De Europeesche Oorlog.
No. 17310.
LËIDSCH DAGBLAD Woensdag 2 Augustus.
Persoverzicht.
Gemengd Nieuws,
Tweede Kamer.
Vragen en Antwoorden.
FEUILLETON,
Het al te goede hart.
Oorlog, invaliden en werk
gevers. De heer P. H. van Eden, me
disch adviseur der Rijksverzekeringsbank,
bespreekt in „DE RISICOBANK7', het or
gaan der Centrale Werkgevers-Risicobank
te Amsterdam, do nuttige taalTvoor de werk
gevers bij de beperking van de gevolgen der
ongevallen weggelegd.
Hij wijst op het vele, dat in de oorlogvoe
rende landen gedaan wordt, om de ver
wonde krijgers behulpzaam te zijn en hun
lot te verzachten. Reeds heeft zich een ze
kere georganiseerde toestand gevormd en
ook op dit nieuwe gebied gaat alles, alsof
het zoo behoort te zijn, in elk geval alsof de
tegenwoordige toestand reeds vpel langer
had bestaan. Die verzorging der oorlogs
gewonden heeft een dubbel doelden ge
troffene zelf en de gemeenschap. Yan de
verwonden mag -- zegt de schrijver - door de
gemeenschap geëischt worden, dat zij zich
200 nuttigj zullen maken als moge
lijk is. En de gemeenschap heeft tot plicht
om de verwonden zoo ver te brengen, dat
zij alle krachten, waarovor hun lichaam en
geest nog beschikken, ook gebruiken zullen.
Nadat de schrijver nog aangetoond heeft,
'dat vele werkgevers zich uit gemeenschaps
gevoel gedrongen voelen om hun werkplaat
sen voor hun vroegere arbeiders zoo wijd
mogelijk open te stellen, gaat hij als volgt
verder
Het is te wenschen, dat ook hier een gun
stige wisselwerking zal bemerkbaar worden,
en dat deze werking niet tot de grenzen der
oorlogvoerende rijken beperkt zal blijven.
Immers, ook voor onze ongevailenpatiënten
wordt de behoefte aan medewerking van den
.Werkgever zoo dringend gevoeld. Gelukkig
zijn er reeds voorbeelden genoeg aan te voe
ren, dat onze industrieelen zich van dezen
moreelen plicht ten volle bewust zijn. Maar
dat dit bewustzijn algemeen is doorgedron
gen, kan, helaas, niet worden beweerd.
iWaar moet de arbeider, die niet alleen lijdt
aan de directe gevolgen van het ongeval,
maar dikwijls nog meer door den vcrslap-
penden invloed van gedwongen rusto, 3e noo-
dige oefening vinden, waardoor hij zijn veer
kracht en arbeidslust terug krijgt, wanneer
zijn gewoon arbeidsveld meedoogenloos voor
hem gesloten blijft 1 Het is een physiologi-
sche onmogelijkheid, om na een geruimcn
tijd van nietsdoen, dikwijls in aansluiting
aan verzwakkende invloeden van het onge
val met opvolgende ziektetoestanden, zie-
kenhuis-verpleging, enz., plotseling weer
met volle kracht den arbeid te hervatten. De
natuür maakt geen sprongen. Het herstel-
etellingsproces is juisb merkwaardig om zijn
geleidelijken gang. En het mag mogelijk zijn
om kunstmatig zekere oefening te doen
plaats hebben, toch begrijpt ieder, dat het
practisoh onmogelijk moet heefep om eon
inrichting zelfs te ontwerpen, waarin voor
elk afzonderlijk vak de noodige training zou
kunnen geschieden. De eigen werkplaats
moet voor den getroffen werkman ook de
oefenschool zijn, en waar die werkplaats ook
do plaats van liet ongeluk is geweest, mag
zij de moreelo verplichting niet van zich
worpen, om zich als zoodanig beschikbaar
te stellen.
Nog eensmogen ook te dezen opzichte de
'ervaringen van dezen harden tijd gezondere
'cn. humanere begrippen meer algemeen in
gang doen vinden
Do algemeene toestand.
