Nederland en de öorog.
LEDDSCH
DAGBLAD, Zaterdag 18 November. Tweede Blad. Anno 1916.
03 Vrouw van 1916.
Binnenland.
Ingezonden.
Men schrijft ons:1
Dat de vrouw in Nederland dezelfde rech
ten zal krijgen als mensch, die haar in
Noorwegen, Denemarken, Finland en vele
Amerrkaansche en Australischo Staten niet
meer onthouden worden, is een zaak, waar
aan geen oogenblik behoeft getwijfeld te
worden. Want het is een natuurlijk recht,
en een natuurlijke zaak is wel een tijdlang,
maar niet op den duur togen te houden. In-
tusschen, zonder strijd met de wapenen van
overreding en overtuiging zal dit recht wel
niet zegevieren. Er zal nog steeds meer moe
ter worden gesproken, getcekend, geschre-
ve l in de pers en voor het tooneel.
De lauw en, de onverschilligen zullen moe
ten worden opgepord, de goed-meonera-
(sters) maar weinig-doeners(sters) aan hun
(haar) plichten worden herinnerd, cn dan
mooten ook nog de onwaarheden worden
gesignaleerd en bestreden, die, al zij het
door een gelukkig met den dag slinkenden
kring, in de pers en elders worden ver
spreid.
Want de tijd is nog niet voorbij, dat meu
menschen aantreft, die voor den ecnvoudi-
gen eiseh w e 11 e 1 ij k e g e 1 ij ks t e 11 i ng
van man en vrouw slechts een dom-
men spotlach over hebben en de eminente
leidsters voor vrouwenrechten voorstellen
als idiote karikaturen, paskwillen cn onna
tuurlijke gedrochtelijke wezens. Ik laat
hieronder een stukje volgen uit de Haag-
scho brieven iai „De Gelderlander" van 26
September 1916:
„En zoo ziet men eiken dag, dat de Kamer
zitting houdt, het stichtelijk schouwspel
van een groep gebrilde, gehobb©zaktege
boorde of op jyiderc wijze toegetakelde
vrouwen, die zich op manhafte wijze in
twee rijen voor den ingang posteèren, om
zoo de booge heerén telkens te herinneren
aan haar cisehen om het kiesrecht." En uit
een hoofdartikel in de „Wageningschc Cou
rant" van 7 Juni 1916
„En nou willen jullie, vrouwen, er aan
meedoen? Moet je niet doen, blijf thuis.
Eens heb ik j e gewaarschuwd, dat dii-o Twee
de Kamer wel zou kunnen worden een
paarkamer, 'n trouwkamer,' 'n kraamka
mer, 'n. kinderkamer, gaat toch Natuur bo
ven de Leer, bóven 't redeloos gezweus. oe
hebt niet willen luisteren, je hunkert, je
aast er naar om tusschcn die mannen met
ie rokken te dweilen, want zoo'zeg je, cte
rrouw kan alleen liefhebben, haar zacht ge
moed houdt de zachte stem mi.'g er in. Moet
c maar gelooven, niks daarvan. Heb ik op
do tentoonstelling van-,,De Vrouw" heel
indere schepsels ontmoet dan lieve vrou
wen, vrouwen, die aan Vrouwenkiesrecht
deden, die propagandcerden met praten,
mot thee zonder melk. En eilacie, was ik er
ran geschrokken hoe die er uitzagen. Er
w as noii geen één bij, die ldaf was cn mooi,
die je deed danken ran de lief V.oH'» vrouw
zooals Schiller ze nog mocht, nog kon be
zingen. i-Ww_ens uiceö-
tcn, pijpestelen, erwtjes op een plankje,
met kwebbelmondjcs overdwars. En weer
één als 'n zoeg in 't zwart en op haar dik-
hoofd droeg ze zwierig din zwarten hoed,
en van achteruit wuifde de zwarte piek als
de bellcbaan van een duikboot. En al cie
vrouwen, ze deden me donken aan pefcro-
leumgie-tstcis, giftmongsters, ma nenmoor-
donaressen ze hadden niks vrouwelijks over
zich. Ze waren verpolitiekt, ze liadden heur
ziel en heur vel verschrompeld of opgebla
zen in den nijd, dat ze het nog niet had
den't- Vrouwenkiesrecht."
