No. 17793.
LEiDSCH DAGBLAD Donderdag 28 Februari
Tweede Blad
Anno 1918.
TWEEDE KAMER,
INGEZONDEN.
Kunst, Letteren enz
Willem Cornells Mulder, 25 jaar
architect van de Hervormde Kerken.
Morgen. 1 Maart, herdeukt ouzo stadgenoot
de heer W. C. Mulder den dag, dat hij sinds
•cn kwart-eeuw door de Gemcenfe-Commisrie
van het Ncd.-Herv Kerkgenootschap ia belast
met het onderhoud van de kerkgebouwen der
Nod.-Hery. Gemeente alhier en hem de leiding
is opgedragen van de restauratiewerken van
twee der belaugrijkste monumenten te Leiden,
de Hooglandsehe en de sint^Pictovskerk. Door
zijne onvermoeide toewijding en groolc bekwaam
heden heeft hij -gedurende dien tijd niet alleen
dezo gebouwen in goeden slaat gehoudcit. maar
tevens door de rostauratio belangrijk verbeterd,
waardoor hun behoud voor langen, tijd is ver
zekerd. Dit is een werk van liefde en piëteit,
van groote studie en toewijding, dat door de
deskundigen hoog wordt gewaardeerd, al
spreekt liet ook niet steeds tot de niet-mgewja
den. Nog dezer dagen ontving ik een brief van
onzen grijzen bouwkoster clr. Guy pers, waarin
hij met waardeer ii 'e zorg cn belangstelling
erkent, waarmede do restauratioworkrn door
don heer Mulder zijn uitgevoerd.
Een gedenkdag als dezo biodt de ongezochte
gelegenheid, oni aan den bescheiden, doch on
verpoosden werker een woord van dankbare
hulde te brengen voor hetgeen door hem voor
deze gemeente is vervicht door aan twee van
haar -'''engrijkste gebouwen zijne goede zorgen
4e wijdon
Reeds, als jong man loonde hij zijne belang
stelling in den kerkbouw, door van de eerste
restauratiestijge,rs gebruik te maken om eene
bouwkundige opmeting tc makeu van een der
transeptfronten van de Hooglandsehe Kerk. La
tei- belastte hij zich belangeloos met het toezicht
op de restauratie van het meubilair dier kerk,
in 1885 uitgevoerd door de aannemers T. Los
en A. Horree. De daarbij ontstane kennisma
king met de Gemeente-Commissie gaf aanlei
ding, dat, toen bij dc sinds 1840 begonnen en
onder den metselaar J. C. Rj'jk uitgevoerde res
tauratie van het kerkgebouw behoefte werd ge
voeld aan meer deskundige leiding in die Com
missie, deze in 1885 aan Mulder verzocht om
zich voor eeae verkiezing beschikbaar te stollen,
ofschoon bekend was, dat zijne kerkelijke rich
ting niet samenviel met die van de ovorgroote
meerderheid van dit collego. Mulder begreep, dat
hij hier als deskundige van groot nut kon zijn
en aanvaardde de benoeming, waarna hij ja
renlang geheel belangloos zijn deskundig ad-
vies verleende. In 1892 achtte hij zich echter
verplicht zijn mandaat neer te loggen, toen dit
college, na eerst de kerk beschikbaar gesteld te
hebben voor eene muziekuitvoering door den
Protestantenbond, zich door het drijven van
een der predikanten liet bewegen, om op de
eerst genomene beschikking terug te komen,
waardoor de aanvragers in groote ongelegen
heid kwamen. Als man van karakter wilde Mul
der niet verder medewerken tot een besluit, dat
hij ongewonscht en in de gegeven omstandighe
den onbillijk achtte.
Het pleit zeker voor de Gemeente-Commissie,
dat deze alles beproefde om Mulder tot een an
der besluit te brengen, en toen dit tevergeefs
bleek, -kern aanbood, om dan' voorlaan als
architect, op door hemzelf te bepalen voorwaar
den, zijne erkende krachten beschikbaar te stel
len Tevens blijkt hieruit do groote waardeering
van dit college voor de kundigheden van Mui-
dor, wiens geheel bclanglooze voorlichting het
zoozeer had leeron op prijs stollen.