Dat we in deze dagen met onze gedachten
telkens twee jaar teruggaan, zal wel
'geen bevreemding wekken. En zoo herden-
denken we dan nu den dag, waarop vóór
twee jaar de Luxemburgsche neutraliteit
.werd geschonden en Duifcsche troepen sta
tion en regeermgsgebouwen van da hoofd
stad bezetten.
Uit vrees zeker, dat men zal vergeten,
feit de strijd reeds twee jaar duurt, komen
«lAg meer autoriteiten ons vertellen, dat Jiet
gisteren twee jaar was, waarop do Eoro-
peesche krijg uitbrak. Nu zijn 't Frans Jo
zef, Poincaré en generaal Joffre. Onnoo-
dig te zeggen, dat allen overtuigd zjjn het
recht aan hun zijde te hebben en dat ze
er zeker van zijn den strijd te. zullen
winnen.
De communique's muntten uit door lengte,
niet door inhoud. Het eenige, wat bijvoor
beeld opmerkingswaardig en meldenswaardig
is, is dat de artillerie-actie toeneemt, wat
doorgaans een aanval aankondigt. En ver
der weer veei médedeelingen van weers
zijden over het vernielen van vliegtuigen.
De Engelsche bladen vertellen,- dat 't niet
het rechte vechtweer is. 't 13 da paar laatste
dagen te warm.
De „Daily News" komt nog met een
nieuwtje. De Duitschers moeten een gewel
dig offensief in den zin hebben gehad bij
het Delvillebosch en Guillemont. Een paar
uur van te voren begon het Engelsche ge
schut op onrustbarende wijze te werken
en 't resultaat was even anders, dan de
Duitschers hadden gehoopt, want ze moesten
stukken loopgraaf prijsgeven. Men schat het
aantal Duitsche divisies aan het w'estotijk
"front thans op 122. Een zoo hoog cijfer,
hebben we nog niet te. voren geboord.
Do Duitschers komen met een lang offi
cieel bericht, waarin verklaard wordt, dat
de geallieerden eigenlijk niets hebben be
reikt en dat ze alleen geweldige verliezen
hebben geleden.
Ze spreken .er zelfs van 350.000 man.
Verder beweren ze, dat hun terreinwinst
bij Verdun grooter is, wat van andere zjjde
reeds vroeger in tegenovcrgestelden geest
is becijferd, waarbij rij sis aanvallers ge
ringer verliezen leden dan de verdedigers.
Over de laatste Zeppelin-raid naar
Engeland vernemen we wat tegenstrijdige
berichten. Het officieele Engelsche pers
bureau meldt, dat er geen siaohtoffers zjju
gemaakt en de schade gering is, terwijl
men het Duitsche communiqué eenvoudig
belachelijk vindt, wijl daarin gespróken
Wordt van een aanval op Londen, waar nie
mand iets van een Zeppelin heeft bemerkt.
Van kweeën dus één, zegt men: óf de be
stuurders wisten niet waar ze waren, óf ze
-hebben het rapport opzettelijk vervalscht.
De „Voss. Ztg." verneemt echter over
Christiania, dat er veel schade is aange
richt, vooral te Huil. De bemanning van
een in de Noorsche hoofdstad qangekomen
schip, zou 'dit hebben gemeld. Er zouden
veel dooden en gewonden zijn en inriohtin-
gen van militaire beteekenis, wapens- en
munitiefabrieken zijn vernield. De mate»
rieefe schade zou in de. millioenen beloopen.
Moeilijk om hier. uit te maken, wie: gelijk
heeft.
De officieele berichten van het ooste'-
1 ij k f r 0 n t, zijn ook niet het belangrijkste.
De centralen komen ons vertellen van afge
slagen aanvallen, van de hopelooze pogin-
fen der Russen en deelen ook nog mee, dat
0 legergroep van Von Linsingon in Juni 70
officieren en 10.998 man gevangen nam en
53 machine-geweren bnitmaa'kte. Dit was
do maand, waarin de hevige tegenaanvallen
bij Luck plaats hadden. Hoeveel in Juli
is buitgemaakt en wat de resultaten voor
de andero legers zijn, wordt ons onthouden.
