Nederland en de Oorlog. N°. 17093 Dinsdag 1<3 November. A0. 1915. <£>eze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. Dit nommer bestaat uit TWEE Bladen. Eerste Blad. EEN ST.-NICOLAAS CADEAU. Contract van 590 regels Vijf en Twintig Gulden. USÏ ONS LAND. PRIJS DER ADVERTENTXENl io regel# 1.05. Iedere regel meei J0.17£. Kleine edrertentiên van 30 woordeD 40 Oents oontantj elk tiental woorden meer 10 Oents. Voor hot inoaweeren wordt ƒ0.05 berekend. Bewijsnummer 5 Oents. PRIJS DFZER COÜRAJS'T: Voor Leiden per 3 maanden 1.30j per weel. f 0.09. Buiten Leiden en waar agenten gevestigd sijn per week. 0.10. Franco per post 1,05 .Wij hebben gisteren medegedeeld, dat aan een onzer adverteerders een aal worden aangeboden. Ook onze lezers kunnen zich inte resseeren voor ons plan om met hein, die dagelijks de advertentie-kolom men vullen, een theorie aan de prac- tijk te toetsen. Ook zij behooren tot den kring, die het Dagblad gebruiken als hun publieke aankondiger. Zij komen im- moiJs ook bij het Dagblad met hun „Verloving", hun. „Huwelijk", hun „Huis te huur", hun „Dienstbode vraagd", hun „Jan en Piet geboren" en met nog zooveel meer I Welnu, aan hen kan bezwaarlijk een con tract van 500 regels in een week te verbruiken worden aangeboden. Hun St.-Nicolaascadeau is Wie zijn de gelukkigen"? Daarover morgen LEIDEN, 16 NOVEMBER. MAATSCHAPPIJ VAN NIJVERHEID. Gisteravond hield het departement Leiden van de Maatschappij van Nijverheid in het Natsgebouw zijn eerste wintervergadering onder voorzitterschap van den heer J. HaY- tevelt Azn. Aan de voordracht met lichtbeelden, de hoofdzaak voor dezen avond, ging vooraf een korte huishoudelijke bijeenkomst waarin de leden een niet onbelangrijk besluit van het bestuur bekrachtigden, n.l. het doen hou den van een Nedcrlandsehe Winkelweek. In verschillende plaatsen van ons land hebben de winkeliers reclame weten te ma ken voor Nederlaudsch Fabrikaat. Voorna- inelyk in Arnhem had men daarmede veel succes. Nu heeft het departement Leiden Ier Mij. van Nijverheid, ook voor onze sta-d daartoe het initiatief genomen, zooale de voorzitter gisteravond in het kort uiteen- zotte. Zelf kan het departement niet optreden; daarvoor zijn de Loidsche neringdoenden aangewezen. Het departement kon slechts Qen stool geven en de lijnen aanwijzen. Daarvoor is het bestuur begonnen met een voorloopige subsidie van f200 toe te zeg gen. Verder heeft de voorzitter verschillende personen uit de Leidsche micldenstandsbewe- gizig aangezocht, zich tot een regelingscom- missie te vormen. Hij vond daartoe bereid de heeren J. H. L. Bruins, A. Th. Cahen, J. P. Creyghton, Nico M. Sleyser Jr. en H. K. Vierkant, terwijl de voorzitter van de ufd. Leiden van de Vereeniging Nederlandsch Fabrikaat, de heer Willem Brouwer, hetvoor- jsitterschap dezer commissie heeft aanvaard. De vergadering ging gaarne met het denk beeld van hot bestuur mee. Dr. Voerman vroeg of niet het bestuur van de Leiclsche middenstandsvereeniging om medewerking was gevraagd. Dit was daar door bijzonder aangewezen, meende hij. De Voorzitter had zoowel het bestuur van de Leidsche afd. van „De Hanze" als die van den Ned. Middenstandsbond tot me dewerking aangezocht. Ook meerdere perso nen waren door hem gevraagd, doch de mees ten moesten wegens drukke werkzaamheden bedanken. De reeds genoemde commissie heeft echter het recht zich met andere leden te versterken. Het optreden van het bestuur werd alge meen goedgekeurd en de wensch uitgespro ken, dat de Nederlandsche wankel week ook in Leiden mocht slagen. Wy sluiten ons gaarne by dien wensch aan en hopen, dat ae deelneming onder de •neringdoenden zoo