°«N 17104
Maandag; £5 O IVovemJbei*.
Tweede 13 lad.
A#. 1SÏ5.
EEN HALVE EEÖW.
LEID8GHEN SCHOUWBURG.
Binnenland.
Tweede Kamer.
Gemengd Nieuws.
x
HET VIJFTIGJARIG BESTAAP»
van den
1805 23 November 1915
iWe zullen voor het verdere ons zeer moe
ten beperken. De stof is nog buitengewoon,
omvangrijk, maar wo zullen steeds de nei
ging moeten onderdrukken om niet te veel'
uit te wijden. Van eenige volledigheid kan
nu geen'sprake meer zijn. IWe bepalen ons
Rechts tot eenige grepen.
De schouwburg en de
studenten.
Elke achouwburgganger weet, dat daar
voor in hot parterre een viertal banken
Vga, waar 't een gewoon burger met toege
staan is zich nel er te vlijen. Dat is tenmin
ste een hooge uitzondering, 'fc Zrjn dev plaat
sen, die de studenten-corpsleden, het voor
recht hebben voor zich gereserveerd te zien.
Daar is om die banken al heel wat te doen
geweest. «Nu zou zoo'n voorrecht niet licht
worden verkregen. Het bezoek van de zijde
der studeerende jongelingschap is tegen
woordig vrij slecht. Maar daar zijn andere
dagen geweest, .waarin de corpsleden een
zeer, zeer voornaam aandeel in het bezoek
hadden, 't Waren loon ook dagen, dat ze min
der rustig zaten te luisteren dan thans
en 't voor kalme burgers niet aangenaam!
Was, tusschen die levenslustige jongelui te
Leest maar weer eens, wat Klikspaan in
zin hiervoor genoemde schets daarover ver
télt. Maar 't Icon iets lijden, want de bur
gerij vertoonde zich minder, zoodot vol
gens Kiikspaan de academische jeugd „wel
dra goheo 1 alleen den schouwburg zal in
'Stand koudon."
Do sUidentenbanken dateeren reeds van
iden tijd, der particuliere exploitatie.
O, o, wat hebben de jongelui het toen;
dikwjjls bont gemaakt. Verteit niet Klikspaan,
dat „met woesit getier en ruw misbaar, over
spannen door scherts en wijn, dwazeljjk toe
getakeld en uitgemonsterd, met den Doc
tor aan do Spits een promotiepartij tijdens
oen voorstelling de zaal kwam binnen-
j stuiven. En weraen»niet vanuit de „bak" ge-
spïekken aangeknoopt met de artisten op
het tooneel.
't Werd allengs beter, maar toch ,was 'fc
nog lang zoo oude Leidenaars vertellen
't u wel dat dames niet naar den schouw
burg gingen om zich te amuseeren. Jaren
lang is cfit geheel anders, maar eens is er
een .uitbarsting geweest, die aan vroeger
deed herinneren, en waarvan het gevolg is
«^vreest het ontstaan van een reglement pp
ue rechten der corpsleden.
In 1890 barstte er een ernstig conflict
liit. De schouwburg-commissarissen uit het
corps waren huns inziens, en hun studie-
makkers deelden allen die opinie, door den
tcenmaligen voorzitter van het schouwburg
bestuur onheusch bejegend. Daar kwam nog
b£, dat bij een concert niet-studenten op de
vier voorste banken hadden gezeten. Het
collegium werd van het gebeurde in kennis
gesteld en de voorzitter van den schouw-
1 burg moest zijn excuses aanbieden.
"Van do zijde der studenten was er nog een
ksisch, namelijk dat de rechten der studen
ten zouden worden gereglementeerd.
Aan vergaderingen der betrokken colleges
geen gebrek.
Het corps bezat een tacfevollen voorzitter
in den hoer H. J. Coster dezelfde die later
I op zoo droevige wijze te Etandslaagte jn
den laatwten Boerenoorlog het leven liet
'en aan zijn besidigd optreden in ,de ge
prikkeld© omgeving is 't nog te (janken,
dat de studenten zich niet nog jneer te
buiten gingen. Maar één avond liepi 't toch
leeli,k mis.
De hoeren J. Nyman, W. C. Th. v. d.
