Pak me mee.
Nederland en de Oorlog.
No. 17669.
LEiDSCH DAGBLAD Woensdag 3
October. Tweede Blad. Anno 1937.
Ingezonden.
FEUILLETON.
FANNY's TWEEDE HUWELIJK
He*. eerstvolgende nummer bevat ora., als
voorplaat: Brand in den Toren van de
Nieuwe Ke-'k te 's-Gravenhago.
VoorlaIn den Elza*. David Toniers—
Do Alchimist. Opening van het Gebouw
van Nederl. Onderwijzers te Den Haag.
Plechtig herdenking van het eerste Lus
trum to Den Bosch. Demonstratie tegen
do duurte te Utrecht. De nieuw gebouw-
do Tehuizen van „Saluti Juventutis", te
HMversum, met 2 foto's. Het Aayl voor
Dakloozen te Berlijn, met 4 foto's.—Bew.
Eon pagina Carieaturen door Ton
Nieuw-Guinea. Soedaneescho uit Oost-
Afrika. Meisje van Samoa. Indianen
Opperhoofden. Amorikaansche troepen
achter het front in Frankrijk. Bezoek van
den Koning van Engeland aan liet ver
woeste dorp Péronne. Een hoekje van
het slagveld aan hot Belgische front.
Bezoek van H. M. de Koningin aan Leidon,
mot 2 foto's. Kolenmijnen in Den Haag.
Een pagina Carricaturen door Ton
,an Tast-.
Premiën voor zoogcuaaindo mobilisatie-
vrijwilligers.
By koninklijk besluit ia bepaald, dat aan
zoogenaamde mobilisatie-vrijwilligere, die
zioh voor onbepaalden tijd verbonden heb
ben, voor zooveel zij langer dan 2 jaar *>nder
de wapenen blijven of gebleven zijn, alsnog
een premie van f 20 zal worden uitgekeerd
voor elk jaar, dat hun verbintenis heeft
voortgeduurd of zal hebben voortgeduurd.
De turf distributie.
Naar wij vernemen, zullen krachtige maat
regelen genomen worden ter tegemoetko
ming aan de vele, niet ongegronde klach
ten van brandstoffencommissies over belang
rijk onderwicht bij de ontvangst van aan
gevraagde turf.
De Kijkskolendistributie, erkennend de
gegrondheid van de klachten, heeft de uoo-
digo opdrachten gegeven om te bewerken
dat aan het voortdurend aanvoeren van la
dingen turf met onderwicht-een einde komt.
In dit verband mag gewezen worden op
da zeer vreemde omstandigheid, dat in de
cognossementen der turfschippers de ge
bruikelijke bepaling, dat de schipper aan
sprakelijk is voor zijn lading, in den regel
ontbreekt. Men acht dit te zijn tot gtoote
schade van een behoorlijke regeling van de
turfdiBtributie, zooals trouwens over het
algemeen de houding der schippers de goede
turf-distribulie belemmert. De nieuwe eiechen
der sonippers ten aanzien van de -vrachten
zyn door do Rykskolendistribulie nadrukke
lijk van de hand gewezen, en don schippers
is to kennen gegeven, dat wanneer zij by
hun houding volharden, kachtige maa'raljo
len genomen zullen worden om een behoor
lijk turf ver voer te verzekeren.
Vordering' van paarden.
In het 33e vorderingsdistrict v.oor paarden
('s-Gravenhage, Beeklaan) is benoemd b>t
taxateur de neer H. Verdegaal te Lisse.
Aangedreven by Cadzaud.
't Was kwart na acht. In den mooi en zo
merochtend kwam een scheepje opzetten en
'6 liep vast op 'b strand, juist recht over
't houten badhuis van Cadzaud. Drie mannen
stapten er uit, een vader en zijn twee zonen.-
Ze kwamen van Heist aan Zee, van de Bel
gische kust dus. 't Scheepje bleek een roei
bootje met een klein zeiltje; een net lag
binnenboord.
