No. 17962.
LEIDSCH DAGBLAD Woensdag 18 September.
Tweede Blad
Anno 1918.
PERSOVERZICHT.
Mét we IK recht? „HET VOLK"
zéfjjfi:
Evenals 'alle bMtoè beschrijven ooK „I>E -
TELEFRAAF" ;en „DE COURANT" op roe-
fehdle wijze al den jammer, 'die aangericht
i;3 Idoor het vreeselgke spoorwegongeluk bij
(Wéesp, waarvan heel de bevolking yan het
laiidl in medelijden met de slachtoffers en
liuM betrekkingen is vervuMl
Maaï wjjr kunlnen liet niet helpen, wi] heb-
b'etó dte_ weeklachten vain die beide bladert
jnet stijgenden .tegennin gelezen.
[Wij dachten er by het lezen 'aan, lioe
luchthartig d'e bladen Van Hord Holdert ml
sinds vier jarén .plegen te, schrijven over
de honderdduizendvoiHlig omvangrijker
tamp, die de wereldoorlog Voor de. volkeren
,van alle werelddeelen beteekent, ön hoe dié
bladen zach biet ontzien hebben, om ona
leigen volk op te hitten tot een.geestesstem
ming, waardoor, ais het boosaardig oogmerk
Valrt 'die bladen bereikt was, ook hier de
oorlogsslachtoffers bij tienduizenden geval
len zouden zijn, de weduwen en weezén, de
Vaders en moeders alom zouden treuren t>m[
'dé beminden, die hun ontrukt waren.
En wiji vroegen ons ai: met wëïk' récht
rouwen „TELEGRAAF'' e'n „COURANT"
mede over liet onheil, 'dat deze spoorweg
ramp over ons volk' gebracht heeft, waar,
ïds het naar hun zin gegaan was, een einde-
Iooze rouw gekomen was over dit land,
waarbjp vergeleken dè noodlottige gebeur
tenis van lYrjj'da'g slechts kinderspel ,was.
.V o or t vap ondÜ ei&> r fcsi TELE
GRAAF" zegt:
Met grooto ïnstomming' zal men gelezen heB-
Ben, dat door de Regeering een Commissie van
Onderzoek is Benoemd, dio verslag moot uit
brengen over do oorzaken van het rampzalig
ortgeluk bij Weosp, maar bovendien, over don
„toestand van andero spoordijken in slappen
grand, die daarvoor naar !t oordeel der Com
missie in aanmerking komen, met vermelding
,'of, en zoo ja, bij welke spoordijken voorzienin
gen: zullen moeten: worden getroffen,
DH ondorzock zal ongetwijfeld langen tijd
vorderen, cn hef is daarom juist gezien do
Commissio to veroorloven' verslag bij gedeelten
nit te brengen'.
iWjj vragen' ons öc-Fer aï.cf wij 'daarmsie
Boven of beneden 'de tragische, kalf-en-put-
logica staan; of tefi aanzien van het tweede
"gedeelte der opdracht nisrt do grootste spoed
betracht dient to worden, om in gevallen van
cenigon twijfol don dienat onmiddellijk te sta
ken. Zou het niet wenschelijk zijn, dat de Com
missie zich aUo beschikbare ingenieurs assu-
mcerdo, om voortccpig allo dijken to onderzoe
ken en binnen den korsten lijd de rust bij het
Nederlandsch reizend publiek te doen torug-
'k'eoren?