Schalk, J. Th. Stok en C. E. van Marïe,
achtten 't niet mogelijk, om zonder regio-
ment de orde te handhaven. De vijfde com
missaris, de heer H. J. Boo!, vond dit zoo
onmogelijk nog niet en wees vooral op de
onaangename gevolgen, die de L^idenaars,
dïo met het conflict niets hadden uit te
staan, op de eerstvolgende voorstelling hier
van zouden ondervinden: De corps vergade
ring gaf da vier heeren gelijk, ook al wees tie
I heer Coster er op, dat ae eer van het corps
demonstreren in de oomedie niot gedoogde.
In de voorstelling van Maandag 3 Maart,
liep 't op een geweldige demonstratie uit.
De schouwburg was eivol. De Leidsche bur
gerij hum voor de première van een oor
spronkelijk Nederlandsch stuk, „Een ge
vaarlijke Vriendendienst", door Lodewijk Mul
der, op te voeren door de Rotterdammers.
Studenten zaten overal met het kennelijk
dool herrie te maken.
't Werd een helsch kabaal. De „Minerva'-
veislaggover, de heer P(lemp) v(an) D(uive-
lflnd), heeft in levendigen verhaaltrant dien
avond beschreven;
Maar-de Leidsche burgerijergerde zich.
Nog velen zullen zich dien avond herinneren.
Nog eens heeft zioh deze manifestatie,
zwakker gelukkig, herhaald, dooh epoe
tin? kwam er verbetering. Met oen
paar wijzigingen word het door de stu
denten voorgestelde reglement aangenomen
fcQ de commissarissen 'hervatten hun func-
hot zorg dr&gea voor de orde onder
tio studenten, waarvoor Zij alleen aan het
corps verantwoording .verschuldigd zrjn.
Toen tegen den win tor het 25-ja
rig jubileum gevierd werd, was 't alles
pads en vree en heerschte do grootste har
monie .tusschen burger- en s.tudenten-coml-
mis9ie, in welke Laatste we teen o.m. aan
troffen den tegen wo ordi gen professor, mr.
A. J. Blok en den huidigen hoofd-redacteur,
van de „Nieuwe Courant"* mr. L. J. PlernJp
van Duiveland.
Tooneel genot.
V/at we hierover zullen vertellen, zal uit
den aard der zaak weinig zijn. Vooral in
vergelijking tot) de menigte gegevens, die
ons ten dionste staan. Een achttal pagina's
van dit blad zouden ongetwijfeld nog (onvol
doende zijn. Programma's van vijftig jaren
met slechts weinig ontbrekende men
piroboere zich een beeld te vormen van deze
reu zenmenigte! Veel van wat we aan aantee-
keningen hebben bijeengezameld, zullen we
achterwege laten. De talrijke jubileum- en
benifico-voorstellingen moeten bleven ruf
ten. Evenzoo de eerste voorstellingen van
mijnheer of mevrouw zus of zoo, na hun on
gesteldheid.
Men kan nit dien geweldigen stapel pro
gramma's zoo menig interessant feitje o]>
aiepen: ziekte, huwelijk en scheiding, het op
komen en verdwijnen, het vereenigen en
splitsen van gezelschappen, de premières
van nu nog bekende Nederlandsche en ver
taalde Franse he, Duitsche of Engelsohe stuk
ken. En dan nog het optreden van be
faamde buitenlandsche sterren.
Met veel behagen snuffelt men in die oude
logramma's uit de jaren, waarin de dames
toetzMajofski en haar dochter Christine
Stoetz, later de vronw van Van .Westerhoven,
KieineGartman, AlbregtEngelman, Suze
en Wilhelmina Sablairolles, Jeannette Co-
rijnHeilbronn, Cath. Beersmans, de oude
mevrouw Sophie de Vries en zooveel andere
triomfen vierden, daarbij trouw ter zijde ge
staan door de beroemde acteurs uit die da
gen Veltman, Kis tomaker, Aug. Morin, Roo-
bol, Judels, Bamberg, Rosier Faassen, Al-
bregt, Willem van Zuylen, Frits en L. F.
Rosenveld, Henri Morriën Sr., Victor Dries-
sen, Jaapten Dirk Haspels, Frits Bouwmees
ter, Henri van Kuyk, kortom te veel om1 op
te noemen.
