No. 17514.
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 31 Maart.
Derde Blad. Anno 1917.
Brieven ven een Leidenaar.
Tweede Kamer.
De Duitsche Rijksdag.
Vragei) en Antwoorden.
DLXXXXIV.
De ocoonomischo toestand wordt ook bij
Ons met den dag moeilijker. De broodkaart^
•waaraan oen man, die zwaar moet wer-
icen, nauwelijks genoeg had voor zeven
dagen, moet nu negen dagen mee, en het
brood is door bijmenging van aardappelmeel
nog minder voedzaam geworden. Petroleum
is er roorloopig niet meer to krijgen en
het ziet er niet naar uit, dat er spoedig
nieuwe aanvoer zal komen. De gemarineer
de haring, smakelijk en voedzaam, tot nu
toe heel billijk to koop, wordt niet meer
door do Regeering gedistribueerd.
Deze mededeelingen dateeren uit do laatste
dagen; wie weet wat er aanstaande week
weer zal volgen!
Do taak der overheid, ook van de ge
meentelijke overheid, die er zooveel mo
gelijk voor to zorgen heeft, dat de be
volking behoorlijk wordt gevoed, wordt
steeds moeilijker. Boe het elders gaat, wc-et
ik niet zoo goed, doch het komt mij voor,
dat wij over hét gemeentebestuur van Lei
den te\reden kunnen zijn. Wij komen hier,
vraar het maatregelen betreft om de be
volking in de moeilijke oeconomische om
standigheden to hulp te komen, niet ach
teraan, en ook voor de toekomst is men
reeds aan het werk. Onder de weinige plaat
sen, waar men reeds gemeenschappelijke
keukens heeft ingericht, behoort onze ge-
.meento ook.
Maandag zal deze keuken worden ge
opend en de eerste maaltijd beschikbaar ge
steld. Vrijdag moest men daarvoor de kaar
ten afhalen, welke in een der lokalen van
verschillende openbare scholen voor 12Ve
cent per portie waren te verkrijgen. Het
doet mij pleizier te kunnen mededeelen, dat
do boiangstelling er voor groot is ge
weest en dat er heel veel kaarten zijn
verkocht. En dat getal zal ongetwijfeld nog
grootcr worden, wanneer de huismoeders
de schuchterheid, om het middagmaal te
halen o f te la .en halen, zullen hebben over
wonnen. Izag er nu voor het mesrendeel
nog eroeideróvrouwen, doch waarom zou
den do burgers er ook niet van profi
teered/ Voor hen geldt de loven-middelen
en brand li fensshaarschte toch evenzeer!
En het zal nog te bezien staan, ox menig
kleine ambtenaar of burger het in dezen
tijd minder moeilijk heeft dan een arbeider.
Ik ontving jaist heden nog een brief van
een mevrouw, waarin hetzeifdo wordt be
toogd, en mij-werd verzocht, dejj Commissie
aan te raden een zoodauige uitbreiding aan
doze goede zaak te geven, dat de spijzen,
desverlangcl tegen een kleine vergoeding
kunnen worden thuisbezorgd. Iinderdaad zou
dat; esn groot gemak, vooi* vele huismoeders
zijn, doch ik durf het verzoek toch niet mét
warmte aanbevelen. Ik zou eerst de kosten
rekening moeten zien. Ik vrees, dat daar
door do prijs van het voedsel te veel zou
stijgon. ik; weet, wel wat bij vele burger
vrouwen het bezwaar is en ik kan het be
grijpen. Al: ar daar moeten, wij overheen,
zooals wij in dezen oorlogstijd al over heel
wat veroordeel heen zijn gekomen. Toen
er voor hef e-i it broodkaar Lm werden uit-
gegeven, meenden velen ook, dat het on
fatsoenlijk was tegelyk met e'on werkman
zoo'n kaart te ontvangen. Nu schaamt nie
mand zich er meer voor. Wanneer do uit
gifte der porties vlug en geregeld in haar
werk gaat en ieder op zijn beurt wordt
geholpen, gaaf er ook weinig tijd mee ver
loren. Trouwens, men spaart er oox weer
den tijd mee uit, die anders met het ge-
reed maken en het koken, heengaat.
