LEIDSCH m* DAGBLAD.
I
Zaterdag 18 Mei 1918.
eerste blad.
Offlcieele Kennisgevingen.
"I
STADSNIEUWS.
Nederland en de Oorlog,
PBIW DEB ADVERTKNTIENt
L 1—B regels l 1.05. Iedere regel i
a ILSO r- Kleine edvertentiSn van 80 woor-
BenSO Oento eontant; elk tiental woorden
Ceer 127» Oent-Inoaseo jüëau poatrecht,
'iwAor oventnaelo oprendina' 3 brieven 10 cent
porto te betalen. Bewlfcnnmmor 6 Conté.
Bureau Noordelndsplein. Telefoonnummers voor Administratie 175, Redactie 1507.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Lelden p. S mod, t L85 p. week 1 0X4
Bulten Lo'den waar agenten ge-
TOStigd rijn pet week 0.14
Franco per post n u u n
mitOhB UWJ I BIJ-rr
NuMW 17J54
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen.
Maandag a. s. Tweeden
Pinksterdag, verschijnt het „Leldsch
Dagblad" niet.
GASUÖOZE EREN
Burgem. en vVerji. van Leiden maten
Bekend, dat kraokiens artikel 17bis der
herordening, betreffende do levering van
Gas, door ben io bepaald, dat, ter berei
king van de benoedigóo gasbesparing, ge
durende nader door de Directie der Ste-
delijke Fabrieken van Gas en Eleotrioiteit
ftan te geven uren DE GASTOEYOER
KAL WORDEN STOPGEZET
Do gebruiker» worden bij dezen V - R
PLICHT gedurende de bovenbedoelde
uren ALLE KRANEN VAN YERBRUIKS
TOESTELLEN GESLOTEN TE HOUSEN
Het openen der kranen zou bovendien
LEVENSGEVAAR kunnen veroorzaken.
De Directeur der Stedelijke Fabrieken
yan Gas en Elèotrieiieit is gemadhtigd, om
in ZEER BIJZONDERE GEVALLEN
(voor industrie, ziekenhuizen, e. d.), ver
gunning te verleeaen, om gedurende de
bovenbedoelde uren gas uit de leiding op
te pompen met behulp van speciale in
strumenten.
Burgemeester en Wethouders van Leiden,
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.^
Leiden, 17 Mei 1918.
fr
Sp GELDIG VERKLAARDE BON.
De Burgemeester kier 'gemeente Leiden
4 Ürengt ter algemeene kennis, dat vanaf he-
c den tot en met Vrijdag 24 Mei geldig is ver
klaard:
(Bon No. F 24 voor ll/a ons rijst k 10 oen! per
pond.
Leiden, 18 Mei 1&18.
N. G. DE GiJSELAAB, Burgemeester.
K'J GOEDKOOPE KAAS.
De Burgemeester der gemeente Leiden
bréngt ter algemeene kennis, dat hem ie ge
bleken dat do bons die geldig werden ver
klaard voor de goedkoope tregeeringökaas
- nog steeds in groote getale door meer ge-
goeden worden afgehaald of aan andere weg-
f' gegeven.
Aangezien door de re gee ring slechts 70
(gram van deze kaas per hoofd en per week
gorden verstrekt is het gevolg hiervan dat
IVoor de' mingegoeden, voor wie deze kaas
f. Sn de eerste plaats ia bestemd niet 1 ons per
.Week en per hoofd m^er beschikbaar is.
Met het oog hierop worden nogmaals alle
meorgegoeden met aandrang uitgonoodlgd,
hun bons niet ln te wisselen en ze evenmin
Aan anderen weg te geven.
Leiden.. 18 Mei 1918.
f-' N. 0. DE .GIJSELAAR, Burgefi.
VORDERING CACAO.