Zoowel ouzo Minister van "Waterstaat als van
Rinnenlamdseha Zaken' hebben hier een uifcno-
inende gelogonheid voor een schitterend debuut
.waarin zij voortvarendheid aan krachtig ingrij
pen kunnen paren. En wellicht zal dit leiden
tot maatregelen op aa-Lcr gebied wanneer in
bevoegde kringen de koken-verwondering beeft
Baan gebroken, dat in 't hartje van de stellin
(Amsterdam, dicü' bij 'n belangrijk doorgangs
station in vollen oór.ogstijd r.'cl een kwartior
na 'do ramp, eenigS honderdon autc-brancards
met materieel au pojjoneel aanwezig waion
G e on g a a H e ii' f in s p o' o r-
w age n e! In oon Ingezonden stuik in da
JNÏEUWE ROTTERDAMSGHE COURANT'1
lezen wij:
'„'Volgons ooggetuigen, is na hot ineen
schuiven dor spoorrijtuiigen bij d'e ramp te
.Weosp op één plaats ibfand "uitgebroken, die
óehter door spoedig toegesnelde hulp go-
'bTuseht werft Dat niet op-meerder plaatsen
/friandi uitbrak, mag veilig daaraan worden
,i Jpfegèscfofreven, dint uiït bezuiniging de aan-
steefcvlam motjes niet brandden. Men huivert
bij" do god neb te, dat in dezen chaos op ver-
sehSil'londo plaatsen brand was uitgebroken,
Haovolon, die thans nóg gered zijn kumnen
.worden, zouden dan edlendig zijn omgekomen,
Het wordt tooh einldcdijlk tijd;, cat men niet
Sign do spoorwegmaatschappijen overlaat hoe
'do rijtuigen verlicht' zuiden worden. Van de
algemeene invoering van electrisdhè verlich
ting schijnt weer te zijn afgezien; althans
in .nieuwe rijtuigen vindt'men gasverlichting, I
Nu geldt in 'dezen tijd' van verwildering een
mensohenleven niet veel, maar er zullen toch
weer tijden komen, 'dat er milder opvattingen
heeraohen',
'Moge dan ook 'de Regeering 'do Spoorweg
maatschappijen dwingen, om 'de zoo gevaar
lijke 'gasverlichting van de rijtuigen te ver
vangen door de meer veilige electiiisöhe ver
lichting, hetgeen blijkens de ervaring in hel
buitenland zeer wol mogelijk is,
Hot Onder wjjsmlinist'erïe'.
„DE BODE' schrift over, hét nieiuwe Mi
nisterie Van Onderwijs:
„Wy zullen niet ."beweren, dat de jaren
lange vervvaarlooang van hét onderwijs,
waardóór ons land zich zoo droevig wist te
onderscheiden Vair andere cnltuuxstaten, te
wijten was aan de omstandigheid, dat het
onderwijs geen eigen Minister als verzorger
had; dat Onderwijs niet meer was dan één
van de onderdeeltjes van Binnenlandsche
Zaken. Deze inferieure jjositie van Onder
wijs was niet anders dan de demonstratie
Van het uiet-voelen der school als een van de
gewichtigste belangen der natie. En alzoo
hebben wjj de instelling Van ons afzonderlijk
Ministerie te begroeten als .een teeken van
Verbeterd inricht.
Maar dit teeken zal oolc onmiddellijk pïac-
tisch voordeel brengen: De Ondenvijs-Minis-
.ter zal zich een volwaardige taak gaan
Scheppen; dat Vormt een stimulans voor den
uitbouw van ons onderwijs. En de Onder-
wjj's-Minister Zal veel gemakkelijker en tot
Veel belangrijker bedrag geld los krijgen, dan
Voorheen de Minister van Binnenlandsche'
Zaken het voor ,éën van zijn hoofdstukken
kreeg. Binnen een paar jaar zal alzoo, bij
een 'beetje natuurlijken gang van zaken, een
onderwijs-begr'ooting met behoorlijker getal
len dan vroeger als een vanzelfsprekend1 iets
worden 'geaccepteerde
Door de Volksvertegenwoordiging is de af
zonderlijke Minister heel wat beter aan te
Spreken voor onderwijszaken dan de Minister,
van Binnenlandsche Zaken het was, voor wie
.Onderwijs nooit meer kon zijn dan een bij1-
zaak.'"
Het blad betreurt dan als een te groot
werk, dat de Minister te doen heeft, - te
moeten 'noemen: den onderwijzer een behoor
lijke matexiëele positie te Verschaffen. Dit
is, .Volgens het blad, de onmisbare, basis
voor allé verdere verbeteringen.
