Nederland en de Oorlog. N°. 17262 Dinsdag O Juni. A°. 1916. Qeze Qourant wordt dagelijks, met uitzondering van (go* en feestdagen, uitgegeven. t o.io Dfó Dommer bestaat uit TWEE Bladen. Eerste Blad. UIT ONS LAND. LEIDSCH DAGBLAD PRIJS OEB ADVERTENTIES* fis 1—0 regels ƒ1.05. Iedere regel meer ƒ0.20. Kleine adrertentiSB jan 80 woorden 10 Cents oontanti elk tiental woorden meer 10 Oenta. Voor het Inoaeseeren wordt ƒ0.09 berekend. Bewijsnummer 6 Oenta. PKIJS DEZER COUKANTs ?oor Leiden per 8 maanden 1.301 per week. J Bniten Leiden «a vaar agenten gevestigd rijn per week; Branca per poet iOJLO. Les. LEIDEN. 6 JUNI. Den 8sten Juni a.e. zal bet 25 jaar ge leden zijn, dat onze stadgenoot de beer P. (ML J. von Oorle in dietnsb trad alls bouw kundige van de Rijksgebouwen van Onder- rijs» enz. - Den lQden Juni a.s. zal het een kwart eeuw zijn geleden, dat de heer Jan van ffient, als beambte de .Staatsspoor alhier in dienst trad. - Da jaarvergadering van het Nationaal herbond van Gemeente-ambtenaren te Den Helder beeft herkoaen als bestuurslid den heer .Wl H. Schutter, alhier. Aan den heer J. H. J. Kuypers, alhier, hoofd der R.-K. Parochiale Jongensscholen, is verlof verleend tot het aannemen van kruis „Pro Ecclesia et Pontifice", hem door Z. H. den Paus geschonken. Beroepen is tot predikant bij de Ned.- Herv. Gem. te De-Cocks-dorp, op Tessel, de heer G. W. Oberman, cand. alhier. De vereeniging „Armenzorg", alhier, heeft een legaat gekregen uit de nalaten schap van wijlen den beer J. Dobbb. In het „Volkshuis", alhier, is door de Tooneelclub van die Stichting een vertconing gegeven van „ESsmoreit", het „abele" (fraaio) spel uit de middeleeuwen, dat sinds het op het Letterkundig Congres te Dordrecht werd opgevoerd zooveel belangstelling wekte. Daar in Dordt - waren het onderwij zers, die het speelden, later zag men het van beroepsspeters; hier, in Leiden, waren het iabrieksjongens en fabrieksmeisjes, die ïflsmoreiV' en de liefljjke Dauüëtte, den feming van Sicilië en zijn gemalin, m'eester ïltus en den schurft Robrecht voor ons delen herleven. Het was goed gezien v:vn de Directrice van het Volkshuis, dat zij vóór elk dor beide deelen van het stuk heel bevat telijk den inhoud vertelde en iets over de inrichting van'het tooneël er bij' voegde. An ders zou de, grootendeels jeugdige, woelige schare, die hot zij met ingenomenheid; gezegd onder het spreken en onder het spel, met aandacht luisterde, wei eens vreemd hebbes kunnen opkijken hij dit zoozeer van guiroae „komedie" afwijkende stuk. Do aandacht was gr, en de ernst en de toewijding bjj de spelers wa-s er ook. Dit moet nven waardeeren. De spelers zelf zou den de eersten zijn omte begrijpen, dat zij in hun spel nog niet het hoogste hebben bereikt, snaar zij zelf en de toeschouwers hebben zeker een sterken indruk gekregen van dit naïeve en lieflijke stuk. Soms lei ffiobrecht het er wel wat dik' op, iets, wat tnj het publiek' zeer in den smaak' viel. Het is geen gering iets ,wat mevrouw Klop pers (uit Den Haag), die zelf heel goed den „Proloog" zei, door haar leiding hoeft Weten tot stand te brengen. Aan de aankleeding van het stuk was alle zorg besteed: fleurig en kleurig waven de kostuums; een smaakvolle raadgeefster had zeker hierin ook de hand gehad. Sr. P. J. H. Aalberse hoogleeraar te Delft. De .Staatscourant" bracht ons gister- tvond het bericht der benoeming van onzen stadgenoot mr. P. J. M. Aalberse, tot ge- Woon hoogleeraar in do afdeeling der alge meen© wetenschappen aan de Technische Hoogeschool te Delft, om onderwijs te ge ven in