Dcri Oden Februari 1893 werd Mulder lot ar
chitect-adviseur benoemd cn met 1 Maart nan-
vaarddo hij deze betrekking. De restauratie van
de Hooglandsehe kerk is sindsdien in 1903 on
der zijne leiding geheel belangeloos voltooid en
in 1907 werd met die van de sint-Pieterskerk
begonnen. De verhouding tusschen Gemeente-
Commissie en architect was in al die jaren
eteeds eene gelukkige cn de resultaten van het
werk bewijzen, dat dit aan de beste handen
was toevertrouwd. Wel zijn in do laatste jaren
op het gebied der restauratie van monumenten
nieuwe denkbeelden naar voren gekomen, die
niet steeds samenvallen met dc door Mulder
gevolgde methode, en in enkele onderdeelen
zouden wij thans aan eene andere oplossing de
voorkeur gegeven hebben, doch dit verschil in
inzicht belet niet. dal ook de voorstanders der
nieuwere richting volle waardeorlng gevoelen
voor hetgeen door Mulder is tot stand gebracht.
Do heer Mulder heeft zich hierdoor het recht
verzekerd op de erkentelijkheid van stad- en
landgenoot, en van harte hopen wij, dat het
hem gegeven moge zijn om nog menig jaar
zijne krachten te geven aan do door hem met
zooveel liefde cn toewijding aanvaarde taak.
Dij do bespreking hiervan mag ook niet on
vermeld blijven hetgeen door hem in zijne parti
culiere praktijk is tot stand gebracht, waar
onder verschillendo werken van algemeen nut
en huizen van smaak, die aan Leiden een nieuw
cachet verleenen. -Den 3den Februari 1850 al
hier geboren, als zoon van een geacht bouwkun
dige, groeide hij op in het ambacht en maakte
hij zich gemakkelijk de practb=che kennis eigen,
die een eerste eisch is voor een goed bouwkun
dige. Lqjjer bekwaamde hij zich onder de leiding
van den heer G. Blnnsjaar, en hoewel hij geen
wetenschappelijke opleiding gecooot, heeft hij
zich later door eigen studie verder ontwikkeld.
Menigmaal mocht ik bij de samenwerking voor
het boekje „Oude Gebouwen te Leiden" zoowel
zijn practischen blik als zijne groote bekwaam
heid Iceren waardecren.
Deze vonden erkenning in zijne benoeming tot
Jeciaar bij „Mathesis" en in de vele opdrachten
voor particulier werk, die hem van alle zijden
gewi-s den. Zijne onbeperkte toewijding aan dc
hem opgedragen belangen en zijne gelukkige ga
ven als architect openden hem hier ter stede
een ruim. veld van werkzaamheid. Zonder te
pogen hiervan een benaderend beeld to geven,
noem ik slechts de fabrieksgebouwen van de
firma Van "Wijk, van Glos en Leembrugge, dc
K;iloenfabriek de KoMiugfabriek in clo Waard,
de Meelfabriek, het Otidolicdouhuis aan de
Herengracht, de Ooslerkerk, de Lutherselie
kerk, hel Volkshuis en den bijbouw aan de
Kweeksrhool voor Zeevaart, bet gebouw der
Leidsehe Levensverzekeringsmaatschappij aan
het Koordeinde, verschillende huizen aan het
Plantsoen, de villa's van de heerea Hat tink en
Veihey van Wijk. zijne eigene villa „Hoekstee"
aan den Zoetervvoiulsche-Siji?el en het land
goed „Leeuwenhoek", hij Ncordwijk, hetwelk
eervol vermeld werd in het werk over moderne
bouwstijlen.
Ook vele vereenigingen alhier kunnen met
dankbaarheid dc technische hulp van Mulder
herdenken. Hij was o.a. jaren achtereen be
stuurslid van do 3-Oclober-vcreeniging en ont
wierp de plannen voor hot „Oud-Leiden" op
het Pielerskevkplein in 1908 en voor de aar
dige groep arbeiderswoningen aan de Ocere-
graebt. Meermalen was hij lid der jury voor de
prijsvragon van ..bfathe&is".