Het Oostenrrjksche communiqué spreekt nog
van ruim 18.000 krijgsgevangenen in Juli
ten. zuiden van de Pripet
De Russen blijven blijkens hun legerbe-
richt vorderingen maken. De centralen zijn
in de bocht van de Stochod teruggedreven
bij Selitz, "Welitzk en Koehary. Ook zijn ze do
Koropiec overgestoken en maakten daar 1000
Oostenrjjksch-Hongaarsche krijgsgevangenen
Een bericht uit Genève doet anders ver
moeden, dat de Oostenrijkers niet op hun
gemak zijn. .Von Linsingen zon nïef een
aantal officieren de forten van Przemysl
hebben geïnspecteerd.' De bevolking zou de'
omgeving dier stad reeds moeten ontruimen.
De bruggen over de Bug zijn reeds ver
nield met bet oog op een opmarsch der
Russen naar Lemberg.
Denkt men aan een tweede beleg van
Przemysl? De gedachte daaraan moet toch
niet aangenaam zijn, want de val dier ves
ting was voor Oostenrijk reeds eerder een
leelijk verlies.
Van den Servischen aanval ver
nemen we thans niet veel meer, dan dat die
zeer onstuimig is geweest on de Bulgaren
uit de door dezen onneembaar geachte posi
ties terugdreef.
Roemenië blijft toch' jnaar een raad
sel. Zoo vertelt da „Corr. dells Sera", dat
het land op. punt staat om in |te grijpen en
uit Berlijn'deelt men mee, dat er pog 6S3
wagons levensmiddelen voor Duitedhland zij 11
afgezonden en dat verdere transporten zul
len volgen. Tégenover dit laatste, voor de
centralen gunstig bericht, staat weer de
mededeeüng, dat de Bnlgaarsck-RoemeeDSche
grens 30 Juli voor alle verkeer gesloten is.
Een Deensch koopman vertelt volgens de
„Lok. Anz.", dat de algemeens opvatting
'van het volk is, dat de oorlog nog slechte
een kwestie van tijd is, al zijn er dan ook
veleD, die een oorlog tegen Duitschland
noodlottig achten. In Zuid-Rusland zou men
de aansluiting van Roemenië reeds als een
fait accompli beschouwen.
De TurkschRoemeensche onderhandelin
gen over ruiling van voorraden, moeten,
zijn afgesprongen.
En daartegenover staat weer, dat Bratianu
zal heengaan en dat er een ministerie-Mar-
ghiloman-Carp-Majorescu zal komen Carp
is zeer pro-Duitsch naar men weet dat de
neutraliteit zal handhaven.
Verder is er nog een belangrijk bericht
in de „Adeverul", namelijk, dat Rusland in
Bessarabië sterke: legermachten samentrekt,
met bestemming voor de Boc-kowina. Zou
daar niet iets anders achter kunnen zitten?
In 'de Koekoekstraat te Utro-eht
i3 gisteren een 13-jarig jongetje van zekeren
D. uit de Kwartelstraat aldaar, die met
andere kinderen aan het spelen was, onder
een voorbijrijdenden attto, geraakt en over
reden. Aan 'de daardoor opgeloopen ver
wondingen is het ventje overleden.
Gisteren is te Hendrik-Id o-Am-
bacht een 7-jarig jongetje van 0. de V- >n
de tijsloot nabjj de haven gevallen en ver
dronken.
De wed. La n t in g, wonende Drig-
Iiovenplaats te Groningen, is dood voor haar
bod gevonden. Zaterdag en Zondag was zij
door de buren al niet gezien, die gister
morgen argwaan kregen en de politie waar
schuwden. Twee agenten zijn door. het raam
naar binnen geklommen.