Dom L n e e B fl. n I' f o' r m.- •-= Clericus
pleit in dé (Doopsgezinde) ZONDAG&BODE
voor een dominees-uniform:
„Ik gdoof, zegt hij, „dat bét voor menig
predikant een zegen zou zijn, als hij verplicht
werd oen uniform. te (dragen, dio hom overal
deed kennen als een dominee. Het zou hem
in het oog doen vallen, zéker, maar het zou
hem ook uit menige netelige verhouding en
vooral uit menige verzoeking redden. Die
behoefte wordt gevoéld en door predikant èu
door leek. En hij heeft inderdaad een uni
form, maar de zonderlingste, dié men zilcli
kan bedenken. Hij draagt, cwn het zoo eens
uit te drulkken, de afgedragen Ihieeren van
oen ander, dio niemand anders moer wil dra
gen. Hij gaat, als hij alls dominee optreedt)
in een kleeding, die de mode vertegenwoor
digt van jaaren her. Hij is altijd één of twee
modes ten achter, en" dat maakt hem. be
spottelijk-
Toen niemand In Europa meer- steek en rok
en bef droeg, .liep d!e predikant er neg meo
ronds zelfs in een kort© (kuitbroek. Toon nie
mand meer hooge hoeden en igekleed© jassen
en stropdassen droeg in het dajgölijksch leven
was dit alles nog de Meeding van den pre
dikant. En nu niemand! uiteer zwarte deuk
hoeden draagt, durft de predikant nog Bang
niiot altijd, over te gaan. tot ©en f-atteerig
Stroohoedje iin matelot-rnèdéh maar 'kiest de
buitensporigsto en allermalste modéllen. En
wanneer hij in het datgeflij'ksdh leven de al-
gvrneene mode volgt, is het wezenlijk slui
tend, Wanneer hij na dö preek spoedig den
voor wérd dljj'ken rok o-f gekleed© jas on witto
dias verruilt met ©en vlug modisch colbertje,
alzoo don indruk verwekkende alsof zijn eic.I
hunkert naar het wercüdsöhe.
Zou het niet wezenlijk overweging verdie
nen hom een uniform te geven, geen malle,
dwaze, zelifis geen Enigolsche, maar oen net,
bescheiden,niet" opziohtig (distinctief, dat
waarlijk goed en smaal vol is en dat hém
overal doet kennén' lala een man van hoi
vak?."1 i
U oï je? Ih „DE YRÖUWi" schrijf!)
fc Ohr. KroesLichtenberg", uit. Rotterdam;
over dé vraag of het goed Is, dat de kin
deren jij tegen de ouders zeggen. Dé
schrijfster zegt, dat "ei .tal van ouders rijln,
die het vTeeselijik zouden vinden, pils de kin-
déren het vertrouwelijiko jé verwisselden voor
it, terwijl andéren je volstrekt niet bijzon-
dör vertrouwelijk in do ooren klinkt en die
van oudere kinderen liev&r M hooren.- Do
schrijfster sluit rich' bp dé Jajaistert aan' en
zet uiteen, waarom. In liaar betoog zegt. zij:
„Nèe, dé vertrouwelijkheid rit 'm niet ïn
't gebruiken vart dit of dat voornaamwoord:
dat is maar uiterlijkheid, die ons mneblike,
dus ons ware leven niet beroert en van
generlei "invloed is op werkelike liefdes- Óf
vriendschapsverhoudingen. En daarom kan
ik er geen enkel voordeel in zien, om onze
kinderen in afwijking van wat in het Hol
lands ©n dus ook in het algemeen beschaafd
Nederlands gebruikelijk is (de dialekten laat
ik nu ter rijde) „je" tegén ons. "te laten'
zeggen."
Hot „HANDELSBLAD' teekeht hierbij. liet
Volgende aa!n: Een kind is gewoon tegen
zijn makkers veel Vrijmoediger te spreken
dan tegen zijn ouders en men krijgt soms
te hooren (tegen een vriendje)„Dat lieg je"
of zoo iets. Dergelijke onbeleefdheden wor
den geassocieerd niet „je", liggen dan door
gewoonte klaar voor .het gebruik ,eti daar
door krijgt mén tegen ouders ook wel eens
zulke uatlatangeii te. hooren. Bij „je" belmo
ren nu eenmaal gemeenzame woorden. Bij
u is dht geen gewoonte, zoodat het gebruik
van u te grooto vrijmoedigheid in het'
spréken Mnvoorkomen. i
Nederland en de Oorlog,
Petroleum.
De Minister van: Landbouw hééft bepaald1,
dat sub 2 in rijn beschikking van 29 Augustus
1918, betreffende petroleum in plaats Van
f0.25 per liter moet worden geleten f 0.44
per liter. i
Sj'alotfen en pooi uien.