Ten slotte was het niet voor eon klein deel
aan hem to danken, dat „Rijnhof" lot begraaf
plaats werd aangekocht en dat daarna zooveel
mogelijk de mooie beplanting bij den aanleg is
gespaard. Eene mooio oase van groen is daar
door in Leiden's naaste omgeving behouden ge
bleven.
Zoo heeft Mulder op velerlei gebied gewerkt
in 'i algemeen belaug. Zijne eigene scheppingen
zullen zijn naam in eero doen houden eu deze
zal nauw verbonden blijven aan de welgeslaagde
restauratie van de twee Leidsehe hoofdkerken.
Leiden mag trotsch zijn op zulke burgers cn
mag zich gelijk ik reeds in hot „Leidsch
Jaarboekje" van 1917 schreef gelukkig ach
ten, dat 't voor dit belangrijk werk onder haar
eigen burgers den man gevonden heeft, die dc
restauratic der kerken op deze wijze kon en
wilde volbrengen. J. C. OVER VOORDE.
Zitting van gisteren.
LevensmiddeleuLTOorzieiiiJig.
Do heer YAN BERESTEIJN leest voor
een telegram van een firma waarin ge
vraagd worcfet hoe veel malen 10,000 stuks
vee geconserveerd bunnen worden in een
week.
Do MINISTER VAN LANDBOUW, de
heer POSTHUMA: „Waa dit telegram ge
richt aan een firma of aan een professor als
deskuncnge?''
Dg heer YAN BERESTEIJN„Dat tele
gram was gericht aan een professor."
De MINISTER: „Juist, en dat veran
dert do geheele zaak. Ik heb cüt telegram
zelf opgesteld."
De heer YAN BERESTEIJN„Die pro
fessor wenschte zijn naam niet te noemen.
De MINISTER: „Maar ik zal zijn naam
dan wel noemen."
De heer YAN BERESTEIJN wijst ver
der op de brandtetoffenregeling, waaruit
wel duidelijk gebleken is, hoe weifelend de
houding van den Minister steeds is. Toe
zeggingen worden gedaan maar soms on
middellijk weer ingetrokken, zoodat belang
hebbenden absoluut niet meer weten waar
zij zich ten slotte aan moeten houden. Ook
dat do Minister recht gaat spreken in
civielo zaken, zooals bijv. bij de Kaasver-
eomging keurt spr. ten sterkste af. Hior-
cïoor ontstaan tal van moeilijkheden, het
geen ook gebleken is bij de comentkwestie.
Ook bocritiseerb hij het mondelinge regee-
ron van dezen Minister daar dit tot allerlei
onaangename gevolgen leidt. De burgerij
krijgt, hierdoor een gevoel, misschien ten
onrechte, dat. er bevoorrechting geschiedt,
een gevoel, dat versterkt werd, doordat de
Minister ook niet altijd gelukkig is geweest
bij het kiezen van zijn adviseurs.
Do voorzitter van do F. N. Zeen der
meest belangrijke adviseurs van den Minis
ter, ontzag zich niet, om door corruptie
zijn zoon aan den militairen dienst te ont
trekken en die zoon, dio bij den landstorm
moest exerceeren, kreeg van den Minister
een baantje als graancommissarie in Zee
land op een salaris'van f6000. (Geroep:
.„Schande, schande"). De vader van dien
jongen man was bovendien nog burgemees
ter van een gemeente in Zeeland.
Spr. heeft den Minister van Oorlog met
allee op de hoogte gesteld en dezo is thans
bezig dit jongmensch voor den landstorm
op te vorderen.
Verder deelt spr. nog mede, dat do
secretaris der Rijkscommissie van Toezicht
op de Eiorvereeniging opzettelijk maat
regelen heeft overtreden en toch werd deze
man gehandhaafd.
D z a a ft-D Jong.
Thans wil hij een enkel woord zeggen
over de zaak-De Jo-ng, welko geen privaat-
zaak is, maar een publiek belang. Het ck>s-
sier heeft op spr. een pijnlijken indruk ge
maakt en do weinig krachtvolle houding
van den Minister betreurt hij ten zeerste
en hij zou den Minister willen verzoeken
alle9 mede te deelen, wat hij van dezo zaak
weet, omdat zijn houding in zoo'n helder
daglicht komt. Ook de vijf man uit de
„Liberale Unie", die een rapport omtrent
deze zaak «uitbrachten zullen zich moeten
verdedigen., Mannen als doze adviseurs
van den Minister hebben het peil van onze
regeerders aanzienlijk doen dalen en ,zijn
de oorzaak, dat het volk met minachting
over zijn regeerders spreekt-.