A De Burgemeester der gemeente Lolden
- brengt ter algemeene kennis, dat dfe Minister
^fcan Landbtuw, Nijverheid en Handel,
vordert:
van een ieder^, 'die hetzij onder zichzelve,
p hétzij onder derden, cacaopoeder in voorraad
heeft, opgave 'te doen van de hoeveelheid
i'.Haarvan en de plaatc, waar die poeder zloh
bevindt bij den Burgemeester van die ge
meente zijner inwoning voer 26 Mei 1918;
inet dien verstande, dat geacht zal worden
'ivoor gebruik van hemzelve of zijn
gezin besteand te zijn een hoeveelheid
.-Van 26 RXL of minder en derhalve alleen
Vöpgave zal behoeven te worden gedaan door
■vhen, die de beschikking hebben over meer
/Ban 26 K.G.;
vestigt de aandacht op, "dat hij die op-
T Kottel-ijk nalaat aan vorenstaande vordering
4Je voldoen, zloh blootstelt aan gevangenis-
/-lEWraf van 6 maanden of geldboete van
t 6000.— en verbeurdverklaring van de hem
1 ,- ïoebehoorende oaoaopeedef.
V] Leiden, 18 Mei 1918.
N. O. DR GIJSELAAR, burgemeester.
J INSTELLING RIJKSKANTOOR VOOR
KLEEDERVOORZIENING.
i De Burgemeester van Leiden maakt be-
Tkiend dat de Minister van Landbouw, Nijverj
f*+ beid eh Handel,
Heeft goedgevonden":
in te stollen een Rijkskaritoör Voor Klee-
JServooxziening, 'hetwelk onder leiding van
l$ejx Seer Directeur-Generaal van den Ar-
'held, de fabricage der grondstoffen voor de
btee voorziening en den aanmaak der wollen
kteederen zal behartigen. Tot directeur van
jdit Bureau ie benoemd do heer H. Hertz-
4 {berger, lid van de flrrq^ Emil Hertzberger,
Et© Rotterdam.
j\ Leiden, 18 Mei 1018.
%i_ N. a DE GIJSELAAB, Burgen)".
'AFLEVERING EN VERVOER VAN
,1'J VLAKGLAS.
Burgemeester van Leiden maakt Fe-
jjénd dat de Minister van Landbouw, Nijver-
fheid en Handel,
v; Gezien artikel 8 'der Distributiewet 1916
(-Jn voor zoover het hieronder te stellen veT-
bod van vervoer artikel I, 1 sub a van de
f178 Tan 1 Soptemb*r 1917> Staatsblad no.
v. Heeft goedgevonden fle bepalen:
S-- I -Het vervoer van alle soorten vlak-
iflas, uit «enig deel eener gemeente naar alle
overige dealen dea Rijks, hetzij in of buiten
die gemeente gelegen, bewerkt of onbewerkt)
ie verboden.
II. De aflevering van alle soorten vlak
gilas, bewerkt of onbewerkt, is verboden-
2. Het sub 1 (I) gestelde verbod van ver
voer is niet van toepassing: a. voor zoover het
vervoer plaats vindt in hoeveelheden van niet
meer dan 3 M2.
b. indien hel vervoer geschiedt in opdracht
van autoriteiten, behoorende tot het Neder-
landsohe Leger of de Nederlandsche Marine.
Het sub 1 (II) gestelde verbod vaü afleve
ring is niet van toepassing indien de afleve
ring plaate vindt voor werken, waarvoor in
het geheel niet meer dan 8 M2 benoodigd is.
8. Van het aub 1 gestelde verbod kan, met
inachtneming van het hier bepaalde, door
de Rijkscommissie ineake den invoer en de
distributie van bouwmaterialen, met uitzon
dering van eer, staal en hout, korter ge
noemd Rijkscommissie voor Bouwmateria
len (R. C. B.) ontheffing, zoo noodig onder
daarbij te stellen voorwaarden, worden ver
leend.
Daartoe strekkende verzoeken, zoowel als
de te verleenen ontheffingen, geschieden
aohrifteUjk.
Leiden, 16 Mei 1918.
N. G. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
TOELATINGSEXAMENS VOOR DE
HOOGERE BURGERSCHOOL VOOR
MEISJES.