De burger en zijn twee zonen waren aan,
't vïsschen geweee". Dat doen tegenwoordig
veel b&woners van de Belgische kustplaatsen.
Ze mogen een kort eind uit den wal varen
om garnalen en scharretjes te vangen en
nu de levensmiddelen zoo 3chaarsoh zyn,
wil ieder wel vissc-her worden.
De zo burger en zyn zonen waren 's mor
gens van Heist vertrokken en in den nevel
afgedwaald, tob ze nu bij holder zonnelicht
te Cadzand aankwamen.
De vader verzekert, dat hij naar "Heist zou
willen terugkeeren.
De boot ligt thans op het strand, naast
een andere, die onlangs zonder bemanning
aangedreven kwam. („Tel.")
Afdragen van donkere militaire kleeding.
In verband met de buitengewone duurte en
scbaarschte van officiers- en onderofficiersla-
ken, wordt vergund om, zooals reeds ten aan
zien van de donkere overkleeding is bepaald,
ook andoro kleedingstukken, behoorende tot de
donkero uniform van vervallen model, af le
dragen tot 1 Januari 1920.
De bommen op Sluis.
Men seint uit Middelburg, dd. 2 October
aan het „Hbl."
Juist gisteren een half jaar geleden be
gaf ik mij naar Zierikzee, om aldaar de
vreeselijke ruïne te zien, aangericht door
bommen, zooals later bleek geworpen uit
een Engclsch vliegtuig, en hedenmorgen
vernam ik, dat thans een ander Zeeuwsch
oud stadje het slachtoffer was geworden
van hetgeen weer wel zal blijken een ver
gissing te zijn geweest.
Eeq der door een der neergekomen bora-
men goteibterde huizen, ia dat van bak
ker Versluis en van zijn buurman Camiela.
Bakker Versluis was juist ihet vrouw en
dochter ter ruste gegaan, en dit was geluk
kig, want anders hadden zij nog in de keur
kon vertoefd, welke thans gehcol in puin
ligt. De bom was gevallen juist op de schei
dingslijn tueschen de erven van Versluis
en Camiela, en de beide achterhuizon zijn
dan ook ontzettend geteisterd. Al moge er
hier gelukkig geen menschonlcvons te
betreuren zijn, en minder huizen zijn ge
troffen, er ia hier een schade aangericht,
die geheel aan Zierikzee doet terugdenkon.
In de keuken van Versluis was alles ver
nield: fietsen werden verwrongen, deuren
motors ver weggeslingerd. Hot dak van de
.bakkerij lag bij den buurman, den lieer
Aarnaudte, in den tuin, aan wiens achter
huis ook schade werd aangebraoht. De heer
Versluis, vrouw en dochter sliepen nog
niet, waren dus spoedig do, gelukkig niet
verwoeste, trap afgegaan en waren 't meest
verbaasd elkaar wederkeerig ongedeerd te
rug te zien. Het gat op het erf is zeer diep,
enkele stukken van de bom of granaat zijn
reeds gevonden en door de militairen in be
slag 'gonomen.
Hot tweede bezoek gold do Nieywstraat,
waar achter schoenmaken Heirman do eer
ste bom of granaat is gevallen. Hier is de
ruïne zoo mogelijk nog grootcr en hier staat
men nog meer verbaasd, dat geen mcnschen-
levens te betreuren zijn. De beide kinderen
van Heirman, eon meisje van 12 cu een
jongentje van 8 jaar lagon na de ontplof
fing geheel onder het ingestorte achterhuis
bedolven en riepen om hulp. De vader
schoot in zijn nachtgewaad te hulp en be
gon dadelijk met het opruimen van. het
puin, geholpen door andere porsonen die
te hulp schoten. De ldeinen hielden zich
wondor boven wonder kalm. Toen een paar
plankon waren geplaatst kon men hen uit
hun netelige positie redden. Het jongentje
waa kort geleden aan een zijner beentjes
geopereerd. In het achterhuis woonde ook
een vrouw, wier man te Vlissingen onder
de wapenen is. Zij was toevallig in Vlissin
gen, andere had ook haar met haar klei
nen een groot gevaar gedreigd.