Wat te antwoorden op dien nonsens? Dat
het een aaneenschakeling is van onwaar
heden.
Do welversneden pen van Martina G.
Kramers geeft in „De Nieuwe Amsterdam-
mor" van 4 Nov. 1916 een Negatief plaat,
waarin zij beschrijft hoe het zou zijn, wan
neer „mannen" de wacht moesten houden
op bet -Binnenhof in stede van vrouwen, die
een aandoenlijk en schrijnend beeld geven
van do afhankelijkheid, waartoe de mannen
haar gedoemd hebben, welke doen alsof ze
niet voelen hoe dit geduldig zwijgend,
wachtend staan der vrouwen een aanklacht
is tegen hun mensoh enrmaa/rde-.
Zij schrijft:
„.Als 't eens andersom was cn de vrou
wen waren in 't bezit van de Tweede Kamel
en van do pers, terwijl dc mannen bui en
stondten te blauwbekken en om hun erken
ning van hun aandeel in het volksbestaan
en van hun burgerrecht te vragen?- hoe zou
het dan wel gaan bij de Grondwetsherzie
ning en op het Binnenhof Laten wij ons
dat eens oen oogenblik indenken.'Dan zou
den Lobman, Troelsr-ra, Nolens, Van Idsin-
ga zwijgend op straat en op de tribunes hun
kleuren en spreuken vertoonen, en clan zou
den de bestuursters der Vereeniging voor
Vrouwenkiesrecht het woord voeren over
hun „onbenulligheid" hun voorgeschreven
rol in do maatschappij, d.w.z. den kost ver
dienen voor het huisgezin in plaats van
zich met de politiek te bemoeien, hun voor
barigheid om reeds nu gelijke rechten in
:1e Grondwet te vragen, nu dc partijpoli
tiek daar nog geen weg mee weet, enz. enz.
En de kranten zouden den spot d ijvon
met die lastige, opdringerige, hot gewei-n
wakker schuddende wacht voor de poort.
Die kaalhoofdige oudo heeren, die nDt eens
allen voor Adenissen kunnen poseeren, zou
den wat te hooren lcrijge>n van „De Tele
graaf ,,De Nieuwe Courant" cn hun zus-
terschare. De jonge dame, die nu door
Prins Joris wordt aangesproken met:
„beste meid, ga toch naar hetis; je ver
knoeit hier je tiid", zou dan missehio*-" wel
den heer Roodhuizen toeroepen„Kom,
mannetje, ga toch naar huis; ik zal je wei
joggen, wanneer het mij gelegen koiut, dat
je recht komt opeischen".
En saamgepakt op de tribune zouden
Duyinaor van Twist, Kleerckoper, Rutgers,
Ketelaar, Duys „zonder teekenen van goed
en ao' ■•■.'ril rr geven" ivno'-vi r n
at onderwijs een beginsel, kiesrecht daar
entegen oen vraag-is van opportunitei n
«wrein van concessies) is, dat eigenlijk de
heelo Grondwetsherziening geenerlei haast
heeft, omdat het gansche land er onver
schillig. voor isdat het burgerrecht van de
grootste helft, neen, de kleinste helft-, want
't zóuden dan de mannen zijn, der inwoners
des lands, niet in de Grondwet hoeft te
staan, die den grondslag van het staatswezen
heet uit te maken, omdat zoo'n utopistische
eisch dogmatisch drijven zou zijn, en der
gelijke mooie dingen meer.
Dan zouden misschien argumenten dp
kennis van toestanden en statistiek geba
seerd meer belangstelling vinden danf
machtspreuken en gevoelsuitingen.
Ja het zou anders toegaan.... als 't an
dersom was!
Volkswil.
Gij spreekt-, mr. Codt, van den wil van
[het volk,-
En maakt u met trots tot zijn dienaar en}
[tolk,
Maar weot gij dan wel, o Minister van Staat
Dat het volk niet alleen uit cld
[mannen bestaat VJ'
Ijverige propaganda is dus nog wel zeer
noodig in de maanden van nu tot Juni 1917,
'w?p.t zooveel onwil en hatelijkheid een dam
vormen, dio invoering van Vrouwenkies
recht door den gewonen wetgever* scheidt
van -de daadwerkelijkheid.
