORZITTER verdaagt de bijeenkomst
tot Dinsdagmiddag één uur.
HAAGSCHE RECHTBANK.
Knoeierijen met CTamouIijsten vcor H.B.S.
Deze reebtbatok heeft behandeld de zaak
tegesi F. J. O., drukker te 's-Gravenhage,
beschuldigd, dat hij begin ef omstreeks
begin Juni 191S te 's-Gravenhage als druk
ker ter Landsdrukkerij, ambtenaar zijnde
in 's Rijks dienst, van J. W. van der H.
een gift, 5 gulden, heeft aangenomen, Ave-
tende, dat die hem gedaan Averd ten ge
volge en naar aanleiding van het feit. dat
hij in strijd met zijn plicht en zijn voor
noemde bediening aan genoemden Van der
1H. ten behoeve van een jongmensch, dat
voornemens was zich aan dab examen te
onderwerpen, bad geleverd twee door hom
bekl. ter Landsdrukkerij afgedrukte exem
plaren, i nhoudende opgaven van 'fc schrif
telijk werk, da t aan de te examine eren leer
lingen zou worden opgegeven bij heb eind
examen. der Hoogere Burgerscholen in 1918.
Beklaagde bekende. Van der H. was bij
hem gekomen om de examenvragen, voor
gevende, dat hij een broer had, die op de
H. B. S. was, 0ü dde reeds eenmaal was
blijven zitten en die thans, na zijn eind
examen maar het Marine-Instituut wilde,
Avaarv.oor hij toa gunstig eindexamen geen
examen meer behoefde ta doom'Uit m?de-
lijden had hij toen de vraagstukken, die
geheim Avaren, gegeven, 's Maandags daar
op had hij vsLd v. d. H. f5 ontvangen
en 's Dinsdags daarop had hij (bekl.) aan
v. d. H. nog eenige vraagstuk]een arersbrekt.
Beklaagde, die 'thans gesciiorst Avas, Avas
indertijd bij zijn indiensttreding schriftelijk
beêedigd.
De lieer Tierie. onder-directeur der Lands
drukkerij, als getuige gehoord, gaf eenige
inlichtingen omtrent den door de Averk-
lieden a f- 'te leggen eed, Avaaruït bleek, dat
de AvérktiedeSi ook onder elkaar niet mochten
spreken oA'er de geheime stukken, a vaar van
zij inzage hadden.
D'jze getuige gaf een zeer gunstigï?' bo-
oordocling van den bekl., dien liij lot vóór
het gebeurde niet in staat achtte tot het
plegen van een feit, als hem thans ten
laste gelegd is.
Do letterzetter v. 'd. H. ter Landsdruk
kerij, verklaarde, dat beid. hem op zijn
vraag om het programma voor de examens
ten behoeve van zijn (getuige s) broerier, de
gcArraagde stukken had verschaft* Later
had get. aan O. ï-5 gegeven, hetgeen het
bedrag wasj waarvoor men overeengekomen
aaus.
De rechercheur van politie v. d.
Drift har] het onderzoek in deze zaak ge
leid-. Het was begonnen met een brief, die
geschreven Avas aan den refenrendaris van
Binnenlandsohe Zalcen jhr. FeiÜi. Get. is
toen maar den schrijver van dezen brief
te Rijswijk gegaan, die liem op het spoor
van Van -der H. had gebracht
De beambte aan de Landsdrukkerij Bruins
gaf eenige inlichtingen omtrent de indee-
limgen der verschillende werklieden aan de
Landsdrukkerij. Volgens dezen getuige be
hoorde de categorie, waaronder beklaagde
viel, niet tot de beambten, maar tot de
Averklietlen.
De officier van justitie, mr. Del Cahipo,
hierna requisitoir nemende, gewaagde van
de grootc ruchtbaarheid, die van deze zaak
is uitgegaan en dé .verontwaardiging, die
«daarover in den lande is ontstaan. Spr. bracht
hulde aan den rechercheur a\ d. Drift aroor
z^u nauwkeurig onderz-oek.
Z.E.A. had geen oogenbTk geaarzeld oio.
beklaagde overtreding \*an art. 33 alinea H
ten laste te leggen, omdat \rolgens de juris
prudentie deze bekl. valt onder de beambten.
Spr. gaf hierna nóg een uitvoerige uit
eenzetting A'an dit betoog. Nu bestond er
wel een Koninklijk besluit, dat deze zaak
geregeldi had, maar volgens spr. had dit
Koninklijk besluit slechte de titulatinen A'ast-
gest-eld ea niet de principieele kwestie in
deze.
Dat het geheim naar buiten door dezen
beklaagde 'is geschonden, fctaat vast. Vast
staat ook, dat deze man is beambte; dat
hij zijn ambtsplicht geschonden heeft en
dat hij daarvoor een belooning heelt aan
genomen.
Wat de straf betreft, spr. vond het een
zielig gezicht dezen man hier te zien staan,
die feeds zoo lange jaren in dienst cn thans
geschorst is.
Deze beklaagde is volgons hem ook Avel
do minst strafbare. Spr. wensclit bekl. wel
een voorwaardelijke straf toe, maar zal hem
(niet a'ragen, omdat bekl. een rijksbeambte
is eai spr. bang is, dat dit een zeer slechten
indruk op de Landsdrukkerij zal maken.
Z.E.A. vroeg daarom een gevangenisstraf
van 6 maanden.
Do verdediger, mr. Lion, bracht het 0.
