FARSfIE
LAOTEE
N®. 17094
'Woensdag IT' Noyeraben
Tweede Blad. A®. 1915.
Persoverzicht.
Oemengd Nieuws,
Tweede Kamer.
LEIDSCÏÏ
Grondwetsherziening. De
St^föcseatf Struyckéa schrift in „VAN ON
ZEN TIJD", naar aanleiding van de indiening
'der Gronclwoteherzieningsvoarstellen a.m.:
Mén zal dun opnieuw de Regeering wil
het zoo -zijii aandacht en belangstelling!
moeten gaan wijden aan die vraagstukken
van inwendige staatkunde, die ons een tijd
lang zoo niet zijn voorgekomen, weder ge
wichtig moeten gaan vinden, wat ons in 't
ver loop en jaar niet dan kleinigheden toe
scheen. Men zal zich weder thuis moeten
gaan gevoelen in de huiselijke twisten van
onzen kleinen nationalen kring, en niet
langer met gespannen oog alleen naar bui
ten mogen blikken, om te zien, wat er van
de raenschheid en van wat we haar cultuur;
noemden wordt, en wat ons volk van den
worstelstrijd der volken heeft te wachten eü
te vreezen. Het kost moeite; men 1b er uit,
moet zich weder gaan verdiepen niet alleen
in wat anderen, maar. ook in wat men zelf
heeft gedacht en gee.^reven. En doet men
dan verbaast men zich opnieuw over de
ïdcëele waardeloosheid van dezen oorlog,
wanneer men bemerkt, hoe weinig onze denk
beelden omtrent de beginselen van staats
recht en staatkunde er door zijn gewijzigd.
Ook in de voorstellen der Regeering ie
«^arvan niets te bespeuren; hoe diep ze
ook ingrijpen In het staatkundig en econo
misch leven van ons volk^ nergens "dragen zg
den stempel van den tijd, waarin zo zijn
ontworpen. Hoogstens is een zekere haastig
heid waar te nemen, om in te halen den
tgd, dien de oorlog deed verloren gaan;
vóór 1917 immers moet het RegeeringSpro-
gram zijn uitgevoerd.
De schr. klaagt vervolgens er over, dat
de herziening geheel tot het programpunt
van de Vrge Concentraties beperkt en dat
men geen tijd heeft om op de door Staats
commissies en vorige Regeering voorbereide
generale Grondwetsherziening te wachten.
Hfl vindt niet, dat deze voorstellen zonder
gelijktijdige wijziging van art. 192 der Grond
wet een verzoenenden geest ademen.
Het Kamerlid dr. W. H. Nolens schrgffe
in de „NIEUWE VENLOSCHE COURANT",
naar aanleiding der indiening van do voor
stellen:
Hoe men ook over deze voorstellen oor
deel e, zij zijn, ook voor hen, die zich met
Óen beperkte herziening willen tevreden stel
len, Djefc compleet
Er behoort bij een voorstel tot herziening
van artikel 192, het onderwijsartikel.
Waarschijnlijk ware het dan ook geweest,
'dat beide aeelen tegelijk waren ingediend,
of, au dit niet koii", dat er althans in "de
Memorie van Toelichting de reden werd
vermeld van het uitblijven van ark 192.
De Regeering wacht nog op een voor
stel van de bevredigingecommissie; zg kon
derhalve, na zo besloot alvast datgene, wat
gereed was, in te dienen, het onaenvgsar-
Bfcel daarmee niet verbinden.
Verklaarbaar is, dat de Minister van Bin-
nenlandsche Zaken overging tot. de p&rtiëele
indiening; ook ministers komen gaarne zoo
spoedig mogelijk voor den dag met hun ar
beid, en misschien bïï de onvermijdelijke con
currentie tusschen de verschillende ontwer-
jienreeksen, is er ook gedacht aan het spreek
woord: die eerst komt, die eerat maalt
Men mag echter verwachten en ik voor
mg heb de vaste overtuiging, dat zoodra ,de
bevrodigiiigseommisJe met haar Grondwets
artikel kiaar is, de Regeering bereid zal
gevonden worden, indien ze er zich mee
Vereenigen kan, ook deze wijziging alsnog
in te dienen.
