r 17201
Donderdag; IVTaart.
A0. 1916.
Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van §pn- en feestdagen, uitgegeven
Dit nommer bestaat uit
TWEE Bladen.
Eerste Blad.
OfficïeeSe Kennisgevingen,
LEIDSCH
PRIJS DEB ADVERTENT EEN
Van 1—5 tegels 11.05. Iedere regel meer f 0.20. Kleine advertenties
van 80 woorden 40 Oente oontant) elk tiontal woorden meer 10 Oonta.
Voor het boadSeeren wordt fO.Oó berekend, Bewijsnummer 6 Cents.
PRIJS DEZER COURANT;
Voor Leiden per 8 maanden f 1.301 per week. I f 0.10
Buiten Leiden en waar agenten gevestigd zijn per week. 0.10.
Franco per post11!, 1.65.
REGEERINGSVET.
De Burgemeester der gemeente Leiden
brengt ter algemeene kennis, dat vanaf
heden verkrijgbaar is uitgesmolten rimdvct,
tegen den prijs van 40 cent per pond
<9 cent pér ons) bij de navolgende winke
liers':
H. J. VAN ALPHEN, Korte Mare 14.
P. ARNOLDUS, G cere straat 11.
Coöperatie „ONS DOEL",
Haarlemmerstraat 182.
Coöperatie „VOORUIT",
Haarlemuicrstraa t 212.
Coöperatie „VOORUIT",
Filiaal Hccrenstraat.
H. J. DICKHOFF, Waardgracht 121.
C. VAN LEEUWEN, Morschstraat 13.
C. M. MEIJER, Hcerensingcl 53.
K. OP DEN VELDE, Sladhoudcrslaan 1.
A. OUWELEEN, Noordcindc 24.
J. P. SIERA'J, Mnuritsstraat 4.
A. SOMERWIL Jr., Grocncsteeg 48.
liet regceringsvet is niet meer verkrijgbaar
hij den winkelier J. A. H O U P S, Prin
senstraat 66.
Er zij nadrukkelijk op gewezen, dat difc
vet door bovengenoemde winkeliers alleen
mag worden verkocht aan verbruikers on
niet aan wcderverkoopers.
De kleinste hoeveelheid, die door de_
winkeliers behoeft te worden afgegeven, is
1 ons; de grootste hoe-veelheid die mag
worden afgegeven is 1 kilogram.
Klachten, op den verkoop van dit v.fc
betrekkin^ hebbende, worden ingewacht
aan het Bureau Visclimarkt 18.
De Burgemeester van Leiden,
N. C. DE GTJSELAAR.
Leiden, 23 Maart 191G.
deren van ambtonarcn, in dienst der ge-
rueento Lcidon aan wie oen bepaald doini-
oilie buiten de gomeento ia voorgeschreven
of-a an wie toestemming is verleend, om bui
ten de gemeente te wonen die door weinig
aanleg niet in staat zijn het onderwijs aan
oen gewone school voor Lager Ouderwijs tc
volgen, terwijl verwacht mag worden, jlat het
onderwijs aan een builengewono sohool met
beknopt leerplan en kleine klasson (ten hoog
ste 16 leerlingen) voor hen vruchtdragend
zal zijn;
3o. dat kinderen, die voor plaatsing op deze
.sohool in aanmerking kun non komen, gedu
rende tenminste één jaar een gewone sohool'
voor Lager Onderwijs moeten bezocht hebben,
tenzij hun* College van deze bepaling ont
heffing verleent;
4o. dat ouders of verzorgers, die hun school
gaande kinderen liever op deze school zouden
willen plaatsen, zioh daartoe kunnen aan
melden bij liet Hoofd der school, waar de
kinderen thans geplaatst zijn, voor zooveel
betroft de openbare soholon van den Ion tot
en met don 8en April e.k., in de eohoolge-
bouwen, dagelijks, uitgezonderd des Zondags,
dos voormiddags van ka-lfnegen tot halfticn
en des namiddags van halftwee tot halfdno;
5o. dat. desgewensoht, die aanmelding ook kan
geschieden bij bot hoofd der buitengewone
school voor Lager Onderwijs, eveneens van
