De Europeesche Oorlog.
Derde Blad. Anno 1916.
Binnenland.
Gemengd Nieuws.
slEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 18 Maart
Strijdende en niet-strijdende
mogendheden.
F.
In one vorig artikel gavon wo do oppor-
vlalrto der gozamenlijke strijdend© rijkon
met hot aantal dor daar wonoado menschen.
Nu zijn er nog 3 staten, die, hoewel bui
ten den strijd staande al wordt in 2 dezer
door de bewoners wel gowapond opgetre
den tooh anders dan alleen oconomisok
ondervindon wat oorlog ia, n.l. Luxemburg,
Albanië en Perzië. Deze hebben nog feen go-
zamenlijko oppervlakte van 1.676.586 vierk.
K.M. met 10 millioen menschen, zoodat
we dus komen tot 82.016.448 vierk. K.M.
met 1018 millioen menschen.
Deze cijfers overtreffen beide verre, wat
de niet-strijdende landen kunnen bereiken.
Daarvan is de gezamonlijko oppervlakte
48.625.864 vierk. K.M. met 638 millioen men-
schon. Bijna tweedordo dor oppervlakte
komt voor rekening van China, do Vor-
eenigdo Staten en Brazilië, waarvan do
kleinste nog meor dan "tweemaal grooter
is dan de neutraio Europeesche rijken met
hun koloniën. Meer dan tweederde der be
woners hebben reeds China on do Vereenig-
de Staten, waarvan de laatsten er bedui
dend meor hebben dan de neutraio Euro-
poesche staten met de koloniën.
De rijken in Noord- en Zuid-Amerika
zijn alle nog buiten den krijg, ci.i. 30.720.972
vierk. K.M. met 189 millioen menschen
do koloniën der Vereenigde Staten, 307.497
vierk. K.M. met ongeveer 10 millioen in
woners, meegerekend.
In Azië strijdt alleen Japan en ia Perzië
het tooneel van strijd. Overigens is er sterk
gekoloniseerd of behoort het gebied tot het
Turkscho Rijk. Buiten den oorlog Btaan nog
China, Siam, Afghanistan, Nepal en Oman
tor gezamenlijke grootte van 12.030.800
vierk. K.M. met 348 millioen inwoners.
Met Afrika zien wo in nog sterkere mato,
wat van Azië kan worden gezegd. Hier
staan slechte Abessynië en de neger-repu-
bliok Liboria buiten den strijd, hebbende
een oppervlakte van 1.215.800 vierk. K.M.
met nog geen 10 millioen zielen.
En thans rest "ons nog Europal
Het grootste neutrale rijk is Spanje,
daarop volgen Zweden en Noorwegen. Alle
drie zijn echter Run bevolkt, de beide laat
ste zelfs buitengewoon. Het dichtet bevolkt
la Nederland ook dé voornaa-uste neu
traio koloniale mogendheid dat in inwo
norstal alleen door Spanje on Roemenië
wordt overtroffen. De totale oppervlakte
der neutrale Europeesche rijken Luxem
burg en Albanië laten we buiten beschou
wing n.l Nederland,'Zweden, Noorwe
gen, Denemarken, Zwitserland, Lichton-
steio, Andorra, Spanje, Roemenië en Grie
kenland is 1. 647.701 vierk. K.M. met ruim
52 millioen inwoners, een inwonorstal dat
weinig hooger is dan dat van Oostenrijk en
beduidend 'lager dan van Duitschland. Aan
koloniën hebben deze neutrale rijken een
gebied groot 2.610 591 vierk. K.M. met 39
millioen inwoners. Yan dit koloniaal gebiod
oehoort 2.045.847 vierk. K.M. aan ons land
en in de Deensche en Spaansche koloniën
wonen gezamenlijk nóg lang geen millioen
menschen
Bij den strijd betrokken meer dan 62 mil
lioen vierk. K.M. met 1018 millioen bewo
ners, daar nog buiten staand ruim 48 mil
lioen vierk K.M. met 038 mill, menschen
Nog buiten den strijd staand I Zal do ver
houding niet nog slechter worden 1 Steeds
grijpt de wereldkrijg verder om zich heon
en 'b io niet to zeggen of niet nog meer
staten in den oorlog zullen worden be
trokken. Wo denken aan Roemenië, Grio-
kenland en do Vereenigdo Staten.