Hoe dit zij althans voor de rechter
zijde bestaat er een onverbrekelijk verband
fusechen art. 80 en art. 192 der Grondwets
herziening.
Niet alleen wat de indiening betreft, maar
ook wat de behandeling aangaat.
En zij heeft het in haar macht om aan dat
verband de hand te houden, zoowel in het
eerste stedium der Grondwetsherziening als
naar alle waarschijnlijkheid ook in het
tweede.
Aan een artikel in het „MAANDBLAD
DER VEREENIGING VOUR VROUWEN
KIESRECHT" (van dr. Aletta H. Jacobs)
is het volgende ontleend:
Ik heb het voorgestelde artikel 80 gele
zen cn herlezen en ik kan daarin nietk an-
dei'9 zien dan dat, indien het voorstel wet
wordt, de wetgever onmiddellijk een gedeel
te vrouwen bet kiesrecht voor de vertegen
woordigende lichamen zal moeten geven.
Hoe sommige redacties van dagbladen daar
uit kunnen distiüeeren, „dat do gewone
wetgever zal bepalen of en zoo ja, welke
vrouwen het kiesrecht zullen ontvangen/7
is mij niet duidelijk.
Men stelt dus voor in Nederland een
beperkt vrouwenkiesrecht in te voeren,
waarvan de beperking oenter niet mag ge
zocht worden in teekenen van maatschap-
pelijken welstand.
Van do besluiten van een wisselvallige
samenstelling van Eerste en Tweede Ka
mer zal heb dan afhangen of vrouwen om
kiezer te zijn aan een hoogere leeftijds
grens dan de mannen zullen moeten vol
doen, óf dat zij gehuwd of manloos moeten
zijn, óf dat zij blond of bruin moeten zijn,
óf dat zij een zekere lengtemaat moeten
hebben bereikt, óf dat ajer zullen
nog wel meer onderscheidingsteekens tus-
echon vrouwen en vrouwen bestaan, die
niet op maatschappelijken welstand duiden.
In plaats van nu bij deze Grondwetsher
ziening aan den kiesreehtstrijd in den lande
voorgoed een einde te maken en het goede
voorbeeld van het naburige Denemarken te
volgen en flink en moedig een artikel 80
voor te stellen, waarbij aan a 11 e N ederlan-
ders, mannen en vrouwen, het kiesrecht
wordt verleend, begint men weder met
grondwettelijk verdeeldheid te brengen
tusschen de burgers van heb land, „het
eene deel het recht gevend om mede te
bevelen, het andere alléén latende gehoor
zamen,"- door een kiesrechtartikel voor te
stellen, waarbij voor de vrouwen de-soort,
die met het kiesrecht begunstigd zal wor
den, door den wetgever te laten bepalen.
Dat voorspelt een kiesreehtstrijd, met
zijn daarmede gepaard gaand oponthoud in
den parlementairen arbeid, van langen
duur en met zeer onvruohtbare resultaten.
In de Mem. van Toelichting wordt ge
zegd: „Het zal veeleer d'e taak des wet
gevers zijn vast te stellen in hoever de
maatschappelijke toestanden het ve^rleo-
nen van het kiesrecht wettigen." Dr. Ja
cobs merkt daarbij op:
Volgens bet in de voorstellen geformu
leerde artikel 80 heeft de wetgever alleen
te bepalen welke vrouwen bevoegd worden
verklaard de leden van de Tweede Kamer
'enz. te kiezen, en wordt het niet aan hem
overgelaten vast te stellen in hoever de
maatschappelijke toestanden het verleen on
van het kiesrecht aan de vrouwen wetti
gen.