den len tot en mot den 8en April a.s., dage
lijks. uitgezonderd doa Zondags, dos voor
middags van halfnogen tot halftien en des
namiddags van halftwee tot halfdrle;
6o. dat hot- bedrag van liet versohuldigde sohool-
geld. voor hot bezoeken der buitengewono
sohool voor Lager Onderwijs, voor zooveel
betreft de loerlingen, afkomstig van de
openbare Iagoro scholen der lc, 2e en 3e
klasse te Leiden, overeenkomt met dat, het
welk voor die leerlingen versohuldigd zonde
zijn, indien zij op die eoholen waren gebleven,
terwijl dat bedrag voor leerlingen, die. vóór
hun toelating tot dé buitengewone school voor
Lager Onderwijs, op geeno dier openbare
lagere sohoien waren geplaatst, door hun
Ooilege wordt vastgesteld, naar denzolfden
maatstaf als voor de leerlingen, afkomstig
van de openbaro lagere soholon in doze
gemeente
7o. dat kinderen van onvermogenden geheel kos
teloos het onderwijs aan deze eelioól kunnen
volgen
8b. dat nadere inliohtingen worden verstrekt
door het Hoofd der buitengewone 6ohool voor
Lager Onderwijs, op do dagen on uren hier
boven, onder 5o., vermeld.
Burgemeester on Wethoudors voornoemd,
N. O. DB GIJSELA AE.
Burgemoester.
VAN STBIJEN,
Seoretorif.
Leiden, 25 STanrt 1916.
KIEZERSLIJST.
Burgemeester ca "Wethouders van Lei
den;
Gelet op art. 28, 8e alinea der Kieswet
en op de wet van 24 Fifcbruari 1916 (Staats
blad No. 81), houdende tijdelijke afwijking
van do Kieswet;
Brengen ter algemeene kennis, dat de
gewijzigde kiezerslijst voor den dienst
19141915, voor de verldfezing van leden
van de Tweede Kamer der Staten Gene
raal, de Provinciale Staten cn den Ge
meenteraad, di beide supplementen op de
ze kiezerslijst, benevens de alphabetische
lijsten der naanen en voorna-meil var. hen,
die van de kiezerslijst zijn afgevoerd, en
van lien die daarop zijn gebracht, zijn
vastgesteld, dat die lijsten van den 23en
Maart tot'en met den 2len April a.s. op
de Secretarie dezer gemeente voor een
ieder ter inzape zijn ne-dergelegd en tegen
betaling der kosten in afdruk verkrijgbaar
gesteld.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
N. O. DE GIJSELAAR,
Burgemeester.
VAN STBIJEN,
Secretaris.
Leiden, 23 Maart 1916.
AARD APPELVV R ATZIEKTE
De Burgemeester van Leiden;
Gelet op het Koninklijk besluit van
3 Maart 1916 (Staatsblad No. 100), hou
dende bepalingen tot bestrijding van do
aardappelwrafcziekte (zwarte schurft,
„black scab"-, veroorzaakt door chryso-
phlycbi8 ondobiobica;
.Wijst de gebruikers van porccelen, waar
op zioh aardappelen bevinden, op hun ver
plichting tot jiet doen van aangifte bij hem
Burgemeester, indien on zoodra die aard
appelen verschijnselen vertoonen van aard
appel wratziekte.
Do Burgemeester voornoemd,
N. O. DE GIJSELA AR.
Leidon, 23 Maart 1916.
BUITENGEWONE St'IIOOL TOOR
LAGER ONDERWIJS.
Burgemeester en Wethouders van LoidenT
Brengen ter algomeeuo kennis:
dat tot het aangeven van leerlingen, voor
Plaatsing op do buitengewono school voor
Lager Onderwijs, dit jaar gelegenheid gege
ven wordt van don len tot en met den 8cn
jk April a.s.
dat dezo sohool bestemd is voor kinderen,
A®c tfemeento m mr ki*.
LEIDEN, 23 MAART.