Burgemeester en Wethouders van L?iden;
Gelet op artikel 20 der verordening van
den 7en Mea 1896 (Gemeenteblad No. 5);
Brengen ter algemeene kennis, dat het lè.
toelatingsexamen voor de Hoogere Burger
school voor Meisjes dit jaar zal plaats heb
ben op JDonderdag, Vrijdag en, zoo noodig,
Zaterdag, den Hen, 12en, en 13en Juli en
het 2e toelatingsexamen op Maandag en Dins
dag, den 2en en 3en September, in het
schoolgebouw aan de Gareninarkt.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgem,
VAN STRIJEN, Secretaris.
Ltëiden, 18 Mei 1918.
MILITIE
Onderzoek betreffende vOtwgeojefendheid.
I>ö Burgemeester van Leiden maakt be
kend, dat in Juli a.ö. zal plaats hebben het
onderzoek tot het verwerven van het be
wijs betreffende het voldoen aan do edschen
van voorgeeefendheid, bedoeld in art. 70
der' Militie wet. Het bezit van dat bewijs
geeft in geval van toewijzing aan de Infan
terie, de Vesting-Artillerie of de Genie
troepen aanspraak op een twee maanden
kortoren eersto-oefeningstijdvoorts geeft
het bewijs aanspraak op inlijving bij het
korps en in het garnizoen ter keuze van
den dienstplichtige, vool* zoover hij voor
zoodanige inlijving geschikt ie en het- met
de belangen van den dienst is overeen te
brengen.
- Bedoelde edschen zijn vastgesteld bij Ko
ninklijk besluit van 17 Juni 1912 (Staats
blad no .188). Inlichtingen omtrent deze
eischen zijn te verkrijgen ter secretarie
dezer gemeente (Afdeeling Militaire Zaken,
Kamer no. 9).
Het onderzoek wordft gehouden in de vol
gende gemeentenAmsterdam, Den. Hel
der, 'fr-Gravenhage, Gorinchem, Breda,
Venlo, Arnhem, Kampen, Leeuwarden, As
sen en Utrecht.
Het onderzoek wordt opgedragen aan
vijf examenoominiaaiën, die worden be
noemd door den Inspecteur der Infanterie.
De eerste commissie stelt, het onderzoek
achtereenvolgens in te Den Helder, Am-
sterdam en Utrecht; die tweede te Gorin
chem en 's-Gravonhage_; de derde te Breda
en Venlode vierde te Arnhem en Kam
pen de vijfde te Leeuwarden en Assen
met dien verstande, dat heb onderzoek op
Dinsdag 2 Juli 1918 aanvangt in de eerste
der gemeenten, voor elke commissie aange
wezen. Het onderzoek zal zoo noodig, wor
den voortgezet op twee of meer dagen, vol
gende op den dag van aanvang.
Aan het onderzoek kunnen dieelnemoh de
miütaeplichtdgèn, die bestemd zijn om voor
do lichting 1919 bij de militie te worden in
gelijfd.
De miliitdeplichtügen dezer gemeente, die
aan het onderzoek wenschen deel te nemen,
moeten zich vóór 28 Mei a.s. aanmelden ter
gemeente-secretarie (afdeeling Militaire
Zaken, Kamer No. 9) alhier.
Zij moeten bij de aanmelding opgeven in
welke gemeente zij aan het onderzoek wen-
Bohen deel te nemen.
Zij, die niet- verblijf houden in de gemeen
te, waar zij aan liet onderzoek wenschen
deel te nemen, moeten bovendien te ken
nen geven, of zij gedurende het. onderzoek
voor Rijksrekening legering en voeding
wenschen te gemeten.
Aan de mil itiep lichtigendie zioh voor
het onderzoek aanmelden, wordt, voor zoo
veel zij ter inlijving bestemd zijn, later be
richt gezonden van de plaats (localiiteit),
waar en van het tijetetipwaarop zij rich
voor deelneming aan het onderzoek moeten
vervoegen.
N. O. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
Leiden, 14 Mei 1918.