En van die eerste jaren zijn er nog eeni-
gen die ons thans nog, of voor kort nog van hun
kunst doen of deden genieten. In het seizoen
1866'67 vinden we reeds yerméld mejuf
frouw Dora Bouwmeester, thans nog de
grootste onzer actrices. Een negental jaren
na haar, vinden we Esther van Rjjk, onze be
ls amde Kniertje, voor 't eerst genoemd bij
Lo Gras, Van Zuylen en Haspels. In de tach
tiger jaren trad hier Marie Vink voor 't
eerst op. Zoo zouden we voort kunnen gaan.
Van de acteurs noemen we Louis Bouw
meester, Louis B. J. Moor en Alex Faassen,
in latere jaren nog gevolgd door Jan C. de
Vr.s, Chrispyn, Poolman, Tartaud enz. Meer
dan dertig jaar hebben deze alle de Lei-
denaars reeds van hun kunst doen genieten.
Hoe menig gezelschap heeft hier triom
fen gevierd! In de eerste jaren waren heb de
gezelschappen van J. C. Valois, van Boas
en Judels^ van Roobol, Tjasink en Peters, van
Van Ollefen en Albregt de Rotterdam
mers van Victor Driessens het
Vlaamsch Tooneelgezelschap van Prot
en Kiste-maker, van Le Gras, van Zuylen
en Haspels en van Willem van Zuylen. Later
kwamen Alex Faassen, de Amsterdamsche
en de Rotterdamsche afdeeling van „Het
Neoerlamdsch Tooneel", het Hol land sch ge-
zeischap: van A. van Lier, het „Tivoli"-
gezelschap van Jen C. de Vos en Van
Korlaar en het ensemble van Kreukniet en
Poolman met nog zooveel andere. Zoo volgde
bet eene gezelschap op 't andere. De „Ne-
derlandsche Tooneelvereeniging" verrees,
Van Eystien werd directeur over de Rotter
dammers, Louis Bouwmeester stichtte zijn
„Haarïemsch Tooneel", Royaards zijn N. V.
„Bet Tooneel." „De Hagespclers" gingen on
der Verkade de provincie in en zoo zijn we
al heel dicht genaderd bij dit jubileumjaar.
Al deze met nog zooveel andere ensembles,
hebben den Leidsehen Schouwburg bespeeld.
Eén jubileum willen we toch niet onver
meld laten, dat van de lievelinge van de
Leidsche sohouwburggangers, van Marie van
EysdenVink, op 14 Maart 1904. Dat was
een grootsche jh'uldiging. Een volle schouw
burg, veel bloemen en toespraken en van
haar groote populariteit getuigde een bloem
stuk van de galerij-bezoekers. Toen zij naar
het hotel zou rijden, stonden studenten met
fakkels voor don schouwburg. Anderen span
den de paarden van den wagen, en getrokken
door de studeerende jongelingschap^ ging
't naar „Levedag."
Een kort résumé van de opgevoerde too
neel werken, kunnen we niet geven. Dat aan
tal is legio, zoowel Nederlandsche als ver
taalde en oorspronkelijke Fransche, Duit
sche en EngelScho stukken. We zullen ons
tot de auteurs beperken. In die vijftig jaar
zijn hier werken opgevoerd van o.m. de
volgendo Nederlandsche schrijvers: Vondel,
Hooit, Langedijk, Oemer, Conscience, Schim-
me(, Rosier Faassen, Van Maurik, Lodewijk
Mulder, mr. A. M. Maas Geesteranus, Ruysch,
Jan C. de Vos, Marcello* Emants, Heijer-
nians, Schürmann, Mynssen, Van Nouhuye,
Van Riemsdijk, Van Reden, SimonsMees,
BoudierBakker, Dekking, Fabricius, Feith
Roelvink, Walch en nog meer anderen.
Van do buitenlanders, wier werken 't
meest 't zij in de oorspronkelijke taal
of in 't Nederlandsch vertaald zrjn ten
tooneele (glevoerd, noemen we de ver
vaardigers van draken niet uitgezonderd, ook
onrler do Nederlandsche schrijvers zal men
er zoo aantreffen Molière, Victor Hugo,
Saidou, Dumas, Scribe, Sandeau, Legouvé,
Augier, Sue, Bouchardy, d'Ennery, Bour
geois, Charl. BirchPfeiffer, Erckmann Cha-
tiian, Roderich Benedix, Shakespeare, Schil
ler, Von Moeer, Kadelberg, Blumenthal, 1'Ar
range, Von Sohönthan, Labicke, Ibsen, Björn-
Eton, Bataille, Bernstein, Shaw, Tolsboï en
Rostand, 't Is een greep uit de velen.