Te 17 jj k-bjj-D u u r s te de ontstond
ruzie lusschen twee 'jongemannen om een
vrouw. Da tuist liep zóó hoog, dat de 'een,
de arbeider M. v. d. L., den ander, J. v.
d. L., met een mes in de: IÏ03 stak en daarna
nog eenige di.epe kerven over, het gelaat
toebracht. Da toestand van "den getroffene!
is zorgwekkend.
Gisterochtend is In de Delft-,
scha vaart, bji Vlaardingen, een melkschuit'
omgeslagen. De inzittenden, de landbouwer
M. en zijn 12-jarig dochtertje, zijn ver
dronken.
Naar het scheen, Beviel het
verblijf In de strafklasse te Hoorn niet bij
zonder aan 'de militairen J. S. en O. L.,
althans, ze waren gevlucht. Nog denzelfden
dag werden zij bij Purmerend op den Jaag-
weg door de politie aangetroffen en inge
rekend. Ze waren op weg naar Amsterdam.
Onder geleide van twee marechaussées wer
den ze weder naar. Hoorn gezonden.
Een Belgisch vluchteling, die.
te Groningen vertoeft, is, toen hij met feen
kind stond in de Padangstraat aldaar en
moest uitwijken voor twee op hol geslagen
paarden met wagen, in een sloot terecht ge
komen. Belden werden ópoedig "gered.- De
man was echter ernstig aan het lioofd ge
wond en had bovendien een paar ribben:
gebroken en is ter behandeling opgenomen
in het Academisch Ziekenhuis.
Op'deWesterstraatto P. urm er
end ontstond een zeer ernstige: vechtpartij
lusschen burgers en militairen. Bij deze
vechtpartij werd de militair K., van het fort
Benoorden Purmerend" door den Purmer-
ender G. B. dusdanig met een mes bewerkt,
dat onmiddellijk geneeskundige! hnlp moest
worden ingeroepen.
Nadat de wonden waren gehecht, kon de
militair naar zijn fort vertrekken, terwjji
tegen den messentrekker wegens mishande
ling proces-verbaal werd: opgemaakt.
Maandagmorgen is bij Lent uit
'de Waal opgevischt het Iqk van een naar
schatting 40-jarige vrouw, blijkbaar een
Duitsche. Het lichaam verkeerde reeds in
staat van ontbinding.
Bij het zwemmen in de h'aven
van Middelharnis is de 26-jarige Montsy, uit
Bergen-op-Zoom, verdronken. De veronge
lukte zou bij het zwemmen onder invloed
van sterken drank zijn geweest.
Onder de varkens bij Benne-
b'roek begint de gevreesde vlekziekte te heer-
schen. Enkele beesten stierven er reeds aan.
Een Dnit3che geïnterneerde,
die in het gesticht „Duftr en Bosch" te
Castricum werd verpleegd, wist eenige dagen
geleden te ontsnappen. Daar hij nergens
anders bekend kon zijn dan te Bergen en
onmiddellijke omgeving, was de politie van
oordeel, dat hij zich in de Berger duinen
of bosschen moe3t schuil houden. Zij werd
in dit vermoeden versterkt doordat de laatste
dagen in verschillende woningen ingebroken
was en voornamelijk eet- en drinkwaren wer
den ontvreemd. Maandagavond laat is het
den gemeenteveldwachter van Bergen en
een Rijksveldwachter gelukt onder SchoorI
den Duitscher te pakken tei krijgen. Het
bleek, dat hij, om zich min of meer onbe
kend ta maken, uit het hotel „De Rustende
Jager" te Bergen, een slappen deukhoed
had ontvreemd en tevens een jas van den
kellner, dia toevallig deze jas eenige dagen
had opgehangen. Zijn schoeisel had da Duit
scher bij een schoenwinkelier te Bergen
gestolen.
Onder goed geleide' is hij weer naar Cas
tricum getransporteerd.
Omtrent het vermoeden van eon
vergiftigingsvoorval te IJmuiden, vernemen
wij nog de volgende bijzonderheden:
Reeds Van Zaterdag op Zondag gevoelde
de heer J. Kaptoyu zich onwel en had on
ophoudelijke neigingen tot braken.
