fSederlend en de Oorlog.
No. 17551.
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 16 Mel.
Tweede Blad. Anno 1917.
Persoverzicht.
Eerste Kamer.
Tweede Kamer.
Itvroeg M. U. L. O. gewenscht?
In „HET SCHOOLBLAIP' schrijft G. de
jLangon, uit Sappemeer, over de vraag of
hefc wel gewenscht is, kinderen aan het eind
van het vierde of vijfdo leerjaar van de la
gere school af te nemen, om hen het M. U.
Ij. O. to doen volgen. Als bezwaren hier
tegen noemt de schrijver, dat de hoogste
klassen der lagere school hierdoor worden
ontvolkt, waardoor de ambitie der onder
wijzer moet lijden, terwijl do kinderen op
cïe M. U. L. .O-scholen in sneller tempo
moeten leeren, dan goed voor hen is. „Een
jaar' eerder op de H. B. S.,'- zoo redeneert
menigeen, „dat is een jaar gewonnen". In
werkelijkheid is het soms wel een3 een jaar,
soms ook meer dan een jaar verloren, als
blijk, dat do leerling nog niet de verstan
delijke rijpheid heeft, om de aangeboden
leerstof to verwerken, waardoor zijn lust tot
leeren, die eerst normaal was, verflauwt
ja zelfs in een tegenzin in studie kan over
gaan. De schrijver verwijst naar het ver-
oonvoudigde toelatingsexamen, dat kort ge
leden voor de Rijks H. B. Scholen is vastge
steld, en vestigt er de aandacht op, dat een
veertienjarige meer van het onderwijs pro-*
fiteert dan een dertienjarige en deze weer
meer dan een twaalfjarige. Het artikel ein
digt aldus:
„Waartoo zal het in het vervolg nog die
nen, dat kinderen, die later de H. B. S.
bezoeken zullen, reeds vóór de zes leerja
ren dor gewone lagere school voorbij zijn,
met onderwijs in het Fransch, welks nut bo
vendien vaak zeer twijfelachtig is, worden
lastig gevallen? Wel is waar blijft dau het
huiswerk voor de school ook wat langer
achterwege, maar zou 't er voor de kinde
ren minder om zijn, als zij daarvan zcolang
mogelijk verschoond bleven?"
Hamen noemen. Bij hetgeen „DE
NIEUWE COURANT" schreef over do
wenschelijkheid van het overnemen, door
do dagbladen, van de namen, die op last
van den Minister van Financiën wegens te
lago aangifte voor de Yerdedigings- of voor
do Oorlogswinst-belastingen in de
STAATSCOURANT1worden openbaar
gemaakt beging zij een vergissing in haar
mededoeling omtrent do wijze, waarop de
navordering voor de Verdedigingsbelas-
ting tot stand komt. De Raad van Beroep,
zegt het blad, voor de directe belastingen
hooft met do tot-stand-koming eener „na
vordering" niets te maken, evenmin als met
hot opleggen van een gewonen aanslag.
Zoowol de een als de andere aanslag
wordt opgelegd door den inspecteur der re
gistratie; alléén is voor het opleggen van
©on aanslag tot navordering de machtiging
voreischt van den directeur der registratie
aan het Departement van Financiën.
Tegen een aanslag tot navordering kan
de aangeslagene evenals tegen een gowo-
oon aanslag (echter binnen 30 dagen) in be
roep komen bij den Raad van Beroep dit
beroep hec*b in den regel slechts plaats,
indien do belastingplichtige meent, dat de
navordering ten onrechte of tot een te
hoog bedrag is opgelegd.
Bij zijn uitspraak op het beroep kan do
Raad den bepalen gelijk wij in ons artikel
schreven, en verder kan do aangeslagene
aan do Kroon „verzoeken" dat de open
baarmaking in de „STAATSCOURANT"
achterwege blijve op grond van dwaling of
vorsohoonbaar verzuim.