Buitenlandsche gezelschappen treden in de
laatste jaren minder dikwijls op. Meestal
was 't ook vroeger de een of andere ster
met een meer of minder goed ensemble.
Namen, die men ook elders in tooneelherin-
neringen terugvindt, zijn: Marie Niemann
Seebach, Frederike Gossmaü, Julie Herrlin-
ger, 'mademoiselle Agar en madame d'Askoff.
Veelal was het aan Abraham van Lier te
danken, dat op hun toumée de voornaamste
buitenlandsche artisten Leiden aandeden. Zoo
wes dit o.m. het geval met Ernst Possart en
August Junkermann, die meermalen hier op
traden. Qoquelin Cadet gaf in November 1902
can. Tarfcuffe en last not least, den 20sten
October 1903, vertolkte hier Sarah Bern
hardt Marguerite Gautier in „La Dame aux
Camélias".
Veel is er nog, waarover we zouden wil
len schrijven, over het vertolken van meer
dan één rol door één artist, over voordracht
avonden, maar 'dit zou te veel van onze
ruimte vergen.
Opera en Operette.
De Leidenaars moeten zich tegenwoor
dig opera-genot vrijwel ontzeggen. Dat is
vroeger heel anders geweest. In het tweede
jaar van het bestaan van den schouwburg,
kwam voor 't -eerst het „Théatre Royal Fran
cais de la Haye" en jaarlijks keerde 't terug.
In 1869 trad ook het „Deutsche Opern Ge
selschaft" uit Rotterdam, directie Louis
Saer, opy en dit kwam nog vaker dan het
Fransche gezelschap. Een paar jaar later
voesde Jean Pfiaging de directie over de
Duitschers, die ook tooneel werken gingen
opvoeren. Er zijn jaren geweest, dat er een
tiental opera's werden opgevoerd. Bn nu?
Eén of geen enkele.
Behalve Fransche en Duitsche opera's,
kreeg men Italiaansche te aanschouwen,
waarvoor Dje Houdt zorg droeg. Bij' de Ita
liaansche (pperaj is een paar maal de beroemde
Isalberti opgetreden in „La Bohème" en
„Cavalleria Rusticaua". Geen Nederlandsch
or era-gezelschap passeerde Leiden. Herhaal
delijk kwam het gezelschap' onder directie
van J. G. die Groot o.a. met „Faust",
„Zampa", „Lakm'é" en „Brinio" van Fiore
della Neve, door S. van Milligen getooudicht
waarbij C. van der Linden orkest-direc
teur was. Toen deze laatste zelf directeur
wac, kwam hij ook te Leiden, gaf er 2 Octo
ber 1896 „Leiden ontzet", een opera in vijf
bedrijven, van E. van der Ven, met muziek
van Van der Linden. In die jaren kreeg men
geen of bijna geen Fransche en Duitsche
opera's te hooren. Ook. is Elise PoonsVan
Biene nog eens verschenen, aan het hoofd
van een Nederlandsch opera-ensemble, en
volledigheidshalve maken we nog melding
van een Noord- en Zuid-Nederlandsche Ope-
ro-Vereeniging,waarbij1 o.m. wijlen .Johan
Schmier hier ter stede optrad in Samson
en Dalila".
Een ander Nederlandsch gezelschap gaf
18 Februari 190S Heijermans' „Op Hoop
van Zegen", door Charles Grelinger als opera
bewerkt, waarmee hij minder succes gehad
heeft dan Heijermans met zijn tooneelspel.
De Weener operette dateert van 1884,
toen een gezelschap onder directie van Sig-
munü Lautenburg, Carl Miilöckers „BetCel-
student" gaf.
Meerdere ensemble's zijn gevolgd, die niet
alle even dikwijls optraden. We noemen de
directies Miksa Preger, Edmund Lövve, Hana
Edmund, Julius Lasker, Braun en Meister, en
in den laatsten tijd George Braun. Neder
landsche ensemble's waren er onder Kiehl en
onder Alph. Jan mart. Ook trad nog een en-
pemb.e opy bestaande uit 24 Weener dame
tjes, onder directie van Gothov-Griineka.