Zondagavond kreeg bij hevige aanvallen
en werd een dokter ontboden. Niet- lang na
dat hij door den dokter was onderzocht,
overleed hij en deden de blauwe vlekken op
zijn lichaam het sterk vermoeden opwekken,
dat zich hier een vergiftigingsgeval had
voorgedaan. De politie werd door den arts
met het raadselachtige geval in kennis ge
steld, die op haar beurt de justitie uit
Haarlem op de hoogte van het gebeurde
stelde. De' politie deed het huis aan de Bik
en Arnoldkade onderzoeken en liet een post
neerzetten voor de woning, opdat niemand
zonder toestemming binnen kon gaan.
Door het parket uit Haarlem, werd in
tegenwoordigheid van een scheikundige en
een plaatselijken arts een grondig onderzoek
ingesteld. Eenige personen en familieleden
werden gehoord over dit geval, doch zonden
eenige opheldering,
öp fast van de justitie is "het fijk naar
Haarlem overgebracht voor ee:n gereclUelijk
onderzoek.
Gistermiddag is een vjjfjarig
jongetje van C. Y. te Alkmaar, aan den
Yoormeer spelende, te water geraakt in het
Noord-Heli. Kanaal, waaruit het levenloos
werd opgehaald.
Gistermiddag is bij het fort De
Liede, bij Haarlem, bij het baden een mili-
"tair verdronken. De man kon niet zwemmen
hij was afkomstig uit Groningen, gehuwd
en vader van één kind.
Bij de politie is aangifte ge-
daan, dat van een dame in de Kalverstraat
te Amsterdam twee bankbiljetten van f 1000
werden ontvreemd.
Gistermorgen geraakte te
Coevorden een zekere H. Bekman, bij bet
halen van wagens van het havenspoor aldaar,
tusschen de buffers bekneld en werd dood
gedrukt.
Een dezer, dagen ontmoette de
politie te Hilversum des avonds laat in de
Kerkstraat een meisje, als dienstbode ge
kleed, dat zich zeer zonderling aanstelde.
Men nam haar mede en waarschuwde den
politie-dokter, die constateerde, dat het
meisje niet goed bij het hoofd was. "Het
bleek een Duitsch meisje te zijn, dat met
haar mevrouw in een pension te Hilversum
vertoeft én krankzinnig was geworden door
het bericht van het sneuvelen Iiarer drie
broeders.
De pngelukkige is naar de kliniek te
Utrecht overgebracht.
Schriftelijk beantwoorde vragen.
Op de vraag van den heer Yan JVjjnber-
bergen, betreffende de indiening van eer
Sveteontwerp tot verbetering der onderwq-
zerssalarissen (ingezonden 27 Jnli j.l.)
Kan, nu de bc-handeling der belasting-
ontwerpen een goed eind gevorderd is, en de
geldmiddelen ruim vloeien, de indiening van
een wetsontwerp tot verbetering der onder-
wjizerssalarissen worden te gemoet gezien,
zóó tijdig, dat het nog in deze vierjarigs
periode kan worden in behandeling genomen
en afgedaan?
heeft de min. van binnenlanu'sche zaken
het volgende antwoord ingezonden:
l)e financieels toestand is niet van dien
aard, dat de indiening van een wetsontwerp
tot verbetering der onderwijzerssalarissen
vooralsnog in uitzicht kan worden gesteld.
De heer Scheurer heeft d.d. 19 Juli de
volgende vragen ingezonden:
Is het bericht juist, dat binnenkort de
afkondiging te verwachten is van een nieuwe
(algemeene) subsidieregeling voor het bij
zonder Inlandsch onderwijs?
Is de minister bereid, in het bevestigende
geval, het ontwerp dezer regeling aan de
Kamer over te leggen?
De minister van koloniën heeft hierop ge
antwoord:
Het bericht, als zonde' binnenkort de af
kondiging zijn te verwachten van een nieuwe
(algemeene) subsidieregeling voor het bij
zonder inlandsch onderwijs, is niet juist. De
minister is nopens de te dezer zake door
den vorigen gouverneur-generaal ingedien
de voorstellen met den nieuwen landvoogd
in overleg.