Heb buitenlandsdie beleid van den Minis
ter mist ook elke vaste lijn, waarvan spr.
ook eenige voorbeelden aanhaalt,-zooals de
overeenkomst betreffende ijzer en staal,
waardoor onze scheepsbouw nog steecfe niet
krijgt wat no©dig is. Yooral het. contract
van 6 October is hiervan een sprekend be
wijs.
Yoor den paardenuitvoer gaf de Commis
sie vaii Bijstand een ere diet zonder dat de
Regeering er iet-s van af wist. Gaarne zou
hij meer licht ontvangen omtrent het ijzer
contract en do stcenkoolleverantie, wijl hij
den indruk heeft gokreggn, dat de Regec-
ring tegenover Duitscliland uiterst inschik
kelijk en welwillend is geweest. Tgcnover
den uitvoer van paarden staat- alleen de
Duitsche toezegging, dat men cement- niet
zal vasthouden hetgeen spr. onvoldoende
acht. Dat Duitschland ook ijzer en staal zou
leveren voor onze oorlogsmaterialen, staat
niet in het contract.
Een ander bezwaar is bij hem de geld
kwestie. Men krijgt, a's men de verschil
lende stukken leest, den indruk, dat ons
land geregeerd wordt door enkele groote
zakenmenschen, die niet op geld kijken. In
zaken komt dit wel terecht, maar regeeren
is geen zaken-doen en hier moeten de kos
ten weggewerkt, worden in de belastingen.
De koopman van den Minister koopt veel
te duur in, waardoor een deel van ons volk,
zooals «Ie boeren, een oorlogswinst maken,
terwijl een ander gedeelte veel geld uit
moet geven om het meest noodzakelijke te
verkrijgen. Ten opzichte van dc margarine
is de Minister opgetreden als de beschermer,
van een bepaald soort margarine, wat een
groote onbillijkheid was.
De bijslag op de rogge was ook veel min
der dan op de tarwe, waardoor men in het
Noorden, waar men altijd roggebrood eet-,
gedwongen werd tarwebrood te eten. De
kosten stegen hierdoor van millioen op
20 millioen. Ook voor tal van andere distri
butiemaatregelen bestaat geen vaste basis.
Uit de nota-Duymaer van Twist blijkt bij
voorbeeld, da de vischvoorziening aan Am
sterdam f 3000 per dag kostgeen wonder, j
dat dan bij bei publiek de meening post
vat, dat het geld wordt weggesmeten.
Ten slotte betoogt spreker nog, dat de
Minister niet alleen den export, maar ook
den import moet regelen eoi niet de hande
laars moet laten scharrelen. Dit kan gemak
kelijk door een eenvoudige reorganisatie der
N. U. M. Ook zal de distributiewet gewij
zigd moe-ten worden ten opzichte van de ont
eigening en de vaststelling der maximum
prijzen. Yerder moet de Minister gaan ver
huizen het- is wel jammer van het mooie
departement op het Bezuidenhout, maar dc
Minister hoort thuis op dten Kneuterdijk,
waar het crisisdepartement is. Daar hoort
do Minister thuis.
Een betere samenwerking tusschen de
verschillende departementen zal de Minis
ter ook moeten bewerkstelligen. Het aan
tal distributieartikelen moet niet beperkt
worden, maar de welstandsgrens moet we
der in de wet gebracht worden. Het is nooit
de bedoeling geweest,van de Kamer om de
ze geheel op te heffen en in verband hier
mede wijst hij op het amendement-Sannes.
Zoolang de voorraden in den kleinen han
del zijn en zoolang er geen rantsoeneering
is, verdient een weistandsgrens geen aanbe
veling, omdat dit dan tot misbruiken aan
leiding zou geven.
Maar wanneer er een rantsoeneoring is,
acht spreker een stelsel van twee prijzen
wel mogelijk, ovenals een stelsel van dis
tributie en rabatbons. Ook het verkeer tus
schen Kamer en Minister moet boter gere
geld worden. Wij moeten vooruit.