Eu nu de reden waarom wij boven een
paar maal schreven over bommen óf gra
naten
Wij hadden een onderhoud met den
kapitein-garnizoenscommandant, don heer
Lamont. Uit zijn mededcelingon bleek, dat
het lang niet zeker is, of men hier met
bommen of granaatkartetsen te doen heeft
gehad. Do tot nu toe gevonden stukken
zijn bijna beslist van granaten afkomstig.
Heb vermoeden is dan ook zolcor gerecht
vaardigd, dat een Engolscli vlieger, vluch
tende boven Nederland, door Duiteche ka
nonnon beschoten werd en do granaten uit
dSo kanonnon op Sluis terooht kwamen. Bo
vendien is dit vermoeden dos te sterker,
doordat aan de grons do lichtseinen gego-
ven werden aan don aviateur, dat hij op
neutraal gebied kwam. Ean Duitscher zou
dan direct zijn teruggekeerd.
Per omroeper werd bekend gemaakt, dat
ieder, die stukken van de projectielen vond
zo aan den burgemeester moet ter hand
stellen. Het geluid dat gehoord
werd deed ook meer aan granaten
dan aan bommen denken.
De schade, die door oen door den kapi
tein benoemde commissie werd opgenomen,
is reecfe op raim f 55,000 geschat.
De Duitsclic vlieger boven Eindhoven.
Het Mniistsrie van Buiteilandsche Zaken
-deelt officieel mede, dat de Duitschö re
geering haar verontschuldigingen heeft aan
geboden wegens het overvliegen van Nedcr-
landsch gebied door een Duitsch vliegtuig
oij 9 Augustus j.l. Het is gebleken, dat
een leerling - vliegenier, by een hoogtevlucht
zyn richting, door het opkomen van wolken,
heeft verloren. Ondanks het voorschrift om
onder deze omstandigheden Ij dalen, heeft
hij zijn vlucht voortgezet.
Uit de wolken komende, zag hij een. stad,
welke hij voor Hasselt hi^ld.
Zyn vergissing bemerkende, toen hij de
stad als Eindhoven herkende, heeft hij het
Nederlandsche gebied langs den korts:;en weg
verlaten.
De leerling-vliegenier he:ft een terecht
wijzing ontvangen en is van zijn de.achee-
riug ontheven.
KUNST, LETTEREN ENZ.
„De Sphinx".
De vierde maande'.ijksche tentxrstelling
van „De Sphinx" is geopead met geestelijk
expressionistisch werk. Dit werk is 3an het
Leidsche publiek nog totaal vreemd en het
zon dan ook ingeleid worden met een t"»e-
lichting van den heer Laurens van Knik. een
van de tentoonstellende tschilders. Dat dit
door het publiek zeer op prys gesteld werd,
bewezen ae overvolle zalen. Dit werk berust
niet op aesthetische gronden, maar is be
doeld als schilderkundige uiting van gees
telijke of v.sionnaire aandieningen. .We wil
len' in navolging van den heer Van Kuik
trachten in korte wóórden enkele van de
schilders en hun bedoelingen te noemen.
Direct bij het binnentreden vinden we het
werk van Gerlwh, dat ons door zijn decora
tieve strekking "het minst vreemd aandoet.
.Verder zien we in het eerste zaaltje nog werk
van Schumacher, Geert Ad eg eest en Sirks.
By de eerste vinden we nog natuurvorm, bij
de tweede wordt dit al minder, terwijl bij
Sirks de expressie geheel in kleur is opge
lost.
Be tweede zaal wordt voor het grootste
deel ingenomen door het werk van Laurens
van Kuik en Bernard Toon Gils. Deze be
oogen beide liet visionnair geziene schilder
kundig te verwerken,
\Vy besluiten met de woorden van den
heer Van Kuik, dat men dit werk, evenals
een studieboek, niet op het eerst? gezicht
zal begrijpen en waardeuren, maar dat hier
voor langdurige beschouwing en overden
king noodig is.