Dat de sp^ zen, waarvan ik het menu
der eercto week reeds heb gezien en dat
de nood-go a wisseling' geeft, goed zullen
zijn, war.vb t; ons de keuken, waarin zij
zullen wor ben bereid.
De firma Hocgenstraaten Co., wier
fabriek van verduurzaamde levensmiddelen
naam hee.t in binnen- en buitenland, zou
haar mede werving niet hebben willen ver-
leenen indien de grondstoffen r.iaf van goede
kwaliteit waren. En de bereiding zal er na
tuurlijk naar do regelen dor kookkunst ge
schieden.
Zoo beveelt zich onze gemeenschappelijke
keuken zelf aan en is zijn welslagen bij
voorbaat verzekerd.
En nu moet ik op verzoek van don pen
ningmeester der 3fOctober-Vcreiniging nog
een enkel woord over een andere zaak zog
gen. Men weet, dat in de laatste algemeene
ledenvergadering is besloten,, om dit jaar
de contributie weder te innen, ton einde,
zoo de omstandigheden dit toelaten, veor
3 October een feestviering voor te berei
den. Als lid heb ik op die vergadering
dit ontraden, mede op grond, dat in dezen
tijd vele leden misschien liover niet zou
den be lal on en men genoodzaakt zou zijn
deze personen van de ledénlQSfe te schrap
pen. En nu vertelt mij de penningmeester
al, dat ih de voornaamste wijk van de stad
de ellende reeds is begonnen. Van de 250
kaarten, den looper meegegeven, kwamen
niet minder dan 85 onbetaald terug. „Geen
feest, geen geld', heette het meestal. Ik
vind toch, dat zoo iets niet betamelijk is.
Als men als lid eener Vereeniging niet heelt
bedankt, is men verplicht de contributie
af te dragen. Men zou het be tuur anders
in groots moeilijkheid kunnen brengen.
In dit geval komt er nog bij, dat men
als do oorlog' weer voorbij is, stellig van
allen kant weerop een 3-0 stoter-feestvie
ring zal aandringen. Het bestuur moet dan
echter geldmiddelen bezitten en eon respec
tabel aantal leden achter zich hebben. Uit
dien hoofde alleen is men als goed Lei-
denaar ai reells verplicht zijn kleine jaar-
lijkscho bjjdrago to offeren on- men moet
dit to eer doen, omdat in do voorafgaande
jaren geen- contributie is ppgehaalu. Bo
venal echter moet men, dunkt mij, de zede
lijke verplichting gevoelen om de contri
butie af te dragen.
Ik hoop dan ook van harte, dat het in
het vervolg met de afdracht beter zal gaan.
.Wie niet betaalt, zal sicli,. wanneer straks>
als het bestuur er het bijltje bij neer mocht
leggen, en de populaire Vereeniging wordt
ontbonden, daaraan medeplichtig weten en
later ongetwijfeld daarvan berouw hebben.
Ziting van gisteren.
Bij het wetsontwerp tot onteigening ten
behoeve van een spoorweg van
's-G raven li age ovor Voorburg
naar Leiden bepleit da heer DE VIS
SER de belangen van do bewoners van den
Rijndijk, die door do verlegging van het
punt van aankomst van -do stoomtram te
Leiden van dezo lijn 20 minuten komen af
to wonen.
Wat den aanleg van een lijn naar Was
senaar betreft, dringt spr. aan op spoedige
beslissing van den Minister op de desbe
treffende concessie-aanvraag van de H. T.
M., waaraan de heeren Hoek en Huygens
als spr wèl is ingelichthun rechten
hebben overgedragen. Do zaak klemt
omdat het gerucht loopt, dat ook do auto-
dienst op Wassenaar zal komen te verval
len.
De MINISTER VAN WATERSTAAT, -Ie
heer LELY, zal do belangen der itijndijk-
bewoners niet uit hot oog verliezen. Dezer
dagen i3 oen gemeenschappelijk reqr-est
ingekomen van de heeren Hoek en Huygena
en de H. T. M., om spoed te betrachten
met de beslissing op do concessieaanvraag
voor Wassenaar. De Minister zal aan dit
verzoek: voldoen.