Stel nu, zoo vervolgt de inspecteur der
Registratie, die ons op hot bovenstaande
opmerkzaam maakt:
Stel nu hot geval, dat iemand „vergeten"
heeft iets aan te geven en dientengevolge
navordering wordt opgelegd.
Er is hier dan geen sprake van een te la
ge schatting en de Raad van Beroep blijft
er geheel buitendeze „bekeerling"
wordt nu wel degelijk gestraft met open
baarmaking in de „STAATSCOURANT"
en hier is n i e ts tegen, want deze bekeer
ling is in elk geval een dubbele
knoeier. Eerst heeft hij te laag opgegeven
bij zijn aangifte voor de Vermogensbelas
ting en daarna bij de Verdedigingsbelas
ting Ib. Het is al mooi genoeg, dat hem
geen navordering voor de Vermogensbelas
ting opgelegd mag worden, maar dat de
wet hem dc gelegenheid biedt zich vtnkomen
straffeloos te bekeeren.
„HET VADERLAND", dat nog eens op
de zaak terugkomt, houdt zijn standpunt
in zake het „namen noemen" vol, maar
moent zich thans te versterken door het ar
gument, dat do Pers door tot ruimer open
baarmaking dan do „STAATSCOU
RANT", geeft, mede te werken, „handlan-
gorsdiensten" zou bewijzen aan het uitvoe
rend gezag. Dit lijkt ons een zonderlinge
qualificatio van den steun, dien de Pers
kan bieden aan de uitvoering der wot, ten
einde te bovorderen-, dat 's lands schatkist
krijgt wat haar toekomt en dat een zoo
wijd verspreid euvel als de oneorlijko aan
gifte ^ordt beperkt. In dien zin verklaren
wij voor ons gaarne „handlangers" van do
Regeoring te zijn.
Zitting van gistoron.
GRONDWETSHERZIENING.
Do heer BAVINOK zet zijn rede voort.
Spr. wijst op hot historisch verband tus-
eclien de wijziging van art. 80 cn van art.
102. Democratie veronderstelt een zekere
mate van verstandelijke en zedelijke ont-
wikkeling. Do opvoeding moet hand aan
hand gaan met de democratie.
Spr. is niet met de financieele gelijkstel
ling met art. 192 ingenomen. Spr. zou won-
echen overal bijzondere scholen; alleen
openbare scholen, waar geen bijzondere
feckolen zijn. Spr. wijst op den band, in
(Amerika tusschen school en oudera gelegd,
öor- xou. den Miunister willen verzoek on.
mot dit Amerikaansche stelsel rekening te
houden.
De heer REEKERS is niet overtuigd door
do opportuniteits-argumenten, door de
Regeering voor deze wijziging aange
voerd. Spr. vraagt den Minister, of van
de Regeering ook loyale medewerking te
wachten is in den geest der overeenkomst,
door de politieke partijen aangegaan, om
de komend© verkiezing bij enkele candidaat-
stolling te doen afloop en. Spr. is verhin
derd verder te spreken.
De heer VAN DEN BERGH kan in be
ginsel geen huldo brengen aan het nieuwe
kiesrecht. Spr. prefereert een organisch
kiesrecht, een huismanskiesrecht. Spr. zal
zich niet verzetten tegen uitbreiding van
het geldend© kiesrecht. Do Minister zal
dan mooten waken tegen roekeloos optre
den van Gemeenteraden. In den Raad zul
len vele onbekwame loden komen. Do in
vloed van niet-belastingbetalers op den
Raad zal toenemen. Gegoede burgers zul
len naar kleinere plaatsen verhuizen. Af
keurenswaardige maatregelen, door de Ge
meenteraden genomen, kunnen, volgens
de tegenwoordige wet, niet voldoende wor
den tegengegaan.
De heer FRANSSEN wijst er op, dat,
in verband met de invoering van evenredige
vertegenwoordiging, ook het verhoudings-
cijfer voor do Eerste Kamer gewijzigd
had moeten worden.
Do heer POLAK acht het oogenblik
voor Grondwetsherziening juist gekozen.