Th. van Hoytema'g werk.
Naar wy vernemen is Roland Holst bozig
met het uitzoeken van het nagelaten werk
yan Van Hoytema. Uit oude portefeuilles,
van onder dikke lagen stof, haalt Roland
Holst-oen groot e verzameling o:.b.k.nd werlc
to voorschijn. Natuurlijk zyn er veel onaf-
maakte schetsen bij, maar or komen ook
heel wat van de prachtigste teekeningen
voor den dag. („Hbld.")
Gecondenseerde melk en melkpoeder.
Ondorgeteekende voelt ziek verplicht
naar aanleiding van de speculatie in en de
daarmee gepaard gaande prijsstijging van
da bekende busjes gecondenseerde melk,
het publiek nader in tc lichten omtrent do
voedingswaarde en den prijs, vergeleken
met die van versche molk.
Men lioort praten, dat van een busje ge
condenseerde melk 3, ja zelfs 5 Liter melk
te maken zijn. Dit is eohter ten cenenmale
onwaar.
Gecondenseerde melk is melk, die al of
niet onder toevoeging van suiker tot op
1/3 k 1/5 van het oorspronkelijke volume is
ingedampt. De busjes hebben een netto-
ènhoud van pl. m. 400 cn 450 Gram.
De gemiddelde samenstelling van geeond,
volle melk zonder suiker is: II pet. eiwit,
12 pet-, vet, 14' pet. melksuiker. (De rest i9
water en asch). Een busje van 400 Gr. bevat,
dus 4-1 Gr. eiwit, 48 Gr. vet cn "»3 Gr. melk
suiker, terwijl 1 L. volle melk bevat 35 Gr.
eiwit, 30 Gr. vet en 43 Gr. melksuiker. Een
busje geeond. melk komt dus overeen met
pl. m. l i L. volle versche-melk.
Met suiker is de gemiddelde samenstel
ling: 9l pet. eiwit, 10V* pet. vet, 12 pet.
melksuiker en pl. m. 40 pet. rietsuiker. Een
busje bevat dus 38 Gr. eiwit, 40 Gr. vet, 48
Gr. melksuiker eu pl. m. 160 Gr. rietsuiker.
Zoo'n busje komt dus overeen met pl. in.
D,4 L. volle versche melk cn li ons suiker.
Wat de afgeroomde gecondenseerde melk
betreft, hierbij bestaat ongeveer dezelfde
verhouding; zonder suiker pl. m. lt£ en met-
suiker pl. m. l'/i L.
En de prijs? Het publiek, dat zich verzet
tegen prijsverhooging \an de versche melk,
betaalt voor deze busjes graag 05, 70. ja
zelfs 75 cents en ons werd verzekerd, dat
door do enorme vraag deze prijs weldra
85 cents zal worden. Onderscheid in den
prijs tusschen volle en afgeroomde
bestaat cr hoegenaamd niet. Men vraagt
voor een busje afgeroomde met sui
ker ten minste ook 65 cents. Hoe duur dan
1 Ij. volle of afgeroomde melk komt, kan
ieder gemakkelijk berekenen. In elk geval
hooger dan 40 cents.
Met het melkpoeder staat het iets beter,
ofschoon niet veel. Men kan rekenen, dat
1 K.G. volle melkpoeder overeenkomt met
pl. m. 8 L. melk. Do prijzen varieeren tus-
schcn. f 2 cn f 2.25 per K.G., zoodat de
voedingswaarde van 1 L. melk hierin wordt
betaald met pl. m. 26.^ cent. Bovendien heeft
het volle melkpoeder nog het nadeel, dat
het melkvet er in spoedig ransig wordt, ter
wijl meestal door de verhitting de bestand-
dcelen eenige verandering ten kwade onder
gaan.