Dat spoedig het eind van den krijg daar
moge zijn, is, gelet op de uitlatingen in oor
logvoerende landen, een vrome wensch. Wo
kunnen haast niets andere meer hopen, dan
dat niet rneerdero volken" zich in den oor
log zullen storten
Te Amsterdam is ten kantore der Se-
nerahah-Maatsckappij opgericht het Oostkust
van Sumatra-Instituut.
Aan den heer J. A. Royer, admioistra-
teur by het Departement van Binneniand-
sohe Zaken en chef der afdeeling Kunsten
en Wetenschappen bij dat ministerie, in Den
Haag, is tegen 1 Juni op zijn verzoek
eervol ontslag verleend-
De heer Royer is jhr. De Stuers opge
volgd, toen deze in 1901 Kamerlid werd.
Daardoor was hij al ruim 24 jaar aan de
afdeelmg werkzaam.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot lid
van het hoofdcomité der Vereenigiiig „Het
Nederlandsche Roode Kruis", de hoeren dr.
A. Halbertsma, gepensioneerd airigeerend
ofueier van gezondheid 1ste klasse van het
Nod.-Indischo leger; jhr. mr. dr. W. Röell,-
kaïc^rheer in buitengewonen dienst van H.
M. do Koningin en lste-socrctaris van het
Internationaal Bureau van het Permanente
Hof van Arbitrage; J. P. Koofemans Beyoen,
gepensionneeiM kolonel met den rang van
generaal-ma y>a.\
De Redmiddelen hebben in Februari
opgebracht f 13,586,938.42, tegen een be
drag van f9.712,869.21 in Februari 1915.
'De gewone audiëntie van den Minister
van Buitenlands-die Zaken zal Vrijdag 24
Maart a.s. niet plaats hebben.
Voor de Watersnood-Commissie voor
Ned.-Oost-Trviië is bijeengebracht te Amster
dam f 101,637.70; te Rotterdam f 54,4S5,
in Den Haag f5S,900, totaal f Él 5,022.70.
De heer P. Dekker, te Worm er veer,
dio eonigerj tijd op Java vertoefd heeft, heeft
sich belast met de inzameling van gelden
voor Wormerveer en Omstreken en als re
sultaat heeft hij, gehad f2289.
-7 Tot directrico van het nieuwe Israë
litische Ziekenhuis aan de Jacob Obrecht-
•traafc te Amsterdam is benoemd zuster L.
Gelder, thans waarnemend directrice in
een hospitaal te Alézandrië. Het ziekenhuis
kan in Juni geopend worden.
Beroepen is bij de Ned-Herv. Gom.
te- Delft ds. F. Kyftenbelt, te Leerdam.
Aangenomen is het beroep naar de Geref.
Kerk te 's-Gravenhage (vac.-dr. De Moor)
door dr. K. Dyk, te Ryswyk.
Reeds vrij spoedig nadat die onder
handelingen met Ro Ken nemer Edectrioi-
teit-Maatechappij over de regeling van de
elecbrioiteitövoorziening van "het vasteland
van Noord-Holland benoorden het Noord
zeekanaal en hot IJ in begineel tot over
eenstemming haddien geleid, hebben B. en
W. van Amsterdam oen verzoek van Ged.
Staten van Noord-Holland ontvangen, om
met genoemde Maatschappij en de gemeen
te Haarlem in overleg te treden over een
dergelijke regeling ten behoeve van het
deel der provincie, gelegen tuasohen bet
Noordzeekanaal en de zuidgrens der pro
vincie westelijk van Amsterdam en ooste
lijk van Haarlem. Door Ged. Staten werd
de moest doelmatige regeling een zooda
nige geacht, waarbij de Ken nemer Eleo-
triciteit-Maatschappij in ddt gebied voor
kaholleggdng ©n distributie zorg zal dra
gen, terwijl zij den benoodigden stroom
van de beide gemeentelijke centrales sal
betrekken.