Wo staan aan het einde van een periode in
de volksontwikkeling. De arbeidersklasse
Is in ontwikkeling ontzaglijk toegenomen.
Do oorlogsomstandigheden kunnen geen
reden zijn, om do Grondwetswijziging niet
than3 tot stand te brengen. Spr. vestigt de
aandacht op hetgeen in ander Europee-
Bche landen geschiedt. Wanneer do school
strijd en de kiesrechtstrijd zijn beslecht,
dan zal hot volk sterk staan voor den ko
menden economisch-en strijd.
Spr.'s ideaal van onderwijs verschilt in
menig opzicht van dat van den heer Ba-
vinck. Spr. bestrijdt don heer De Vos van
Steenwijk: het volk begeert wel dege
lijk het algemeen kiesrecht.
Dat de Minister deze Grondwetsherzie
ning niet heeft uitgebreid tot andere on
derwerpen, is een daad van wijs beleid.
Bovendien is slechts het voorwerp van deze
Grondwetsherziening inzet van den stem
busstrijd geweest.
Spr. bestrijdt, dat het evenredige vorte-
genwoordigingstelsel do macht der partij
leiding zal vergrooten. Ook thans beslist de
partijleiding.
Het ware wellicht boter geweest, indien
de zaak van de verhooging der schadeloos
stelling aan de leden van de Tweede Ka
mer hier onbesproken ware gebleven. Do
schadeloosstelling is oen democratische re
gel en 300 is volstrekt niet te veel. Ook
in verband met het werk. Het pensioen is
hiervan do consequentie. De terugwerken
de kracht van do pensioenverleening is vol
komen toelaatbaar. De maatregel is slechts
een- correctief voor oen verzuim. Het aan
zien van de Kamer zal niet hierdoor dalen.
Ook in andere landen is zulks niet geschied.
Do vergadering wordt verdaagd tot
Woensdag elf uren
Zitting Van gisternamiddag.
.VERBAND INVALIDITEITS- EN
OUDERDOMSWET.
Voortgezet wordt de behandeling van het
wetsontwerp tot het leggen van verband
tusschen de invaliditeits- en ouderdomswet
De heer DE VISSER neemt het ontwerp
voor lokmiddel, om de ouderdomswet in
hot „Staatsblad" te krjjgen, gelijk hp dan
uitvoerig betoogt Spr. zal dan ook tegen
stemmen. De rogeling-Tahna wordt ont-
'wricht, doordat de lasten grootendeels bij
do werkgevers komen en in plaats van een
recht, den arbeiders een gunst brengt.
"De heer SANNES betreurt bij de behan
deling van dit ontwerp het gemis aan eenig
gevoel voor het groete sociale belang, hier
betrokken. Alteen het politieke wordt op
den voorgrond gebraokt. En toch bedoelt
het voorstel een compromis, al zijn er zeker
bedenkingen tegen. Want wat zal er nu
gebeuren bij aanneming van het aanslui-
tingswetjo? Dat als volkomen gelijkwaardig
naast elkaar komen tS staan: de ouder-
domsverzekering en het staatspensioen, en
daaraan wil spreker voor zich niet mee
werken.
Spreker stelt daarom met de heeren Duys
en Schaper een motie voor:
„Do Kamer, van oordeel, dat de ouder-
domsverzekering uit de Invaliditeitswet dient
te vervallen, gaat over tot de orde van
den dag."
De heer SNOECK HENKEMANS acht het
voorgestelde compromis niet gewenscht,
Spr. bepleit vrijwillige toetreding van zelf
standig-werkenden tot de verplichte verze
kering.
Uitvoerig ontwikkelt spreker dan zijn be
zwaren tegen het ontwerp, waardoor een
stok sociale verzekering wordt losgelaten
voor een uitkeering uit de Staatskas. Dit
acht spreker nadeelig voor het volksbelang;
hij kan zjjn stem dan ook niet aan het
ontwerp leenen.