Na repliek van den heer DE VISSER
wordt het wotsontwerp aangenomen z. h.
s., zoomede dat tot onteigening voor het
verbroeden van ,een deel van den Rijks
straatweg in de kom der gemeente Bever
wijk.
Bij het wetsontwerp tot bestendiging van
den staat van beleg -wraakt de lieer JU
TEN de toepassing van de militaire oen
suur ook voor fiscale doeleinden, en de me
el cdecling van geheimen aan de N. O. T.
Door de censuur worden onze .handel cn
industrie aan grootegevaren blootgesteld.
Spr. komt op togen sluiting van fabrieken
in de grensstreken door het militair ge
zag.
Do MINISTER van OORLOG de heer
BOSBOOM, zegt, dat van de censuür uit
sluitend wordt gobruikt gemaakt voor diè
zaken, die do veiligheid van het land be
treffen Daaronder valt zeer zeker de smok
kelhandel, daar de neutraliteit hierbij "in
hooge mate betrokken is. Met den mees'oen
klem moet de Minister tegenspreken, dat
de censuur wordt gebruikt om mededee-
lingen te doen aan de N. O. T. Mocht zich
een dergelijk geval voordben, dan zal de
Minister, als hem dit ter kennis wordt ge
bracht, daartegen optreden. D's Minister
deinst er voor terug, het geheele land in
staat van beleg te verklaren.
Het wetsontwerp wordt aangenomen z.
h. s. Desgelijks eenige naturalisatie-ontwer
pen, do verhooging en aanvuling der be
grooting van het Staatsvisschershavenbe-
drijf te IJmuiden voor 1916 (diverse onder
worpen), begrooting van het leeningfonds
1911 voor het dienstjaar 1917, verhoo-
ging "der begrooting voor het Staatsmunt-
bedrijf voor 191G (winstuitkeeri ng van
's Rijks middelen).
Aan de orde is het voorstel van dsn DE
SAVORNIN LOHMAN c.s. tot wijziging
van het Reglement van Orde der
Kamer( niet-v er vallen der wetsontwerpen
door de ontbinding der Kamer bij Grond
wetsherziening). Aangenomen z. h. s.
Daarna worden behandeld de conclusion
van de verslagen der OommisSffr omtrent de
inlichtingen op het adres van A. Ch. van
der Dussen, luitenant-tcr-zee 1ste klasse
aan boord Hr. Ms. „Holland", houdende
verzoek om herplaatsing in de ranglijst
op zijn oude plaats of althans een nieuw
onderzoek naar zijn bezwaren te doen in
stellen en op het adres van J. P. Hogc-
veen. korporaal der Mariniers aan boord
Hr. Ms. „Zeehond" te Ylissingen, houden
de verzoek het daarheen te leiden dat een
in zijn zakboekje als schuld ingeschreven -
bodrag voor contributie van heb AVeduwen-
■©n Wcezenfonds, daarvan worde afge
voerd.
De eerste conclusie (strekkende tot
rechtsherstel) wordt door den AH NISTER
VAlN MARINE, dan heer Rambonnet, be
streden. Aan den adressant is schijn noch
schaduw van onrecht geschied.
De heer MARCH ANT voracdigt de con-
clusio van do commissie. Z. i. is het onder
zoek in dezo zaak onvolledig geweest.
Do heer DUYMAER VAN TWIST sluit
zich hierbij aan.
De heer ELAND motiveert zijn stenr
tegen de conclusie.
De heer DE SAVORNIN LOHMAN
acht zulks ongeoorloofd nu de beraadsla
gingen gesloten zijn
Do VOORZITTER zegfc, dat het gebruik
is zulks toe to laten, mits men slechts kort
is.'
De hoer DE SAVORNIN LOHMAN:
Maar dan kan men toch weer met ccn nieuw
amendement komen.
Do VOORZITTER: De Kamer blijft
steeds bevoegd het verlof te weigeren.
De conclüsio wordt aangenomen met 37
togen 15 stemmen.