algemeen mogelijk zal zijn. liet behoeven volstrekt niet alleen de grooto winkeliers te zijn, die met succes kunnen meedoen. Vermoedelijk zal men eerst in het volgend jaar roe1, de uitvoering kunnen beginnen. De voorbereiding kost veel tijd en de St-Nico- laasdrukte, later die van Kerstmis en Nieuw jaar, zullen den tyd van de winkeliers geheel in beslag nemen. Na afloop der huishoud elyke werkzaam heden, hield de heer Yerkruysen, uit Haar lem, een voordracht, a,an het eind verdui delijkt door lichtbeelden, over „Het wezen der Kunstnijverheid en haar beteekenis voor. ons." Deze echo one voordracht, waaruit zoowel de wijsgeer als de "kunstenaar sprak, leent zich allerminst weergegeven te worden door een kort en uit den aard der zaak onvolle dig krantenverslag. Men moet beschouwin gen als deze, hooren voordragen, om er van te kunnen genieten en ze te waardeeren. De aanwezigen hebben ongetwijfeld genoten en dat zy den spreker hebben gewaardeerd, bleek ten slotte uit het warm applaus en het liartelyk woord van dank, door a en voorzitter den 6preker namens de vergadering ge bracht. In de reeks der Maandagavond-voor drachten, dio de Commissie voor Ontwik keling en Ontspanning oer Gemobiliseer- den alhier heeft ingericht, was gisteravond prof. dr. J. Boeko aan het woord. Aan de hand van een groot aantal licli loeelden werden een aantal gevallen van samenle ving in de natuur oesproken, die met groo to "bol angst-el ling door het talrijke audito rium gevolgd werden. Gisteravond trad de heer A. Pieters, al gemeen voorzitter der Ned. Reisvereeniging in „De Graanbeurs" op als spreker voor de leden der Leidscho afd. Op de hem eigen ge zellige wijze hield spreker een causerie over zijn, dit jaar gemaakte, rondreis door Ne derland, waaraan een 60-tal leden deelna men. De oorlog, hoe verschrikkelijk ook, heeft toch bij het reizend publiek de belangstel ling in de schoonheden van ons vaderland opgowekt, en geen der deelnemers aan de rondreis door Nederland beeft zich over die belangstelling beklaagd. Aan de hand van 'n rijke verzameling lan taarnplaatjes werd nu de reis gemaakt over Amsterdam, Alkmaar, Bergen, Schoorl, Enkhuizon, Sneek, Leeuwarden, Groningen, Assen, Moppel, Giethoorn, Zwolle en Nun- speet naar Den Haag. De voor het meerendeel zeer karakteris-* tioke lichtbeelden stelden daarbij de schoon heden van ons land in een helder licht. Bpr. mag dan ook wel geslaagd heeten in zijn doel, voor hot reizen in ons land be langstelling te wekken en aan te toonen, dat hot reizen onder leiding der „N. R. Y." hoogst aangenaam en leerrijk is. Do heer G. van der Klaauw, afdeelingsvoorzitter, dankte den welwillenden spreker voor zijn onderhoudende voordracht en weekte de aan wezigen op tot het deelnemen aan de, door de afdeeling uitgeschreven, excursies. De „Sts.-Ort." bevat de gewijzigde sta tuten van de Lahat Datu Oultuur-Moat- schappij alhier. Namens hot hoofdbestuur van den Ned. Slagersgezellenbond schrijft men aan „Het Volk", dat in verband met de bereikte re sultaten bij de firma Tieleman en Dros, nog kan worden meegedeeld, dat de onderhan delingen tusschen firma en Bond plaats von den op verzoek van het personeel en niet, zooals werd gemeld, onder pressie. LEIDSCHE SCHOÜWBDRG. „Les deux Pierrots ou Ie Souper blano" en „Les Romanesques". 