De heer DUYS Met of zonder dezen Mi
nister
De heer VAN BERESTEYN„Met of zon
der weistandsgrenzen V
De heer DUYS„Beken nu eenB ronduit
kleur, als ge durft
De heer TROELSTRA: „U hadt nu eens
ronduit moeten adviisccren."
De heer VAN BERESTEIJN: „Men moet
niet denken, dat, wanneer de door hem ge-
wenschte regelingen tot stand komen, met
of zonder dezen Minister het „couleur de
rose" zal worden, met de levensmiddelen
voorziening.
De heer DE WYCKERSLOOT DE WEER-
DESTEIJN, zegt, dat men bg den overvloed
van stof geneigd zou zijn te zwegen, nmr
men moet zich over dat gevoel heen zetten,
en zich bepalen tot de algem^ene ljjnen en
voorbeelden tot toelichting hiervan, waar
van men zelf volledig op ae hoogte is. Spr.
merkt op, dat de kostbare adnvin:st:atie van
de levensniidde'envcorziening, volgens bur
gemeester Zimmermann, zou kurtn^u worden
L afgeschaft. Het Deensche stelsel, bestiande
I in een uitkiezing van de behoeftigen, zou
daarvoor in de plaats kunneu treden. Maar
i dit stelsel acht hij. niet uitvoerbaar, de gren-
1 zen zjjn zoo moeilijk te trokken, dat ver-
schillende gemeentebesturen reeds verk'aar-
I deu, dat zg een dergelijke regeling onmo-
j gel\k kunnen uitvoeren. Ook andere bezuini-
i gingsmiddelen in het Vcorloopig Verslag
medegede'd, zgn niet uitvoerbaar. Het plat
teland uit te sluiten van de distributie, acht j
hg te simplistisch om ernslig te bespreken
en de generaliseering van dén heer Van
Beresteyn ten opzichte van den boerenstand,
als zou deze in zijn geheel oorlogswinst
hebben gemaakt, was hoogst eenzijdig en een
ander spreker zal daarop wel uitvoerig terug
komen.
i In de behoeften van het volk moet on-
1 bekrompen worden voorzien en Tiierin thans
1 schrielheid te betrachten, is een gevaar-
j lijke politiek, want het gist onder een groot-
gedeelte van de bevolking en oproer en re
volutie staan niet ver at Ernstig waarschuwt
j spr. den Minister om niet den weg in te
slaan van een duurder maken der distributw-
artikelen; het distributiestelsel van thans
J moet zoolang de huidige toestand bestaat on-
gerept gehandhaafd blgven.
Wil de Minister bezuinigen, dan vindt hg
een dankbaar terrein bg de administratie
der distributie; het administratiestelsel van
thans is al heel ongelukkig. Afschaffing van
de Oommissies van Advies is een eerste
eisch. Wil do Minister adviezen, dan kan
hij deze krijgen van een chef van dienst,
welke staat onder de Commissie van Bgstand.
Ook begrijpt hij niet, dat steeds commissies
benoemd moeten worden ter uitvoering van
een of anderen distributiemaatregel, terwijl
deze commissies bovendien dikwijls bestaan
j uit personen, wier verleden dikwgls geen
I waarborg is voor betrouwbaarheid. Uitvoe-
ng signaleert hij de geste van verschillende
brandstoffencommissies, welke een crifciek
niet kunnen doorstaan. Ook wijst hij op de
veevoedercommissies, onder presidium van
mr. Winkelman, waarin allerlei fouragehan-
i delaren zitting hebben. Ook becritiseert hij
j het geval Reyerse, die zonder eenig bewijs
door mr. Winkelman een „schurk"' was ge
noemd. Een ander ergerlijk geval heeft spr.
persoonlijk medegemaakt, waarbij bleek, dat
bovengenoemde commissie op onbehoorlijke
wijze optrad tegenover belanghebbenden, o.a.
een zekeren Van Rijn, Die heeren moeten
eens begrijpen, dat zij niet over de scheef
moeten gaan tegen eenvoudige lieden, en
daarom heeft hjj deze gevallen eens in het
openbaar medegedeeld. Een staaltje van wil
lekeurig optreden gaf ook de N.Y. „Bieta",
hetwelk spr. uitvoerig mededeelde en waar
door verschillende kleine boeren zijn gedu
peerd geworden.