het handelsrecht, de Staathuishoud kunde, de arbeids- en fabriek'swetgeving cn tot mjjnreCht, als opvolger van jirof. mr. D. van Blom, die onlangs te Leiden werd be noemd, toon mr. Aalberse reeds diens emsti- mededinger was. Gezien de vakken, die in Delft door den nieuwen hoogleeraar zul len moeten worden gedoceerd, zal men moe ten erkennen, dat mr. Aalberse vooral voor fezen leerstoel aangewezen is. In 't bijt zonder de arbeids- en fabriekswetgeving zijn leervakkon, waarvan mr. A. veel studie heeft gemaakt. Mag de T. H. met deze benoeming wor den gefeliciteerd, wij wenschen onzerzijds onzen stadgenoot geluk met deze onder scheiding, waarin hij een blijk van waardeer r'ng. mag zien voor zijn ernstige wetensóliap- Polijkd studie, ondanks Zijn drukken cn veel- t'JJigen werkkring. Petrus Josephus Mattheus Aalberse, werd Maart 1871 geboren te Leiden en is "os tlians 45 jaar. Hij bezocht het gymna- t'um te Katwijk aan den Rijn, studeerde aan "e Rijksuniversiteit alhier in de Nederland- 'lr' Leiteren en in do Rechten en werd 1897 bevorderd tot doctor in de rechfs- 'otenschap op proefschrift; „Oneerlijke con- oorrentie en haar bestrijding volgens het (teuerlandsche Recht." Hij vestigde zich als "ovocaat en prooureur in zjjn geboorte- b word in 1899 lid van don Gemeente raad en in 1901 Wethouder voor sociale aangelegenheden en openbare hygiëne, en in 1902 redacteur van het „Katholiek So ciaal WeeOsblad" en bfj de oprichting van de Vereen, tot bevordering van de Katho lieke Sociale Actie in Nederland, word hjj benoemd tot algemeen secretaris en direc teur van het Centraal-Bureau dier Vereeni ging, welk bureau in Leiden is gevestigd. In 1905 werd hij gekozen tot lid der Tweede Kaïher in het district 'Alrneloo, waarna hjj bedankte als wethouder dezer gemeente, dooh nog altijd zitting bleef houden als lid van don Gemeenteraad en als Commissaris van de Stedelijke Lichtfabrieken. Kort ge leden werd hjj nog door dan burgemeester, benoemd tot lid en voorzitten der Raadscom missie tot onderzoek der salarissen in deze gemeente. Zjjn benoeming tot hoogleeraar moge voer hem zelf een onderscheiding zijn, deze be noeming, die hoogstwaarschijnlijk meebrengt zjjn vertrek uit Ledden, beteekent een ver lies voor de gemeente, in bet bijzonder vflot! de Katholieke partij, waarvan hij hier <te hoofdman en de leider Is. Verkiezingen Prov. Staten. Dr. J. Th. de Visser, lid van de Tweede Kamer voor Katwijk) is een der candidates voor de reehtsche partijen, alhier, gewer den, nadat o.m. is toegegeven, aan den eisch' der Chr.-Hist., dat deze Zetel bij een vol gende periodieke verkiezing niet Weer voor, de R.-K. zal worden opgeëischt. Zondagsrust-notie bij de Post. Op 28 Maart j.l. ontvingen de Postorgani- eaties een circulaire van den Directeur-Ge- noraal om vóór 1 Juni mededeeiin,? te wil len doon, op welke wijze naar haar oordeel meerdere beperking dan thans reeds be staat van den ZondagsdieDst mogelijk is, zon der de belangen van het publiek te veel te 6chadeu, en zonder invoering van Zondags- tarieven. Er werd een actie tot Zondagsrust op touw gezet en ter nadere bespreking werd 4 Mei een gecombineerde bestuursvergade ring te Utrecht gehouden, waar eonige be sluiten werden genomen, alaOp Zondag worden alleen brieven en briefkaarten be- steid; afschaffing der pakketpostbestel- ling, zóó, dat alleen „expresse" pakketten wordon besteld; dat allo onnoodige bureel- werkzaamheden worden achterwego gela ten na den eersten posttrein hebben geen verzendingen meer plaats; de looole tele grammen en telefoongesprekken