De andere conclusie wordt aangenomen
z. h. s.
INTERPELLATIE.
Aan do orde is daarop do interpellatie
van den lièor SNOEOK HENKEMANS
over het verleenen van buitengewone ver
loven aan militairen in het voorjaar.
Do heer SNOECK HENKEMANS stelt
den Minister van Oorlog do vraagIs de
Minister bereid, onder de zeer bijzondere
omstandigheden,, waarin do landbouw in
deze weken verkoert door bijzondere
maatregelen do militairen, die het land
bouwbedrijf uitoefenen, zooveel mogelijk in
de gelegenheid te stellen deel te nemen
aan de bewerking en bezaaiing van. den bo
dem a. door debeschikking van 26 Fo-
bruari j.l.-, no. 98, bureelverloven, ook te
doen gelden voor de maand Aprilb. door
te trachten naar tijdelijke vorsterking
van die afdeelingen, waar thans het ver
leenen van landbouwvorloven op moeilijk
heden stuitc. door mogelijk te maken, dat
militairen biiinon oen bepaalden afstand
van hun garnizoen of standplaats aan
delandbouwwerkzaaroheden deelnemen.
De MINISTER VAN OORLOG zegt, dat
do Ministers van Landbouw en van Oorlog
beiden voortdurend in innig verband en in
volkomen overeenstemming bezig zijn ge
weest om den landbouw te helpen. De in
drukken van Minister Posthuma omtrent
den toestand zijn veel gunstiger dan die
van den hoer Snoeck Henkemans. D> nij-
pensto behoefte aan werkkrachten ontstaat
eerst, als de tijd van hot wieden daar is.
Evengoed als do landbouwstreken hebben
overigens do steden haar. behoeften, met
name van arbeiders in de bouwvakkon. Is
do heer Snocck Henkemans- zulk een
vreemdeling in Jeruzalem, dat hij niot
weet dat wij midden in den oorlog zijn en
dat in de oorlogvoerende landen zelfs_de
ouden van dagen moeten arbeid verrichten
en de vrouwen Do geïnterneerden, die
hier thans in den landbouw t© werk zijn ge
steld, zijn evengoed landarbeiders.
De Minister is met de verloven gegaan
tot de uiterste grenzen, die toelaatbaar wa
ren met zijn verantwoordelijkheid.
Ten slotte acht do AI ini ster
zich verplicht de Kamer mede
te doelen, dat de algomcone
toestand van dien aarcl is, dat
van eenige verruiming dor
verloven geen sprake zou kun
nen z ij n.
Do heer JUTEN vraagt of een bepaalde
lichting niet naar huis kan worden gezon
den.
De VOORZITTER merkt op, dat dit niet
aan de orde is.
Do heer DUYMAER VAN TWIST criti-
seert de uitvoering van de verlofsver orde
ning en dringt op verbetering aan.
De heer SMEENGE acht den toestand
op landbouwgebied in vele deelen van het
land wel degelijk reeds nijpend. Het is
nu de tijd om to zaaien cn te poten cn spr.
betwijfelt of de geïnterneerden - dit work
goed kunnen verrichten bij gebreke aan
kennis van den plaastclijken bodemtoe
stand.
Do - heer TER LAAN (Den Haag) zegt,
dat men in een tijd als dezen moet zien
hoever mon gaan kan om den landbouw te
'helpen. Waarom mag een boer van 28 jaar
niet s Zondags op zijn boerderij zijn? TJaar
do Opperbevelhebber maakt dit, uit een
miliüairistisch oogpunt onmogelijk. Laat
men do lichting 1911 naar huis zenden.
De VOORZITTERDit punt is niet aan
do orde.
De héér TER LAAN: Het naar huis zen
den van die lichting ware hot middel om
den landbouw to helpen. Do Belgische ge-
interneerden zijn alleen te gebruiken op
grooto boerderijen.
De heer FLESTvENS sluit zich aan bij
den heer Duyma'èr van Twist.
De heer TEENSTRA ,komt op tegen do
meening, dat do menschen in den wiedtijd
riet noodig zijri. Door den onvoldoenden
aanvoer yan kunst'nicststpffen i.s vooral in
den zomer het verleenen van landbouwer-
loven noodig. Maar dit sluit niet uit, dat
deze ock thans noodig zijn.