Dé Minister Van' Landbouw, brengt, "in
Verband met het voofnemén om' In 1919 ook
aan alle tuinbouwbedrijven dé verplichting
op te leggen Slechte die gewassen te mogen
telen, waarvoor aan deze een v^rgnrioing^
bewijs is uitgereikt, fer kennis Van belang
hebbenden, dat de verbouw van sjalotten
en pootuieii beperkt dient te worden, omdat
ze bjjna geheel Voor export worden vee
bouwd.
Manufacturen.
De Minister Van Landbouw, maakt bekend^
3at ten behoeVe van behangers, stoffeerder^
meubelmakers, beddenmakers en kleederma-
kers, uitsluitend voor directe bezorging en
afhaling Van goederen bij particulieren, van
20 dezeraf, 'yervoerverguuningen kunneH
werden aangevraagd1 bij het Kjjkskantóoi
Voor Manufacturen, Laan Oopea' van Gatten-
burch 13,. 's-GraVenhage. Door dit Rijkskan
toor worden daartoe doorloopende vervóeé-
vergunningen uitgereikt, terwijl voor admi-
nistratiekosten in rekening zal worden go-
bracht een bedrag van f6 peri'12 maanden,
ingaande 20 dezer.
Het Koninklijk Nationaal Stounoomité 1914.
■Ten gevolge van zijn .benoeming tot Mi
nister van Landbouw, Iieeft de heer Van
ÏJsselstèijn zijn functie neergelegd van
algemeen secretaris van het Koninklijk
Nationaal- Steuncomité. Als plaatsvervan
gend algemeen secretaris treedt op de in-
speoteur der iste klasse bij don centralen
dienat- dér arbeidsinspectie, de heer O. J.
Ph. Zaalberg, dio aan den heer Van IJs-
sólsteijn als directeur-generaal yan den
arbeid was toegevoegd
Voorts heeft hir. Treub", in verband met
rijn ontslag als Minister van Financiën,
zijn functie nedergelegd van eersten al-
gemeenen voorzitter van het Koninklijk
Nationaal Steuncomité. In beide vacaturen
zal dus 'binnenkort moeten wórden, voor
zien.
Tammo konijnen. -
Het verbod tot Vervoer 'en aflevering
van tamme konijnen, is door den Minister
van Landbouw ingetrokken.
Voor handhaving van dit verbod, hetwelk
in het leven werd geroepen om te voor
komen dat do konijnenstapel door te vroeg
tijdig afslachten zou wórden vernietigd,
bestaat geen aanleiding meer, nu door
den plaats gehad hebbenden belangrijken
aanfok van konijnen het gevaar voor ver
nietiging van don konijnènstapél is ge
weken.
Visclimihnoucle duikboot-commandaaitcn.
To Vlaardingen is binnengekomen het log-
'gorsehip Dankbaarheid. SCH. 359, van do ree-
der ij "Wed. J. van den Toorn Mz. te Seheve-
ningen, waarvan de schipper C. den Duik ge
rapporteerd heeft, 'dat z. .n schip op 30 uA-
grnstus in de vrije vaargeul is beschoten door
een Duitsche duikboot. Het geschiedde 'op
57°45' N. B. Nadat de' bemanning van den
logger in ruil tegen een kruik sterke drank'
een mand mot haring en makreel had afge
staan, kon zij naar den logger terugkeeren,
zonder dat de sclieepsp apieren waren inge-
zién.
Schipper 'K. van Embden van den legger
Thetis, VX 35 van de visscherijmaatsohappij
Oljvnpius, direucteur O. A van Buuren van
Heijst te Vlaardingen, rapporteert beschie
ting door een Duitsche "duikboot, zoodanig
dat de bazaanmast door..een. der granaten
werd getroffen. Nadat de commandant do ge-
boorteacte van den schipper had ingezien,
werd eveneens ©en mand.haring opgeëisohL
Toen deze gebracht werd; verdween plotse
ling de duikboot, waarschijnlijk uit vrees
yoor opgemerkte vijandelijke oorlogsschepen.
Ook de schipper van' den logger Onderne
ming III, VL 95, van de firma v. "Witzen-
burg en Smith, meldde beschieting van zijn
schip dóór een Duitsche duikboot,, waardoos
schade werd toegebracht aan het want)
UIT DE OMSTREKEN
BODEGRAVEN.