Laten wij hopen, dat bovenstaande feiten
het publiek zullen overtuigen, dat het beter
ia voor de versche producten een flinken
prijs te bet-alen, zoodat de productie loo-
nend is, dan voor gecondenseerde ..fantasie-
prijzen'' te besteden, omdat men reest-, dat
do versche spoedig niet meer verkrijgbaar
zullen zijn.
W. H. PADMOS.
Lan dbo u wonder w ij zer
Rotterdam, 1 October.
&ÜITE3LAHDSGHE BBRIGHTER
De voorzitter van de steuncommiss'e
te Saloniki meldt clat ten gevolge van den
brand 14,000 gezinnen (73,000 personen),
geen woning hebben, 8000 menschen zijn in
tenten gehuisvest, de rest is in de onge
deerd gebleven huizen opgenomen, die nu
natuurlijk overvol zijn. Do Grieksche regee
ring bouwt voor 3000 gezinnen huizen, die
naar men hoopt in December klaar zullen
rijn.
De Uesrcchthervorniing in DuitscM ind.
De „Norddeufcschc" deelt- mede, dat het
wetsontwerp tot voorbereiding van de kies
rechthervorming en de hervorming van het
Heeronhuis zoqver gevorderd is, dat haar
indiening tegen het einde van October kan
worden verwacht.
Shuug-Shan zal worden gearresteerd.
De regeering gaf bevel tot dc arrestatie
van Shung-Shan en zijn collega's, die cja-
langs de zoogenaamde militaire regecring
te Cant-on stichtten.
De eerste openbare vergadering van de
Duitsche Vaderlandsche Party heeft in Ber
lijn plaats gehad. Het werd een groote de
monstratie voor eon „Duitschen vrede."
Reeds een uur voor den aanvang der ver
gadering konden duizenden geeh toegang
moer krijgen tot het gebouw der Philhar-
monie.
De teleurgestelden begaven zich naar de
parallelvergadering in Reingold, maar ook
daar was geen plaate meer.
In de zaal heerschle een groot enthusias-
me. Hertog Jolian Albrecht z.i M:cklenburg
en Von Tirpitz werden met luid gejuich
begroet.
De secretaris-generaal Kapp zette het doel
der partij uiteen, en wekte allen, die een
sterken Duitechen vrede wensohten. op tet
aaneensluiting. Kapp zeide: De partij wil een
vaderlandsch blok vormen ei wil een mach
tige factor zijn, waarop een sterke regeering
kan steunen; zij wil de kunstmatig neerge
drukte stemming weer doen ontvlammen en
bewijzen, dat de Duitsche kracht en het
Duitsche zeUbewus^zyn z'.ch niet wl ekeurig
aan de heerschappij van Erzberger cu
Scheidemann willen onderwerpen.
De vergadering nam een motio am tegen
do tyrannie van de tegenwoordige. Rijks
dagmeerderheid, de slappe houding "der re
geering en den „verzichts"- en hongervrede.
Hertog Johaa Albrecht zeide, dat de te
genwoordige leiders en vertegenwoordigers
van het publiek niet altijd tegen hun taak
zyn opgewassen. Als het zoo doorgaat ala
tot nu toe, zou liet Duitsche. volk daardoor
de vruchten van een sterken Buit.chen vrede
verliezen. De nieuw3 partij wil aansturen
op een echt Duitschen vrede.
Ten slotte nam Von Tirpitz. di? door een
stormachtig applaus tord Ie roet, het
woord. Hij zeide: Ir. duizenden har ei brandt
de zorg, dat Duitschland am den rmd van
den afgrond staat. De poiitici zijn hiervan
de schuld. De admiraal richtte z'cli heftig
tegen Engeland en verklaarde, dai de onder
zeeërs Engeland vols'.rekt zeker zuilen over
winnen. De zegepraal wenkt reeds. Een
maand eerder of later komt cr niet op aan.