T>c .discussie wordt gesloten.
MOTIE.
Aan de orde is vervolgens dé motie-RUT-
GERS c.s., luidendeDe Kamer^ van oor
deel dat, nu met uitbreiding van de Rijks
zorg voor het openbaar middelbaar onder
wijs. wordt voortgegaan, daarmee gepaard
moet gaan onverwijlde verhooging van de
Rijksbijdragen ten behoove van het bijzon
der middelbaar onderwijs, gaat over tot.de
orde van den dag.
De heer RUTGERS licht de motie toe.
Op de Grondwetsherziening dient niet ge
wacht. - -
Dc All NISTER VAN BINNENLAND-
SCH P! ZAKEN do hoer CORT VAN DER
-LINDEN, ontwikkelt de bezwaren der Re
geering tegen de motie. Deze koppelt twee
heterogene zaken aan. elkander. Een an
dere kwéstic is echter, dat hot subsidie in
derdaad te laag is. Do Ministor zal over
wegen of binnenkort een voorstel tot wij
ziging daarvan zal kunnen worden inge
diend. Maar op het oogënblik betwijfelt de
Minister nog of onverwijld indiening van
zulk oen voorstel een verstandig beleid
zou zijn. Te vreezen ware dan, dat in de
Kamer en in den lande krachten werden
wakker gerqepuen die voor een verzoenende
behandeling van dezo zaak niet te vinden
zouden zijn. Beter is het te wachten totdat
na do Grondwetsherziening do verlangde
subsidie Verhooging de onrijpe vrucht in den
schoot valt.
De hoer KETELAAR hoeft bezwaar te
gen" de redactie van do motie, speciaal te
gen het woord „onverwijld."
De hoer TER LAAN {Den Haag) sluit
zich hierbij aan
De heer VAN WIJNBERGEN mede-
voorsteller van de motie, bestrijdt de beide
vorige, sprekers. Spr. _wil niet liet woord
„onverwijld" schrappen.
Na dupliek van den MINISTER, cn re
plieken, wijzigt de heer RUTGERS zijn mo
tie aldus, dat dc Kamer als haar oordeel
uitspreekt, dat de Rijksbijdragen aan liét
bijzónder AI. O. ten spoedigste moeten
worden verhoogd cn dat daarmede niet be
hoort te wordoü gewacht tot do uitvoering
van het nieuwe art. 192 Grondwet-
Do heer NOLENS meent, dat Kamer
en Minister zich met deze motie wel kun
nen vereenigen.
De heer EERDMANS is het daarmee
oneens en vraagt hoofdelijke stemming.
Deze zal op oen nader te bepalen dag
worden gehoudon.
Do vergadering werd tot 2-4 April ver
daagd.
x
Gisteren is in den Rijksdag de tweede le
zing van de begrooting van buitenlandsphe
zaken voortgezet. Daar heeft de sociaal
democratische minderheidsman Haase het
schrijven van Alexico hecriuiseerd, waarop
Zimmermann antwoordde. Nieuwe .gezichts
punten leverde zijn betoog niet, 't was alleen
een bevestiging van wat indertijd uit Amerika
is gemeld over de toedracht dezer zaak.
Mexico was gekozen volgens Zimmermann,
omdat 't een buurstaat van Amerika is en
wil men een oorlog tegen Amerika winnen,
dan is Alexico het eerst aan de :beurt. Zim
mermann roemde er verder nog op, dat de
Alexicanen als goede soldaten bekend staaiu
waarmee natuurlijk een onrecht niet wordt
goedgemaakt. Japan was genoemd, omdat ook
tusschen dit land en Amerika oude geschillen
bestonden, sterker dan tusichen Du'tschiand
en Japan, ondanks den oorlog.
De sociaal-democratiiche meerderheids-
vertegenwoordiger David, meende-dit relaas
te moeten beantwoorden mat de Verzekering,
dat bij ons en ons. volk" deze verklaring in
stemming vindt. Hij wensckte ook nog het
Russische volk geluk en keizer Wilhelm ©én
riem onder 't hart gestoken met de verze
kering, dat sterk is een vors'-, die kan steu
nen op de volksmeerderheid.