Do „Sts-Crfc." bevat de statuten van
do HoUancXeho Vereeniging van Kleinhan
delaren in Hooi en Strop, alhier,
LE'IMUIDEW.
Ds. Chr. J. Schweitzer, alhier, ontving
een beroep naar do Ned.-H©rvr Gem.- te
Maassluis.
LISSE.
Bij de Chr. Ger. Kerk te Vlaardingen
is beroepen de heer P. de Smit, cand. al
hier.
RIJNSBURG.
ücmeenteraad.
Alle "Raadsleden aanwezig. - 1
Van dén heer HL den Haaü'id ten öchrjj-
[Veh' ontvangen, waarin hg kennis geeft, we
gens hoogen leeftgd! te bedanken gis Ji4 7an
het College van 5tetters,
Ingekomen is het adres van dö Duurte-
Commissie te Leidén in zake korting opi
de prijzen der brandstoffeneenlieden. .Dit
request was- pas heden ingekomen en nog
niet' behandeld' door B. en W.; het zal dus
in een volgende vergadering aan de orde
worden gesteld.
Door de heeren HL Stat, W> V- d. Gügteh
én D. V. d'. Eijkel ,TacZ. was Se rekening
1917 nagerién. De heer jWi V. "d1. Gugten
braclit hierover rapport uit. De .Commissie
kon (niet" zoo direct jtot goedkeuring dezeif
relTening .adviseeren; éérst 'wilde zij "door
'©enige vragen nadere- ophelderingen over
sommigö puntén hebben. Verschillende pos
ten moesten nu dé révue passeeren, enkele;
moesten gewijzigd! worden of van de reke
ning worden afgevoerd. Na lange behande
ling werd! de rekening .eindelijk vastgesteld.
Verzuimd' was de goedkeuring te verzoe
ken yan dé Gezondheids-Commissie in zake
den- keuringsdienst. Dit verzuim hersteld
zijndé, werd de betreffende overeenkomst,
nu met advies van 'de Gezondheids-Com
missie, nogmaals goedgekeurd.
D'e Voorzitter dééd mededeelin'g Valn
éukele Wijzigingen, gebracht in dè instruc
tie Vatt 'den gemeente-ontvanger. Later zullen'
meer wijzigingen en aanvullingen moeten'
.volgen.
De heer SGhoneVeld merkt op, dat dö
,Voorritter geen wijziging heeft aangebracht
in het .artikel betreffende de geldelijke ver
antwoording van den gemeente-ontvanger.
Nogmaals wil hg .er op wijzen, dat hij hef
betreurt, dat de .Voorzitter Qezë yerande-,
ring van dè instructie niet vóór 'de benoe
ming yah dén titularis aan de orde heeft'
gesteld'. Maal' 'dit punt, de yerantivoordélglv-
heidi over de gelden, weegt bij hem zwaar.-
Dè Voorzatter is het op dit punt niet
met dén heer Sehoneveld, eens. In sommige
gevallen, bijv. bij "diefstal, brand, wil dé
Voorzitter de Verantwoordelijkheid op de
gemeente leggen; hij beroept zich daarbij
op het „Gemeenteblad", terwijl de heer
Sehoneveld! de verantwoordelijkheid geheel
wil laten drukken op den' gemeente-ontvan
ger; deze: toch kan ach tegen diefstal ©n
Stand1 verzekeren.
Dir. Jonker merkt hierbij tnog .op,-'datcTe
gemeente, zich op_ het standpunt ,van den
Voorritter plaatsende, zórgen moet voor een
solide brandkast of kluis en zichzelf moet
dékken,- door'Verzekering tegen inbraak, enz.
Lang wordt hierover getwist De heer Seho
neveld zegt, dat, behalve dat deze ïustruotie-<
wijziging komt als het paard achter den'
wagen, déze ook oog onvolledig is, en dringt
aan op een juridisch advies. Daartoe wordt
besloten.
Nog wotdt besloten, 'daar de tegenwoor
dig© ambtenaar yoor distributie in militai
ren dienst moet, een anderen ambtenaar
aan-te stellen.
De distributie-begrooting 1918. wordt, op
advies van den Voorzitter gewijzigd. Deze
zal nu bedragen in ontvangst en uitgaaf
f160,000.