„Sempre Cresc«Tido'',-
WfiS dit concert bedoeld als Pmtebercoö-
cërt? iWaarom het concert zxxo laat in he»
seizoen gegeven? Deze vragen rezen bg ons
oft toen w$ gisteravond de slechts matig
meest niet dame3 bezette Slsdszaal
rondzagen; een ongewoon verschijnsel óp
Oen concert van „Sempre Crescendo", het
geen niet getuigde van belangstelling in het
werken en streven van dit studentengezel
schap, em ten bate van het plaatselijk Stenn-
comitti een goede uitvoering te geven. De te
weinig gevnlde zaal kwam aan den klank van
het «rSe3t niet ten goede, hetgeen te be
treuren viel. Overigens niets dan lof voer
het met zorg samengestelde programma,
waarvan de uitvoering gelijken tred hield
met de krachten van. dit muziekgezelschap,
versterkt door de Harmonie van „Haarlem's
Muziekcorps" (directeur Oh. Kriens).
Onder leiding van F. E. A. Koeberg, dien
wij wederom bewonderd hebben om dat
gene, wat deze diregent met het orkest weet
voort te brengen én wiens directie reeds veel
rustiger wordt, hoorden wij een pittige we
dergave van Haydn's Symphonie <jpu3 55
No. 1, terwijl het hoogtepunt-, wat klank
schoonheid betreft, wem bereikt in Grieg's
„Veer Gynt Suite" en ten slotte de ouverture
Egmont, van Beethoven werd uitgevoerd.
Nog had het orkest d'Albert's Violoncel-
Concert te vertolken, dat behoudens en
kele ongelijkheden getuigde van een ern
stige voorbereiding.
Als solist-cellist trad op de heer Fïits
Gaillard, van het Concertgebouw te Amster
dam. Geen betere plaatsvervanger had Wil
lem Mengelberg wiens optreden met
„Sempre Crescendo" tot het volgend sei
zoen is uitgesteld zich kunnen kiezen.
Met veel poëzie en technische volmaaktheid
heeft de cellist d'Alberts Concert voorge
dragen, een Concert, dat dankbaar voor de
vioLon-cello is geschreven en met welks ver
tolking de ceüist heel veel succes inoogsttey
Voor de Suite in C D.ur van Bach voor
cello-solo wordt meer klank geëischt; dat de
cellist deze Suite op het programma plaatste,
geeft reeds den indruk welk een. degeljjk
artist Frits Gaillard is. Deze Suite is geen
dankbaar successtuk en zou men liever in een
kleinere ruimte willen hooren, vooral waar de
.uitvoering op hoog peil stond. i
De dirigent, de solist en het orkest (or
kestmeester de heer Klein) hadden kransen
en toejuichingen in ontvangst te nemen. Bo
vendien viel er een jubilaris te huldigen,
namelpk de bassist Verhey, die 30 jaar lang
trouw de repetities en de concerten heeft
bjjgewoond. Verhey werd door den praeses
Van „Sempre Crescendo", den heer Van
Benthem van den Bergh, toegesproken en
met eep fraaien bloemenkrans vereerd.
Gisteravond kwam in de Pieterskerk
het Kiescollege der Ned.-Herv. Gem. alhier
bjjeen tot het samenstellen van een drietal
predikanten ter voorziening in de nog steeds
voortdurende vacature-ds. W. Briët.
Aanbevolen waren door de gematigd-nc-
thodoxe kiesvereeniging „De Ned.-Herv.
Kerk" en de confessioneele kiesvereeniging
Kerkeraadsleden en Gemachtigden: ds. IV.
Th. Boissevain, te Wilhelminadorpdr.- J.
Oh. Kromsigt, te Oostwolde, en ds. K. Oli
vier, te Weesp; door de Geref. kiesvereeni
ging „Geloof en Heljjddenis": ds. A. 0. En
kelaar, te Jaarsveld; ds. P. Kujlman, te Lun-
teren, en dS. L. vaaMastrig% te Vlaardingen.
Het eerste drietal werd het definitieve,
waaruit over veertien dagen het beroep zal
worden uitgebracht. Het aantal stemmen va a
alle candidaten liep weinig uiteen.