De tweede vraag kan in verband hiermede
onbeantwoord blijven.
KUNST, LETTEREN ENZ.
Nat. Hist. Mnsenm.
Naar wij vernemen heeft dr. F. J. M. Hey-
laerts, bekend geneesheer te Breda, di*
naast zijn drukke praktijk nog tijd vond de
entomologie te beoefenen en een uitgebreide
verzameling insect en bijeen te brengen, de
zer dagen zijn hoogst belangrijke collectie
insecten, benevens zijn kostbare bibliotheek,
aan 's Rijks Museum van Natuurlijke Histo
rie te Leiden ten geschenke gegeven. Door
deze schenking is de verzameling van 's Rijfer
Museum met vele duizenden insecten ver
meerderd en is de ccdlectic-Heylaerts, waar
aan de schenker zijn gcheele leven gewerkt
heeft, gelukkig voor altijd voor de weten
schap bewaard gebleven. Moge dit voor
beeld door vele verzamelaars in ons land na
gevolgd worden.
Een iiïcmv© EembriïinU.
Jan Veth schrijft o.m. aan de ,,N. R. Ct.":
De kunsthandelaars ASscher en Koetser
te Amsterdam hebben onlangs* uit Engeland
een vrij omvangrijk schilderij (pirn. 100 bij
SO c.M.) meegebracht, voorstellende een Si
meon met het kind en Maria, en waarin
zonder moeite een late Rembrandt valt te
onderkennen. Het tot dusver onbekend ge
bleven -stuk leek aanvankelijk in een vrij
ontredderden staat te zijn. Kennelijk is het
doek vroeger door een' onkundige hand ge
doubleerd en had liet daarbij sterk opbollende
kreukplooien opgedaan. Men heeft het nu
voorzichtig wat in orde gebracht, en eenige
grootero en kleinere stopsels (echter bijna
nergens de edeler deelen rakend) daargela
ten, blijkt de mooi gecraquelesrde oud§ verf
laag vrijwel ongedeerd. Menig museum,-schil
derij, dat er heel wat gaver uitziet, is jn
werkelijkheid veel minder intact-.
Vraag: Wat is de goedkoopste en kort
ste reis, per spoor of per boot, hoeveel be
dragen de kosten daaraan verbonden van
Gorkum naar Waalwijk (in de maand Augus
tus)?
A n t w o o rd Een boot Gorinchem-Waal-
wij'k is ons niet bekend, wel Gorinchem-
Drunen. Per spoor kost deze reis 3de klasse
f 1.15 enkele reis.
Roman naar het Duitsch van
MARIE DIERS,
(Nadruk Verboden),
EERSTE HOOFDSTUK.
Dokter Gropius was plotseling aan een
beroerte gestorven.
De sensatie in de provinciestad, waarin
hij bijna twintig jaar had gewerkt, was
groot. Er waren dan ook velen, die dit
plotseling uiteinde reeds lang voorspeld
hacMen. Het gestel van hun dokter had
hun reeds heimelijk zorg gebaard, want hij
was klein en gezet, had een korten, vleezi-
gen hals en leed dikwijls aan congestie.
Die volbloedigheid was zeker ooic de oor
zaak van zijn in do stad bekende grofheden.
Hij had daarmee de voornaamste en fijn-
gevoeligste dames van zijn practijk niet
Ontzien. Maar in zijn grofheden stak een
geheime kern, die ze over 't algemeen sym
pathiek maakten.