- Hedenvoormiddag arriveerde alhier een
pracht auto-brandspuit mot een der hoofden
van^ do Haagsche brandweer en
eenigo brandweermannen. Het mooie,
doelmatige, maar ook kostbare, naar de
nieuwste eiscken ingerichte voertuig, tevens
brandspuit, hield voor het Stadhuis stil.
Do commandant der Léidsche brandweer,
de heer Stam, was bij, het gezelschap.
Van meer dan één zjjde werd on3 gete
lefoneerd wat dat wel beteekende. Zou Lei
den ook zulk een moderne brandspuit aan
schaffen? Probeeren voor het minst?
Wij kunnen dezen vragers en anderen,
die hun vraag voor zichzelf hielden, mede-
deelen, dat het de tweede auto-brandspuit
was, door Den Haag aangeschaft, die van
daag zou worden geleverd. Overste Tüker-
mann, die by de levering tegenwoordig was,
kent heel goed den heer Stam en den wet
houder Fischer en vond het wel eens aar
dig, dat deze autoriteiten het mooie voer
tuig zouden zien. De heer Fischer was
echter niet op het Stadhuis aanwezig. Alleen
de hder Stam bezichtigde de auto en reed
!er meo de stad door.
Êij Kon. besluit is met ingang van 1
Mei a.s. benoemd tot inspecteur der dir.
bel., anvoerr. en accijnzen alhier, 2ue a£-
deeling, do heer A. L. Boot, inspecteur
derzelfdö middelen te Schiedam.
Mr. L. M. J. H. Kerstens, alhier, se
dert 1886 lid der Provinciale Staten van
jZuid-dlalland voor het district Leider
dorp, wenscht dezen zomer niet voor een
herkiezing in aanmerking te komen.
Bc machinist J. F. R. van hier, in
dienst van de R'. IJ. S. M. was op het
emplacement van het station D. P. te Rot
terdam bezig met heb schoonmaken van zijn
machine, toen een andere locomotief daar
tegen aanreed. Door den schok kwam hij
met den rechterarm tusscken de raderen
beklemd, waardoor dit lfchaamküeel brak.
Do lieer W. G. J. J. Hamer, alhier, is
benoemd tot onderwijzer aan een openb.
school to Amsterdam.
In Den Haag zijn voor de nuttige
handwerken geslaagd de «diames 6. Tege
laar en O. Kouw, in Rotterdam de «tuunes
O. O. Farensback en C. M. J. H. Kerstens
allen van hier.
Onze vroegere stadgenoot de heer A.
Chr. Boekwijt, tlians onderwijzer te Den
Helder, as tegen 1 Me! a.s. benoemd tot
hoofd aan de openbaro school te Marken-
Binnen (N. H.) gem. Uitgeest.
In cle gisteren gehouden algomeeno ver
gadering van aandeelhouders in do N. V.
Eerste Leidscke Hulpbank met VVinstdeo-
ling", gevestigd alhier, werd besloten over
het. boekjaar 1915 geen dividend uit te kee-
ren, doch van het winstsaldo ad f 1492.45 een
bedrag van f 1081.58 tc bestemmen voor af
schrijvingen, waarna het meubilair voor f 1
te boek staat en dienst der Leening nog
slechts met een bedrag van f 60 voorkomt^
de rentereserve met 425 te verhoogen en
hot saldo ad f 5.87 op nieuWö rekening over
te brengen.
In 1015 kwamen in 776 aanvragen, ten be
drage van ruim f 98.000, hiervan werden
er 651 tot een som van pl.m. f 78.300 toege
staan, terwijl ojj 31 December nog 8 aanvra
gen, ter grootte van f 2350 m behandeling
waren.
Ojf dien datum stond uit ruim f 47.000
verdeeld over 653 leeningen, -of gemiddeld
f 71.60 per leening. In het afgeloopen jaar
werd voor f 3150 aan obligation geplaatst
en Was op de obligatieleening in totaal ge
plaatst een bedrag van f 14.550.