Mot dat dienkbeeld konden B. en W. zich
in hoofdzaak vereemgenhet soheen hun
evenwel noodzakelijk toe, dat in de onmid
dellijk aan Amsterdam grenzende gemeen
ten of deelen daa.rvan, waar thans re ede
door Amsterdam electricdteit geleverd
wordt, ook in het vervolg de distributie
in handen van de gemeente zal blijven, te
meer, omdat deze streken, naar te ver
wachten is, binnenkort door grenswijziging
een deel van Amsterdam zullen gaan uit
maken.
De verder met de Ken nemer El-ectricë-
teit-Maatsohappij op dien grondslag ge-
voerde onderhandelingen hebben geleid
tofc het opmaken van een ontwerp-contraok
Volgens de daarin vervatte bepalingen zal
Amsterdam het redht tot elektriciteitsleve
ring verkrijgen in het gedeelte Zaandam,
dat ten zuiden van het Noordzeekanaal
ligt, in do geheele gemeente Sloten en in
eenige aan het gebied van Amsterdam aan-
Bluitendo doelen van Nieu wer-Amsfcel en
Ouder-Amstel. Voor directe levering door
Haarlem blijft gereserveerd een gedeelte
der gemeente Haarlemmerliede en Spaarn-
woude, terwijl voorts in de overblijvende
gedeelten van Nieuwe r-Amsfcel, Ouder-
Amstel, Haarlemmerliede en Spaara won
de, in Spaarndam, Haar! emmermeer, Aals
meer en Uithoorn de benoodigde eleotrici-
teit door de Konnemer Electricdteib-Maat-
eehappy zal wordén gedistribueerd, welke
echter Amsterdam en Haarlem ieder voor
de helft zullen leveren. Het ontwerp i*
overigens in hoofdzaak, ook wat den prijs
der van Amsterdam te betrekken electricd
teit betreft, gelijkluidend met dat voor de
electriciteitsvoorriening van het noordelijk
deel der provincie, waaraan de Raad
goedkeuring beeft verleend.
De Raad van Assen benoemde tob ge
meente-secretaris mr. L. Brander k Bran
dos, ex>mm i os-redacteur ter secretarie te
Zaandam.
In Den Haag is op 95-jarigen leeftijd
overleden mevrouw do douairihr© N. van
Willes, gob. Janse, ambachtsvrouw© van
Zoutelande en Worendycke, eer e-presi
dente van het Haagscho Vrouwen-Comitó
van het Ned. Roode Kruis, eore-lid dier
vereeniging en ridder in de Orde van
Oranj e-N assau.
Te Assen is met militaire eer ter aar
de besteld het stotfelijk overschot van den
op zoo noodüotftago wijze om het leven ge
komen oadet O. L. P. de Graat Aan de
groeve hebben o.a. gesproken do gouver
neur van de Kon. Mil. Academie te Bre
da en de heer J. F. Melltóik, directeur
der R. "H. B. 8. te Assen.
Curatoren van het Stedelijk <_.yinno-
eium to Amsterdam bevelen den Gemeen
teraad aan ter benoeming tot le er aar in
de Griekscbe en Latijnscho taal- en let
terkunde hot volgende dubbeltal; dir. A.
Rutgers, conrector aan het gymnasium te
Gouda, en dr. D. J. A. Westerhuis, 1 eer
aar aan het Christelijk Gymnasium te
Kampen.
Door de arrondissemonts-reohtbank te
Leeuwarden is, ter vervulling dor vacature
van kantonrechter te Bolsward, opge
maakt de volgende alphabetische lijst van
aanbeveling: mr. dr. N. Hofstee, grnfier
van hot kantongerecht te Leeuwarden,; mr.
A N. L OtteiL, griuier van het kanton
gerecht te Almelo; mr. J. A. van Pesch,
griffier van het kantongerecht te Harder
wijk.