Over Rusland en den es-tsaar spraken
ook nog andere volksvertegenwoordigers,
waarbij de onttroonde monarch er niet be
paald goed afkwam.
'Ten slotte nam de Rijksdag bij hoofde
lijke stemming met 227 stemmen tegen 33
en vijf onthoudingen een voorstel der na
tionaal liberalen aan "tot benoeming van een
grondwetscommissie van 28 le'cn ter bes.u-
deering van de kwesties, betrekking hebbend
op de constitutie, speciaal wat betreft de
volksvertegenwoordiging en haar verhouding
tot de regeering. Bovendien werd een voor
stel der soc.-democraten aangenomen om de
in den Rijksdag ingediende moties en reso
luties in handen van deze commissie te stel
len. De Rijksdag ging daarop uiteen toi
24 April.
Aan de verslagen in de Duitsche pers
van de sitting van don Rijksdag van den
29sten Maart, waarin de debatten werden
gevoerd over de buitengewone begrooting,
ontleenen wij, ter aanvulling" van het reeds
medegedeelde, nog het volgend?:
De afgevaardigde Ber: stria (sac. arb ids-
gemeenschap) gaf ais zijn meening te ken
nen, dat de oorlog, die Europa verscheurt,
liet uitvloeisel is van de politiek, om de be
wapening zoo ihoog mogelijk op te voeren.
Hoezeer daardoor het wan'rouwen van de
democratic der ganse!:© wereld tegen DuiUch
land is 'gewekt, is voor niemand een ge-
hei)1:. Door maatregelen in dc bezette stre
ken, die indruischen tegen de regelen van
hot volkenrecht." (Zeer juist! bij <le soc. ar
beidsgemeenschap), alsmede door de. wijze,
waarop de'duikboo a-ais wordt.gevoerd, keelt
men dis wantrouwen nog vers erkt en het
aanval vijanden van het Duitsche rijk nog
Vermeerderd. '(Zeer waar! bij do scc. arbeids
gemeenschap). Ook het vredesaanbod van
den 12den December, van het vorige jaar
heeft echec geleden, omdat' liet van mili
taire intimidaties vergezeld ging. (Zeer woarl
bij de soc. arbeidsgemeenschap). Zoolang
dit systeem domineert, 'worden de vooruit
zichten op een goeden vrede voor oms volk
steeds geringer. Met het oog op deze feiten,
kan de scc'aal-kemoeratie baar taak - is partij
van den vrede slechts volbrengen, wanneer
zij de politiek van liet militarisme verwerpt
(Leer juist! bij de soc. arbeidsgemeenschap).
De afgevaardigde' 'Neske (soc.-democraat),
die daarna aan het woord kv.am, zei ie:
liet noodlottige werc-l Igebeuren, dat wij
meer dan twee jaren doorleven, moet een
grooten on:mekeer in helleven roepen. Ver
schrikkelijk is echter de gedachte, dat al hefc
nieuwe, dot komen zal, zooveel menschenle;-
vens' kost. De volken verlangen esn duur-
zamon vrede. Daarom is het te betreuren,
dat wij steeds weer uitlatingen te hooren
krijgen, die er toe bijdragen, den wil tot den
.vrede in andere landen te smoren. (Zeer
juist! bij de soc.-democraten). In het Hoe
renhuis werd onlangs door den ^gouverneur
Von Bissing het toekomstige be
zit van België als vanzelfspre
kend tezchouwd. He: Belgis lis volk in zijn
geheel echter, heeft slechts één wensch: de
spoedigejsnirmming van zijn vaderland. (Zeer
waar! bij* de soc.-democraten). De poging,
orn de Belgische bevolking voor ons to wan
nen, was bij voorbaat tót mislukking gedoemd
door den arbeidsdwang, die den arbeiders
werd opgelegd.