De Bank heeft zich aangesloten bij de or
ganisatie, welke zich ten doel stélt de ver
gemakkelijking van de voldoening aan de
Credictbchocftè van den Kleinen Midden
stand en was reeds met vrucht voor deze
organisatie werkzaam.
Besloten werd, in de vacature van com
missaris, ontstaan door het overlijden van
den heer N. de Voogd, te 's-Gi'avcnhage,
voorloopig niet té voorzien.
„Dc Lofstem".
De leden van de Chr. Za'ngvereenigmg
,De Lofstem", welke gisteravond een uit
voering gaf in de Geref. kerk aan de Hooi
gracht, hadden geen klagen over belang
stelling. Voor zooverre dezë bestond in een
goede opkomst, was zij te prijzen; waar zij
zioh, vooral in den beginne, vrij algemeen
uitte in een daadwerkelijk reikhalzend ver
langen om de zangeressen en de zangers
goed te^ zien, en in een drang om hen wui
vend van nabij en van verre te begroeten,
waa zij te laken. Ach, ware ook dit koor in
dit kerkgebouw voor de hoorders onzicht
baar geweest, evenals dat van „Sursurn;
Oorda^ korft geleden in de Pieterskerk]
„De Lofstem", wij hebben het reeds meer
mogen opmerken, telt goede krachten, ont
wikkelt een beschaafd, vol geluid on bezit
m den lieer M: van Wijk, hoofd eener bijzon
dere school alhier, 'een bekwaam directeur.
Met „Moed gehouden" van J. Paarde-
kooper Jr. zette het koor flink in.
Het tweede nummer, „Beleg cn ontze6
van Leiden" van R. Gorretson stelde
hoogere eischen dan het eerster Hierin was
het aanvangBkoor in „In Leidens Veste
1574" minder vast en ook niet altijd zui
ver van toon. Daarentegen zong het „Op
de wallen", een oud Geuzenlied, flink en
krachtig. Het hoogtepunt bereikte het in
„Het hervatten van den strijd" en „In de
kerk", het laatste met een zeer goede be
geleiding van het kerkorgel.
Be sopraan-soliste in dit werk toonde
over een mooi geluid en veel vrijmoedigheid
te beschikken; welke laatste eigenschap de
tenor, die zich door alle moeilijkheden met
succes heensloeg, met haar deelde.
„Boven de sterren" voor sopraan-solo
klonk teer en lieflijk; ook deze zangerea
komt een woord van lof toe.
Verder worden nog ten gehoor© gebracht
„Eiia en de Blaalspriesters'' van H. P.
Steenhuis, waarvan de uitvoering ons min
der voldeedhet kwartet „Bede om gena
de" van P. H. v. Himmel, hetwelk met ge
voel en zuiver werd gezongen, vooral ook
door de soliste; „Psalm 126" van Palmer
en „Nederland en Oranje" van Waart, een
krachtig en passend slot.
Koor, solisten en hegeleiders hebben den
goeden naam van ,,De L-ofstem" gehand
haafd en velen, die niet al te critisch aan
gelegd zijn, weer genot verschaft.
Ds. H. Thomas leidde vanaf de voorle
zersplaats de samenkomst. Hij opende haar
met gebed, sloot haar met dankzegging,
sprak een inleidend en een slotwoord in
verband met deze uitvoering en met de
troebele tijden, welke wij beleven, en dank
te allen, die tot het slagen van dezen goe-t
den avond' hun medewerking hadden ver
leend.
Het samenzijn werd geopend met het ge
meenschappelijk zingen van Psalm 89 vers
3 en op die wijze gesloten met Psalm 118
vers 14.
In de- pauZe 'word, terwijl het orgel
speelde, door militairen gecollecteerd yoot
het öhr. Militair Tehuis, welke inzameling
10.22 opbracht.
Opleiding tot Instrumentmakers.
Onder voorzitterschap van prof. dr. H.