FAILLISSEMENTEN.
A. Boom, bloemist, te Zwolle.
A. de Boer Gz., landbouwer te Avereesfc.
J. A Engel vaart, vroeger aannemer te
Ridderkerk, thans koffiehuishouder te
Krabbendijke.
O. Bijdevier, sig.arenfafc-'kant, te
Utrecht.
J. Poot, boekdrukker, Rotterdam,
AOADEMIENIEUWS.
U t r e 0 h t. Bevorderd is tot tandarts
mej. M. H. Sohwarz.
SPORT.
Luchtvaart.
DE UITSLAG
VAN DE MILITAIR] RONDVLUCHT.
De eercte prijs is behaald door luit.
iPalthe 6d do tweede door luit. Goblijn Sr.
Voor den derden prijs zullen opnieuw moe
ten kampen luit,. Koppen en luit. Thom
son. Do „Tel." verneemt, dat deze kamp
zal bestaan uit bommen werp en on mih-
sohien nog enkele andere oefeningen boven
het vliegkamp.
Het blad deelt verder mede, dat de vijf
overige deelnemers géén van allen voor
een prijs in aanmerking kwamen, omdat
zij, daartoe genoopt door hagel- en sneeuw
buien, ©enigermate van do voorgeschreven
route waren afgeweken.
MILITAIRE VERKENNINGSTOCHT.
Op het strand te Scheveningen fcusschon
strandpalen 98 e>n 99, landden gtetervoor-
miirMtag twee - militaire vliegtuigen, be
mand: het eerste met den vliegenier luit.
L. J. Roeper Bosch en waarnemer luit,
Fabiua, het tweede met vliegenier hzü
P. M. van Wulfften P<he en waarnemer
luit. H. A. A. Sitzen.
Te 1 uur ongeveer is men met de vlieg
tuigen vertrokken, naar Soeeterberg te
rug.
Dit wa© een klein© militair© verkennings
vlucht, *00als er in den loop ven don zo
mer meermalen sullen worden gehouden.
Een onzer Friesoho flo ïTèflpon-
dtentea schrijft:
Te Bovenhergum werd laatst een koe
verdacht verklaard van mond- en klauw
zeer. Telegrammen werden gewi»öld,
auto's met deskundigen arriveerden in hot
dorpje, om het cfier te onderzoeken. Nie
mand mocht de besmette boerderij verla
ten, wachtposten werden uitgezet, mat
ruime hand werden ontmetbingsmiddeleix
toegepast. Na een week kwam een telegrar
figrth bericht van de autoriteiten: „niet be
smettelijk, voorzorgsmaatregelen ophef
fen". De koe had geen mondzeer, maar een
paar nieuwe tanden gekregen.
Thans is er in dat dorpje ander de kinde
ren diphtheritis uitgebroken. Enkel na
aari het huis een bordje. Geen isoleering,
geen posten, geen ontsmetting. De vader
van een der aangetaste kinderen is post
bode, die geregeld het dorp afloopt om
brieven en couranten te bezorgen aan de
dorpelingen... 6»HMd.,r)
Door de samenwerkende ge
zellen-organisaties te Rotterdam is met de
Rotte rdamscihe Broodbakkers-Patrooiisver-
eeniging een verbeterde loonregeling over
eengekomen, welke 3 April a.s. in werking
zal treden.
De Nederlander Karei Kaper,
verver te Dlnslaken, is door de strafkamer
fee Duisburg wegens majesteitsschennis, nL
het zich herhaaldelijk op hatelijke wijze uit
laten over het Duitsche keizerlijke huis,
veroordeeld tot. zes maanden gevangenis
straf.