I Met beteékking tot de Russische revolutie
i wijst spreker er op, dat de voorloopige regee
ring liet Russische volk met nadruk waar
schuwt tegen het Duiteehe gevaar, daar
Duitschland bij een overwinning het volk we
der czou bercoven van zjjn vrijheden en do
heerschappij van den tsaar herstellen. Dat
Duitschland er nooit aan gedacht heeft zich
in binnenlandsche politieke aangelegenheden
te mengen, is niet geheel waar. Ik herinner
aan den steun, die vóór den oorlog door de
Pruisische autoriteiten aan den tsaar werd
verleend en men denke aan het proces van
Köixigsberg. De publicatie van den oproep
der Russische arbeiders werd door de mili
taire censuur verboden. (Hoort! hoort! en
foei! bij de soc.-democraten). De president
vair politie te Magdeburg heeft bevolen, het
beantwoorden van den oproep in de pers
streng tegen to gaan! (Hoort! hoort! bij de
soc.-democraten). Het schijnt of er geen
dwaasheid en domheid bestaat, die deze cen
suur niet begaat. (Lovendige instemming bij
■de soc.-democraten).1
Over de misstanden op hot gebied der
voedselvoorziening hcerscht onder het volk
groote ontevredenheid, die zich in verschil
lende- plaatsen op jammerlijke wijze heeft
geuit, ik waarschuw de regeering, voorval
len als die to Hamburg en te Magdeburg
te licht op te vatten. De hervormingen in do
voedselvoorziening mogen niet op de lange
baan geschoven worden.
De rede van den rijkskanselier hoeft, voor-
ze over ze de binnenlandsche politiek van
Duitschland betref^ de vrijzinnige bladen te-*
leurgesteld.
De „Vorwarts" zegt, dat Von Bethmana
heeft bewezen, nog steeds den ernst van den!
toestand niet te beseffen. Nooit te voren
is de binnenlandsche politiek van zoo groo^,
ten invloed geweest op de buitenlandsche alai
thans. „Hek kan en mag zoo niet blijven*
dat Duitschland tegenover alle tegenstanders,
waarmee het om zijn Gestaan vecht, het po
litiek achterlijkste land is."
Het „Berl. Tagebl." zegt, dat de kanse
lier de wenschen van do 'geheel© linkerzijde!
heeft afgewezen. Hp héext ze met beloften
op een onbepaalde toekomst trachtèn te (roos
ten, maar dat is hem allerminst gelukt.
„De treuzelende kanselier"» plaatst
„Voss. Ztg." boven haar beschouwing.
ACADEMIËN rEUWS.
Amsterdam: Vrije Universiteit. Gis
termiddag promoveerden tot doctor in do
rechtswetenschap de heer Yme Langhoüt*
geb. te Anzum, op proefschrift„De Chris
telijke Sociale beweging in Nederland", en
de heer A. C. G overt vhjj Proosdij, geb. x©
Baarn, op proefschrift-.: „Do eakelijke wer
king der ontbindende voorwaarden naar ons
burgerlijk wetboek".
Bovorderd zijn tot doctor in de rechtswe
tenschap, op Stollingen, da heeren Th. Fol-
kers, gob. to Amsterdam, en P. A. Cohyn,
geb. to Alkmaar.
Mej. A. Sncthlago, die promoveerde tot
dctctor in de scheikunde, verkreeg daarbij
het- praedicaat cum laud©.
Groningen. Cum lcwdo is bevorderd
tot doctor in plant- en dierkundo de heer
E. van Slogtoren, op proefschrift„Do
gasbeweging door liet blad in verband met
stomata on intercellulaire ruimto."
Bevorderd is tot arts de heer G. W. Pott
Hofstede.
GEMEENTELIJKE A RB EI DS PLU R8.
STIDSITKITEEV/EB' TELEFOON IJ?,
'♦•opeud vnii morfrpiis 913 unr
«n 2 o» middag» ran S—«m
AANVclAAC VAN WERKZOEKENDEN.