worden go- heel afgeschaft; alleen dringende telegram men vorzonden de bediening der toestellen wordt zooveel mogelijk beperktdo storin gen, welke niet beslist hinderlijk zijn, wor den niet herstelddo kantoren des morgens niet later dan tot 9 uren open. Opgericht werd een Centraal-Bureau voor Zondagsrust-actie. De Afdeeling Leidon en Omstreken van den Bond „De Post' meende ook iets in deze richting te kunnen doente moor, daar zij do overtuiging heeft, dat de bekende Zon- dagsetiquetben, voorzien van het opschrift „Niet bestellen op Zondag", in vellen'van 50 stuks voor het luttel bedrag 1 cent aan do Postkantoren verkrijgbaar, niet de uit werking hebben, welke er van verwacht was. Door het niot voorradig hebben, het ver zuim voornoemd zegel op te plakken, of an derszins, door de afzenders, gebeurt het vaak, dat van den besteller, met gemopper van de zijde der geadresseerden, op Zon dagmorgen het te bestellen stuk wordt aan genomen. Do Afdeeling moent bij geadresseerden hulp te kunnen zoeken. Daartoe heeft zij een briefkaart ontworpen, di'e zij in ruime mate verspreidt, waar alleen maar naam on adres op behoeven to worden gezet, en men bezorgt het postpersoneel een dienst. Wanneer ieder een handje medeheïpt, werkt men in den geest van de Administra tie, en bezorgt bet personeel minder dienst op Zondag. Diocesaan-Kruisverbond in het Bisdom llaarlem. f (Vervolg). I Vervolgens lichtte het Hoofdbestuurslid E.ulten eonige conclusies toe, voorgesteld door tiet Hoofdbestuur inzake' de anti-aloo- holischo opvoeding der schoolvrije jeugd, waarvoor hjj verschillende middelen aangaf. De voorgestelde conclusies luidden: a. Do opvoeding der schoolvrije jeugd in 9.nti-alcoholischen zin is noodzakeljjk. b. Het patronaat moet ia do eerste plaats gebruikt worden ter bereiking van bet on der a. genoemde doel, door het geven van anti-alcoholisch onderwijs, op bepaalde tjj- don, door het oprichten van afzobderljjke' drankbestrijdingelubs, het houden van af- coholoursussen. Na eonige besprekingen werden de con clusies van het Hoofdbestuur goedgekeurd. Het Hoofdbestuur zal dit jaar nog trach ten aan deze conclusies practisch uitvoering te geven. Door de Kruisverbonden H. H. Nicolaas en Barbara en H. Viuoentius a Paulo, te Am sterdam was voorgesteld, dat het Hoofdbe stuur met Nieuwjaar en andere gelegenheid gratis propaganda-bla-den zou uitgeven. Het H.-B. wild© daarop niot ingaan, maar praeadviseerde bjj die gelegenheden „Onze Kruistocht" uit te geven, met plaatselijke advertenties èn desgewenscht met een an deren „kon." Nel drnkke besprekingen werd overeen komstig dit praeadvies besloten. Teil slotte werden nog een paar voor stellen van genoemde afdeelingen behan deld betreffende het orgaan „Onze. Kruis tocht." ZEerw. Simonis, directeur van Ket Cen traal Bureau van „Sobriëtas", te 's-Herto- genbosch, zette voor de vergadering doel en werking van dit Bureau uiteen. UIT ONZE STAD. Collecte dubbeltje-cent. Morgen worden de Leidenaars weer ver zocht hun steunpennkLg voor de slachtof fers van den oorlogstoestand af te zonde ren. De collecte eenxhibhedtje-of-een-cent, die gedurende den zomer maandelijks zal worden gehouden, komt morgen, Woensdag, weer de aandacht vragen. Het plaatselijk steuncomité heeft nog altijd veel geld noo- dig, al ie 't niet zooveel als in vorige maan den. Maar ook de inkomsten daalden sterk en daarom is 't te hopen, dat deze collecte thans mag profiteeren van buitengewone vrijgevigheid der stadgenooten, opdat het niet al te erg mag worden gevoeld in de opbrengst, dat geen wekelijksche