Ondertusschen kunnen wij, leden van de
Vereeniging voor Yrouwenkieareoht, met
deze voorstellen tot Grondwetsherziening
geen genoegen nemen. We strijden voor
kiesrecht voor de vrouw op dezelfde voor
waarden», als heb is of zal worden gegeven
aan de mannen. Wij moeten er derhalve
op aandrongen, dat artikel 80 in de nieuwe
Grondwet zal luiden
„Het recht om de leden der Tweede Ka
mer. te Mezen wordt toegekend aan de
mannelijke en vrouwelijke ingezetenen,
tevens Nederlanders of door de wet afe
Nederlandsohe onderdanen erkend, die
den door de web te stellen leeftild, welke
niet beneden drie en twintig jaar mag
zijn, hebben bereikt. 'l
Dit verzekert ons de gronawetbelijke ge
lijkstelling op het punt van Mesrecht,
waarvoor onze Vereeniging strijdt, en lost
het geheele kiosrech'fvraagstuk in Neder
land op, wat voor de heelo maatschappij
een zegen zal zijn.
Belastingontwerpen vóór.
„DE TUD' bepleit voorrang va/n behan
deling der belastdngontwerpen.
Men geve zidh toch wed rekenschap van
den feitedijken toestandde zorg voor ons
laaid betreft in deze diagen allereerst het
mateneele. Het behoeft todh, zouden we
zoggen, geen betoog, dat onze industrie, on
ze nijverheid, onze geheele welvaart in een
crisis verboeren, waarvan niemand de ont
wikkeling kan voorspellendat in zulk
een toestand gezorgd moet worden, dat de
Staat, welke bij het herstel der economd)-
eohe verhoudingen wel niet werkloos Icon
blijven, een goed geregeld belastingstelsel
tot zijn beschikking heeft, lijdt evenmin
twijfel. Hoezeer geenszins alles bewonde
rend, wat minister Treub inzake belastingen
voorstelt, en overtuigd, dat de Kamer een
ruim gebruik van haar reoht van amen do-
ment zal moeten maken, achten wij behan
deling van de bol-astfing-ontwcrpen meer
urgent dam de Grondwetsherziening, al
brengt onB dit ook een bevredigend art.
192, zonder hetwelk overigens de herzie
ning eenvoudig niet tot stand komt.
Er is nog een tweede reden, waarom de
Grondwetsvoorstellen bij de ontwerpen-
Treub moeten worden achtergesteld. Wij
teven immers in den tijd van het bestand,
en heb zou niet de meest wijze politiek zdjn,
thans met een Grondwetsherziening in zui
ver vrijzinnigen geest dit bestand finaal te
breken en alle sluimerende geesten van
politieke tweedracht op te roepen, terwijl
meer dan ooit de eensgezindheid des volks
schijnt geboden, zoolang de strijd duurt,
dêe over 'het lot van Europa beslist.
Een gevaarlek Weekblad. On
der dit opschrift wijst de heer E. van Keb-
wich Verschuur, van Zwolle, in „ONS LAND"
op het gevaar, dat voor ons land kan voort
vloeien uit de wijze, waarop liet weekblad
„DE TOEKOMST7 wordt geredigeerd. "Met
tal van citaten uit dat blad Betoog de sclirfl-
ver, dat de redactie er blijkbaar op uit is
m het gevlei der Duitschers te komen.
Het ligt niet in onze bedoeling een bloem
lezing te geven van de deels zeer leesbare,
deel9 ergerlijke, deels lachwekkende, maar
steeds eenzijdige beschouwingen en berich
ten, waarmede „DE TOEKOMST" tracht ons
volk te drgven in de door haar gewenschte
richting. Wat de heeren Van Vredenburch
cum suis van de verschillende vreemde mo
gendheden denken, kan ons min of meer be
lang inboezemen, als Nederlanders laat het
ons onverschillig. Wat ons echter als Ne
derlanders niet onverschillig laat en niet on
verschillig laten mag, dat is het gevaar, dat
het drgven van deze lieden voor Nederland
doet ontstaan. Dit gevaar is groot en veel
zijdig.
In de eerste plaats toch stapelen deze
Nederlanders een massa stof op, uitermate
geschikt om in het buitenland stemming te
gen Nederland te wekken. Maar dat^gescniedt
toch ook in anti-Duitsche richting in lal
van brochures en dagbladen; dus behoeven
ook wij niet te zwegen, zoo redeneeren
deze heeren. Deze redoneering nu is fout.