Kamerlingh Onnes hield gisteravond in een
der lokalen van het Natuurkundig Labora
torium de Vereen, tot bevordering der op
leiding van Instrumentmakers haar jaar-
lijksdhe algemeen© vergadering. De voor
zitter herdacht in zijn openingswoord den
leeaar W. T. van Renswoude^ 'door den
dood aan de vereen, ontvallen. Voorts her-i
innerde hij aan een bijeenkomst, gistermid
dag gehouden met leeraren aan Ambachts
scholen in Nederland, die vanwege de
Vereeniging zijn opgeleid met- het doel om
theoretische en pTactisohe Vac&ntieoursus-
sen te houden, die tegelijk zullen mede
werken tot versterking van den Bond, die
leeraren nog altijd aan de Vereen.
«nar.
Eindelijk' Sprak" hij met lof over don wé-
tonschnppelijken groot; industrieel en men-
schenvriend Ernest1 Solvay, uit' Brussel,
die, zooals uit het verslag zou' blijken, do
vereen, öp vorstelijke wijze Keofb herdacht;.
Deze gift zal worden besteed in het belang
der leeraren en leerlingen.
Uit de goedgekeurde rekening en ver
antwoording bleek, dat de ontvangsten en
uitgaven hebben bedragen 9046.89", met
een batig saldo van 79.69. Van Rijk, pro
vincie en gemeente werd resp. aan subsi
dies ontvangen 5500, ƒ900 en ƒ1100.
Tob bestuurslid werd wegens periodieke
aftreding van dr. G. H. Fabius, die niet
weder lierkiesbaar was, benoemd dr. W.
J. de Haas, te Deventer.
Nadat de voorzitter had medegedeeld,-
dat dr. Wilterdink zich bereid had ver
klaard als voorzitter van de examencom
missie op te treden, bracht de secretaris
dr. C. A. Crommelin, he_t jaarverslag uit,
waaraan we het volgende pntleenen
Het ledental onderging een kleine ver
mindering; een omstandigheid, ongetwij
feld aan den druk der tijden te wijten,
waarin men geen vermindering van de be
langstelling in heb werk behoeft te zien.
Drie nieuwe leden traden toe, verloren gin
gen cr elf, zoodat op 31 Dec. 1915 het le
dental 233 "bedroeg.
In den toestand der geldmiddelen kwam
dit jaar wederom geen verandering. Wel
heeft het bestuur in April 1915 zich op
nieuw tot de Regeering gewend met 't ver
zoek heb rijkasubsicMe met ingang van 1016
te verhoogen met een bedrag van 900,
doch in Sept. bemerkte het, dat het, in
6trijd met zijn verwachtingen, niet op de
ontwerpbegrooting was gebracht. De Re
geering deed echter weten, dat een aan
vraag in denzelfden geest voor 1917 in over
weging zal worden genomen.
Belangrijk was de steun', die onverwachts
van den heer Ernest Solvay, die niet min
der door zijn talrijke stichtingen in het be
lang van wetenschap en vooruitgang in het
algemeen, als door de uitvinding van het
ammo n iak-sod a - p r o ces beroemden schei
kundige en industrieel te Brussel, werd
ontvangen. Reeds bij een vorig bezoek aan
Leiden had de heer Solvay op milde wijze
doen blijken van zijn belangstelling in het
werk, dat in heb crjrogeen laboratorium in
samenwerking met «de Vereeniging verricht
wordt. Thans heeft hij opnieuw zijn sym
pathie voor het Leidsche werk getoond en
werd een som van 5000 ter beschikking
van den voorzitter gesteld, nader bestemd
voor de helft voor de kas der Vereeniging
en voor de helft voör geldelijken steun
aan leerlingen, in dier voege, dat in ronde
sommen in elk der eerste 5 jaren een bij
drage van 500 in de kas der Vereeniging
zal worden gestort, en dat evenzoo in elk
der eerste 5 jaren een gift van 500 aan
het, door de Vereeniging beheerde „Jans-
senfonds voor vakopleidingsbeurzen", waar
uit onvermogende leerlingen gesteund wor
den, ten goed zal komen.
Het Leidsche Universiteitsfonds zegde
voor 1916 een gift van 100 toe, waarvoor
de vereeniging mede zeer erkentelijk is.