De heer KOOLEN betoogt, dat juist de
linkerzijde den weg naar de Ouderdomswet
versperde, dooi- haar mislukte actie bij de
vorige verkiezing van dit college.
De heer LIMBURG komt op tegen de
voorstelling van Zaken door den heer Koo
ien. Het onderwerp is wel degelijk als een
compromis te beschouwen. Spreker is te
leurgesteld, dat de Regeering nog niet met
een M. van A. kwam.
Spreker verklaart zich" tegen, het Sntwerp,
waarbp gelden gevraagd worden voor Be
uitvoering van de Radenwet, "omdat hp niet
wil vastzitten aan een Ongewijzigde' .uitroe*
ring van de Radenwet.
Öft Knar RUTGKKS beto'ctai. dat.liet too®i_
promig in dat ontwerp bedoelt de ouder
domswet in het „Staatsblad"' te krijgen,
doch daar staat niet3 tegenover. Invalidi
teits- en Radenwet zullen blijven liggen.
Spreker zal zijn stem tegen het ontwerp
uitbrengen.
Do vergadering wordt dan verdaagd
tot '3 avonds.
'AVONDVERGADERING VAN DINSDAG.
Voortgegaan wordt met de behandeling
van het aanpassingswetje (verband tusschen
Ouderdomswet en Invaliditeitswet), de wij-
)ziging der Radenwet en het crediet voor de
voorbereiding van do invoering der .verze
keringswetten.
De heer BEUMER komt er tegen op, dat
de Regeering het derde ontwerp aanbiedt,
voordat zij het Kon. besluit tot in-werking-
treding der Radenwet uitvaardigt en aldus
do verantwoordelijkheid op de Kamer
schuift. Hij betoogt, dat de Kamer het geld
voor de uitvoering van een door de beide
Kamers aangenomen en door de Kamer gc-
sanctionneerde wet, niet mag weigeren.
INTERPELLATIE-MARCHANT.
De heer MARCHANT vraagt de Kamer
verlof tot den tijdelijken voorzitter van den
Ministerraad vragen te mogen richten be
treffende de voorloopige voorziening in de
crisis aan het Departement van Oorlog en
de maatregelen, door de Regeering genomen
ten aanzien van de oproeping der landstorm-
jaarklasse 1908.
Over deze aanvrage zal morgen vóór de
pauze worden beslist
VERZEKERINGSWETTEN.
De heer DE MURALT is eenigszins tover
vallen door de motie-Sannes. Hij aoht deze
in principe juist, doch zou willen welen,
hoe lang het door haar aanneming veroor
zaakte uitstel zou duren. Het betoog van
den heer Beumer heeft hem niet overtuigd.
Minister LELY betoogt, dat deze wetjes
niet anders dan gelijktijdig met de Ouder
domswet in het „Staatsblad" kunnen ver
schijnen. Indien de Ouderdomswet niet wordt
aangenomen door de Eer3te Kamer, behoeft
zij het aanpassingswetje ook niet aan te
nemen, en omgekeerd. Het voorloopig ver
slag der Eerste Kamer heeft spr. niet eer
beantwoord, omdat hij met de Kamertot
overeenstemming wil zien te komen door het
aanpassingswetje, waardoor rechts en links
tot een compromis moeten komen, waarbij
beide iets toegeven.
Voor hetgeen de heer Sannes wil, ge
voelt de Minister niet veel. Het Staatspen
sioen zal zijn weg wel vinden en de op
lossing zal zich vanzelf wel aand'e ien, waar
door de invaliditeitsverzekering en de oud r-
domsvoorz'ening nnas elkaar komen te st-an.
Hij aoht de motie dos minder gewenscht.
Het verwjjt van den heer Beumer aoht
Z.Exo. onverdiend.
Spr. dringt aan op aanneming van het
aanpassingswetje ter besleoht'ng van den
strijd over de ver;: ^ringswettsn, \vaa~aan
ook de Kamer we: *en einde gemaakt zal
willen zien.