Men vertelde die in gezelschap
'lachehd verder en vele van zijn norsche,
gepeperde aardigheden kregen het karak
ter van gevleugelde woorden. Als hij van
Onder zijn borstelige wenkbrauwen, over
zijn bril heen, evengoed iemand van stand
Sals een plompen boer fixeerde en hun dan
rijn reeds met beven verwachte, onver
bloemde ruwheden in 't gezicht wierp, dan
[Werd hem dat niet ernstig ten kwade ge-
Huid. Hij was nu eenmaal „de oude Gro-
i^us". Die kou; zioh veroorloven wat hem
oeddaohtfc 1
Deze algemeene weerloosheid tegenover
den ouden dokter hacl echter een dieper
liggende oorzaak. Er was geen kind in den
omtrek van vier mijlen, dat niet wist, welk
een zacht liart de oudo brombeer onder zijn
ruwen buitenkant bezat. Hij leefde immers
slechts voor zijn patiënten! Zijn eigen wel
zijn was hem totaal onverschillig. Of het
nacht of dag, koud of warm was, had hij
levenslang nauwelijks geweten. In dat op
zicht konden zijn patiënten met hem doen
wat rij wildenhij zou op de handen naar
hen zijn toegeloopon, als zijn voeten hem
niet hadden kunnen dragon. Om zulke -din
gen werd hij ook nooit grof, slechts als
„zijn luitjes", zooals hij ze noemde, zich
tegenover zichzelf bezondigden.
Zijn weldadigheid ging tot. in het be
lachelijke. Het hacl er dikwijls veel van
alsof hij de waarde van het geld niet kon.
de. En daartusschen gaf hij dan onverwacht
weer blijk van een soort bocrensluwhedd.
Hij liet zich dan ook door geraffineerde
speculanten niets wijs maken, maar waar
hij zag, dat hulp noodig was, werd-hij een
groot kind, dat alles weggeeft, wat het in
handen heeft.
Bij hem thuis zag het er dan menigmaal
bedenkelijk uit. Zijn eerste vrouw huilde
dikwijls een beetje, als zij van hem in 't
geheel geen geld kreeg om iets ordente
lijks te koken, en lachte weer, als zij hoor
de hoe. hij 't had verdaan. Maar in de laatste:
vijf jaren van zijn praktijk werd hij rijk.
Hoe dat kwam, wist- hij niet te zeggenhij
had geen tijd om boek te houden. Het geld
werd hem eenvoudig in huis gestuurd.
Maar toen was zijn allerliefste eerste vrouw
or reeds lang niet moer, om zich er over te
verheugen. Zij had hem de kleine, bruin-
oogige Ren ate achtergel aten en was naar
buiten, naar den stillen tuin. -buiten de
stadspoort gegaan. Toen hacl zij haar lie
ven vent", kaar „dwarskop" en haar ,-,dom-
men Hans" toch geleerd, om gedurende
vele lange, donkere maanden meer aan
zichzelf te denken en aan zijn eigen gevoe
lens dan aan al zijn „luitjes".
Het tweede huwelijk-, dat Gropius verschei
dene jaren later sloot, was bijna oorzaak,
dat vele menschen hem niet begrepen. Hij
nam een reeds niet meer jong meisje uit .een
arme ambtenaarsfanhlie, dat, riekelijk en
niet zeer ontwikkeld, zichzelf piet verder,
helpen kon en voor wie hjj beide ouders,
die kort na' elkaar in een typhus-epidemie
waren gestorven, niet had kunnen redden.
Misschien beschuldigde hij rich ook', dat hij
jets verzuimd had, want hij had het toen
overmatig druk, kon nauwelijks al rijn zie
ken bezoeken, on besloot pas later, tijdelijk1
een Assistent te nemen, omdat hij zijn pa
tiënten hoogst ongaarne uit handen gaf.
Hoe het zij, hjj 'vroeg het wanhopige
meisje op rijn knorrigsten toon, of zp zich'
iaan hem toevertrouwen wilde en zjjn vrouw
wilde worden. Het meisje deed' preutsch,
terwijl zij het in haar binnenste luide van
geluk had kunuen uitschreeuwen en zei
daarop ja.
Men meende ïn het eerst, dat hij!' op het
groote, roodblonde meisje verliefd was ge
raakt, en vond, dat dit niet voor zijn smaak
pleitte. Langzamerhand echter kwam de'
openbare meening er achter, dat het hier
Weer eens een poets betrof, die zpn goed
hart hem had gespeeld; een poets, zeer
zeker, die h'em vrijwel de ^grootste domheid
van zjjn leven deed begaan.