Van de verschillende sterren, die in de
laatste jaren hier niet meer zijn
opgetreden, noemen we Emma Mul-
kewska, Grete Meyer, Siegfried Ad'er, Ro-
beit Fuchs Liska, Frits Digruber en Hans
Harmei,
Een lange lijst van opera's, opera's comi-
ques, opera's bouffes, operettes en „Possen
mit Sang", ligt voor ons, doch daan^an mel
ding maken, kunnen we evenmin als met de
toneelwerken. Laten we alleen nog zeggen,
dat zelfs Richard Wagners werk hier ook
vertoond is.
Sohonwbur g-C oncertgebouw.
De muziekliefhebbers onder onze lezeres
sen en lezers willen misschien ook wel eens
herinnerd worden, aan wat in den schouwburg
op dit gebied is gegeven.
In vroeger jaren was dit niet zoo heel
veel, daarvan is, zoo dit wel het geval was,
weinig bewaard gebleven. We vinden o. m.
een concert van de zangeres Carlotta Patti
in het seizoen 18651866. Een zestiental
jaren Jaber keerde deze zangeres nog eens
terug.
In het seizoen 18681869 gaf Miss Minnie
Hauck van de Keizerlijk Italiaansche Opera
te Parijs Frankrijk was toen, zooals de
jaren uitwyaen, een keizerrijk een zang
avond.
Een paar dflettantenvereenigingen traden
op, zooals er ook nu wel door dilettanten,
zij 'b dan ook met medewerking van moisioi
van den eersten rang; concerten worden ge
geven.
Maar de laatste vijftien jaar is op dit
gebied veel verandering gekomen. Heel wat
sterren, dio in d9 imiziimie wereld schi-ter-
den en schitteren, zijn hier opgetreden.
Het Concertgebouw-orkest van A. sterdam
deed zich hier hooren, toen Willem Kes nog
dirigent was.
Veel concerten zijn in den Leidsehen.
schouwburg gegeven onder leiding van
den Algemeen en Muziekhandel te Am
sterdam, directie Stumpf en Koning:
kwartetten, trio's, pianisten, violisten, zan
gers en zangeressen.
In November 1889 trad Teresa Tosti, uit
Milaan, op, in heb begin van het volgend
jaar Sigrid Arnoldson. Voor muziek minnend
Leiden spreken de volgende namen van avon
den van veel kunstgenot: Pablo Casals en
Julius Röntgen, Harold Bauer en Pablo Ca
sals, Joh. Messchaert en Julius Röntgen, Carl
Flesch en Joh. Wijsman, Wüllner en Coen-
rnad Bos, Suzanne Metcalfe en Louis Schnitz-
ler. En verder: Tilly Koenen, Myra Hess,
Hcinrich Fiedler, Kathleen Parlow, Percy
Grainger, Georg Henschel.
We doen slechts een greep, maken dus
geen aanspraak op volledigheid. Meer dan
eens traden deze kunstenaars hier op. Grain
ger b. v. wel vier- of vijfmaal, Kathleen Par
low viermaal.
Van de kwartetten deed het Sevcik-kwar-
tet, dat een paar jaar achtereen ons land
eenige malen door trok, zich het veelvul-
digst hooren. Doch het eenige kwartet is
't niet geweest, dat in den Leidsehen Schouw
burg optrad. We vinden nog: Rosé-kwartet,
Brcdzky-kwartet. Gurzenich-kwartet, Monza-
ley-kwartet en Parjjsch kwartet.
Een tweetal trio's vinden we nog ver
meld, n.l. een Russisch trio en Hambourg-
trio. Ook zrjn hier nog eens een gezelschap
Russische dames en heeren opgetreden, die
in hun liederen vertelden van het leed van
Siberië.
Bij het" muzikale gedeelte wi'len we
ook nog wijzen op d© dansavonden
van Cléo de Mérode, Rita Sa-
clietbö, Magdaleine (droomdanseres), Vallya
Ladowska (Lili Green) en Andreas Pavley en
dan ook Isadora Duncan. De laatste heeft
haar kunst zelfs tweemaal doen genieten.
't Was niet altijd hooge kunst, die te
genieten werd gegeven. Behalve de concer
ten, opera's en tooneelwer^eoi naas, Ne-
derJandsche, Fransche en Duitsche gezel
schappen verscheen een enkele maai een
Engtisoh en zelfs een Japanscü ensemble
(in 1908 o. m. Sada Yacco) werden ver
schillende lezingen gehouden. Goochelen, ge-
dochtenlezen, acrobatiek, men kon er vroe
ger evengoed van genieten a.s tegenwooruig.