inzame ling plaats heeft. Dus morgen de dames, die met de busjes komen, eens goed beden ken I Men maakt or ons opmerkzaam op, dat de Zondag op De Burcht" gehouden vot- gia-doring niet was belegd! door do S. D. P. en de Ghr. Soc. De afd. Leiden van den Bond van Ghr. S. heeft zich bij het Rev. Soc. Comité, dat do vergadering blijkens de advertentiën heeft belegd, niet aangesloten hoewel het optreden in deze vergadering van den bondgenoot Honnef wel aanleiding gaf te rrteenen, dat de Chr. Soo. aan deze actie mededeel en. Uitvoer van vee en vleesch verboden. Gisteren is aan het departement van Land bouw1, Nijverheid en Handel een bespreking gevoerd over den uitvoer van vee en vleesch. Besloten werd, dat in de 'eerstvolgende maanden geen rund vleesch, noch slachtvee, noch eenig ander Vee, dragend ,of melkge vend, meer zal worden uitgevoerd. Slechts voor twee kleine partijen is op grond van overwegende redenen alsnog de uitvoer, toegestaan. Alle verdere uitvoer van vee óf rund- vleesCh' zal worden geweigerd. j Wtttcbroodsverbod ingetrokken. De Minister van Landbouw heeft Wg 'gis teren aan de burgemeesters gerichte circu laire ingetrokken: lo. piet ingang van 19 dezer: het verbod aan pe meelfabrikanten om! gebuild tarwe meel af te leveren; 2o. met ingang van 24 dezor: het ver bod om yrittebrood te bakken. Wij herinneren, dat de tegenwoordige re geling den 24 April j.l. is ingegaan, zoodat de bruin-brood-periode 9 weken heeft ge duurd. Het mijnengevaar. Tn de maand Mei j.l. zijn op pe Noder- landsche kust aangespoeld 32 mijnen, waar van 17 Bngelsche, 11 Duitsche en 4 van onbekenden oorsprong. In totaal zijn sedert het begin van den oorlog op onze kust aangespoeld 1046 mij nen. Hiervan waren 552 van Engelschen, 61 van Franschen, 204 van Duitscheu en 229 van onbekenden oorsprong*. Aanhouding vaii aniline. Van bevoegde zijde verneemt 'het Haag- sche Correspondentiebureau, dat het ge rucht, dat het feit der aanhouding van boo ten met aniline door de Engelschen zou zijn te wijten aan de omstandigheid, (lat de vroeger verscheepte aniline niet volgens de gemaakte afspraak wordt gedistribueerd, van allen grond ontbloot is. Voorts kan wor den gemold, dat onze rëgeering mjefc cfe En- gelscho regeering, naar aanleiding van deze aanhoudingen, onderhandelingen voert, ten einde vrijlating der bedoelde partgjen te verkrijgen. I De Kaasuitvoer. Op een te Alkmaar gehouden huishoude- IqÉö vergadering van alle zuivelfabrieken in Noord-Holland, waar 85 fabrieken vertegen woordigd waren, werd een commissie be noemd, bestaande uit de heeren H. K. Kos ter te .Wieringerwaard, A. Commandeur te Berkhout, D. de Beer Bz. te Stompetoren, P. Al A. Ooms te Hoorn, J. Best Nz. te Berk hout, J. Koopman Jr. te Beemster en G. Nobel te Lutjewinkel, aan wie onbeperkte volmacht werd gegeven de belangen van producenten te bevorderen in overleg met den bhndel in aake den uitvoer van kaas. De beschikbaarstelling van goedkoope tabak. Verschenen zjjn thans de voorwaarden waarop goedkoope tabak ter beschikking zal Worden1 gesteld. De aflevering zal op nader vast te stellen dagen eventueel in 3 tweemaandelijksche termijnen gesefdeden, afgewogen door 'de Naamlooze Vennootschap Vriesseveem; te Am sterdam of to Rotterdam De Tabak-Commis sie verwacht een hoeveelheid van totaal on geveer 180 pond tabak beschikbaar, te: kun nen stellen per sigarenmaker. f&egeeriiigsbrood. De burgemeester van Bussum heeft om- fcretnt de broodkaarten het besluit uitge vaardigd, dlat deze alleen werden afgege ven aan alleenstaande personen met een