Het aantal leerlingen bedroeg hij den
aanvang des jaars 27. In de tweede helft
van Maart meldden zich 19 adspiranten
aan, waarvan "er 12, komende van de am-
ba-ohtssöholen te Leiden, Middelburg, Am
sterdam, Den Helder, Haarlem en Rotter
dam konden worden toegelaten. In de
tweede helft van September meldden zich
6 candidaten aan, waarvan er 5, komende
van de ambachtsscholen tc Leiden en Haar
lem, konden worden toegelaten. In den
loop van 1915 verlieten 16 leerlingen de
inrichting, 5 van deze werden onder de
wapenen geroepen, do overigen, op 2 na,
werden goed en volgens hun aanleg ge
plaatst. Zoo vertrok er 1 als teekenaar naar
een olcctrisehe centrale, 2 als monteur naar
een fabriek van electriechc meetinstrumen
ten in Duitschland, 2 als amanuensis naar
Hoogere Burgerscholen, 1 als amanuensis
voor de Röntgenafdeeling van een groot
ziekenhuis, 1 als leerling naar 'een school
voor radiotelegraphie, 1 als volontair aan
een motorenfabriek en 1 als technisch be-
laimlbte aan don Octrooi ra ad.
Een der bestuursleden, de heer Roeloffs,
uit Den Haag, deelde, iil verband met de
laatste mcdedeelingen uit het verslag,, rog
'eenige gevallen mee^ waaruit bleek, dat
oud-leerlingen in zeer verantwoordelijks
en goed bezoldigde -betrekkingen zijn ge
plaatst.
De Romende Strijd.
Over 'dit öBdetwerp1 zou gisteïaVond, op
Bitnoodiging van de Leidsche' afd. van de
S.-D. A'.-P. nfr. M. Mendels. lid der Tweede
Kamer, optreden. De vergadering wa"s uitge
schreven op hnlfnegén. doch doordat de spr.
den trein had gemist, Icon zij éérst té" negen
uren beginnen.
Nadat de voorzitter dér afd., mr. D. A.
Van Eek, de vergadering met een kort woord
had geopend, ving do heer. M. aan met een
herinnering aan den grooten wereldoorlog,
die behalve veel m'aterioelö schade én ver
lies aan menschénlevens, ook Réel Wat idé
alen en verwachtingen hééft inéén doen stor
ten, niet het minst onder cle georganiseerde
arbeiders. Meu had tusschen de moderne
staten met hun betrekkelijk hoog uitgegroei
de kuituur en goed georganiseerde arbei
dersbeweging, geen oorlog meer verwacht.
Achteraf bezien begrijpen wij echter, daf
de arbeidersklasse dezen oorlog niet heeft
kunnen afwenden. Het socialistisch bewust
zijn bleek nog onvoldoende, het besef van
volkomen eenheid van belangen der arbei
dersklasse tegenover één internationalen vij
and, was niet krachtig genoeg.
Spr. ging daarvan de historische oorza
ken na. Het denkbeeld, in 1892 door mannen
als Domela Nieuwenhuis en Cornelissen ver
dedigd, n.l. om door een algemeene werksta
king den oorlog onmogelijk te maken, werd
op liet Congres in Stutgard in 1907, door:
kopstukken als Bebel, nog als een hersen
schim afgewezen. Zeer terecht, meende spr.
Ook een der hoofdmannen der S. D. P. in;
Nederland, dr. Ravensteyn, die door spr. in
het vervolg nog eens weer werd aangehaald,
blijkbaar om als stootkussen te dienen vo.or
de aanvallen door de S. D. P. op* spr. en z^jn,
partij gericht, dacht er zeven jaar geleden
ook zoo over.
Spr. zette nader uiteen, hoe een interna
tionale actie tegen het militairisme om ver
schillende redenon niet kon gedijen.'
Eindelijk in Augustus 1914, zou op het in
ternationaal arbeiderscongres te Weenen de'
georganiseerde actie tegen het militairisme
en imperialisme aan de orde zijn gekomen,
Intusschen is de oorlog uitgebroken en heeft
de vage verwachtingen van idealisten, dat het
socialisme den oorlog zou kunnen afwen
den, aan flarden gescheurd. Het past echter
de burgerlijke dames en heeren allerminst
daarvoor den sociaal-democraten een verwijt
te maken.