Velerlei wegen moeten bewandeld wor
den, die alle tot hetzelfde doel leiden. Eén
er van is bet gebruik ma/ken vain -die op
voedende kracht, die van het tooneel kan
uitgaan.
De opvoering van den vrouwenrevue
J us Suffragii" in den Plantage-Schouw-
"burg te Amsterdam is reeds een schitte
rend propagandamiddel gebleken. Was de
Schouwburg reeds meermalen uitverkocht
en altijd uitstekend bezet op de 25ste voor
stolling, later, moesten honderden gewei
gerd worden. En mooie is, 't zijn Heusch
in meerderheid geen ld-esr-ecbtdiarri es'
die „Jus Suffragii" bezoeken. Het volk ia
er warm voor gewordenvoelde de waar
heid, die in het sarcasme ligt, waarmee do
fouten der huidige wetgeving worden ge
striemd, en wekt zijn kennissen op deze
boer-eroJfle révue, met tonden7,d)"o op ware,
werkelijk gebeurde feiten berust, ook eens
te gaan zien, al heeft z'n „krant" ook ver
telt dat er vreeselijk wordt „overdreven".
Christ. Nnt. Werkmansbond.
De. Chr. Nat. Werkmansbond vergaderde
le Utrecht, onder voorzitterschap van den
heer P. J. Nahuysen. Er waren vertegen
woordigd 86 af deelingen door 8528 leden.
De secretaris, de lieér A. van Ooy, bracht
daarna het jaarverslag uit.
De Eond bestaat uit 168 afdeelingen. Den
woord van hulde bracht spr. aan de nage
dachtenis van d£. Talma en van ds. Roscam
Abbing.
Na enkele besprekingen werd het verslag
goedgekeurd.
Aan het 2-1 sto jaarverslag van den pen
ningmeester, den heer J. W. M-eyer, ontlee-
Eicu wij het volgende:
Vau de 168- afdeelingen, welke bij den
Pond zijn aangesloten, zijn er slechts ,27,
welke aan de nieuwe contributieregeling tot
heden, hebben voldaan, 4 afleelingen zijn
dcor schrik bevangen en hebben voor het
lidmaatschap van den Bond bedankt. Alzo*
werd een gezamenlijk bedrag yan f 1184.25
aan contributie ontvangen tegen een bedrag
van f704.80, over het boekjaar 1914'15.
Dc rekening en verantwoording over het
boekjaar 19151916 sluit in ontvangsten
en uitgaven met een bedrag van f 2841.071/2,
er is een batig saldo van f 572.47V^»-
Uit het verslag van het fonds „Ubo" blijkt,
dat het aantal leden vermeerderde met 358
en op 1 Augustus 18.846 bedroeg. Het ver
zekerde kapitaal vermeerderde met f22.218,
en bedroeg f 11381.43.
Van 1 Augustus 1915 tot 1 ^Augustus-1916
werd aan contributie ontvangen f31.747.97.
De uitgaven bedroegen in dat tijdsverloop
fl5.027.10Vo, waarvan wegens sterfgevallen
uitgekeerd was f70.55, zoodat er een saldo
overgebleven is van fl6.720.83yo.
Het kap. vermeerderde met fl7.528.92yo,
en was alzoo -op 1 Augustus gestegen tot
f 132.319.641/2.
De wiskuod. reserve bedroeg f67.424.42,
zoodat er vóór het Weduwenfonds beschik
baar was minstens f64.895.22yo.
Op 1 Augustus 1915 bedroeg het aantal
weduwen die uit het W-euuwenfonds onder
steuning kregen 30. In den loop van het
jaar kwamen er 23 bij, maar vielen er 16
af, die hun f250 ontvangen hadden. Alzo**
waien er op 1 Augustus 1916 37 weduwen.
In dit jaar is er aan do weduwen uitge
keerd 14401. Gedurende den tijd, dat het
Weduwenfonds in werking is, is er aan 128
weduwen uitgekeerd een bedrag van
£25.300.50.