Do vijand weet dit en tracht nu hot Duit
sche volk te verslappen door on: enigheid.
Over Wilson zeide de admiraal, dat nooit
hoogmoediger en b eleodigender tegen eén
volk i3 gesproken, dan Wilson gedaan heeft.
De blokkade van Engeland is geo.i vergel
dingsmaatregel. maar eon wettig r:cht.
Over België zeide Von Tirpitz woorde
lijk: Kort voor zyn dood heeft d? chef van
den genera!en staf Moltke mij verklaard, dat
hij op de hoogte geweest is van 't partij
kiezen van België in den oorlog.
Den staat België is wegens zyn houding
recht gerrliied en gem onrecht. Dit moet
nu eens duideliik worden gezegd. (Stormach-
tig applaus).
De oorlog moet aan alle volken hot b;-
v.ijs leveren, dat Engeland Duiisrkland niet
heeft overwonnen. Dit kan alleen geschie
den, als Duitschland zijn inaelLspcsitie be
houdt en die kan slechte gerei worden door
do juiste oplossing van de Belgische kwes
tie. België is nooit neutraal geweest, het
was altijd een bruggehoofd van Engeland
op het vaste land. Nu moet Duitechland, niet
Engeland de beschermende macht van Bel
gië worden.
Ten slotte oischto Von Tirpitz, dat de
vijand oorlogsschatting zou betalen. Hij ein
digde met de woorden: De militaire zege
praal hebben wij reeds, de politieke zUlien
wy behalen als v/rj het willen e.i als wij één
zijn. 0, Duitschland, wordt wakker nu do
beslissing is gekomen!
Op de redo van Von Tirpitz volgde oea
onstuimige bijval, dio aanhield tot de her
tog en Von Tirpitz de zaal verlaten had
den om voor de vergadering-ia Reingold
het woord te voeren.
Spioiinagc ten nadeelc van Duitschland.
De ,,Frankf. Zt-g." verneemt dat in Scan
dinavische landen, met Kopenhagen als
middenpunt, Zwitserland en Nederland op
krasse wijze spion nag e wordt beoefend
tegen Duitschland, waarbij een aantal per
sonen uit vijandelijke landen betrokken is.
Door agenten in Duitschland worden,
deze ingelichtdo Duitsche agenten, onder
wie twee dames uit Kiel, plaatsen adver
tenties, schijnbaar onschuldig, doch in af
gesproken taal, in bladen te Berlijn en
Hamburg. In do neutrale landen werdea
de daarin vervatte berichten uitgewerkt en
doorgezonden. Zij hadden meestal betrek
king op militaire voorvallen.
Do twee dames ut Kiel en andere beschul
digden zijn door het Reichsgericht te Leip
zig tot zware gevangenisstraffen veroor
deeld. De namen der bij do spionnage be
trekke i personen uit do Entente-landen
zijn bij het procos allen bekend geworden.
Van ANNIE QüIDING
Uit het Zweedficli vertaald door M. A. Z.
Iemand had misschien de opmer
king kunnen maken, dat do bespreking
zich wel ver verwijderde van het eigenlijke
onderwerp, hoi vo:rges e'de m3ss:-ad o^, om
in plaats daarvan een tamelijx breedvoerige
discussie t? hcuden over de wenschelykheid
van het vrouwenkiesrecht, waarvan alle aan
wezigen by voorbaat reeis overtuigd waren.
Maar die opmerking maakte niemand; in
tegendeel, aflen waren zeer tevreden. Fan
ny, die het voorstel gedaan hal, besprak
wel is waar het adres en toonde aan, dat
liet ten doel had, hooge voldoening te ge
ven niet alle&n, maar een overtuiging, een
direct gevoel vae da behoefte in de vrou
wenwereld deel to nemen aan de zaken van
het algemeen en aan de wetgeving, die zoo
wel Trouwen als mannen betreft.
Het sprekon ging haar goed af. Zij zat
voorovergebogon on bewoog zonuwachtig
liaar smalle, blauwgeaderde, blanke han
den, haar groote oogen schitterden en haar
heele lichaam trilde.