Bij de replieken wijzigt de heer Sannes
zijn motie zóó, dat zij komt te luiden:
„De Kamer, van oordeel, dat de ve'pl'chte
ouderdomsverzekering uit de inva'idleits-
wet behoort te vervallen, gaat over tot de
orde van den dag."
Minister LÈLY b'pft de mot:e ont
raden. doch zal bij aanneming zich beijveren
33n het verlangen der Kamer uitvoering
te geven.
Bij stemming verklaarden z'oh 27 leden
vóór en 21 tegen, zoodat het quorum niet
aanwezig blijkt en de vergadering wordt
verdaagd.
Nederlandsche schoener getorpedeerd?
Naar te IJmuiden uit scheepvaartkrin
gen wordt vernomen, begint men zich ern
stig ongerust te maken over het lange uit
blijven van den Nederlandschen gaffelschoe
ner „Heikina", welke op reis van Londen
naar Christiania, den achteten April Gra-
vesend passeerde, doch sedert nog niet in de
haven van bestemming aankwam.
Het laatst werd het schip gezien door
kapitein Byer van den tot zinken gebrachten
Deenschen schoener „Fram", welke met zrjn
bemanning door een stoomtrawler gered en
te IJmuiden geland werd. Zooals de Deen-
sche gezagvoerder onzen berichtgever me
dedeelde was de „Heikina" gelijk met hem
van de Engelsche kust gezeild en steeds in
zrjn nabijheid geweest toen zijn schip getor
pedeerd werd. Hot vermoeden van dezen
kapitein dat de „Heikina" wel een zelfde
lot zou ondergaan, schijnt dus wel bewaar
heid te zijn. Met dat verschil echter dat de
bemanning niet werd gered. Dit tot zinken
brengen moet dan geschied zijn op. Zondag
15 April j.l.
Genoeg van dc Duilschers.
Men meldt aan de „Tel.": „Nu de Duit-
sche geïnterneerden individueel het inter-
neeringskamp te Bergen niet meer mogen
verlaten, omdat de Duitsche regeering hen
niet toestaat een belofte te teekenen niet te
zullen vluchten, maken zij geregeld, onder
leiding van een wacht, wandelingen in de
omgeving.
Zoo kwamen zij Woensdag onder leiding
van een luitenant, .ook Egmond aan Zee
bezoeken.
De visschersbevolking is door het stillig
gen van de visschersvloot allesbehalve gun
stig tegenover Duitschland gestemd en dit
laat zich begrijpen als men weeh dat daar
door a Heen te Egmond aan Zee een 600 ge
zinnen zonder verdiensten zjjn.
Toen nu de Duitschers midden in het
dorp no^ zoo ontactisch waren om de „Wacht
am "Rhein" te gaan zingen, werd het de
visschersbevolking te machtig.
De vijandige houding werd zóó sterk, dat
de luitenant het geraden achtte om mét de
Duitschers rechtsomkeert ia maken. _j
Be „Wacht am Rhein" was gauw geluwd.
Tot de grens van het dorp deed'da vis
schersbevolking de geïnterneerden uitgelei
de, hen onderweg wel duidelijk makende, dat
men te Egmond met do natie, die zich niet
ontziet om vreedzame visschers, die n.b'. ook
hen van visch voorzien, in de uitoefening
van hun rustig bedrijf te vermoorden, niet
meer op, heeft."
Vocdemood onder de paarden.
Het hoofdbestuur van de vereeniging „De
Nederlandsche Roode Ster" te 's-Gravenhago
(een vereeniging tot verpleging en verzor
ging van dieren, in het bijzonder in tijd
van oorlog en bij rampen) verzoekt om het
volgende mede te deelen:
De noodlottige gevolgen der heerschende
voederschaarschte nemen in do paardenwe-
reld hand over hand toe. In schrille tegen
stelling mét den algemeen gunstigen toe
stand der paarden van het leger, publieke
diensten .en enkele particulieren, is deze
van vele huurkoetsiers- en sleeperspaarden,
ook van paarden van verscheidene nering
doenden, allerellendigst. Er heerscht hon
gersnood onder de paarden. Het hoogst noo-
dige krachtvoedsel ontbreekt; groot is het
aantal gevallen van uitputting en noodslach-
ting. Wij overdrijven niet Volgens inlichtin
gen van de politie kwamen in den laatsten
tijd gevallen voor van paarden, die neer
gevallen, te zwak waren om weer op te
staan en hangend in een kraanwagen naar
den stal moesten worden vervoerd.