't Deed ons inderdaad genoegen, dat er gisteravond voldoende belangstelUng was waar te nemen voor de tournee van de Fransche acteurs en actrices, diie voor hun voorstelling te Leiden de keuze hadden laten vallen op twee werken van Eimond Rostand, 't Was bij lange na- niet zoo vol als den vorigon avond, maar Rostand is ook geen Ter Hall. Doch de opkomst was goed. Wanneer hier meer Fra-nsc-he gezelschappen optraden, zou er misschien nog meer belangstelling komen. Dezen avond is veel te genieten gege ven. Wel had men in korter tijd hetzelf de genot kunnen sma-ken, want er werd veel te laat begonnen en de pauzes waren van meer dan gewone afmetingen. ,,Les deux Pierrots ou Le Souper blanc" trok al dade^k de aandacht door de schoone verzen. Fijn en teer, zooals we dat bij Rostand altijd weer opmerken. Colombine soupeert met twee Pierrots. De een 'n ongelooflijke pessimist, zoo een, bij wien de eene huilbui op de ande re volgt. De ander heeft steeds pleizier in zijn leven en kan de wereld onmoge lijk anders da:i met een lachend gezicht aanzien. Beiden aanbidden Colombine. Aanvankelijk is de schoone jonkvrouw de sentimenteel e vriend, Pierrot II, het meest toegedaan. Hij is, zooals z'n con current, Pierrot I, opmerkt, de poëzie. Maar aan het- eind verkiest ze toch den ander, de proza volgens Pierrot I, wanneer ze bemerkt, dat in dat van pleizer bla kend omhulsel een gevoelig hart verbor gen is. Mademoiselle Blanche DcrvaJ was een goed-meelevende Colombine. In 't begin evenwel iets te vlak,, te -weinig gevoelig. De beide Pierrots werden verdienstelijk getypeerd door Max Péra-1 en Gampé. En Péral als de eeuwig-lachende èn Campé als de steeds-huilende Pierrot hielden hun créatie goed voi. Hierna ging „Les Romanesques". Dit werk van Rostand is in Leiden niet on bekend. Met bijzonder veel lof wordt nog gewaagd van de opvoeringen de eerste ongeveer veertien jaar geleden van -„Romanesk" door de K. V. „Het Nederlandsch Tooneel". Men weet dors, dat Percinet en Sjdvctte elkaar beminnen. Dat hun vaders dit met bijzonder genoegen zien, maar vree zen, dat hun wenschen niet vervuld zul len worden, wanneer die vrijage al te ge makkelijk kan geschieden. Dat ze daar om een muur bouwen om die af tc bre ken, wanneer het engagement „er door" is om een lusthof in de plaats te maken. De jongelui vinden evenwel een reke ningetje van mijnheer Straforel, die door het in elkaar zetten van een schaking de papa's Bergamin en Pasquinot een hand je geholpen heeft. Uit is 't met Je vreug de. Persiinet gaat er van door. De jon gelui kunnen elkaar niet meer uitstaan. Dus moet er weer een muur komen. Straforel moet het zaakje in orde bren gen, want anders krijgt hij z'n nota niet betaald. De man doet geweldig zijn best- Speelt metselaar en zelfs markies en wan neer hij de beide kinderen weer tot elkaar heeft gebracht Percinet is berooid en uitgeschud van zijn omzwervingen terug gekeerd is hij zoo vrij betaling te vra gen. „Les Romanesques" biedt veel afwisse ling. Van zijn zin voor humor geeft Rostand herhaaldelijk blijk. Er zijn vele kostelijke tooneeltjes naast verzen van on- gomeene schoonheid. Van beide hebben we genoten. De voorstelling zelf was lang niet kwaad. Maar we hebben niet die warmte ge voeld, die onze eigen gezelschappen aan een stuk weten te geven. Dat misten we vooral bij de muur-scènes tusschen Percinet en Sylvette, naderhand ook bij den terugkeer van den eerste. Blanche Derval speelde Percinet als travesti. Indertijd deed zulks bij de Ko ninklijke Rika Hopper. Dit is ongetwij feld de beste oplossing. Een acteur zou met zijn dieper geluid veel aan de be koring hebben ontnomen. Mademoiselle Derval was hier uitne mend op haar plaats. Ze splelde met ge voel, al hadden we graag bij oogcnbkk- ken iets meer verlangd. Suzanne André was een lieve Sylvette. Een kostelijk stel vormden de beide vaders. Max Péral, als Bergamin, en Gerbeau, als Pasquinot, respectievelijk de vaders van Percinet en Sylvette. Die twee ga ven kostelijk samenspel. Hoe