De ontvangsten van het Algemeen Zieken
fonds waren fl5.214.65y2, de uitgaven
f 15.048.73, saldo fl65.93y2.
Het fonds „Hulp in Nood" heeft in totaal
ontvangen f 253.94.
Aan het verslag van het Oentraal-Bureau
ontleencn wij:
„Vrij bezitten helaas te weinig standaard
werken, zoodat ik niet, zooals sómmige af
deelingen wenschen, hun hiervan een cata
logus kon verschaffen.
Nu wij deze taak van het Bureau in een
gunstiger conditie mogen brengen, hoop ik
spec dg, goedkoop© brochures, vlugschriften
en standaardwerken te kunnen annonoeeren.
De andere werking, het verstrekken van
rechtskundig advies, aan onze leden, is dit
jaar heel aardig geweest, in doorsnede 3 per
week, zelfs wel ééns 9 per week, en van
allo oorden kwamen ze binnen.
Een overzicht van de zaken door het Bu
reau behandeld, is als volgt: Arbeidscontract
27; Huwelijk 1; Levensonderhoud 2; Testa
ment 13; Wet Vaderschap 2; Huur 14; Fail
lissement 2; zaken civielen aard (schade en
vorderingen) 26; Kiesrecht, 2; Invaliditeits
wet 9; Arbeidswet 4; Woningwet 3; arm
bestuur 1; militie, landweer of landstorm
24; Belastingen 11; andere Rijkswettenjfge.eu
strafzaken) 2; Vereenigingszaken 4; Fonds
kwesties 7, diversen."
Ook deze verslagen werden goedgekeurd.
Vervolgens werd het woord verleend aan
dr. J. Th. de Visser, eere-voorzitter van den
Bond, lid van de Tweede Kamer, die inleid
de het onderwerp: „Dienstweigering, uit
Christelijk oogpunt bezien."
Io~ behandeling werd genomen het vol
gende voorstel van de afd. Rotterdam:
„Onder het opkomend geslacht, waaronder
Zee vele" zonen en dochters van leden van
den Ohr. Nat. Werkmansbond, is helaas een
vervreemding van het godsdienstig leven
en bï velen een opgaan in Zondagsgenoegens
waar te nemen. Gevolgen hiervan zijn een
verzuim van het kerkbezoek en het zich
uiet voorbereiden tot het afleggen van be
lijdenis des geloofs.
In verband- met art. 3' van ons Program
verzoekt het hoofdbestuur aan de heeren
predikanten en kerkeraadsleden hun volle
aandacht aan dit gevaar te wijden en mid
delen aan te wenden om hierin verbetering
te brengen."
Verschillende afgevaardigden voeren over
dezo kwestie het woord. Algemeen kan ge
constateerd worden, dat het catechisatiebe-
zoek achteruit, gaat. De oorzaak hiervan is de
feest des tijds, terwijl menige prediking op
en Zondag te weinig voldoet, om de jeug
dige, voor indrukken zoo vatbare gemoede
ren, aan te. trekken. Predikanten moeten
bij de vaststelling van de uren voor hun
cateohisatien meer rekening houden met de
gelegenheden, waar de jeugd zich moet
voorbereiden voor haar maatschappelijken
werkkring. Er zijn n°g patroons en vooral
tusschenpersonen, die, trots de wet op het
Arbeidscontract, weigeren toestemming te
geven voor catecbisatiebezoek. Aangedron
gen wordt op huisbezoek door de predikan
ten. Anderen dringen aan op1 een nieuwe
Zondagswet, waarbij geen plaats zal zijn voor
vermakelijkheden op Zondag. Ook wordt er
op gewezen, dat de ouders toch in de eerste
plaats hebben te zorgen voor de opvoeding
hunner kinderen en niet te veel in handen
moeten geven van anderen, al zijn dat pre
dikanten. Deze kunnen niet voor alles zor
gen.
Het voorstel wordt aangenomen.
De toekoanst van Leiden.