Ook de arbitraire wijze van optreden dezer
distributieccmmissies laakt spr. ten zeerste.
Bij tal van die uitvoerders van Rgksmaatre-
gelen heerschie dikwijls weinig medegevoel
met hun medemenschen.
De bevolking heeft dan ook er genoeg
van om zich langer te laten ringelooren door
allerlei distributieambtenaren, die absoluut
den tact voor regeeren missen. Een ernstige
grief tegen dezen Minister is, dat hij niet
alles heeft gedaan om onze voedselvoor
ziening zoo goed en zoo duurzaam mogelijk
te maken. Spr. wgst er op, dat gemalen
aardappelen voor onze broodvoorziening van
méér nut zouden zijn geweest dan het aard
appelmeel. Op 220 millioen K.G. aard
appelen had men 27 millioen K.G. meer.
bruikbare grondstoffen kunnen krijgen, dan
thans het geval was bij het vermalen tot
aardappelmeel. Ook dat wij thans opgescheept
zitten met een karig melkrantsoen is te
danken aan het feit, dat de Minister niet
bgtgds de noodige maatregelen genomen
heeft Thans zitten de slagers zonder vleesch
en ook hier zoekt de Minister oplossing
van de kwestie langs den weg, welke niet
leidt naar het juiste doel.
Do heer jBOGAARDT meent-, dat de Mi
nister ten slotte geheel onder den invloed
is gekomen van de door hem in het leven
geroepen Commissies van Bgstand, waar
door hij zelf geheel op den achtergrond is
geraakt, en wijst in dit verband op de brand
stoffencommissies. Toen hg brandstoffen
aanvroeg bij den Minister voor particuliere
doeleinden, werd hij door dezen naar de
Commissie van Bijstand gestuurd.
Spr. critisesrt de houding van den Mi
nister ten opzichte van de groentendroge-
rgen. Hij heeft geen bezwaren tegen de be
voorrechting van de „Codro", maar de Mi
nister had alle groentendrogeryen van steen
kolen moeten voorzien. Door dit niet te doen
zijn bonderden menschen werkloos gewor
den. Verder bespreekt hg de voedselvoorz.e-
ning der zieken, welke onvoldoende is. Ten
slotte diende spr. de volgende motie in:
„De Kamer, van oordeel, dat de ver-
strekldng van zuiver tarwemeel en haver
vlokken voor zie'*en wenschelgk is, gaat oiver
tot de orde van den dag."
De VOORZITTER stelt voor deze motie
bij deze algemeen e beschouwingen te be
handelen, waartoe z. h. st wordt besloten.
De heer OOLIJN brengt hulde aan den
Minister voor het vele, dat hg in dezen,
tijd heeft gedaan; maar met de graanvoor-
ziening is lig op d^n verkeerden weg. De
door den Minister ontwo. pm teeltregeling
heeft juist het tegenovergestelde re -u t at
bereikt, want de productie van graan be
weegt zich in de afgaande lgn.
Dit za! voor den Mïntetér een waarschu
wing mo ten zgn om een andere richting
in te slaan. Elke landbouwer verbouwt dat
gene, wat voor hem uit een financier oog
punt het meest voordeelig is. Dit stand unt
kan spr. volkomen b^grgpen en billijken.
Niemand mag van den boer verlangen, dat
hg alleen zal werken ten bate van de ge
meenschap. Wil de Minister een uitbreiding
der productie, laat hij den boeren don loo-
nende prgzen geven voor zijn gewassen. De
prijs, welke de Minister ook voor den nieu
wen oogst gesteld heeft, is veel te laag, in
verband met de tegenwoordige productie
kosten. De redeneering van den Minister
in deze is ook onjuist, zooals spr. nader
uiteenzet.
De productiviteit, van den bodem van ons
land is teruggaande en de financieel© resul
taten worden bepaald door de Opbrengst en
niet naar de productiekosten.