Dit neemt echter niet weg, dat, volgens
spr., deze taak in de toekomst voor de so<
ciaal-democraten is weggelegd. Na den oor
log zal het internationaal bewustzijn krachtig
worden versterkt. Hij .wijst in dit verband
op de ontzettende gevolgen van dezen vol-
kerenstrijd met zijn kapitaalvernieling en als
gevolg van de gruwelijke verwoestingen ka
pitaal-behoefte. Gevolg" daarvan zal zijn een
hooge rentevoet, wat de productiekosten zal
verhoogen cn tegelijk de loonen drukken,
voorwaarde van een verscherpten klassen
strijd.
Ook zal gebrek aan kapitaal de sociale'
hervormingen tegenhouden en de arbeiders
klasse zal ook in difc opzicht tot een verbitter
den strijd geroepen worden. .Voorwaarde ge
noeg voor een komenden revolutionairen!
strijd.
Deze zal ook gericht moeten zijn tegen
het militairisme. Want het is nog niet zoé
zeker, dat er in afzienbaren tijd geen nieuwei
groote oorlog zal uitbreken, waarin Japaiv
China en Amerika een hoofdrol zullen spelen.
Van arbitrage verwacht spr. ook in de toe
komst niet veel.
Hoe wij zullen doen als onverhoopt ons
land in den oorlog mocht worden gesleept,
durft spr. niet zeggen. Hjj weet niet in
welken zielstoestand men dan zal v.?rkeeren<
Allereerst is noodig, dat men nuchter blijft.
Spr. gelooft niet, dat na den oorlog allo
sociaal-democraten één lijn zullen trekken.
Een deel zal zich bij de burgerlijke her
vormers scharen, een ander deel zich revo
lutionair toonen. Het internationaal socia
lisme zal, volgens hem, een kleine kern
vormen.
Ten slotte kwam spr. tot den binnen-
landschen strijd. De arbeiders moeten op.
hun post blijven voor den strijd voor alge
meen mannen- envrouwenkiesrecht. Ook
tegen het bestaan van de Eerste Kamer,
zal de strijd moeten gaan, terwijl men do
invoering van stemplicht, als een verkapt
middel om door reactionaire krachten het
socialisme te bestrijden, moet tegenhouden.
De Ouderdomsrente, door de Regeering
voorgesteld, is niet ideaal; maar in ieder
geval beter dan de wet-Talma. De sociaal
democratische Kamerfractie heeft verbete
ringen voorgesteld.
Met een krachtige opwekking óm de
sociaal-democratie trouw te blijven, besloot
spr. te elf uren zijn rede.
Voor liet debat gaven zich op do heeren
Knuttel en De Jong, die ieder een kwartier;
kregen. Toen dr. K. daartegen protesteer
de, stond De J. zijn tijd aan den eersteD
debater af.
De heer Knuttel ging, voor zoover de tijd
liem dit toeliet* het betoog van den èpr.
na en trachtte aan te toonen, dat de S. D,
A. P. de arbeiders onkundig heeft gelaten
omtrent de beteekenis van het imperialisme'
én militairisme, zoodat zij niet strijdvaardig
bleken, toen het tijd was. In Rusland is
liet socialisme nog revolutionair on ook in
Duitschland zijn er meer revolutionaire so
ciaal-democraten dan men denkt. Alleen dé
leiders plegen verraad aan het socialisme.
Do S. D. A. P. in ons land heeft dit
'ook gedaan door voor de oorlogsbegrootiog
-uo^ 3JOQ. 'uouiuiais n0teip9JO?3o[.Too ep ue
dels staat daaraan medeplichtig.
Ten slotte verdedigde dr. K. zijn party-
genoot Ravenstöjm over diens aangevallen
artikel, waarin hij de wenschelykheid uil-
spreekt, dat de 3trijd uitgevochten wordt
met vernietiging van heb Pruisisch mili*
tairisme. Juist als de vrede op dfcü be-