In aansluiting op den 584ston Brief van
■den Leidenaar en naar aanleiding van de
vraag, bij de behandeling der Gomeentebe-
grooting aan hst Gemeentebestuur gericht,
wat er gedaan kon worden om Leiden de
plaats te doan behouden, welke het inneemt
onder de Hollandsche steden en of het Ge
meentebestuur niet de toevlucht moest ne
men tot grootsche ondernemingen om Lei
den tot. groofcer bloei te brengen, wil ik en
kele dingen aanstippen, welke ontegenzeg
lijk krachtig zullen bijdragen tot meerdere
welvaart in de aloude Sleutelstad.
Voor alles moeten misstanden worden op
geruimd en Jiiet langer vrede genomen met
dingen, die het uiterlijk aspect onzer stad
zee-r benadeelcn. Of die er zijn? Mén kan
zich dagelijks daarvan overtuigen.
Is de toestand, waarin het stations-
omp la cement alhier verkeert niet- een
groot schandaal? Dit emplacement, vóór 30
jaar nog voldoende, is veel te klein om ai-
Ion binnenkomenden en vertrekkenden
treinen voldoende ruimte te geven. Dat er
niet meer ongelukken gebeuren^is^te dan
ken aan ons ervaren en kalm spoorweg
personeel en ook aan het reizend Leidsch
publiek, dat zoo langzamerhand met dezen
wantoestand is grootgebracht.
De wijze verder, waarop het reizend pu
bliek ons perron moet verlaten, kan er nog
veel minder mee door en het heel© stations-
gc-doe, zooals wij dat dagelijks kunnen zien
(en voeg dan nog vooral daarbij clé bar
rière aan d?n Rijnsburgerweg) eischt een
radicale verbetering.
Verder wijzen wij op een andéren mis
stand in Leaden, n.l. ons Postkan too r.
Zelfs aan de meeat eenvoudige. eischen
kan dit niet nloer voldoengebrek aan ruim
te, aan licht en lucht vragen niet, maar
dringen om verbetering. Er zijn post
kantoren in steden van nog géén zesde deel
van Leidens bevolking, dio boter en ruimer
zijn dan het onze.
Waardoor kunnen wij verder onze stad
aantrekkelijk maken voor hen, dio oen keus
mooten doen, waar'zich metterwoon te
vestigen
Deze vraag moet het uitgangspunt zijn.
Wanneer wij in deze richting werkzaam zijn,
make men eerst de gelegenheid, de gene
genheid komt vanzelf.
Het allesbeheerschende vraagstuk hier
voor is het woningvraagstuk.
Wil Leiden vooruit, dan moet er in dezo
richting aangepakt worden.
Voor alles moet het annexatie vraagstuk
hiertoe geregeld worden. De knellende band,
dio Leiden "nog steeds omsingeld houdt,
moet losgemaakt worden. Wij moeten ons
kunnen uitbreiden naar allo richtingen.
Er moet een eind komen, zoowel voor Lei
den als voor de betrokken buitengemeenten,
aan het onwillekeurig en onbestemde ge
voel„Hoe zullen dio annexatie
plannen uitvallen?" Of ook, de vraag
van twijfel„Komt or wat van of zal er
nïet-a van komen?"
Mijns inzi?.ns staat of valt de bloei v.in"
Leiden met het al of niet tot-stand-komen
dezer annexatieplannon.
Zal dit vraagstuk derhalve ton gunste dor
ontwikkeling van Leiden beslist worden,
dan opent zich daarmede een perspectief van
goede vooruitzichten voor de toekomst van
Leiden.
De gemeente zal voorts moeten overgaan
tot den bouw van woningen, geschikt voor
iedere beurs. Zij 1-eggo dus de hand op alle
terreinen, welke worden begrensd door den
Leidschen Straatweg, „Poelgeest" en Haar
lemmervaart; zij stichte daar een tuinstad
met woningen van f 300 tot f 600 huur cn
make een brug óver de Haarlemmervaart
om heb stadsgedeelte, begrensd tusschen
Haarlemmervaart, Maresingel en de spoor
wegverbinding der Gasfabriek met het sta
tion - der H. IJ. S. M. in verbinding te
brengen.
Dit gedeelte onzer stad, hetwelk al lang
tot meerderen bloei had behooren te ko
men wordt als 't- ware gemassaceerd door to
taal gemis van een goeden verkeersweg in
deze lichting.