Do staton van den heer Van Bcrcsteyc,
welke betrekking hebben op de groote wins
ten der boeren, zeggen niets. Daaruit blijkt
niet, op welko wijze de boeren dezo winst
gemaakt hebben, en zijn conclusie dat de
door de Regeering betaalde prijzen voor het
graan hoog genoeg zijn, is dan ook uit dia
staten niet be wezen.-
De ramp zou niet te overzien zijn. indien
naast de broodnood ook nog een aardappel-
nood kwam, en daarom moet ook de prijs voo-
de aardappelen verhoogd worden. Dat er
thans oen melknood is, is eveneens het ge
volg van den. te lagen melkprijs, waarvan
de productiekosten voor den boer op dit oo-
gcnblik 25 cis per L. tedrugrn. Gaat de Mi
nister er niet toe ever, dezoa prijs te fce*-
zien,. dan zullen wij in den a.s. winter do
groote steden niet van melk kunnen voorzien.
Gaarce zou hij van den Minuter eenige in
lichtingen ontvangen., omtrent de domeinen,
waarvan de contracten verouderd moe cd
zijn.
Hierna maakt spr. eenig?» opmerkingen
over do «Retributie naatrégelen. Dat de be*
drijfsvrijheid verdwenen is, crarin koeCt de
beer zich geschikt, maar hij km er zich iret
in schikken, dat hij door allertei onbekwame
ambtenaren gemaszrog-eld wordt, ambtena
ren die van zijn bedrijf absoluui geen beg'ip
hebben. Verder noemt spr. het een grief, dat
de boeren op bedragen van f 8000 a f 7900
meer dan vier maanden moeten wachten en
komt op tegen het boetesysteem. Menschen,
die nooit aan rechtspraak hebben gedaan,
loggen groote boeten op, zonder dat de be-,
trekkenen worden géhoord.
Het distributiestelsel met de velerlei com
missies is onhoudbaar en onjuist, om Jen
toeslag acht spr. het bovendien principieel
verkeerd. Zoo spoedig mogelijk moet men
er van afstappen.
De aardapelendistributie is tc zeer gecen
traliseerd, en kost daardoor schatten van
geld.
Nog maakt spr. een opmerking over do
pulpdislributie, men laat niet ter plaatse
verwerken en bestellingen van October zijn
liog niet uitgevoerd.
Do vlceschprijzen moeten verhoogd wor
den. anders zal er binnen kort geen yet
vleesch meer zijn.
Spr. vraagt nog waar de rüstrcgcling voor
zieken en zwakken blijft.
De vergadering wordt •verdaagd tot Don
derdag half één.
Gemeentelijke warmwatervoorziening.
Mijnheer Je Redacteur.'
ik wilde door deae eons onder de aanj.
dacht brengen de warmwatervoorziening dor
gemeente in den omtrek van de Bakkers-
steeg nabii den Vliet.
In de Bakkerssteeg zelve komt de warm
waterwagen de laatste weken in het ge
heel niet, daar hr aan de Kolfmakerestaeg
nabt het Rapenburg ledig geraakt; dan ver
trekt de bestuurder van den wagen en keerÊ
niet weer terug, zoodat de huismoeders, ditf
niet zoo gelukkig zïn geweest enkele em
mers water te kunnen "^bemachtigen, zonder
warm water zitten.
Hierbij dient nog-onder het oog gezien'
ie worden, dat, indien men al water weel
rtk te worden, dit eer men de Bakkerssteeg
bereikt heelt, veel van zi„:u warmte heeft
verloren, terwijl het zeker ook voor veel
huisvrouwen te zwaar is, oni twee emmers
water vanaf h et Rapenburg naar hni3 te
zeulen.
Nu verschijnt de wagen na een uur wel
weer aan de Doezastraat, nabij de Raam-
steeg; maar hieraan zijn natuurlijk dezelf
de bezwaren verbonde^?
Mocht het bezwaar, om terug te keeren,
soms hierin bestaan, det da bruggen aan
den Vliet zoo bar hoog zjjn, dan kan dit
mr.ns inziens ondervangen worden door de
Molensteeg door te rjjden en dan voor de
hooge Vlietbrug plaats le r.einen.
Hopende, autoriteiten zullen wiiltn zor
gen, dat aan deze wantoestanden een eind
kan komen, wat met het oog op de nood
zakelijke gasbesparing toch wel uoodig is,
U, manheer de redacteur, dankend, tee-
ken ik, mede namens eenige bewoners van
de Bakkerssteeg, Hoogachtend,
J.