Do altijd druk bezette dagen van doktèr
Gropiua brachten1 mee, dat er voor berouw
(hebben niet veel tijd overbleef. Wat hp!
lfad gedaan, was gedaan, en nu kwam iets
anders aan de beurt- Hoogstens sloeg hij
zich nu en dan eens tegen het voorhoofd
en bromde hardop; „Ik ouwe .gzel," maar
dan was 't weer voorbij. Voor nadenken,
wat hp anders zou hebben kunnen doen, had
hij geen gelegenheid.
Toen hij met Doortje Kahle trouwde, was
het vrijwel hetzelfde. Hij hield zeker niet
nieer van haar, dan hij van zijn andere
„arme drommels" hield, maar dat was ook
voldoende. Hjj verwachtte ook in het huis
houden geen bijzondere heerlijkheden van
kind en vrp goede dienstboden gehad. Maar
haar. Hij: had altijd goede bonnes voor bet
hjj zag nu toch in, dat zij: eigenlijk niet in
zrjn huis paste'. Zij w^s lui en hield van
opschik.
Maar zij- was er nu eenmaal. Hij
kon haar; 'niet meer de deur uitzetten. Hp-
hield haatl echter binnen do perken, voor
zoover dat gfng en schikte zich in hetgeen
niet meer te veranderen viel. Hij noemde
zich?ei£ hierbij niet eens: „ouwe ezel", want
er zijn dingen, die een man doet, en waar
over hij als fatsoenlijke kerel geen berouw
mag .hebben. En daarmede afgedaan.
De menschen kregen toen ook vrede met
de doktersvrouw. "Gropius wist, dat, wat
hi) eenmaal had gehad, nl. dat zich thuis
gevoelen, dat stille geluk, waarvan de aan
wezigheid als vanzelf sprak bij zijn Mieze,
nu toch niet meer te krijgen was. En hij
had dat immers ook niet direct noodig.
Hjj leefde eigenlijk immers buitenshuis. Goed
dat hij een arm, ongelukkig wurm. gelukkig
gemaakt en "haar een thuis bezorgd had.
Wanneer lip voor. het eerst 'liad gemerkt,
'dat liet kind het thuis niet goed had, wist
hij later niet meer. Renate was toen nog
heel klein. Een klein, bruin ding met lange
vlechten en een gestreept schoolschortjc.
De stiefmama had het niet geslagen en
niet gestompt, maar hrj zag toch plotseling,
dat het ding geen re sf.tten steun en geen
liefde thuis vond en niet van harte vroolijk
was.
Nu gebeurde, wat daarna t en jaren lang
duurde en waaraan de menschen evenzeer
gewend raakten als aan alles, wat hun dokter,
deed en uithaalde. De kleine Nate werd baars
vaders adjudant. Hij nam haar mee of het
goed of slecht weer was, stopte haar mee
in zijngrooten voetzak en de voetzak scheen
met Nate te groeien, want toen zij twaalf
en dertien jaar was,* zat zij er nog altijd bij
in, totdat het- opeens niet meer ging. Toen
zei ze: „Vader, u drukt mij"; emancipeerde
zich, voorzag zich van eigen omhulsels cn
liet zich door list noch geweld weer in
het oude, harige ding stoppen.
Het leek wel dwaas, maar het werd ten
slotte een gewoonte, dat Nate haar school
werk bij haar vader in 'do spreekkamer
maakte. Niemand ergerde er zich meer aan,
dat men altijd den rug met de lange, bruine
vlecht laan de tafel bjj het raam zag. Het
schoolmeisje hinderde niemand en niemand'
hinderde haar. Maar als zij een kind hoorde
huilen of een arme moeder, zacht- hoorde
schreien dan kwam zij opeens naderbij,
nam het kindje op haar schoot en fluisterde
het zachte, lieve woordjes toe, die dikwijls
iets^ ongelooflijk kalmeerends hadden, ter
wijl zij toch de dochter was van dien boo-
zen man met het mes, die zoo'n pijn wilde
doen.
(Wordt vtovolgdj.