De vele bruggen, óp zeer kleinen onder-
lingen afstand geslagen over do Heeren
gracht en het Rapenburg, leeren ons, dat
onze voorouders niet bevreesd waren ter
wille van het vérkeer bruggen te tfia,rep
Doch ook deze terrednen (tussehen Haar
lemmervaart, „Groö.ioord", enz.) moei-.n
gemeente-eigendom worden en eveneens ge
ëxploiteerd als tuinstad met woningen voor
de velen, die een geschikte en goedkoop©
woning zoeken.
Dus voor alles goede, goedkoope, gezellige
en gezonde woningen Gaat dit niot door ge
meente-exploitatie, dan steunc de gemeen
te op zeer krachtige wijze het particulier
initiatief. In deze richting trachte het Ge
meentebestuur werkzaam te zijn en het
succes is verzekerd.
Zooals ieder goed zakenman bestudeert,
hoe hij den bloei van 'zijn onderneming op
hooger peil kan brengen door wab men
noemt niet zijn tijd mede te gaan, zoo geldt
clib ook voor een gemeentebestuur.
Ons tegenwoordig geslacht houdt van een
gezellige woning? en als 't kan, wil men
liefst buiten wonen. In die richting zoeke
men derhalve om der middelen en voor-
waardon om Leiden tot groöter bloei te
brengen.
De nabijheid Van Katwijk en Noordwijk
zijn hiervoor van groote waarde en wanneer
er dan meer gang gebracht -zal worden in
het plan om de tramverbinding Sassenbeim-
Loiden over Warmond te voeren, -zal dit
voor Leiden alweer een belangrijke attrac
tie te meer zijn en volkomen passend in heb
hierboven geschetste plan.
Dat alles zal wel veel kapitaal vereischen.
Men vergete echter niet, dat dit allea voor
productieve doeleinden wordt aangewend
en ten slotte goec^e vruchten moet dragen.
Er. is nog ©en belangrijke faotor, welke
in nauw verband staat mot- den bloei van
Leiden en waarop niet genoeg de nadruk
kan gelegd worden.
Laat Leiden vooral zijn mooi cn typisch
Oud-Hollandsoh aspect houden. Wat doet
do groote stroom van vreemdelingen naar
'Holland optrekken? Dat zijn, wat eenmaal
oen Franschman mij vertelde: „les Parti-
cularités de ia Hollande". Dat zijn onze mo
lens, mooie stadhuizen, mooie gebouwen,
Bchiidérachtige stadsgedeelten, grachten enz.
Men broke niets af, doch res^aureere met
piëteit en zorg wat eens door onze voor
ouders werd tot stand gebracht en waar
Leiden tot de steden behoort, waar de vreem
deling gaarne heengaat en dikwijls verrukt
is over hetgeen onze stad hem biedt, moet
niets worden toegelaten, wat dit aspect zou
kunnen bederven.
Men breke daarom vooral geen molens
af. Deze vormen oen der „particularités"
om welke de vreemdelingen ons land bezoe
ken men zorge, dab ons beroemd stadhuis
er goed onderhouden uitziet (wat nu niet 't
geval is) en dat men bij eventueele ver roo-
tingen van dit gebouw niet meer zijn goed
keuring heohtc aan plannen, die. zooals ze
nu zijn uitgevoerd een gruwel zijn voor dea-
geae, diè nog wat gevoel voor stijl heeft.
Een Oud-Hollandsche gevel met een win-
kol on daarbij passenden luifel ware in cfat
geval zeer zeker op zijn plaats geweest
Ten slotte make men van o^ze-n „Burcht"
een openbaren tuin, zooals met het- „Val
kenhof" te Nijmegen is gedaan. M?n brenge
er nog wat meer plantsoen aan en maké
er nog een toegang heen vanuit de rich
ting Oude-Rijn en geve de bewaking over
aan een_paar wachters, liefst gekleed in
Oud-Hollandsche lcleedij, in den trant van
do Tower-suppoosten t? Londin. Daarin zal
Leidon een attractie bekomen, zooals men
tevergeefs elders in Nederland zal zoeke-:.-
Tot slot van deze beschouwingen wijzm
wij nog op een groot gemis vóór Leiden.