„Nu, May, wil je niet ook je meening
zeggen V
,:0 ja, juffrouw Wallenstodt! We verlan
gen: o to hooren."
-'•fay etroAlc haar hand over haar voor-
hsojd» alsuf zfj idt baage droomen ont-
v aairVj, en droomerig sprak arj in afgebro--
kun riiMiem.
„Wat zal ik anders zeggen, dan dat ik
myn instemming betuig? Hier is zooveel
mooi3 en waars gezegd, vooral door onze
geachte voorzitster. Bovenal wil ik haar
danken," omdat zy den nadruk heeft gelegd
op het werken der moèderlyke krachten,
der vrouwelijke krachten in de maatschap
pij. Juist in de samenleving moei) de vrouw
geheel eu al vrouw zijn. Men noemt haar
onlógisch
„Niet met recht," zei juffrouw^Torsell
plechtig.
„Laat haar onlogisch zyn. Het genie is
altijd inconsequent. Het is juist de donkere
natuurkracht in het wezen der vrouw, het
impulsieve, het vindingrijke, het grillige,
dat verjongend en als een opwekkend mid
del in allo poriën van de maatschappij moet
doordringen, de vrouw zelf vrijmakend niet
alleen; maar alles, wat op haar weg komt.
Ik zie een tot nog toe onvermoede speel
ruimte voor de vrije ontwikkeling van de
eigenaardige natuur der vrouw, die van de
samenleving een interessant boek zal ma
ken in plaats van een dor protocol. De .man
is de wet, de vrouw de blyde 'boodschap
het evangelie.
Juffrouw Torsèll keek ontevreden, maar
wat zij misschien zou hebben willen z?ggen,
kon niet tot uiting komen door een luid
applaus. Het gehoor was gepakt. De geachte
presidente hoestte dus alleen maar; dat deed
zij altijd, als het niet naar liaar zin ging;
Fanny had naïef geroepen: „Is ze niet
snoezig, tante Augusta?" Maar zy merkte
haar vergissing en trachtte het weer goed
te.maken door spoedig er op te laten vol
gen: „En nu weet ik. dat Tante een adres
heeft opgesteld aan de kiesrechtvere niging;
laten we dat nu hooren voorlezen, en dan
allen het onderteekenen
Juffrouw Torsell las met onvaste stem,
wat iets vreemds waa bij deze geoefende
spreekster. Het schryven werd gecritiseerd
en met een paar kleine veranderingen aan
genomen. Fanny, die een zeer sierlijk hand
schrift had, schreef het over, waarna het
ter oiulerteokening circuleerde, in alle kalmte
en eendracht. Maar plotseling werd die
eendracht verbroken.
De rustverstoorster was een vrouwtje yan
buiten, een nicht van eon dor gasten, hier
toevallig aanwezig. Men had haar uit be
leefdheid het papier overgereikt, ofschoon
zy 'den heelen avond niets gezegd had en
cïgenlyk niet tot den kring behoorde. Maar
zy weigerde beslist de onder teek ening. Fan
ny wilde met een paar woorden van vrien
delijke verbazing verder gaan, maar er was
iemand, die aan de vreemde vroeg zich
nader te willen verklaren.
„Men moet de vrouw niet uit haar huis
halen," zei zo; „dat is niet goed."
Nu viel het koor van alle kanten in,
zoodat de gast. die haar nicht had meege
bracht, verlegen werd en haar trachtte te
bepraten. Het was alsof zij geen woord
had gehoord van alles, wat er was ge
zegd! Juffrouw Torsell herhaalde een uit
treksel van het gesprokeno met den ge-
duldigen ijver van een ouden apostel.
Maar de dame uit de provincie zat met
haar smal mondje vast saamgeknepen en de
zachte bruine oogen strak van vastberaden
heid en van het gewicht van het oogen-
blik. Knap in het redeneeren was zij niet-
Zy schudde alleen haar hoofd en herhaalde:
„Dat is niet goed. Dat zegt myn man."