De begrooting1919' wordt Vepvolgeto's
aangeboden.
Ondertusschen ié de heer Jac. Krom8
hout, benoemd, gem.-ohtvanger, ter. verga
dering gekomen, die op verzoek Van den
Voorzatter dè voorgeschreven eeden aflegt.
Bij de rondvraag wijst de heeli Sehone
veld op de duisternis, welke tegenwoordig
des avonds heerscht, zoodat men met angst
dén toekomenden wintel" te gemoet gaat.
Besloten wordt op sommige punten Jichf
te d'oen branden.
Nal nog énkele Vragen ging men hierna!
,oVer tot een gezellig „onder-onsje", .waari
bij de nieuwe, gemeente-ontvanger, 'de leden
onthajaldè op eed glaasje wijm ri-.J
Burgerlijke Stand. Omstreken. -
ALPHEN. Bevallen: P. Lamfers
geb. Vérkade, Z. A. Breeveld! geb. Edk©-
lenboom, Z. van Leeuwen geb. Kiele-
stijn, D. N. "W. Schrouder geb. van Kee-
-ken, D. J. van Arkel geb. Vonk, D. 1
L. HL van cfor Bijl geb. Jangenburger, D.—
J. M. Koedam geb. Brinkman, Z. J. P.
Beckmann geb. van Meizon, Z. A. C.
Co9b©ria geb. van Soelen, "Z. K. van der
Ster geb. Dampeling, Z. P. van Klave
ren geb. van Winkel levonl. D.
O v e r 1 e d nB. Smit jet. 14 j. li-
Muis jm. 10 j.
BODEGRAVEN. Bevallen:" E. de
Vries geb. Akerboom, D. T. M. C. van
der Maat geb. Kromwijk, Z.
Overleden: S. van Beek wed van
J. do Beer 62 j.
'Gehuwd: J. Boer wedr. van N. Bek-
kor 60 j. en H. N. Eikelenboom 49 j.
HILLEGOM. Gehuwd: D. 3".
.Kruijff en G. G. A. Telkamp.
Bevallen: J. Petera geb. Stijn, Z.
G. van der Meij geb. Meeuwmana, D. O.
van der Linden geb. Turk, D. A. de
Jong geb. Dolle, Z. T. Hilliger gob. Van
Huis, D. G. van dor Voet gob. Balk, D.
A. A. Markmans gob. Van Eeuwijk, Z.
G. Eland geb. Duindam, Z.
NOORD WIJK. Geboren: Cornelia
Joanne, Z. van P. H. van dor Voort en E.
Vertegaal. Claaina Maria, D. van J.
Zwira en P. Zuidhoek. Jan, Z. van W.
Plug en A. Haasnoot. Louisa Theodora
Mathilda D. van H. G. M. van Urk en W.
I. Chr. Stuger.
Ondortrou wc!Floris Ouwehand,
36 j"., weeïr. van N. Barnhoorn, to Noord-
wijk, en J. Koopman, 32 j., to Heemstede.
FEUILLETON,
ÏYCHO BRAHË.
Roman uit het laatst dor '16de oouw, naar hef
'ii Deensch, van VILHELM OSTERGAARD.
37)
„Hot is geen beeld van mijn eigen vin
ding, maar Tyoho Brahe heeft het alles bo
el acht," anltwoorddo Tobias Gemperlin.
„Ik breng het sleohta in kleuren. Maar mijn
schilderij is nog niet klaar. Boven dé beide
figuren komt con opsohriR te staari, dat
luidt ais volgtVivimus in genie le, cootera
mortis orunt. (Wij leven in den geest; al
hot andero behoort don dood toe). Het eer-
C(6 deol van dit opsohrift zal preoiea boven
51on gelauworden jongeling komen on do
rest boven hot vorwelkto deel van den
boom."
Do abudentaon luisterden aandachtig.
„Maar nu komt nog het moeilijkste,
ging meester Gemperlin vol ijver voort.