Zonder kwaad of goed van dc hierbestaan-
do hotels te zeggen, mag toch geconstateerd
worden, dab het hotelw-ezen hier ter. stede
niet meer aan de eischen van den tegen-
woordigen tijd voldoet. Er is hier behoefte
aan een goed ingericht hotel met al wat er
bij behoort-.
De tot-stand-komin-g van een dei-gelijk
hotel is alleen mogelijk met gemeentelijk;n
steun Waar alreeds oaize gemeecte garant-e
is voor een deel der te betalen rente der.
Haarlemmermeer-Spoor,strekke zij haar
medewerking nog wat verder uit en stelle
zich evenzeer garante voor de rente ecner
obligatielecning ten laste der te stichten on
derneming. Zoo iets is niets nieuws voor e?n
gemeente. Want in Duisburg (Westfalon)
heerschte ook een toestand als te Le den
gebrek aan een goed modern hotel Er
kwam een consortium, de gem eon to bleef
garanto voor de rente en aflossing cn die
onderneming is prachtig geslaagd.
Dankend voor de verleende plaatsruimte,
W. VAN ROSSUM DU CHATTEL,
Leiden, 15 November 1916.'
TOESLAG AAN MELKVEEHOUDERS.
De M&tifoter van Landibouw, Nijverheid
on Handled brengt ter kennis van belmgiheb-
bencLn <4at ten aanzien van da toekenning
van dién toeslag aan melkveehouders en ten
opzichte van do terugbetaling van dien toe
slag aan slijters en melkinrichtingen door
hem dé volgend© regeling is vastgesteld'
Voor allo melk, welke als zoodanig recht
streeks voor de oensumpbie moet dienen,
wordt een toeslag van 2% cent per liter
gegeven.
Hieronder wordt ook begrepen dé melk,
geleverd aan bobels en oafès, aan spijsko-
kerijen en volibegaa-rkeukens.
Niet in aanmerking komt de melk, welke
ten behoeve van bakkerijen, besöhuitfabiÜQ-.
ken en ijsrüakora wordt geleverd.
Dé toeslag wo-rdt in zijn geheel terug
betaald voor allo molk, geleverd aan melk-*
inrichtingen en slijters, d£e, behalve ter
bereiding van de noodzakelijke hoe veelhe
den karffnomelk of ondbrmelk, verder geen
melk verwerken en dezo producten tegen
door den minister van Landbouw, Nijver
heid en Hancjie-I, op voorstel van dón bur
gemeester vastgestelde maxóiqaumpri jze n
verkoopeu.
Bovenbedoelde slijters en inelMnrichtin
gen. worden door het betrokken gemeente
bestuur bepaaldelijk aangewezen.
(Hierin ligt dus opgesloten diat de toe
slag ook wordt vergoed voor de melk, die
alsgepasteuriseerde melk of als melk in
flessohen wordt, verkocht).
De toeslag wordt alleen voor een dee?
tcrug>beba<ij] d, voor zooveel gemengde be
drijven, diiie consumpttiemelk ontvangen,
kunnen aantoonen, dat de ontvangen melk
rechtstreeks voor consumptie" is geleverd.
Bovenbedoelde uitkeeringen zullen go
séhdeden in eten geest der regeling als aan
gegeven in het schrijven aan H.H. Gommis-
ea-risesn dier Koningin, d d. 9 Maart 1916.
Deze rogelüng/wordt gerekend te zijn in-
gegaan op 1 October 1916.
JUTEGEBREK.
Uit Rijssen wordt gemeld, dat er nog
steeds geen uitziekt bestaat, dat de jube-
fabrieken, welke reeds sedert einclo Augus
tus 11. stil staan, weder grondstoffen zullen
kunnen ontvangen.
Waar het geheele plaatsje met zijn circa
6000 inwon ore nagenoeg uitsluitend van dc
j ute-indusbrio bestaat, en er ongeveer tien
duizend gulden wekelijks aan loonen ver
diend word, is het begrijpelijk, dat do be
volking met kommer en zong den winter te
gemoet gaat,
AAN DEN DRAAD.