Door prof. C. J. P. J. Bolland, hoog
leeraar in de wijsbegeerte aan de universi
teit alhier, zal uitsluitend voor de geïnter
neerde Duitsche studenten een college in de
Duitsche tial worden gegeven.
Tot lid der commissie voor het in Den
Haag af te nemen notarieel examen is be
noemd p-rof. mr. E M. Meyers, hoogleeraar
alhier.
Door Curatoren.van het gymnasium
alhier, is voor de benoeming van een Ieeraar
ill td e oude talen aan deze inrichting de
volgende voordracht aangeboden: lo. dr.
D, E. Bosselaar, Ieeraar in de oude talen aan
het gymnasium te Schiedam; 2o. dr. J.
W- van Rooyen, idem, te Entten.
-Te Haarlem zjjm geslaagd _voor het
akte-examen L. 0. de heeren B. du Pou en
F. A. Schijthuizen, alhier,
B. en W. van Den Haag bevelen aan
voor leerares in de natuur- en scheikunde
aan de H. B. S. voor Meisjes aldaar mej.
A. M. D. Langezaal s. L alhier; voor tjjde-
ljjk leerares in de plant- en dierkunde mej.
J. M. K. Voigt; alhier.
-Van dë gisteren alhier opgeroepen
vier candidaten voor het apothekers-assis-
tent-examen, is geslaagd mej. G. P. S. Schou
ten, geb. te jjernis.
De brievenbus, staande Bloemlust-
staat, hoek Pieterstraat, is verplaatst! naar
de' Bloemluststraat, hoek Manmaan.
Op klaarlichten dag heeft de 22-jarige
Bh, van hier, zich door opschuiving van een
raam toegang verschaft tot de woning van
den heer J. v, d. P., aan de Valkenburger-
weg te Katwjjk-Binnen en uit een kast twee
pantalons ontvreemd. Lang was hjj echter
niet in het bezit der broeken, daar hjj in het
dorp reeds door de politie was gearresteerd
Parkconcert Dinsdag 21 Met 8 uur.
No. X A deed of the pen", marscli, MoretL
No. 2. Ouverture „Kosamunde". Schubert.
No. 3. „Kiinstter-Leben", Wals, Strauss.
No. 4. a. Polonaise Qp. 40. Chopin.
b. „Frauengunst", intermezzo,
Translatettr.
c. „Les Muscadin'h Wachs.
No. 5. „Uhlenhorster Kinder", Wals;
Fetsas.
No. B. „Der Graf von I^jixemburg", Di
vertissement. Léhar.
No. 7. „Soldiers in the park", marsch.
'Monckton.
Een ernstig spionnagegwal. ii i
Men meldt aan cle „Tel." ttit VGravenKage:
Hier ter riode heeft korten tijd. geleden een
brutale poging tot spixmnage plaats gehad, die
voor ons land en zijn militaire positie van zeer
vèr-slrekkende gevolgen had kunnen zijn.
Wij vernamen daaromtrent de vólgende fei
ten, die oris bij nader informatie volkomen wer
den bevestigd:
Op zekeren dag kwam men aan het algemeen
hoofdkwartier tot de ontdekking, dat zekere ge
heime documenten werden vermist. Op ver
zoek van het algemeen hoofdkwartier'zullen wij
den aard van deze geheime stukken niet nader
omschrijven, slechts merken wij op, dat zij tot
de allerbelangrijkste behoorden, die in het bu
reau van den opperbevelhebber aanwezig zijn.
De recherche te 's-Gravenhage, die onmid
dellijk van de verdwijning op de hoogte werd
gestold, mocht het reeds vrij spoedig gelukken
de hand te leggen op een Hollander van ge
boorte, die jarenlang ül Brussel' heeft gewoond,
zekeren Limburg, die de stukken nog in
zijn bezit had. Wel had hij ze reeds aan een
vertegenwoordiger van een der bolligerente
mogendheden ten verkoop aangeboden, maar
op het moment van zijn" aanhouding was de
transactie nog niet afgesloten.