Maar plotseling stond May Wallens'edt
naast haar, sloeg een arm om liaar heen
en zei met haar zachte, droomerige slem:
„Maar dat moet juist de vrouwen van
-huis trekked, begrijpt u dat niet? Het „huis"
moet niet meer bestaan. Dat V2r:tikt de
individualiteit, dat zuigt de vrouwelijke
kracht op, die de maatschappy moet ver
nieuwen. Het „huis", zooals het is; moet
sterven en verheerlijkt weer verryzen:
een interieur worden voor intimiteit, die ge
luk is en zalige roes, maar vergaat als de
bloem, wanneer de levenskracht ontbreekt."
Het vrouwtje onttrok zich aan de om
arming, haar oogen werden groot en bol.
„En het kind?" barstte ze uit.
„Lieve May," kwam Fanny verschrikt tus-
schenbeide, „wat je daar zegt te esoterische
wijsheid!
„Ik protesteer!"
Fanny schrok. Tante Augusta stond mid
den in den kring, bleek en zeer ernstig.
„Dat is geen wijsheid, noch voor de me
nigte. noch voor enkelen; dat zyn phrasen
en y'dele woorden. En als er iete in was,
dan was dat erger dan krankzinnigheid."
Het bleef een oogenblik stil. Het kleine
mevrouwtje greep juffrouw Torsell's hand.
„O, ik ben zoo blij, dat u niet met juf
frouw Wallenstedt meegaat.
„Neen, stellig, dat doe ik niet, kind-
Juffrouw .Wallenstedt, er is een verontschul
diging voor u. een excuus, dat niet velen
hebben. U is te jong, om te kunnen weten
wat u zegt. Ik hoop. dat het leven u irte
beters leeren zal. Maar, zooals ik dikwijls
gezegd heb in mijn recensies van uw boe
ken. vrouwen zooals u verwoesten h t werk,
waaraan wij gearbeid hebben, ons leven
lang."
Fanny hing zich aan juffrouw Torsgll's
arm. Haar oogen stonden vol tranen.
„Maar tanto, tante Augusta, May be
doelt niet...."
Mav stond bleek en stil met gesloten
oogen.
„Niemand kan uw levenswerk m?:r waar-
deeren dan ik, juffrouw Torsell; u was uw
tijd vooruit. Het is tragisch, maar het moest
zeker zoo zijn allen, die ouder worden,
moeten' de jongeren verder zien gaan dan
zy gekomen zijn zien wandelen op nieuwe
banen."
„Verkeerde gevolgtrekking." zei tante
Augusta. „Maar, zooals u z?ide. hst genie
is altijd inconsequent."
„Ik geloof, dat mijn gevolgtrekking lo
gisch is," zei May zacht. „U wil politieke
en sociale vrijheid voor de vrouw, maar ont
zegt haar de persoonlijke vryheid."
„De vrouwen, waar ik voor gewerkt heb
en die ik in gedachte heb gehad, voelen
huwelijks- en gezinsbonden niet als dwang."
„Ja juist zij," was May's antwoord-. ,,De
vrouw, die afhing van den man en wier
liecle wereld haar huis was het spreekt
vanzelf, dat zij hij hem bleef tot aan haar
levenseind, of zij gelukkig was of niet. Maar
zeg mij, wat zou twee vrijgemaakte, van
elkaar onafhankelijke wezens samenhouden,
wier belangstelling verschillenden kant uit
gaat, als het liefdegevoel niet blijvend is?"
„De plicht." zei tante Augusta, met oen
vuurrood hoofd.
Maar May haalde haar schouders op.
„Een abstract begrip alleen wordt nooit
een macht tot» saambinden; door u cn uw
tijdgenooten is het dualisme ingevoerd in do
huisgezinnen, en nu verbaast het u, dat dit
scheidend werkt."
(Wordt vervolgd).