Gistermorgen kwartior over
zessen warden brandweer eh politie te Am
sterdam gewaarschuwd voor een drama, dat
ach in een der huizen van de Nicoiafe-Bc-ets-
straat afspeelde. EeD Jongeman van 2o
jaren, J. L., die -met rijn moeder samen
woonde en zes weken uit het krankzinnigen-
gesticht ontslagen was, had weer een aanval
gekregen. Met kracht nam de ongelukkige
ae piano op en wierp die in den anderen
hoek der kamer, schildergen, stoelen, de
lamp, ja zelfs een canapé werden door den
jongen man door de ramen op straat ge
worpen. De gasmeter werd door.hem van
zgn plaats gerukt
Yyf stevige brandwaehts hadden de groot
ste moeite den krankzinnige vast te houden;
één hunner beet by in do hand, zoodat
de man 'zich in het WiXhelmma-gosthuis
moest laten behandelen.
De kamer zag er ontoonbaar uit; geen
voorwerp of het was vernield. Op straat
lagen de stukken door elkaar. Ten slotte
kal meerde do jongeman, zat stil voor zich
heen te laohen tot de Geneeskundige Dienst
hem op een brancard vastsnoerde en naar
de zenuw pa tiënteo-afdeeling van het Wil-
helmina-gasthuis bracht.
De motortjalk „Jaooba Marga-
retha", liggende in de Oude Houthaven, te
Amsterdam, werd door eea veertigtal schip
pers met steenen gegooid. Ten slotte klom
men eenige der belhamels aan boord, wier
pen de watervaten, emmers en luiken over
boord en sneden de zellkleeden stuk. In
totaal werd een schade van f200 aange
richt De knecht van den schipper werd
mishandeld. Als oorzaak van dezen overval
moèfe beschouwd worden, dat de schipper
niet voorkomt op de eohipperslijst voor de
firma Korthals Aites.
VanwegedeafdeelingDenHaag
van dp Ned. Banketbakkers vereen, zal val
2426 dezer een nationale tentoonstelling
op het gebied van banketbakkerij en kook
kunst gehouden worden.
Sedert een paar dagen wordt in
een der ziekenhuizen te Amsterdam ver
mist een buisjev bevattende een kleine hoe
veelheid radium, ter waarde van f 1100.
Aangezien misdrijf niet is buitengesloten,
verzoekt de commissaris van politie in de 2de
Sectie, waarn. de lste Sectie, hun, die in
lichtingen "hieromtrent kunnen verstrekken*
betreffende koop of aanbieding, zich te ver
voegen aan het politiebureau Singel 4p5-457
aldaar. "(,,Hbld.n)
Voor de Winkelweek van Neder-
landsch Fabrikaat te Rotterdam, hebben zich
meer dan 300 firma's opgegeven met onge
veer 600 étalages.
Het aantal schapen, dat ten ge
volge der jongste overstrooming in den
Zuidpolder en in den daaraan grenzend en
Katwouderpoider is omgekomen, zoo meldt
men uit Edam, bedraagt byna 300. Vrijdag
/had in een door den burgemeester van
Edam belegde bijeenkomst der eigenaars de
VGrdeeling plaats van de opbrengst der hui
den en van het vleesch dezer dieren.
PokkenteAmsterdam. Sedert
de laatste opgave is een nieuw geval van
lichten aard in het Wilhelmina-gasthuis op
genomen. Aldaar worden thans 18 lijders
verpleegd, van wie 8 mannen en 10 vrou
wen. Onder de mannen zijn '2 ernstig riek,
terwijl de anderen de ziekte in zeer lichten
graad hebben of herstellende zqh; de toe
stand der vrouwen is goed.
In observatie zyn 61 personen.
Gisteren zyn door. het Genootschap tec
bevordering der koepokinenting voor min
vermogenden en van gemeentewege ruim
12,000 inëntiiigea en herinëntingen verricht
Voorts zyn door eenige ziekenfondsen de
volgende aantallen inentingen en herinëntin
gen verrioht: Ziekenzorg: 662, Door en voor
Werklieden; 900 k 1000, De Nederlanden:
442. Voortgegaan is met het behandelen
van hét gemeentepersoneeL
flet Ruiiiieh offensief in den
Kankasns.