„Iedereen kan wel begrijpen, dat de voor
stelling die waarheid beoogt, hoe het raen-
Boholijk leven eerst waarde krijgt door bet
.voortdurend streven haar ontwikkeling van
'den geest. Maar er schuilt nog een diepere
'allegorisch© beteokenm in. Want, ala zoo
danig opgevat, heesft de voorstelling enkel
betrekking op hét tijdelijke. Vergeet eohter
^nieb, dab het bloeiendo en heb verwelkte
deel van don boom vereemgd rijn en tua-
aohen heb loof moet nu iets doorschemeren
als een vingerwijzing van Ohristms' leven en
terwijl bet opschrift boven de heele
tehildterij luidt: Vivimué dn Ohiate, ooetera
ffiortia erunt, (wij léven in Christus, al het
andero hoort den dood toe). Zoo heeft onze
goede jonker Tycho het alles bedacht."
„Ik begrijp nog niet," zei Peter Flem-
lose, „dat er zoo waar mensohen gevonden
worden, die Tyoho Brahe voor een goddè-
Ioozon kotter houden, enkel en alleon, om
dat hij niot zoo druk ter kerke gaat, als dit
algemeen het gebruik is; onder huioholaara
en bedriegers natuurlijk net zoo goecll En
da een© kwaadsprekerij brengt dio andere
mco. Wilt u wel g-eJooven, meester Gemper
lin, dat do boeren hier op het eilandl den
heer Tyoho Brahe voor een toovonaa-r hou
den, die rioh met allerlei duivelskunsten
afgeeft? Ik was juist.bij u gekomen, om u te
vertellen,, wat ik in dit morgenuur beleefd
heb. Ik hoorde een paar boeren met elkaar
overleggen, hoe zij rich het best zouden be-
sohermen tegen de „duivelsfiguur," die op
de nieuwe sterrenwacht staat. Zij begrijpen
immers niets van de eigenaardige construc
tie van hot Merouriusbeeld en dat heeft hun
den sohrik óm het harb doen slaan. Windt u
niet, dat wij ©r den jonker over moeten
spreken?"
„Dab nooit!'' antwoordde meester Gem
perlin. „De heer Tycho zou ona maar uit
lachen, als we met zoo iets bij "hem aankwam
men. Bovendien ligt hij toch altijd over
hoop met de boeren, zoodat dit nog sleohta
alio in het vuur zou zijn."
„Maar, als de figuur nu ergernis wefcti
hier in de omgeving, zou heb dan maar niet
beter zijn, dat zij weggenomen werd)?"
meende een jonge, magere student, dio mat
dé andoren meegekomen waa.
„Dab moet je dan zelf den jonker maar
eens voorslaan. Olai Morsing," antwoordde
roereter Gemperlin laohendo. „Tooh geloof
ik niob, dab het helpen zou. D© jaren, dbb
ik Tycho Brak© nu al ken, héb 'ik heani dik
wijls hard tegen bardl zien stellen, maar
nooit heeft hij toegegeven, of do tegenpartij
uit aanzienlijken of geringen bestond. Hij
zou nog eer een nieuwe „tooverkunst" be
denken, opdat de grooto hoop rich des te
meer kon verwonderen. Wil jo dus dé kas
tanjes in h©b vuur leggen, dian moet je ze er
zelf ook maar uithalen
De anderen lachten, en, daar meester
Gemperlin intusschen ltiaar gekoanen was
met zijn werk, traden zij allen het vertrek
uit.
Héb leek wel, dkib do avondklok ditmaal
lang op rich wachten liet. De heer Tycho
was nog blijven zitten in do bibliotheek. Dit
was een groot, oirkelrond vertrek, met een
zuil in het middenbet deed te gelijk dienst
als museum en als bibliotheek. Het stond
vol boeken én zeldzame kunstvoorwerpen,
waaronder een grooto, vergulde, hemelbol,
rustend:© op een prachtig voetstruk; op ta
fels en in nissen stonden kleinere aard- en
hemelbollen. Eén daarvan stolde, met be
hulp van een kunstig-bedacht mechanisme,
de dagelijksohe wenteling van den sterren
hemel voor, en de respectieve bewegingen
van zon on maan. Aan dé muren hingen
portretten van koning Frederik II en ko
ningin Sophiebuitendien nog die van bé
kende astronomen en phalosofen. Ook van
Tyoho Brake's vroogeren hofmeester, An
dera Sörensen Vedel, die nu in Ribe woon
de, waar hij bezig was met zijn Deensche ge
schiedenis, was or een portret bij, dat mees
ter Gemperlin een paar jaar geleden ge
schilderd had. Onder de meeste stenden
Latijnsche vereen, die Tycho Brahe zelf be
dacht had, en langs de muren waren ge
schilderde, geschreven en gegraveerde La
tijnsche inscripties, waaronder do spreuk
van don slotheer zolven: Non habere, sed
esse." (Niet schijnen, maar zijn).