Een brochure is de .uiting van één persoon
en kan als zoodanig nimmer worden ge
acht, de gevoelens van een bepaalden kring
der natie to weerspiegelen. En een dag
blad is pro- of anti-Duitsch of anti-Engelsch
of wat „dan ook slechts als iets bijkomstigs.
Oüze dagbladen bestenden lang vóór den
oorlog, zjj hadden hun verschillende opvat
tingen over allerlei zaken vau binnenlandsche
politiek, van kunst, enz. en zg hebbeu die
opvattingen nog. Daarnaast heeft zich nu bfl
sommige bladen in verband met den oorlog
in meer of minder sterke mate sympathie
of antipathie voor deze of gene groep Van
strijdende mogendheden geopenbaard. Deze
sympathie pf antipathie is echter niet de
bestaansreden dier bladen zelf; het nropa-
geeren van een bepaalde stemming m qns
fend is niet hun voornaamste, zeker niet hun
eenig doel. „DE TOEKOMST" daarentegen
is opgericht gedurende den oorlog en wel
met één uitsluitend doel: het drgYen van
Nederland in pro-Duitoche richting, het ma
ken van propaganda voor al wat Duits.-h, te
gen al wat aan Duitschland yijandig is. Op
gericht door een groep .mannen, die op
grond van titel en positie in het buitenland
terecht of ten onrechte als leiders der gees
telijke beweging in Nederland^ als represen
tatieve -personen zullen worden beschouwd.
Zg hebben aldus don Nederfendschen naam
in opspraak gebracht en het gevaar voor
het ontstaan van een aan Nederland vijan
dige gezindheid bg een aantal buitenlandsche
mogendheden onnoodig in sterke mate doen
toenemen. Welke deze mogendheden zjjn,
doet naar ons oordeel over dit drijven met
ter zake; een pro-Engelsch drgven zouden
wij even kterk afkeuren. Een goed Neder
lander -het is in „ONS LAND7' reeds zoó
dikwijls betoogd kan niets Anders zim
dan alleen en uitsluitend pro-Nederlandsen.
Wie dit uit hot oog verliest, ontketent voor
z£tn vaderland gevaren buitenslands. De lei
ders van „DE TOEKOMST7' staan hieraan
in hooge mate schuldig. En dit is nog met
alles: zij hebben ook binnenslands een gevaar
doen ontstaan, dat velen met zorg vervult
De Sohevenin jjache „Deli-Olub"
gaat voirlwijnen en zijn gebouw krijgt een
geheel andere bestemming.
Verscheidene jaren lang was de „Deli-
Club" in de zomermaanden de voornaamste
gelegenheid in ons land, waar de uitgaande
jongelui rich nog na middernacht konden
vermaken.
In den loop van het jongste zomerseizoen
werd van hoogerhand ae nachtpermiesie in
getrokken en van dien tjjd af, stonden de
bezoekers om uiterljjk halféén 's nachts op
den Harstenhoekweg; de politie hield daarbjj
dan toezicht, dat zich niemand meer in de
lokalen der „Deli-Club" bevond of nog werd
toegelaten.
Zoo heeft men de uitspraak van eenige ge
rechtelijke procedures afgewacht; welke ten
riotte tooh geen verandering in de zaak
brachten. De nachtpermissie werd niet meer
verleend en hiermede had de D.-C. haar
grootste kracht en bestaansreden verloren.
Dit ia de aanleiding; dat t ruime gebouw
binnenkort een geheel andere bestemming
zal krijgen en tot diamantslijperij wordt In
gericht.
Belgische diamanthandelaren, die sedert
het uitbreken van den oorlog te Schevenin-
gen vertoeven en daar op twee plaateen da
gelijks beurs houden, hadden reeds verle
den winter het plan een gebouw voor het
slijpen van diamant op te richten, waarin de
Belgische slijpers dan werk zouden kunnen
vinden, of voor eigen rekening verrichten.