De directeuren van verscheidene open
bare slachthuizen verklaren, dat het aantal
noodslachtingon stijgt.
Vele paarden, die nog gedurende jaren
dienst zouden kunnen doen, kunnen wor
den gered, indien er tijdig hulp wordt ver
leend. In overeenstemming met haar doel,
neemt de vereeniging „De Nederlandsche
Roode Ster" het initiatief om die hulp te
verleenen; mogen de bestaande vereeuigin-
fen tot bescherming van dieren en talrijke
ierenvrienden het pogen dezer jeugdige
vereeniging steunen.
Grondbezitters, vooral in de nabijheid der
groote steden, kunnen op de moest afdoen
de wijze helpen door gelegenheid te geven
enkele behoeftige paarden te weiden, maar
ook bijdragen in geld zullen, om tegemoet
te komen in de kosten, uiterst welkom zijn.
Duitsche munten.
Naar aanleiding van het feit, dat in
Duitschland de zilveren en nikkelen mun
ten worden ingetrokken, is door de Neder
landsche spoorwegmaatschappijen besloten,
dat aan de stations vanaf heden 15 Mei geen
zilveren en nikkelen Duitsche munten meer
in betaling zullen worden aangenomen.
Nederlanders aan het Fransche Jronf.-
De correspondent te Havre van de „N.
R. Ct" meldt, dat'er van de 500 Neder
landers, die de wapens voor Frankrijk heb
ben opgenomen, 280 zijn gesneuveld. Allen
zijn gedecoreerd met de militaire medaiHe
met palm.
Levensmiddelen in uatura.
De minister van Oorlog heeft bepaald,
dat in elk garnizoen en in elk kantonnement
aan de officieren, onderofficieren en ge
huwde vrijwillig dienende korporaals en sol
daten, die niet aan de soldaten-menage ter
plaatse behoeven deel te nemen, onder in
houding van de vergoeding wegens gemis
van levensmiddelen, levensmiddelen in na-
tura beschikbaar kunnen worden gesteld, ook
brood. Soort en hoeveelheid moeten dezelf
de zjjn, welke per hoofd aan de deelne
mers aan de soldatenmenago ter plaatse
worden verstrekt, terwijl voor de distribu
tie geen kosten aan het Rijk in rekening
mogen worden gebracht.
Winkelverlichting te 's-Gravenhagc.
B. en W. van Den Haag hebben, daar
gebleken is, dat er in verband met het
seizoen behoefte bestaat aan ruimere gele-
genheid om des avonds inkoopen te doen,
met toepassing van de verordening ter be
perking van het gebruik van kunstlicht, toe
gestaan, dat in alle winkels gas-, electrisch
of petroleumlicht wordt gebruikt op Zater
dag 12, Woensdag 16, Zaterdag 19, Don
derdag 24, Vrijdag 25, Zaterdag 26 Mei en
Zaterdag 2 Juni a.s. tot des avonds 10 uren.
De verbodsbepalingen ten opzichte van eta
lage- en reclameverlichting blijven van
kracht.
Internationale vakbeweging.
Naar „Het Volk" verneemt, is de heer
Oudegeest gisteren naar Berlijn vertrokken
voor besprekingen inzake het Internationaal
Vaksecretariaat en den toestand in de trans
portwereld. In verband met de verhoudingen
in de J. T. F. wordt hij vergezeld door den
heer Brautigem, den voorzitter der zeelie-
denvereeniging „Volharding."
Gebrek aan grondstoffen.