Limburg werd in verzekerde bewaring ge
steld, na Yooraf aan een langdurig verhoor te
zijn onderworpen. In dit verhoor deelde hij
onder meer mede, dat de stukken hem ter hand
waren gesteld door zekeren Zadelhof, "die
bij de recherche bekend staat als agent van de
zoogenaamde „Deutsche Abwehrstelle" -een
dienst, die er op gericht is, de spionnage-po-
gingen van vijandelijke zijde -tegen te werken.
Zadelhof werd daarop eveneens gearresteerd
en naar het Huis van Bewaring overgebracht.
Bezwarend voor hem was aanvankelijk het feit,
dat in een aanteekenhoekje, dat bij zijn arres
tatie op hem werd bevonden, de nummers wa-
reü opgeteekend van de vermiste stukken. Na-
'dat hij vier weken opgesloten heeft gezeten,
moest men hem op vrije voeten stellen, omdat
men tegen hem geen bewijzen kon aanvoeren,
dat hij zich in dezen aan eenig strafbaar feit
had schuldig gemaakt. Naar hij n.l. voor den
rechter van instructie verklaarde, kon hij mot
getuigen bewijzen, dat niet hij de stukken aan
Limburg had versohaft, maar dat deze ze en
kele malen aan hem ten verkoop had aange
boden. 1
Limburg, op wien de stukken werden bevon
den, zal thans spoedig terechtstaan. Naar wij
nog vernamen, zal de officier van justitie ver
zoeken, dat deze zaak voor de rechtbank met
gesloten deuren behandeld wordt.
Tot zoover de feiten.
Thans blijft alleen over de vraag hoe deze
stukken in handen hebben kunnen komen van
personen, die ze als koopwaar hebben aange
boden aan een mogendheid, die er allicht haar
voordeelmee had kunnen doen. Dat de docu
menten hun weg naar huiten hebben kunnen
vinden is ons niet alleen een raadsel, maar
moet ieder, die ook maar even op dc hoogte is
van de belangrijkheid der stukken, ten sterk
ste verbazen,.
De inbeslagnemingen in de Haarlemmermeer.
Mr. Van Hamel is voornemens aan de re
geering vragen te stellen inzake 'de rechts
kwestie betreffende de inbeslagnemingen ln
de, Haarlemmermeer. Mr. van Hamel heeft
daaromtrent inlichtingen gevraagd aan mr.
Monnik, adviseur van den Boerenbond. De
heer Monnik heeft hét vólgende telegram
aan den heer Van Hamel gezonden: Wijze
van doen: Sergeant of controleur heeft vor
deringsbiljet, vraagt invulling, eischt te con
troleer en, neemt daarna, ook al is de juiste
opgave geschied, mee wat van z\jn ga
ding is.
Onwettigheid. 1. Vorderingsbiljet. Ie. niet
onderteekend, en wordt niet afgegeven dus
geen schriftelijke vordering als bedoeld in
artikel 9, alinea I Distributiewet; 2e. ge
vorderd wordt vermelde opgave; 8e. ge
dreigd wordt bij weigering voorraad met
voetstoots weghalen van in voorraad zijnde
granen, peulvruchten, meel en zaden, dus
ook zadenj die nu gezaaid moeten worden; b.
zal uw vee in de eerste plaats voor vorde
ring in aanmerking komen; o. van de oogst
1918 zal geen voeder aan uw vee gelaten
worden; als onwettig als boven de wette
lijke strafgebruiken (artikel 14 Distribu
tiewet).
2e. Verdere handeling. Onwettig, omdat
strafrechtelijk wordt opgetreden (art. 19
en 20) inplaats van administratiefrechtelijk
(art. 9 alinea 2) strafrechtelijk optreden
alleen plaats als redelijke grond is te ver
moeden onjuiste opgave, niet als hoeveel
heid aanwezig blijkt waarvan inlevering ge
vorderd was bij graanbureau; het laatste
niet, omdat de minister iniet kan bevelen
inlevering, slechts kan in bezitnemen (art.