Van het plan een nipuw getouw voor dit
doel op te trekken is niets gekomen, doch
nu zai toch worden begonnen met het be
werken en slijpen van diamant in het „D.-
C. "-gebouw, waarin voorloopig een zestal
electromotoren tot een gezamenlijke sterkte
van 30 P.K. worden geplaatst, benoodigl
voor drjjfkracht van een 70-tal sljjpmolens,
welke voor de diamantbewerkers zullen be
schikbaar zijn.
Een brutale inbraak had plaats
bij de weduwe J. J. Petri, aan de Zomer-
vaart, vlak bjj Haarlem. Een schuifraam!
werd geforceerd, waardoor men toegang
verkreeg. Met een brandende kaars heen
men verschillende kamers doorzocht Daar
op begaf men zich naar boven, toen de
dienstbode onraad bemerkte en hujp riep,
waarop' de inbrekers (het waren er twee)
zich verwijderden.
Men meldt uit Rotterdam:
Zondag is hier binnengekomen het Noor-
sche stoomschip „Losna", van den reeder
Wilhelsen, uit Tonsberg. Het ongeveer 4000
tons groote stoomschip kwam van Calcutta,
geladen met 40,000 balen coprah voor Rot
terdam, terwjjl de lading stukgoederen voor
Christiania en Gothenburg is bestemd. Van
de lading waren reeds ongeveer 11,000 ba
len gelost toen gistermitfdag circa halfvjjf
m ruim drie brand werd ontdekt, een gevolg
van broeiing volgens sommigen, hetgeen ech
ter volgens anderen niet mogelijk is. Hot
vuur greep zóó snel om zich heen, dat het
niet bestreden kon worden met de blusch-
middelen van het „Blaauwhoedenveem", voor
welks pakhuis aan de Rijnhaven N. Z. het
schip ligplaats had genomen, wijl daar de
lading, die ontvangen moot worden door de
firma Kfuthoffer en Dol], zal worden inge
stegen. Geleidelijk kwam al het drijvende
brandbluschmateriaal der gemeente langs
zijde, terwijl, behalve enkele handspuiten, ook
drie rijdende stoomspuiten op het terrein in
het „Blaauwhoedenveem" werden opgesteld.
Toen dit nog niet voldoende bleek, werden
ook twee drijvende spuiten van Wilton en
nog een van de firma De Graaf gecequireerd,
zoodat om ©en uur of zeven met niet minder
dan 50 slangen water in het brandende ruim
werd gepompt. Deze massa deed eindelijk 't
vuur overwinnen.
Om acht uren was het brandende ruim-
volgepompt en het vuur gebluscht, terwijl
weer maatregelen konden genomen worden
om het ruim leeg te pompen.
De lading was geconsigneerd aan de N. 0.
T. jVoor een waarde van f7000 aan coprah
is vernield. Het schip hield zich goed, zoo
dat de schade daaraan niet van groote be-
teekenls zal zjjn.
Toen Maandagavond de kinde-
ren van den arbeider V., te Arnhem, thuis
kwamen onder het zingen van eenige liede
ren, gebood hun vader, die reeds te bed lag,
hun stilte. Hierover ontstond twist tusschen
man en vrouw, waarbjj ten slotte de man
zjjn echtgenoot© met een mes in den rug
stak. Do zoou sloeg hierop zijn vader met
een kolenschop zoodanig tegen het hoofd,
dat de man bewusteloos ineenzakte. De vrouw
moest naar het ziekenhuis worden overge-
gebj-acht, haar toestand ls bevredigend; de
man werd naar het politiebureau overge
bracht, evenals de zoon, die eerst gevlucht
was.
Gistörnamiddag werd de heer
A. S. H. Booms, gepens. luitenant-kolonel
van het 0.-I. leger, in een tramrjjtuig van
ljjn "3 in Den Haag onwel, vermoedelijk ten
gevolge van een schrik, nadat hij op den
oojjewaJ, terwjj'l de tram in beweging was,
daarin was gestapt Een ontboden dokter van
den Gemeentelijken Geneeskundigen Dienst
constateerde bjj aankomst op de Laan van
Meerdervoort, waarheen de heer Booms nog
in de tram was meegevoerd, den dood. Het
l\jk van den heer Booms, die den leeftijd van
74 jaar had bereikt, is naar zjjn woning
3an het Koningsplein vervoerd.