De Russische generale staf deelt medey
dat ds Russen aan het front in den Kau-
kasus, na een gevecht op 90 werst ton
westen van Erzeroem, de stad Marnahatoen
bezetten. By deze operaties veroverden de
Russen vijf kanonnen, mitrailleurs, treinen
oa oonvooieo m maakten 44 officieren en
770 Aakari'a gevangen.
Prijsverh00ging van Margarine en Vetten
in Duitschland.
Bij regeringsmaatregel is de gro.othandeb
prgs voor margarine vastgesteld op 1.83
mark en die voor voedingsvet, met 100 pCt.
vetgehalte* op 2.16 mark en pryzen voor den
kleinhandel van deze producten respectie»-
velgk op 2 en 2.32 mark.
Terugkeer van -.ardinoal Sleroier.
Een oorespondent in België meldtr aan
,,De Tijd" \an de grenzen:
Kardinaal Meroier is in zijn bisschop-
stad Meoholen teruggekeerd, waar men
eenige dagen in gioote ongerustheid no
pens aijn lot is geweest. Er zijn aan do roia
van den kardinaal en zijn terugkeer in het
bezette gebied incidenten verbonden, wel
ke eerst na den oolog kunnen wordon op
gehelderd.
J.l. Zondag iz in allo parochie-kerken
van het aartsbisdom Medholen een herder
lijk schrijven voorgelezen, waarin do kar
dinaal met dankbaarheid gewag maakt van
den troost on de bemoediging, to Romo on
dervonden, waar Z. H. de Paus hom vorzo-
kerdc, met bijzondere inteotio België in
zijn gebeden en hot M. Misoffer te geden
ken.
De Duitsche Tabaksbeworkcro logon öo
Belasting-verhooging.
Naar do „Yorwarts" modedeeit, heeft
de Bond van Tabaksbewerkers te Berlijn
Dinsdag een drukbezochte lodenvergadering
gehouden, om stolling te neon on tegen het
nieuwe wetsontwerp tot vorhooging der be
lasting op de tabak.
Het parlementslid Geyer zette het ont
werp breedvoerig uiteen. Hij wees er op,
dat tot dus. er elke verhoogde belasting op
tabak een vermindering van het verbruik
en werkloosheid alsmede verminderde in
komsten voor vele duizenden tabaksbewer
kers ken gevolge heeft gehad.
Na eenige discussie werd met algcmcone
stemmen een motie aangenomen, waarin
den Rijksdag dringend wordt verzocht, een
verhooging der belasting op tabak óf te
wijzen.
De Hnndelsoorlog.
Uit een mededeeling in heb Lagerhuis
blijkt, dat Engeland niet voornemens is
rich aadelyk te binden aan de besluiten van
de te Parijs te hóuden oommercieele con
ferentie der geallieerden. De minister ver
klaard© naar aanleiding van een opmer
king van eenige vrijhandelaars, die be
vreesd waren, <3at er te Parijs stappen zou
den worden gedaan in de richting van
protectie, dat de B ritsche gedelegeerden
ter conferentie uit Parijs zouden terugikoe-
ren zonder zich tot eenigen bijzonderen
maatregel na den oorlog te nemen te heb
ben verbonden. Do minister verklaard© nog
te hopen, dat op die conferentie tot geen
maatregel zou worden besloten, die in wer
kelijkheid den geallieerden meer zou scha
den dan den vijand.
D© Toestand in liet Turkscke Rijk.
De „Morning Post" verneemt uit Athene,
uit diplomatieke bron, dat de toestand in
Konstantinopel zeer ernstig is. Dagelijks or
ganiseer en de tegenstanders van de Jong-
Turken indrukwekkend© beteogingen, die do
politie niet in staat is te onderdrukken.
~Er zijn te Athene authentieke bijzonder
heden ontvangen óver een aanslag op Enver-
pasja, die volgens Ioopende geruchten ster
vende zou zyn.