II Timmerlieden, 2 Stucadoórs, 1 Witter,
2 M-ets-.-laars, 1 .Steenhouwer, 6 Opperlie
den, S Schilders, 1 Aleubclmakors, 1 Goud
smid, 5 Smeden, 3 Grof-bankworkors, 4
Scheepsbouwers, 1 Alotaalsohavcr, 1 Elec-
tricien, 1 Lood- en zinkwerkèr, 2 Letterzet
ters 1 Bakker, 2 Slagers, 2 Sigarenma
kers, Schipper, O Grondwerkers, 4 Loop
knechten, 2 Loopj'ongens, 26 Losse-werkli©
den, 4 Werksters.
Vraag: Ik ben" achttien jaar. Mija.
eigen ouders zijn gestorven. Nu heb ik nog
oen fcweedo vader en moeder. En van mijn
zestiend© jaar hebben zij niets meer om
mij gegeven, en ben ik altijd op mijzelve
goweesfc. Nu is ni'jn aanstaande Protestant
en ik ben R.-K. Nu wil ik gaan trouwen.
Moet ik nu nog toc^cinming hebben, hetzij
van mijn tweede ouders of voogd. En zoo
zij dan niet willen toestemmen, tot wica
kan ik mij dan vervoegen?
Antwoord: Leven uw grootouders
nog dan hebben zij ook een woordje mee t©
spreken maar zonder toestemming van .uw
voogd komt gij niet klaar vóórdat gij. meer
derjarig zijt. Wij zouden u daarom raden,
nog maar een jaar of drie to wachten. Dan
zijt gij nog wel afhankelijk van uw voogd
en tweed vader, raaar tegenhouden kan
deze het huwelijk dan niet meer. Achttien
jaar is ook nog wel wat jong. Er komt in
het huwelijk heel wat kijken, vooral in de
zen moeilijken tijd. Willen u cn uw ^aan
staande toch liefst met do plannen door
gaan, wendt u dan eens tot den kantonrech
ter.
Vraag: Hoe komt het, dat wij ia Voor
schoten, he? 1 geen aardappelen krijgen' In
Wassenaar en Leidschendam hebben zij zo
al twee- of driemaal gehad en hier al in
geen tien weken. Zou het aan den burge
meester kunnen liggen^ wegens drukte mot
het bouwen van die 60 huizen Ligt het aan
den burgemeester, dan is het geen reclame
om huurders te krijgen. -
Antwoord: In de eene gemeente ia
de distributie beter goregold dan in de an
dere, hoewel er ook omstandigheden bui-
ton den wil van het gemeentelijk distribu
tiebureau denkbaar zijn, die op do distri
bueering invloed uitoefenen. Wij weten iu
Leiden daarvan ook wel voorbeelden Dat er
in Voorschoten nog heel geen aardappelen
zijn gedistribueerd, komt ons, oppervlak
kig geoordeeld, wel wat vreemd voor. Er
zullen redenen voor zijn, dio u wéRiehfc hot
best bij don burgemeester zelf kunt verne
men. Dat tusschen het bouwen van 60 Wo
ningen en dit niet-distribuoeren verband
zou bestaan kunnen we Riet aannemen De
burgemeesters zijn tegonwoordig wel over-
kropt met werk, doch oen humane Raad
zooals in Voorschoten zal don bur
gemeester zoo noodig wel hulp v en go
vern
Vraag: Kunt u mij ook eonige inlich
ting govon, waar in Leiden een Industrie
school is voor Aleisjes van 15 tot 16 jaar,
én wat de kosten daarvan zijn, en tot wieu
ik mij moet wenden?
Antwoord: U loopt op de plannen
van do Vereeniging Vakschool voor Aleisjes
te Leiden en Omstreken vooruit. Dez©
school is er £og niet. en zoo kunnen wij ook
nog niet zoggen wat hot schoolgeld moet»
bedragen. Loss maar trouw het „Leidsels
Dagblad" dat zal u ook van deze zaak
wel op de hoogte houden.
Vraag: Kunt u mij ook een middo!
opgeven ontogroeno inktvlekkon uit eeih
grijze overjas te verwijderen?
Antwoord: De vlek bovochtigen meV
een hooto oplossing van klaverzout en daar
na inwrijven met zinkpoeder. Een niet"" ai
to oude vlek verdwijnt ook al als u haar ia-
wrijft mot oen glad motalen voorwerp.