bruto inkomen van hoogstens f 1200, voor gezinnen van 2 personen met een inkomen van hoogstens 1800, opklimmend tot ge zinnen van 8 of meer personen met oen bruto-inkomen van hoogstens f 3000. Te weinig; Vleesch. De uitvoer van rundvee is verboden en do slagersvereenigingen in Friesland besloten nog de prijzen van het rundvleesch met 20 cent per kilo te verhoogen en te brengen op 1.70 en f 1.80. Het vette vee is in de laatste dagen, zeer in prijs gestegen. Er is in Friesland geen genoeg vet meer. In Maart j.L, toen door de Friesche.Maat schappij van Landbouw zeer veel vee voor uitvoer naar Duitschlamd geslacht is, dat daa* tegen zeer hooge prijzen werd ver kocht, is er zeer veel halfvet vee geslacht. Dat vee eou nu voor de slachtbank ge reed geweest zijn. Yandaar het huidige ge brek aan slachtvee. De slagers hadden dozen toestand al voor zien en er destijds op gewezen, maar zon der resultaat. Welke burgerhuishouding eet nog vleesch in Friesland? De slagers voelen ter dege, dat hun aantal met den dag afneemt. Eeri landbouwer uit het in Zeeuwsch- Ylaanderen gelegen Wostdorpe werd een le vering gedaan van 40 vette varkens, welke per motorschuit naar de overzijde en zoo verder naar een bekende exportslagerij ver voerd werden, om zoo hun weg te vinden naar Duitschland. Van de meer dan twintig kooplieden, die op de partij gereflecteerd haddon, was de bieding van den Duitschen agent (denzelf de, die ook tot eiken prijs runderen en paar den kocht) het hoogst. Middelerwijl betaalt) het Nedorlandsche volk, en vooral de talrijke arbeidersbevol king, langs de grenzen, ongekend hooge prij zen voor het vleesch, dat nog slechts spo radisch op hun disch verschijnt. Pas was het in Friesland bekend, dat een exporteur consent heeft voor uitvoer van 500 vette kalveren, of men vraagt voor deze dieren al 20 cent per pond meer. Maatregelen van Duitsche fabrikanten. De .Nieuwe Öt." meldt, dat dezer dagen aan een Nederlandsche machinefabriek, bij de levering van door haar bestelde materia len, in rekening werd gebracht voor eiken mark van den vóór den oorlog geldenden prijs van het bestelde materiaal 2, zegge twee gulden, en dit zoogenaamd op grond van de overweging, dat ook ons land aan de Engelsche uithongeringsmaatregelen "weit- gehend entgegenkommen" zou. Niet erg vriendelijk, want we voeren zelfs zooveel uit, dat we hier duur vleesch en du re zuivelproducten om maar iets te noe men moeten gebruiken. De „Maashaven.'" Reuter seint uit Londen: De Nederlandsche pers heeft beschouwin gen gewijd aan de weigering dor Engelscbe regeering om too to staan, dat het Neder landsche stoomschip „Maashaven'' onmid dellijk gerepareerd wordt, tenzij aan zekere voorwaarden wordt voldaan. De zaak heeft zich als volgt toegedragen De „Maashaven" behoorde aan een. firma, die op de zwarte lijst was geplaatst. Op weg naar Nederland liep het schip op; een Duitsche mijn, die daar ter plaatse ge legd was om koopvaardijschepen in do vaart te belemmeren. Het schip en do be manning verkeerden in gevaar, doch do Engelsche autoriteiten hebben hulp verleend en het schip in een Engelsche haven go- bracht, waar het voldoende steenkool kreeg om de pompen aan den gang te houden en zoo de lading, die werkelijk voor Nederland bestemd was, te behouden. De Engelsche autoriteiten betreuren het, dat het schip ten gevolge van een daad van den vijand een ongeval had gekregen en deden haar plicht door vaartuig en beman ning te redden. Zij hadden de „Maas haven" niet verzocht om een Engelsche haven binnen te loopen cn zoo het schip geen averij