De Leidsche Schouwburg verleende aden
gastvrijheid. Onze plaatselijke ülctua-iten-v^r-
eenigingen weten dat bij ondervinding.
Slechts in één geval heeft de plaatselijke
overheid als haar meening te kennen ge
geven, dat die gastvrijheid moest worden
geweigerd. Dat was in 1905 en in 1913
voor de opvoering van „Allerzielen" van
Herman Heijermans.
Zoo dikwijls wordt geklaagd, dat een
schouwburgbezoek zulke hooge financieele
eischen stelt. Ja, de tooneelspelers moeten
ook leven, een schouwburggebouw eischt ook
onderhoud. Uit de oude programma s heb
ben w© kunnen nagaan, dat vroeger de prij
zen niet beduidend lager waren, bij buiten
gewone gelegenheden zedfs veel hooger.
WaDneer men dan rekent, dat vroeger een
gulden zooveel meer waard was, dan is 't
nog de vraag, of 't nu duurder is. Maar
iets uit vroeger jaren, hopen we, dat terug
zal keeren: de volksvoorstelling van goede
stukken. Zou dat mogelijk zijn?
We hopen, dat de Leidsche Schouwburg
nog lange, lange jaren mag bestaan. Een
woord van lof komt den tegenwoordigen be
stuurders, den heeren prof. S. J. Fockema
Andrea©, G. Gerlings, A. D. Vijgh, André
de la Porte, J. Hartevelt Azn. en A. Goe-
koop, toe voor de wijze, waarop ze de be
langen van publiek en schouwburg beharti
gen. Hun komb den dank van Le'dens bur
gerij toe naast dien aan de Leidsche Schouw-
burgvereendging, die met groote opofferingen
dezen kunsttempel in stand houdt.
De kerkeraad der Portugeesch Israël.
Gemeente te Amsterdam, heeft bes'oten een
tedrag van f 100.000, ingeschreven op ^ïet
Grootboek, te verkoopen ten dienste van het
nieuwe Port. 1st. Ziekenhuis.
Zooals men weet, is door den Bond van
Ne&erkindscüie Onderwijzers een proces
aanhangig gemaakt tegen de gemeente
Leeuwarden op girond van een verschil van
opvatting over een der artikelen der sala
risverordening.
Naar wij vernemen, hebben eenige le
den van het onderwijzend personeel, aan
wie het salaris en de toelagen, waarom het
hier gaat, werd uitbetaald overeenkom
stig de opvatting van de Bondeaideeling,
thans een besluit van B. en W. ontvangen,
waarin hun wordt medegedeeld, dat aan
hen tiefn onireohto het bedrag dier toelage te
veel is uitbetaald en dat mitsdiien het te
veel betaalde (bij enkelen over 14 maan
den) aal worden ingehouden bij de maan-
dolijkBÓhe salarisuitbetaling, i/n vier termij
nen.
Voor sommigen moet het een bedrag van
ruim f50 betroffen. GLw. Crt.")
H. M. de Koningin-Moeder woonde in
het Gebouw voor K. en W. te 's-Gravenho-
ge de uitvoering bij van „Dio Legende der
Heilige Elisabeth'door de Haags oho Onder-
wi j zers-Za ng ver eend gi ng. De Vorstin, die
vergezeld was van den kamerheer mr. S. B.
W. graaf van Limburg Stirum, b^eef tot
het einde en betuigde na afloop aan den
directeur van het Geboxiw, den heer F. F.
H. van Ghc-el Gildemeester ham groote in
genomenheid met de voortreffelijk geslaag
de uitvoering.
De dirigent, de hoer Rijke, ontving een'
krans.
De veelbesproken „driestarren" 'van!
dir. Kuyper hebben een collectief antwoord
uitgelokt van mr. Anema, dr. Bavinok, mr.
Diepenhorst, mr. Heemskerk en hit. De
Vries.
Met ingang van 15 December e. k.
wordt' do lieer P. E. Dodenhuis, stations
chef der H IJ S. M. te Schiedam, overge
plaatst naar Delft.