De kantoorbediende F. A. K. te
Rotterdam is gisteravond aangehouden als
verdacht van diefstal van f 100 op het bijkan
toor van de Centrale Middenstands Crediet-
bank in de van Oldenbarneveldstraat aldaar,
waar hjj werkzaam is. Een groot gedeelte
van het geld was in zjjn bezit
Indertijd is met veel verwach
ting de autobusdienst Haarlem—Heemstede
(,,Groenendaal") geopend. Allerlei omslandig-
heden hebben samengewerkt om dis ver
wachting teleur to stellen on zoo is de ex-
fdoiteerende Vennootschap in staat van fail
lissement verklaard.
Zitting van gisteren.
Indische Begrooting.
De heer KNOBEL sloot zich aan bij de
aan Gouv.-Gen. Idenburg gebrachte hulde,
jaarna hij betoogt, dat de eerstvolgende
jaren belangen van fijnen on subteelen aard
in Indië zullen moeten behartigd worden,
waarbij de diplomatie niet zal kunnen wor
den gemist. Daarom acht spr. den nieuwen
Gouverneur-Generaal den rechten man op
de rechte plaats en vraagt hij de instel
ling van het bureau voor buitenlandsche
aangelegenheden te Buitenzorg, met een
diplomatiek ambtenaar aan het hoofd.
Voorts klaagde spr. over de toepassing der
Indische Mijnwet. Er wordt veel te veel
gereserveerd voor Gouvernements-ontgin-
ningen.
Ten aanzien van hot telegrafisch ver
keer wil spr. weten of de Reg. verzekerd is
van vrijheid van verkeer met de Incüsche
Regeering, en zoo neen, hoe zij dan meent
tegen dat onrecht te moeten opkomen.
Ten slotte drong spr. nog aan op verbe
tering der Indische statistieken, o.a. door
do instelling van een Üentraal-Kantoor
der Statistiek.
Het voorstel van den voorzitter om Maan
dag to vergaderen komt in stemming. Er
blijken slechts 49 leden aanwezig. Daarom
wordt de vergadering (te 2 uur 25) ver
daagd tot 3 uren.
Na heropening der vergadering wordt op
nieuw gestemd, en blijkt opnieuw het ver-
eischte aantal leden niet aanwezig (er zijn
50 stemmen uitgebracht).
De vergadering wordt thans verdaagd tot
Woensdag elf uren.
RECLAMES k 40 Ct. per regel
2495 18
Algameene bssciiouwingen ovsr da
Staaisbegrooiing.
li.
Onvastheid van leiding.
Het spreekt vanzelf, dat waar verander
ring van toestanden wijziging van genomen
maatregelen noodzakelijk maakt, de schijn
wordt gewekt van onvastheid in de leiding.
Ten aanzien van de getroffen maatrege*
len ten opzichte van de rogge, die als voor-»
beeld van onvastheid van leiding wordch
aangevoerd, wordt medegedeeld, dat ten ge«
volgo van het feit, dat de verwachte mede-'
werking van belanghebbenden niet verkre-
gen werd, de regee.ring moest terugkomen
van haar besluit om de rogge-voorziening
van den nieuwen oogst vrij te laten. Ook
worden de redenen medegedeeld, waarom 't
met ingang van 3 Sept. uitgevaardigde uit-<
voer verbod van schaf) en vleosch, met ingang
4 Nov. op consenten en tegen een contra-
praestatie weder werd toegestaan.
Bij de wolvordering is, naar wordt uiteen*
gezet, wel degelijk gehandeld, in overeen-'
stemming met de wettelijke bepalingen.
Bij hot uitvaardigen van uitvoerverboden
on dispensaties wordt steeds, waar het pa?
geeft, tusschen de betrokken departementen
overleg gepleegd.
De tinkwestie.
Bij den verkoop van tin heeft overleg tus-
schen de departementen van Koloniën en
Buitenlandsche Zaken plaats gehad.