De Fransch-HoUand .che Oliefabrieken Cal-
vé-Delft te Delft, zijn thans genoodzaakt,
wegens dringend gebrek aan grondstoffen,
voorloopig ook Vrijdags het werk stop te
zetten.
Te Oude-Pekela is Zat.rdagavond destroo-
cartonfabriek „Wilhelmina" geheel stopge
zet 35 arbeiders zijn ontslagen.
Wegens verbod van invoer van stroohul-
zen in Engeland staat de stroohulzenfabriek
te Someren stil.
De glasfabriek te Tiel heeft heden de
werkzaamheden gestaakt wegens gebrek aan
steenkool.
Een pscudo-kommies.
Te Belfeld in Limburg, werd een Duilsch
'deserteur, die pas over de grens was geko
men, aangehouden door een persoon, die
voorgaf Rijksambtenaar te zijn. Hij eisch-
te het geheele bedrag dat 'do deserteur bij
zich had, zijnde een som van ruim 300
mark, op en maakte zich er -mee nit de
voeten, zonder dat het een inmiddels toe
geschoten werkelijken Rijksambtenaar g(6-
fokte om hem te achterhalen,
KUNST, LETTEREN ENZ.
KUNSTBEKICHTEN UIT AMSTERDAM.
Hollaiidsche Kunstenaarskring.
Een 16-tal schilders stellen hun werk
ten toon in hefc Stedelijk Museum gedurende
deze maand. Daar is de voor een Hollan
der zeer kleurige kunsfc van II. J. Woltera.
Deze schilder houdt veel van liet weer
geven van lange wegen en kanalen, die
onze oogen als vanzelf laten gaan naar
de verten zijner landschappen. Eenige schil
derijen^ van Rik Wouter3 hangen hier ook,
o.a. zijn zelfportret- Naar aanleiding van
de Belgische tentoonstelling b^praken wij
reeds hefc werk van dezen jonggestorven
en zoo begaafden kunstenaar. Jan Sluyters
is wel een onzer meest talentvolle schil
ders, doch hoe knap zjjn schilderijen ook
gedaan zijn, zij hebben altijd iets pervers;
men zie slechts zjjn Staphorster Familie,
in de uitdrukking der gezichten zit het, maar
ook in de kleurencombinatie; zolfs zijn land
schappen hebben daardoor iets minder aan
genaams; het minst treft het ons in de stil
levens en wie zich herinnert de „baby's",
die Jan Sluyters verleden jaar in Amster
dam ten toon stelde, weet hoe voortref
felijk deze kunstenaar weergeeft do hou
ding van kleine kinderen en de uitdrukking
hunner gezichten.
Lodewpk Schelhoufc brengt dezen keer
weinig nieuws; èijjn werk is echter altijd
uiterst beschaafd en fijn van kleur.
Een geheel ander kunstenaar is Math,
Wiegman, die evenals A. J. Colnofc voor
namelijk stillevensschilder is. Het werk
van deneersten is'wat ruw, doch won
derlik grootsch soms. Hefc meest valt dat
op bij „Het Bosch", een droomerig land
schap, waar iets in zit van e9n oerwoud,
met zijn groote boomen, en waar het stil
is alsof geen raensch er ooit den grond
betreden had. Colnots stillevens met hun
donkere, warme kleuren, hebben verder nog
onze aandacht in de zaal, waar wij ook
nog werk vinden van C. Breitenstein en
G. de Smet.
„Het Gele Gevaar" van Lizzy Ansingh
boeit onze verbeelding, hefc is zeer gevstig,
en de tinten en kleuren zrjn buitengewoon
fijn. Mooi is ook de schets voor een. dames
portret. Met zeer weinig verf is hier het
geheel vlug opgezet; iets, wat op deze ten
toonstelling een uitzondering is, daar men
meestal geen verf gespaard heeft on vele
schildergen bljjk geven van met moeite te
zijn geschilderd. Verder is er werk van
Coba Ritsema, wat burgerlijk, maar mees
tal goed van uitvoering, en van M. do
Bruine Ploos. Piet Mondriaan zond in een
compositie in lyn en twee oomposities in
kleur. De twee laatste moeten, mijns in
ziens, als pendanten beschouwd worden,
daar bij de een de grootste massa blokjes
naar rechts, bij" de ander naar links ge
wend is; verder is er eenig verschil van
kleur op to merken; ook de plaatsing der
blokjes onderling is op beid9 verschillend.