Volgens to Athene ontvangen berichten
uit betrouwbare bron wordt do toestand in
Turlqjo met den dag kritieker. De bevolking
van bijna hot geheele ryk wordt met hon
gersnood bedreigd. Te Konstantinopel riet
men do menschen uitgeput op straat neer
vallen. De oogst is nog nooit zoo slecht ge
weest als in dit jaar. En bovendien is in
Syrië groots schade aangericht door sprink
hanen. Bijna al het vee is door de Duit-
schers gerequireerd. Ook-met de financiën
is het treurig gesteld, daar Duitschland aan
de Turksche regeering geen leeningen meer
toestaat.
De Duitschers in Polen.
Dé „Roeskoje Slovro" deelt mee, dat tal
van personen uit Kowel zijn gevlucht we^
gens den ellendigen toestond en het heer-
schende gebrek. Dikwijls gebeurt het dat
een troep hongerige vrouwen en kinderen
zich naar de Kommandantur begeeft en uit
roept: „Geeft ^ons onze broodwinners (dezen
zijn door de Duitschers weggezonden overal
heen, om oorlogswerk te verrichten) terug.
Voedt onze uitgehongerde kinderen!De
menigte doet dan een aanval op de Duit
sche winkels in levensmiddelen. 300 van
deze uitgehongerde vrouwen zyu gearres
teerd.
Upton Sinolatr over Dienstweigering.
Uit ©en schrijven van Upton Sinclair pu
bliceert Frod. v. Beden in J)e Nieuwe Any
sterdammer" (de Oud© Groen©), 't volgoiy
do, dat aantoont ho© da groot© Amerikaan-
scho socialist over dit actueel© ondorwerj^
dankt.
Toen ik den brief ontving, waarin 't New-
Yorksch© comité van don dienstweigeraars»
bond mijn medewerking vroeg bij hun arbeid
antwoordde ik, dat ik zeer verdiept was ia
litterairen arbeid, en dat ik alle andere za
ken uit mijn hoofd gezet had. Dit was go
heel waar m^ar ook was er een kloine ont
wijking in, want de brief had mij opeens te
genover een vraagstuk gesteld, dat ik bij mij
zelve nog niet voldoende uitgewerkt had
Daarop verzocht men mij mijn naam te
zetten onder de belijdenis van don bond,
en die aldus met mijn naam te steunen
toen moost ik dus kiezen of deelon. En het
reaaltaat is, dat ik bij den tegenwoordiger
toestand der wereldgeschiedenis niet kan
overgaan tot het onderteeken van het mij
voorgelegdo stuk. Ik weet, dat de leden
van den dienatweigeraarsbond ernstige en.
onbaatzuchtige lieden zijn, die zich voor hun
groote idee opofferingen getroosten, en Ui
wil hen niet gaarno, al was het slechts ééD
oogenblik, ontmoedigen maar ik zou on
eerlijk tegenover mijzelf en hen zijn, indiea
ik niet uiteenzette, waarom ik mij niet bii
bon aansluit.
Ik heb mijn gemoedsstemming gepeild,
en vond het volgende
Ten eerste geloof ik met heel mijn hart ia
de poging der geallieerden om het Duitscho
militarisme te onderdrukken.
Ten tweede zijn er oogenblikken, dat ik
gevoel, dat Amerika daaraan deel moest
nemen.
Ten dei de ben ik er niet zeker van, dat
i|kzelvé geen dienst zou nemen op een
oogenblik, dat ik vinden zou, dat ik 01002
mot een wapen kon uitrichtoD, dan met
do pen.
Het Comité schrijft mij, dat men op m^j
gerekend hebt als socialist en anti-milita
rist. Ik twijfel of er lieden zijn, dio het mili
tarisme en alle verwikkelingen en symbo
len ervan zóó hpvig en instinctief haton, als
ik het doe.
Acht jaar geleden schreef ik oen manifesö
waarin ik een aaneensluiting bepleitte van
do socialisten van alle beschaafd© landen,
waarbij zij zich verbinden zouden in geval
van oorlog gemeenschappelijk, te staken.