Op dfit alles viel het licht, aangenaam gé-
dempt, door het gekleurde glas van <fe
kleine ruitj" es.
Tyoho Brahe zat aan zijn schrijftafel. Hij
zag er gerend en tevreden uit. Sinds dien
dag, dat hij van Knudstrup naar Ibstrup
gegaan was, om den Koning te spreken
had hij gelukkige jaren gehad. Niet, dat hij
geheel vrij van zorgen was geweest, want
juist in hetzelfde jaar; anno '76, dat de
eerste steen gelegd was vah zijn „Uranie-
borg", had hij zijn oudste dochtertje verlo
ren, slechts enkele maanden nadat hij be
richt had ontvangen van den dood van Pra-
tensis. Op een avond, midden in den zomer,
was de oude juffrouw Liuva Lauridsdochter
naar Hveen gekomen, om in persoon do
droeve maro over te brengenen eenige da
gen achtereen had Tycho Brahe zioh toon
in zijn kamer opgesloten en had hij nie
mand willen zien af spreken.
Hot vreemde oude vrouwtje was voor
goed op „Uranieborg" gebleven, waar zij
Tycho Brahe in zijn laboratorium geholpen
had met het bereiden van geneesmiddelen,
die de boeren van hom krijgen konden.
Op tafel, vóór Tyoho Brahe, lagen een
menigte handsohriftem en papieren, en hij
was bezig, enkele van zijn dlagboeken door
te zien, die astronomische en andere aan-
teekeningen bevatten, zooals hij dio dage
lijks placht bij te houden. Zoo af en toe viel
zijn oog eens op dien een of anderen datum
„Anne 1577, 91 Mei. Een schrijven gezon
den aan den hooggeleerden heer Niels Hem-
mingsen, en het conaistorium bedankt voor
het gunstig© aanbod, dat ik rector zou wor
den van do universiteit, maar mij veront-
aohuMgd, daar ik mij voorpret niet ge-
soliikü voelde voor die waardigheid en heti
mij ten tweede aan tijd en gelegenheid
daartoe ontbreekt."
„Anno 1577, 31 Augustus. Ontvangen een.
sohrijven, waarbij Zijn Koninklijke Maje
steit mij allergenaddgst beleent met het'
kroondomein Kullogaarden liggende op,
Kullen in Skaane."
„Anne 1577, 13 December. Waargenomen'
van het observatorium op „Uranieborg"
een nieuwe komeet, waar ik elders uitvoe
rige aanteekeningen van heb gemaakt, zoo
wol van de baan langs den hemelbol als van'
cüe grootte en het uitwendig voorkomen."
„Anno 1579, 5 Juni. Bij Koninklijke ge
nade beleend met een prebende, behooronde
tot den Dom van Roskildè: do Driekonin
gen-kapel, met de hoorige boeren en be
dienden."
„Anne 15S3, 30 Juli. Op 'a Konings ver
langen do natóviteit gesteld van den pas
geboren prins, Hertog Hans. Andermaal
verklaard, ovenals vroeger, bij gelegenheid
van het horoscooptrekkon van de konin
klijke prinsen Christiaan en Ulrich, dat het
geheel slechts een astrologische gissing is,
daar men niet precies het o ogenblik van ge
boorte weet
Tycho Brahe scheen eohter niet te kunnen
vinden wat hij zochthij legde het dagboek
op zij, en, terwijl hij weer een ander, nog
ouder dïaraum, nam, bladerde hij dit ook
door.
„Anne 1576, 3 September. Den Koninklij
ken lijfarts, dootor Peder Sörensen, ge
schreven, dat ik, van plan ben, een gedenk-
teoken te laten aanbrengen in de Onze-
Lieve-Vrouwekerk voor Johannes Pratensia
en dat ik 'hem verzoek, daar een Insoriptio
voor to maken." Later waa daar nog het
volgend© bijgevoegde „Sindb dien heb ik
S