M. hulde voor zijn sympathieke Avoorden.
Pleiter schetste daarna de sympathie voor
•Am bekl. op de Landsdrukkerij, waar zijn
kameraden na zijn schorsing voor hem ge
collecteerd hebben en bij zelfs na eenigen
tijd op voorspraak van de directie weet*
zijn halve loon ontving. PI. memoreerde
mog hoe bekl. 33 jaar lang daar Averkzaam
Avas geweest. De kwestie of oen rijkswerk
man ambtenaar is, zal spr. aan zijn confrère
mr. Donker Custius ter bespreking over
laten.
Spr. Avil hier alleen mededeelen, hoe de
staatscommissie-Stork er 'over 'denkt jn haar
rapport
RL gaf hierna een uitvoerige beschour
wing over dit onderworp en kwam tot do
conclusie, dat deze commissie .ook overtuigd
is, dat de categorie van beklaagde tot do
werklieden behoort
PI. riep nog de meest mogelijke clementie
voor deze bekl. ïo. Het zal geen slechten
indruk maken ep de Landsdrukkerij, want
daar zal mem 'dankbaar zijn bekl.. die daar
zeer gezien is, Aveer jn Iran midden terug
tc mogen zien.
Hierna stond de tweede beklaagde in deze
zaak terecht, trrL A. F. v. d. II., letter
zetter aato do Landsdrukkerij, .ter zake, dat
hjj in hetzelfde tijdstip als letterzetter van
P. C. F. heeft aangenomen een gift A'an f 50,
wetende dat die hém gedaan werd ten ge
volge en naar aanleiding van het feit, 'dat
hij in-strijd met zijn plicht in zijn v'oor-
uioonide bediening van genoemden F. dc voor
noemde examenvragen had afgegeven.
Deze beklaagde bekende eveneens. Hij had
als zetter toïete met do betrokken stukken
te maken, doch ze op de bovenomschreven
wijze van O. gekregen, en ze ?s avonds naar
do Avoning a'an F. gebracht. Ilij had toen
een- b&drag van f50 ontvangen van F. Hij
had niet met F. over eca bedrag gesproken,
doch alleen "gezegd, dat hij f5 onkosten
had gehad. Hierop had hij ïoO ontvangen.
Bekl. vist niet. dat deze stukken later
weer afgedrukt waren cn er z?lfs mede
gecolporteerd had. Hij had het aan F. \*er-
strekt voor zijn broeder.
Dc hoer Tierie ksgede in deze zaak een go-
1 ij-be a-enklarijiig af ale in de vorige. Volgens
dezen getuige stond' bekl. niet als een onaan
genaam meusch békend-, doch iets slechts
kan giet. ook niet van hem zeggen.
De drukker O. legde thans Zijn \rejkLaring,
welke hfj als beklaagde gegeven had als ge
tuige onder ©ode af.
P. C. Te oker, student te 's-G ra \renh-age, had
in het \-eorjaar 1918 aan held. een program
ma van dc examens gevraagd ten behoeve
van zijn broeder: Over geld is er toen niet
gespreken. Op een Zondag Avas bekl-, toen-
bij hom gekomen cn had bij hern de betrok
ken stickkeji g-egoven, Avaarop hij aan bekl,
50 had overhandigd.
De officier was a'an oordeel, daf. voor de
zen beklaagde ook h~.t artikel aran gehcim-
houding .golden dat hij zijn ambtsplicht had.
geschonden.
Do schuld van dezen beklaagde was grea
ter dan -die van C., omdat hij uit Avifustbejag 1
had igeih'antfcld en er zelfs een zaakje van
had gemaakt. Het was bovendien" ook be-
klaagde's schuld., 'dat de vragen hekend zijr.
geworden.
Z. E. A. vorderde tegen hom dan ook" 8
maanden gevangenisstra f.
Mr. Donker Gusf.ius, voor dezen belclaagde'
optrcdenid, betoogde, dat men dezen bckL
niet al te zwart a'öot moet stelden, alsof hij
C., een man die 30 jaar ouder is dan hij,
lrad verleid. Neen, deze beklaagden waren
beiden slachtoffers. PI. v/oes er nog op dat
deze beklaagde niet ongunstig bekend stonk
hetgeen bleek uit liet feit, dat hij reeds 9
jaar op de drukkerij Averkzaam was. Dc zaak,
die hier als zoo winstgOA'ond is voorgesteM-,
was zoo ernstig*niet. „Straft hem Avaarvoor-
u hem straffen moet", riep spr. uit, maar
straft hem a'ooral niet te zwaar.
Hierna aan het juridisch gedeelte A-an zijn
pleidooi komend, bctoog-de spr. op uitvoerige
juridische gronden., dat deze bekl. evenmin
als C. ambtenaar is cn niets had gedaan in
strijd met zijn ambt. PI. pleitte daarom vrij
spraak, riep subsidiair dc clementie der
rechtbank in.
De derde beklaagde stond hierna terecht,
zijnde P. G. F., student te 's-Girnmtiiago,
ter zake dat hij begin Juni aan A.P. v. der tT.
een gift van f 50 had gedaan tengevolge en
naar aanleiding a'an het feit, dat die \":in der
H. in strijd met zijn pl-ioh,* eai zijn» aoor-
noemde bediening aan Jicju ten behoeve vari
een jongmensch. dat voornemens was zich
aan dat examen te onderwerpen, liad' gele
verd twee ter Landsdrukkerij gedrukte exem
plaren inhoudende opgaven a'an het sohrifte-
lijk Averk, dat aan de tc cxaminecrcn leerlin
gen zou worden opgegeven bij het cimdccxa-
moiL dor Hoogere Burgcrsoholen in 1918.
Ook deze bekl. bekende volledig.
De heer Tierie Avord ook in deze zaak als
getuige gehoord, evenals v. II., dio beidei
hun vorige verklaringen "bevestigden.
Dc officier achtte deze bekL in gelijke
malo schuldig als do vorigen. Hij was hioï