Jhr. H. H. Roëll heeft met ingang van
1 December a.s. eervol ontslag aange
vraagd als archivaris van Haarlem.
Naar men ons uit Den Haag meldt,
heeft de Staatscommissie voo-r een bevredi
gende oplossing van het onderwijsvraag
stuk tegen het «inde van deze maand eert
vergadering belegd tot het vaststellen van
haar eindrapport.
De gowone audiënties van de Ministers
van Landbouw, enz., van Oorlog en van
Financiën zullen reep. Woensdag 1, Don
derdag 2 en Vrijdag 3 December a.s. niet
plaats hebben.
De aanbeveling voor de benoeming
van directeur eter gemeentelijke kweek
school tot opleiding van onderwijzers te
Rotterdeim bestaat uit de heeren W. Rein-
tierama, directeur der onderafdeeling H.
B. S. van het Ned. Lyceum te 's-Groven-
hagc, en dr. A. R. van Hattujn, arron-dflsse-
ments-sohoolopziener te Alkmaar.
In Den Haag waar hij met verlof
vertoefde is overleden de heer J. J. H
Kater, procureur bij den Raad van Justi
tie te Makassar, oud-lid van de Wees- en
Boedelkamer te Makassar. Hij bereikte don
leeftijd van 50 jaren.
Weduwen en Wcezen van Onderwijzers,
Een wetsontwerp is ingediend tot rege'inrr
van het pensioen voor de weduwen en
zen van vóór 1 Januari 1906 overleden,
pensionneerde of op wachtgeld gestelde on
derwijzers.
De Regeering teekent hierbij aan, dat in
het algemeen pensioenwetten niet behooren
terug te werken; maar er kunnen zich ge
vallen voordoen, waarin billijkheidsoverwe
gingen er voor pleiten een uitzondering te
maken. Zulk een geval is hier aanwezig. Er
naar alle waarschijnlijkheid nog slechts
een klein getal weduwen in leven van on
derwijzers, die op het tijdstip van het in
werking-treden van clo Wed uwen wet 1
Januari 1906 niet meer in dienst waren.
Het meerendeel dezer weduwen is vermoede
lijk hoog bejaard en er zijn er onder haar,
die in kommervolle omstandigheden verkee-
rem Hard is het voor dezen zich op haar
ouden dag, bij haar geldelijke zorgen, het
genot van pensioen, dat reeds aan lal van
jongere weduwen van na 1 Januari 1906
overleden, gepensionn-eerd© of op wachtgeld
gestelde onderwijzers ten deel gevallen is,
onthouden te zien. Haar dat genot alsnog
te verschaffen, is, naar het oordeel der Re
geering, een door de billijkheid geboden
voorziening.
Gemotiveerd is het aan de regeling voor
de weduwen een voor de weezen beneden den
leeftijd van 18 jaren mede gering in aan
tal te verbinden.
Aan de suikerfabriek „Hol
land", to Halfweg, is Zaterdagavond een Nij-
kerker door Huizers en Brabantsche arbei
ders, nadat onderling ruzie en vechtpar
tijen hadden plaats gehad, aangevallen en
o. m. met een mes in den hals gestoken
Na voorloopig to zijn beiiandeld is de ge-
iro if ene, een gehuwd man met twee ninderen
naar het Binnengasthuis te Amsterdam over
gebracht. Zrjn toestand is ernstig.
De dader, een 20-jarig Noord-Brabauter,
ongunstig bekend, is onmiddellijk gearres
teerd.
De rivierpolitie te Rotterdam
hoeft aan boord van het stoomschip „Ophir",
van den Rotterdamschen Lloyd, aangehou
den den boekhouder J. C. L. wiens aan
houding de commissaris van politie te Zeist
verzocht had. De man wordt verdacht van
vaLschheid in geschrifte en, verduistering.
Hij wou met de „Ophir" naar Oost-Indië
ver trekken.
Men meldt uit Hengelo (0.):-In
verband met de drukke werkzaamheden aac
de machinefabriek van Gebr. Stork en Co.
is de vrije Zaterdagmiddag aan enkele af-
doelingen dier fabriek tijdelijk ingetrokken.
Zaterdagnacht to halfécn ont
stond in de kabel van de Amsterdamsche
gemeentetram op de brug over de Haarl -n>
mervaart bij liet Westsrpark kortsluiting.
Een groote vlam 3loeg uit en in korten tijd