Deze opwekking was verspreid in Enge
land, Australië, Frankrijk en Italië en in
Amerika. "Het werd niet verspreid in
Duitschland, en dit verbaasde mijnu weet
ik hetomdat er geon noemenswaardige
anti-militaristische beweging bestaat in
Duitcchland. Ik ben in de verleiding om te
zoggen, dat hot kwam, doordat Duitschland
geen beschaafde natie is, maar wat ik wer
kelijk geloof, dat i3, dat Duitschland een
beschaafde natie is, dio naar lichaam, geest
on ziel aan den gee3t dor barbaar3chheid
onderworpen ia. En totdat die geest gewe
ken is en totdat het lichaam, de geest en de
ziel vaD Duitschland bevrijd zijn van dezen
last, kan er nergens ter wereld vrede zijn,
en ia ieder woord over sociale hervormiag
verspild. Ik geloof, dat do geallieerden een
beschavingswerk verrichtenhet is ons
werk evengoed als het hunno en het lijkt
haast onrechtvaardig het alleen aan hen
over to laten.
Het lijkt in zeker opzicht een verdorven
heid van „het anti-inilifcarbme" om iemand
anders voor ons to laten vechten, terwijl
wij hot voordeel oogsten zender moeite te
doen.
Ge zult hieruit zien, dat ik niet door dik-
en-dun tegen verweer ben; ik ben echter
een man, die veel noodig heeft om aan het
vochten te geraken. België was niet genoog
©n evenmin do „Lusit&nia", maar do leu-
gons en kuiperijen, die wij sindsdien ont
moet hebben, hebbon het werk bijna gedaan.
In sokeren zin haat ik een leugenaar
meer dan oen bruut. Ik veronderstel, dat
dit daardoor komt, dat ik in mijn strijd te
gen economische onrechtvaardigheid meer
leugenaars dan 5ruten ontmoet heb.
Laat mij hieraan toevoegen, dat deze mijn
houding zal veranderen, zoodra do laatato
Duitsche coldaat van Belgisch en Fransch
©n Russisch grondgebied gejaagd zal zijn.
Dan zal ik weer vrede preeken, en tegen
den oorlog zijn. Ik zou geen enkelo afstraf-
fings-veldtocht wenschen; ik geloof, dat do
Duitschers geen straf behoeven alleen zij,
die hen regeeren hebben straffen noodig
en ik geloof, dat wij dit veilig aan de Duit-
cchera zelve kunnen overlaten. Wat ik be
doel, is dat ik verwacht een revolutie in
Duitschland te sullen zien, ari deze oorlog
voorbij zal zijn... gerekend natuurlijk altijd,
dat Duitschland niets gewonnen zal hebbon
bij zijn aanslag op do beschaving. Indien
het iets mocht winnen, dan zal dit, volgeaa
mijn bescheiden meening, de grootste ramp
zijn, dio do beschaving getroffen heeft, ge
durende de ganscho geschiedenis. Wanneer
wij in Amerika dit laten geschieden, dan
zal dit de grootste dwaasheid van onza
eigen geschiedenis zijn, en een waarvoor
wij eouwen lang zullen moeten boeten. He',
lijkt mij zeker, dat, indien het Zaiden onzen
Burgeroorlog gewonnen zou hebbon, wij io
Amerika het militarisme qeuwcu lang zou
den hebben moeten dragonen even zeker
lijkt het mij, dat, als het Pruisisch Jonker-
dom dozen oorlog mag winnen, do geheelo
wereld eeuwen lang 't militarisme zal moe
ten ondergaan.
Aan den anderen kant schijnt 't mij, dat,
indien de geallieerden cr in slagen do Duit
schers tesug te drijven, er een kans zal zijn
op wereld-vrode, verkregen langs den eeni
gen mogelijken wogeen bond der vredelie
vende democratische natiën met eon ge
meenschappelijke wetgeving, een gemeen
schappelijke rechtbank en gemeenschappe
lijke politiemacht om international©twis
ten te onderdrukken.
Wanneer gij deze gelooft, dan zult go
begrijpen, waarom het mij toeschijnt, dat ik
op het oogenblik niet kan beloven om nooit
dienst te nemen, en c\at ik niet kan to"
zeggen om anderen daarvan af te -
houden.