Domei kpr ij zen.
Naar aanleiding van de opmerkingen iijf
het verslag, gemaakt over de stijging dei;
melkprijzen wordt opgemerkt
Op 25 September moest worden overges
gaan tot het uitvaardigen van een verbod
tot uitvoer van melk en melkproducten,
eensdeels wegens den toenemenden uitvoer
en anderdeels om don voortgang te stuiten
van in gang zijnde onderhandelingen aam-
gaande den uitvoer van groote hoeveelhe
den versche melk.
Dat daarop nog gedurende eenige dagen"
de uitvoer van volle molk, ondermelk en
quark is toegelaten, was noodig, omdat be
langhebbenden niet aanstonds alle moeilijk
heden, die aan het sluiten der grenzen voor
hen verbonden Taren, konden overwinnen*
Ook ten aanzien van den uitvoer van enlco-
lo melkproducten moesten eenige overgangs
maatregelen worden getroffen, zooals trou
wens bij de uitvaardiging van vele uitvoer
verboden het geval is. Dat daardoor aanlei
ding tot speculatie is gegeven, meent de re
geering te moeten ontkennen.
Smokkelarij.
Tegen de smokkelarij wordt zoo scherp mo
gelijk opgetreden.
Op overtreding van de door de N. O. T*
gestelde voorwaarden straf te bedreigen, kan
de regeering niet in overweging nemen.
Evenmin kan daarom van een toezicht, in
dien zin, dat de regeering voor bepaalde
handelingen toestemming zou hebben te ge
ven of een veto zou kunnen uitspreken,
sprake zijn.
Personeel voor muni
tie aanmaak.
Het gevaar, verbonden aan de onttrek
king van geschoolde arbeiders en ander voor
den aanmaak van munitie geschikt perso
neel heeft ook de aandacht van de regeering
getrokken. Zij heeft, toen de uittocht dreig
de een grooten omvang te nemen, het dac
ook noodig geacht, daartegen maatregelen
te treffen van zoodanigen aard, dat zij het
in de hand heeft, om, voor zoover den aan
maak van munitie hier te lande zulks ver-,
eisoht, het verlaten van het land aan bijzon
dere categoriean van personen te kunnen be
letten. De regeering is van oordeel, dat zij
haar wettelijke bevoegdheid niet heeft over<
schreden. Zij erkent wel, dat dienaangaande
twijfel mogelijk is. Zij heeft echter begrepen,
dat zij aan haar plicht te kort zou doen, in
dien zij, alvorens maatregelen te nemen, een
beslissing van de wetgevende macht, waar
door alle twijfel zou worden opgeheven, zou
uitlokken. De twijfel zou worden opgeheven,
maar inmiddels zouden de voor don munitie-
aanmaak onmisbare arbeiders zijn vertrok
ken.
Het niefegeven van in
lichtingen.
De klacht, dat de regeering de Kamer
niet de inlichtingen verschaft, welke zij be
hoeft om haar taak te vervullen, is begrij
pelijk. Yeel meer d'ain in normale tijden'
wordt de polïtéek cler regeering beheersoht
door vertrouwelijke inlichtingen en bespre
kingen, waaromtrent de regeering geen
vrijheid heeft mededeeling te doen.-
Handhaving onzer reohten.
Aan den wensch van sommige leden meer
inlichtingen te ontvangen omtrent het
geen de regeering deed ter handhaving van
onze rechten als neutrale mogendheid, is
door de overlegging van het Oranje'boek
voldaan. Bevel 'is gegeven to schieten op
zich over ons land bewegende vliegtuigen
van vreemde nationaliteit.
Tn de eerste maanden van den oorlog
stenden wij voor geheel nieuwe toestanden.
De oorlog woedde vlak bij onze grens eiï
wij ondervonden daarvan onmiddellijk de
gevolgen. Ons geheele economische leven
dreigdfe te woTden ontwricht en ons finan
cieel vermogen was in hooge mat© onze
ker. De energie van de regeering, van het
parlement en van het ^geheele volk behoor-