8 en 9). Voorts onwettig, omdat art. 2a, al
leen gebruikt wordt om woningen en schu
ren binnen te treden en kan blijkbaar niet
in beslag genomen worden, maar in bezit
genomen, volgens eigen gemaakte inbezitne
ming van den minister, immers inbezitneming
van art. 9 moet geschieden overeenkomstig
de wet van 3 Augustus 1914, dus door
middel van den burgemeester (art. 76c)
(art. 76a is inbezitneming uitgaande van
den burgemeester).
Deze eigengemaakte inbezitneming wijkt
scherp af van art. 9b, le. niet door burge
meester, 2e. zonder weging, zonder aanhech
ting van labels, 3e. wegneming van alles
in strijd met de kosten van Distributiewet,
zie oa. artikel 5 voor gebruik van hem
zelf of voor zijn gezin in voorraad heeft.
3e'. Verder onwettigheid.
Burgemeesters z^jn gedwongen^ een alge
meene schriftelijke last als alleen in gevallen
van art. 761 en art. 9 voorgeschreven toe
te laten, terwijl de inbeslagneming in art.
20 voorgeschreven is bijzondere schriftelijke
last.
Of controleur inderdaad rechtstreeks zijn
aanstelling door miuister (art. 19 slot) heeft
wordt betwijfeld; vermoed wordtv diat „deze
controleurs slechte door regeeringscommiesa-
ris zjjn aangesteld. Zjjn dan dus geen Op
sporingsambtenaren.
Het ergste is, dat de minister van JaOdy
bouw niet zegt, krachtens welke wetsartike
len hj|j, zoo optreedt en de regeeringscom-
missaria daarover alleen zijn particuliere
foutieve meening kan zeggen.
Scheurplicht en scheurdwang van weiland.
Ingediend in een wetsontwerp tot regeling
inzake de omzetting in bouwland, van gras
landen, klavers, of kunstweiden.
In de memorie van toelichting deelt de
regeering o.a. het volgende mede:
De gezamenlijke producten van akkerbouw,
veeteelt en tuinbouw bevatten, volgens ge
maakte berekeningen, in normale omstan
digheden zooveel voedingsstoffen, dat ons
volk hiermede gevoed zou kunnen worden,
indien na: inkrimping van den veestapelbij
na niets Werd verbruikt voor veevoeder,
niets verloren ging bij het bewaren en distri-
b.ueferen en bij de bewerkingenj welke zij
vóór hun gebruik ondergaan. Zelfs zou er
dan misschien een gering bedrag kunnen,
overblijven voor uitvoer.
Daar door het vee, met name door de paar
den, belangrijke hoeveelheden krachtvoer
zullen worden verbruikt en de verliezen bij
distributie, bewaren en bewerken niet te ont
komen zijn, zal het onmogelijk blijken, onö
volk met de opbrengst van eigen bodem te
voeden, indien de grond *\in tegenwoordige
bestemming behoudt.
De oorzaak hiervan is te zoeken in het
feit, dat do bouwgronden door de slechte be
mesting der laatste jaren zeer in producti
viteit - achteruitgaan. Ons land is voor zijn
normale voeding dan ook voor een deel af
hankelijk van het buitenland.
,Ook na het sluiten van den vrede bestaat"
de mogelijkheid, j"* zelfs de waarschijnlijk
heid, dat dc voedselinvoer groote bezwaren
zal ondervinden. De voorraden zijn in alle
oorlogvoerende landen verbruikt -terwijl de
.voortbrenging zeer is gedaald.
Verhooging der voortbrenging kan niet
meer in belangrijke mate plaats hebben door
een wijziging van de teeltregeling, op hef
bouwland.
Inkrimping van den tuinbouw ten behoe
ve van de teelt van granen, peulvruchten of
late aardappelen, zou wel iets opleveren,doch
zou ons teven berooven van -een der weinige
belangrijke ruilobjecten, welke wij nog be
zitten. Hierbij mag nio,, worden vergeten,
dat de opbrengst van een hectare tuingrond^
waar dé ruilwaarde aangaat, in het algemeen
veel grooter is dan die van een hectare wei
land of bouwland. De behoefte aan ruil
objecten zal zich in de toekomst dermate la
ten gevoelen, dat het geen aanbeveling ver
dient de teelt van -tiuinbouwgewassen in be-
langrijke mate in te krimpen.