Bij do haven van Bouckaute is een Duit>
sciho soldaat, vader van zeven kinderen, aan
den draad dood gebleven, toen hij van een
smokkelaar zeep wilde aanpakken. Het
gelaat van den maai was geheel verbrand.
SPRUITKOOL VOOR HET
BINNENLAND.
Do miinisb&r van Landbouw heeft hot per»
centago van de clagelijksobo aanvoeren van
spruibkool, hetwelk op do ingeschreven
veilingen voor het binnenland moet worden
geveild, tot nadero beschikking vastgesteld
op 40 pot.
VERBLIJF ONTZEGD.
We maken gewoonlijk geen mekïbng van
de tien-,- ja haast honderdtallen gevallen,,
van ontzeggen van 't verblijf aan dio grens
streek, Maar een bijzonder geval is heb vol
gende. Aan E. Verre, to IJzendijke, is 'fc
verblijf alclaar ontzegd, omdat op hem oa
outcihouo laarzen en handschoenen worden
bevonden, hetgeen het mogelijk maakt ovei
cl m el-octrisohen grensdraad te komen.
DE WERKING VAN DE N. O. T.
In het Lagerhuis is nog weer eens sprake
geweest van' dé firma Jurgens. Lord Robert
Geci' verklaarde in antwoord op een vraag
dat deze firma wel is waar den 15d n Sep
tember 1915 met f 300.000 door de N. O T.
was béboet, wegens verboden uitvoer, maai
dat do firma zelf met dien verboden uitvoer
niets to mr- ken had. Hij had alle voorzor
gen genomen, maar was het slachtoffer van
kwade trouw geworden en, als de oorspron-
kolijke importêür, beboet.
WAT AL GEEN WAARDE HEEFT.
Vorschillendo cartonfabrielcen in Gronin
gen koopon afgewerkte ca bid uit acetyleen-
installaties. Deze stof zal de kalk geheel o'
gedeeltelijk vervangen bij de papmrfabri-
catie.
In do Betuwo worden gevallen kersen*
bladeren opgekocht tegen 3?. cent per K G
Zij zijn bestemd voor uitvoer naar Duitsch-
land en dienen om tabak gedeeltelijk te
vervangen.
DE BROODVOORZIENING.
Ten einde te gemoet to komen aan de ge
volgen van eventueel© transpor bel me
ring bij gesloten water, zal gedurende de
wintermaanden zooveel mogelijk worde
zórgd voor d© aanwezighe d aan do meelfa
brieken van een tarwevoorraad, voldoende
voor zes weken.
OOSTENRUKSCHE KINDEREN.
Zaterdag a.s. worden in het Kinder»
koloolchuis to Voorthuizen 40 Oc^é-enrïjik-
soho kin-doren vorwa-cht..
Dien dag komen 5Q0 kandoren per extra-
train uit Weeneu in ons land, welke klei
nen voor het grootste gedeelte in klocertera
zullen worden ondergébfaoht. Het verb!ijl
d'ozer kinderen is op aes a acht wek-n be
paald, waarna wa/a/rsohnnliik nrvr een
twee-dé groept uit Oostenrijk tosrémhet' t?e-
zien mag worden Althans iïèfc'Kird-'n
koloTfcithuis to Voorthriiven is tot- einde
April 1917 voor dit doel a^rvhnurd.
RAEMAEKERS IN SPANJE.
Do „Times" verneemt uit Madrid, rV..t
cL tentoonstelling van treken-nven van
Roema-ekers, <üo een weck ge'e len mét
groot succes is geopend, Maandag op 1 >.-.t
van de poljbio is gesloten. Do po1 bi© han
delde hierbij op verzoek van den D-nite'k.-^
gezant, Sen or Igiesias, de eavonanr vn-o
do teekeningen, teek-end© bij den mini'fmr
president beroep aan t-econ dit optreden
dor po-libio ctp grond dat dezelfde verzame
ling met machtiging der regeeri-nte S-un
Sebastian is tentoongesteld geweest en cl at
een tentoonstelling van pro-Duiteoho carl
caturen onlange to Madrid is gehouden
onc?3T patronaat van den Duitsohén gezant,
zonder clat do politic of geallieerden bua-
schenbeido kwamen.