Een nieuw stuk viui Konri van
Wermeakerkon.
Henri van Wermeskerken heeft een nieuw
blijspel geschreven, getite d „Goena Goe-
na" en dat de ..stille krachten" in India
tot onderwerp heeft. „Het Hofstad-Tooneel"
heeft dit .blijspel ter opvoering aangeno
men.
Coc Rnys en Tilly Hiiys-Ims.
Over het heengaan van de bovengenoem-
den van het „Hofstad-Toontéi" schrijft de
Hoefijzer-correspondent van het ,,Hb:d.":
„Het Vaderland" heeft gemeld, dat Cor
Ruys en Tilly Lus het Hocstadtooneel na
afloop van dit speelseizoen zuilen verlaten,
daar zjj door Nap. de la Mar zjjn geënga
geerd. Zij zgn aangelokt door een aanzien
lijke verbetering van hun financiee'.e positie.
Daar dit ber cht, dat overigens volkomen
juist is, aanleiding zou kunnen geven tot
geheel ongegronde onderstsl'ingen bstref-
I fende de financiee e verhoudingen van het
i Hofstadtooneel, kan bet zijn nut hebben,
mede te deelen, dat het algemeeue peil van
salarieering bij, gen omd ge'eisc ap hcoger
is dan bij we'.k ander ook _(de eersterangs
i krachten krijgen van 5000 tot 7003 gulden
per jaar, de krachten van hot tweede p na
3000 a 4000 gulden) en dat in het bijzonder
de heer Ruys een zeer goed sa'aris genoot
Maar.de toonee'.kunst kan niet opbieden
tegen het tooneeivermaak. Wij h bben g:eo
vrijheid om het salaris te noemen, dat de
b§er Ruys bjj De Ia Mnr zal verdienen. We!
meenen wij te mogeo zeggen, dat het twee
maal zooveel bedraagt a's Louis Bouwmees
ter ooit heeft gehad.
Onder deze omstandigheden kun en wg
het slechts betreuren dat Cor Ruvs en Tilly
Lus gezwicht zijn voor den „B.itz des Gol-
des".
Het heet nu laatstelijk, dat zij niet in
een variété zullen spelen, maar in een
„klein tooneel". Na, men weet nu toch
wel, waarop die „kleine toonee'.en" bij ons
uitloopen.
Vooral dat Tilly Lus van de tooneelkunst
afgaat tot het tooneeivermaak is een ver
drietig en ontstellend feit".
Daniël de Langs.
Te Amsterdam heeft zich een comité ge
vormd om een gepaste hulde te brengen
aan de nagedachtenis van den on'angs over
leden toonkunstenaar Daniël De Lange.
M. van Genus f.
Overleden is de heer M. van Geuns,
oud-hoofdredacteur van' het „Soerabajaasci
Handelsblad'',- in den ouderdom van 47 jaar.
De ter-aarde-beste!ling heeft a.s. Don
derdag 11 uur plaats op het Israëlitisch
Kerkhof te Wassenaar.
Subsidie Nederiandsche Opera.
De Amsterdamsche gemeenteraad heeft, ïn
strijd met een afwijzend prae-advies var, B. en
W. een voorstel van den heer Boissevaiu aan
genomen met 28 tegen 12 stemmen on.
oen subsidie van f 10 000 te verteenen aan da
Nedcrlandsche Opera.
Nieuwe uilgaten.
„Bloemen en planten voer baicon. verand»
en ramen", door P. Lemming.
Uitg.: C. Morks Czn., te Dordrecht, Prjj»
30 cent.
door
.Huisvesting en vsrzorgmg van konijnen",
>r Brando ris. Uitg. C. Morks Czn., te
Dordrecht. Prijs 30 cent.
Verschenen is:
I Het eerste nummer van: „De Wielersport",
onder redactie van D. Sturenberg on .1. G.
i van Turenhout. Uitg.: Erven Martin G. Cohen
te 's-Gravenhage.
Verslag over 1917 van de Holl. Hypo-
theekbank, te Amsterdam, uit te brengen
in de gewone algemeeue vergadering van
aandeelhouders, den 4en klaart 1918. Uitg.:
1 i. H. de Ëussy, to Amsterdam.