Evenmin mag men bij het groote gebrek
aan mest ïet-s verwachten van het ontginnen
van woeste gronden.
Er blijft dan ook ten opzichte van de teelt-
regeling geen ander middel over ter bevorde
ring der voedselproductie dan het omzetten"
van weiland in bouwland.
Volgens de verslagen van de directie van
den landbouw bezat Nederland in 1916
868,816 HA, bouwland en 1.262.319 H.A. wel
land.
De groote bezwaren aan scheurplicht vei*-
bonden, zyn gedeeltelijk een gevolg van aard
en ligging van den grond, gedeeltelijk ook
van de economische toe-standen in vele be
drijven en streken.
In vele der zuivere weidestreken is 'de af
wezigheid van allen akkerbouw aan deze
oorzaken te wijten.
Het scheuren van dergelijke daarvoor on>
geschikte graslanden is natuurlijk uitgeslo
ten. Voor elk bedrijf moet daarom afzon
derlijk wo-rden beoordeeld, hoeveel weiland
gescheurd kan worden.
Indien krachtens deze wet belangrijke op-' i
pervlakten weiland in bouwland worden om-
gez^t, zal dit niet aanzienlijke kosten ge-'
paard gedaan.
Bij een gemiddelde huurwaarde van 100
gulden per heotare kan al6 schadevergoeding
20 millioen worden betaald aan de eigenaars:
en 10 millioen aan de gebruikers van de;
gronden, indien honderdduizend hectaren 1
worden gescheurd.
Wordt den eigenaar 'twee keer de huur-'
waarde van den grond als schadeloosstelling
betaald, dan zal hij in vele gevallen eerder?
minder dan meer ontvangen dan de achter*
ulgang in waarde vanzijn bezit bedraagt. De
huurwaarde is als maatstaf van de schade-;
loosstelling genomen, omdat er meestal^
eene zekere evenredigheid tussohen de huur*
waard© en de geleden schade bestaat, doch I
dat is niet altijd het geval.
De tegenwoordige huurwaarde mag nlelj
als norm worden gebruikt, zegt de regeer
ring; veel heter is het de huurwaarde te ne*'\
men van 191S} het laatste jaar vóór*den oor*]
■log. Intusschen, zegt de regeering, zullen? j
zich in de practijk vele gevallen voordoen^]
waarbij de in het ontwerp aangestelde nor*;
men onbruikbaar zijn, zooals o.a. bij onlk,
Iginningen welke na 1918 in cultuur zijn ge*j
bracht. i
In dergelijke gevallen zullen "de vergoeding
gen in overeenstemming moeten worden ge*1
bracht met die, welke voor gelijksoortigtf]
gronden in de omgeving worden gegevenw j
Bij wetten als deze, die zegt de regeö-j
ring 1 zoo diep ingrijpen in de economische
ontwikkeling van den landbouw, kan niefj
alles van bovenaf worden geregeld en zal
zeer veel moeten worden overgelaten aan"'
het betere inzicht van hen, die met plaatse^!
lijke verhoudingen bekend zijn. j
Zooveel mogelijk zal dan ook naar 3e
geering opmerkt, gestreefd moeten worded
naar verkrijging van de medewerking van'
landbouwers en 1 andbouw-organisaties.
Behalve weiden, zullen ook grasperkeif
voor scheuren in aanmerking komen.
Het ligt in <Je bedoeling, dat- alvoren#
soheurdwang wordt opgelegd een voorloopig!
plan van de te scheuren gronden zal worden1
oip gemaakt.
Tegen de niet-nakoming van "dé uit 'deze'
voet voortvloeiende verplichtingen, wordt
Èüraf bedreigd.
Gedenkteeken te Foirt Honswtjk.
Door den minister van Oorlog is op een
door den commandant van.de gemobiliseerde
beïeHing 19141915 van fort Hoos wijk t