J. A. Pollones is, een schilder, wiens werk
sterk naar hefc karikatuurachtige neigt
mystiek is juist dat van Charley Toorop,
het stilleven met den aronskelk behoort
wol tot het beste werk, dat er hier van
haar is. De talrijke werken van Elsa Berg
en S. L. Seluwarz lijken op elkaar en bei
den hebben ze weer iets van dat van
Scheefhout, doch bij hen is alles donker
en dof, terwijl Scheefhout altijd iets veel
lichters en eleganters heeft.
Bijna twee zalen zijn gevuld met werk
van Piet Wiegman. Zijn kunst doet denken
aan die van Van Gogh,- maar dan aan een
Van Gogh, dio tot rust was gekomen, die
niet dat rustelooze en tevens hartstochtelijke
heeft, wat uit het werk van dezen groofcen
Hollandschen schilder spreekt. Telkens
weer heeft Wiegman hei duinlandschap ge
schilderd, met liefde al do groepjes struiken
en planten afgebeeld; maar daardoor wel
licht vergeten het geheel te zien als een
deel van het heelal. Daarom juist is hij
zoo geheel anders dan Van Gogh; niet meer
het algemeen wenscheljjke is hier hoofd
zaak, Wiegman's werk is uit een tijd, waarin
men meer lette op de kleinere dingen rondom
den mensch.
„Het Hofstad-Tooneel".
Cor van der Lugt Melsert, directeur van
de N. V. „Het Hofstad Tooneel', geeft do
volgende bijzonderheden betreffende hot
door hem opgerichte gezelschap cn zijn
plannen voor het seizoen 1917191S.
Van het gezelschap zullen deel uitmaken
de dames Gusta Chrispijn-Mulder,. Annie van
Ees, Betsy Groothof, Marie H
Haspels, Tilly Lus, Elsa Maulis, Bets Ra-
nucci-Beckman, Mien Schmidt Crans en
Lize Servaas; de heeren: Ko Arnoldi,
Louis Chrispijn Jr., Jan van Ees, Louis
van Gasteren, Cor van der Lugt Melsert,
Cor Ruys, Anton Roemer en Dirk Verbeek.
De regie zal gevoerd worden door de heeren
Louis Chrispijn Jr., en Cor van der Lugt
Melsert, die naast zich als regie-secretaris
zullen hebben den heer Joh. W. Broedelefc.
De verzorging van de moderne tooneel-
intérieurs zal in handen zrjn van den heer
Cornell's van der Sluys. terwijl op de ate
liers van den heer J. J. Poutsma de décors
zullen worden vervaardigd. Het gezel
schap zal in Den Haag in den Princesses
Schouwburg iederen Donderdag. Vrijdag,
Zaterdag en Zondag optreden, éénmaal per
week te Amsterdam, verder te Rotterdam
en eenige van de groote provincie-plaatsen
bezoeken.
Het doel van het nieuwe gezelschap rs hefc
'opvoeren van goede moderne Hollavidsche
on buitenlandsche tooneelwerken. Van de
navolgende Nederlandsche auleurs zullen in
het a.s. seizoen tooneelwerken worden op
gevoerd: Joh. W. Broedelet, dr. Jan van
Epen. dr. Jan Kalf, Bets Ranucci-Beckman,
mr. C. P. van Rossen, Josine A. Simons-
Mees en jhr. dr. Nico van Suchtelen.
Verder zjjn met Rudolf Presber, Stanislaw
Przybyszewski, Juliu3 Magnussen, Bernard
Shaw, Frank Wedekind, Anton Wildgans
contracten afgesloten voor werken, die nog
nimmer in 'ons land vertoond anjit