had opgeloopen, had het zijn; reis ongetwijfeld voortgezet naar zijn plaats van bestemming. Nu de „Maashaven" echter eenmaal in een Engelsche haven ligt-, kan de Engelsche regeering met het oog op het feit dat vijan delijke onderdanen mede-eigenaren van dit vaartuig en zijn zusterschepen zijn, geen arbeidskrachten en materialen ter reparatie beschikbaar stellen, die de Engelsche regee ring noodig heeft om den oorlog te kunnen voortzetten, tenzij de eigenaren bereid zijn zich ertoe te verbinden, niet langer vrach ten aan Jbe nemen, waaromtrent bekend ia dat zij dienen moeten om den vijand hulp te verleenon. De granaten van zacht staal. De directie der Deventer Ijzergieterij en Machinefabriok voorheen J. L. Nering Bögel deelde, naar aanleiding van het be richt van „De Metaalbewerker", mede, dat' inderdaad ter vergemakkelijking van den arbeid een kleine partij stalen staven „handwarm" was gemaakt en op deze wijze tot granaten verwerkt. Daar het maken van granaten vroeger nooit tot het bedrijf (der firma had behoord, viel deze fout, naar de directie meent, wel te verklaren. Volgens haar was opzet met min-oirbare bedoelingen hoegenaamd niet in 'fc spel. De directie zei- de nog, dat zij zich inmiddels reeds met het munitiebureau in verbinding heeft gesteld, doch dat dit bureau op hot oogenblik geen nadere me-dedeelingen kon doen. Schiet proeven zullen, naar de firma verklaarde, nog moeten aantoon en of en in welke mate de op bovenomschreven wijze vervaardigde granaten minder deugdelijk waren. De di rectie gaf intusschen grif toe dat een fout is begaan; zij het in onwetendheidzij was nu door ervaring tot beter inzicht dor fabricage gekomen en zal tegen herhaling van het gebeurde waken. Dc Zomertijd. Door kerkvoogden- te Oubaard, Waaxens, Spannum en Oost-erend (Friesland) zijn de torenuurwerken weer een uur teruggezet. De zomertijd beviel niet. Do uitvoer van rotting is thans bij Koninklijk besluit verbodetL Wegens gebrek! pan chloorkalk zaf de stroostoffabriek „Phoonix" te Veendam haar fabricatie van gebleekte stroostof moeten stopzetten. I Aan de fabriek werken in dag- ;en nacht ploeg een kleine 100 ma'n. Bij paal 19 is op Texel een bom aan gedreven en onder bewaking va» de kust wacht- gesteld. Men meent dat deze bom van een Zeppelin afkomstig is. Te Reuver is een üib Duitsche krijgsge vangenschap ontvluchte Rus over de grens gekomen en to Winterswijk zijn weer twee Russen gearriveerd. In tegenwoordigheid van allo geïnter neerde Duitsche officieren, Duitschen ge zant, oonsuls en afgevaardigden van Duib- sche vereenigingen hier to lande is te 's-Gravenzande ia heb graf, waarin ook de slachtoffers der „Berlin"-ra-mp rusten, ter aarde besteld het lijk van de aan boord van do sleepboot „Thames" overleden ge redde stuurmansmaat Deiselberg van do „Frauenlob". Ved bloomstukken dokten do baar. Nederlandsche militairen verrichtten de eerbewijzen. De Duitsche predikant Funckc uit Den Haag hield een lijkrede, waarin hij sprak van de bijzondere liofdo in de Duitsche harben voor do jonge marine. De matroos ©u do stoker van de „Frauen lob", die nog te Hoek van Holland worden verpleegd, nemen in beterschap toe. De opperbevelhebber heeft aan gepen- sionnccrde officieren een oproep gericht om zich bij uitgebroken krijg beschikbaar te stollen voor krijgsraden te velde, opdat aan' het veldleger geen officieren behoeven te worden onttrokken. Indien de omstandighe den dit noodig maken worden z» benoemd tot tijdelijk reserve-officier.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1916 | | pagina 1