verrukke lijk slaagde niet de muur-scène in het eerste bedrijf. En later dat leuke tooneel- tje in den tuin, wanneer Straforel bezig is een nieuwen muur te metselen. Gerbca-u had zich op den koop toe nog een verma kelijken kop gemaakt Straforel werd gespeeld door Tournis. Hij had uitnemend getroffen den onder nemer van schakingen, enz. Voor Campé was er weinig gelegenheid om van den tuin man BJaise iets bijzonders te maken. Het ensemble zat goed in elkaar. Er werd vlot-spel te zien gegeven. Het Schouwburgbestuur huldigde de da-mes Derval en André ieder met een groote bouquet chrysanten. UIT ONZE STAD. Duurte-toeslag. Het bestuur van den Leidschen Bestuujb- dersbond heeft alle bij dezen aangesloten organisaties opgewekt krachtige actie to voe ren voor een duurte-toeslag op de loonen of tot verhooging daarvan met het oog op den hoogen prijs der levensmiddelen. Brandstoffenvoorzlening. Het comité uit de Leidsche vakcentrales heeft besloten bij de brandstoffen-commissie uit het Steuncomité ernstig aan te dringen met de distributie der brandstoffen een aan vang te maken. Waar het gure, koude weer reeds met sneeuw en hagel zijn intrede heeft gedaan is het dringend noodig, dat de aflevering van brandstoffen niet- langer op zich laat wach ten. Melkvoorziening. Tevens besloot even genoemd comité, waar tot dusver nog geen gevolg is gegeven aan het verzoek om de melkvoorziening voor zie ken en zuigelingen ter hand te nemen, op dat voor hen de melk tegen dc normale prijs worden ter beschikking gesteld, zich nog maals met een adres tot den Gemeenteraad te wenden. SaSarisverhooging. Door de afdeeling Leiden van den Alg. Ned. Ambtenaarsbond is by het College van 33. en W. dezer gemeente een adres inge diend, inhoudende het verzoek om aan alle gemeente-aiöbtenaren cn -beambten een sa- larisverhooging toe te kennen en wel op salarissen beneden 800 van 15 pet., van f SOO tot f 1000 10 pot. en van f 1000 tot cn met f 1200 5 pet. Daar adressante van mecning is, dat na deze crisis het niet te overzien is, dat binnen afzienbaren tijd de prijzen der ver schillende levensbehoeften zullen terugge bracht kunnen worden tot die van Augustus 1914, meenen zij, dat een duurte-toeslag geen afdoend middel is om de ambtenaren en beambten voor fïnancieele, zoowel mo- reele inzinking te behoeden en het hun daar om noodzakelijk voorkomt, over te gaan tot een algemeene salarisherziening in den geest als in het adres gevraagd. Het adres gaat vergezeld van een uitvoe rige memorie van toelichting. Efigelschc Officieren in Nederland. Yan bevoegde zijde wordt het volgende aan het Haagsobe Co r resp o ndenti eb u r eau geschreven. ,,In verschillende dagbladen kwam dezer dagon een stuk voor onder den tlitel „En- gelsdie officieren in Nederland", overgeno men uit do „Times" en geschreven door een bijzonderen correspondent van dat blad. Li het bijzonder wordt het inte-rnee- ringsd'epot te Wierickersohans bij Bodegra ven beschreven en de wijze, waarop de En- geische officieren aldaar zijn gehuisvest. Daar er in deze beschrijving tad van on- juistheden voorkomen, komt het noodzake lijk voor om d>en juisten toestand in dit In tern ee ringsdep ut to besohryven „In de eerste plaats zegt genoemde cor respondent, dat als hij voor de keuze werd ge-steld, hij liever als soldaat te Gronin gen zou zijn geinterneerd, dan als officier te Wierickersohans. Het is gelukkig, dat de ze mecning door het grootste gedeelte der geinterneerde officieren niet wordt ge deeld, dat met zekerheid kan gezegd, dat er Engelsche officieren zijn, die, mochten zij hun eerewoord wederom mogen geven, doch dan genoodzaakt zouden zijn te Gro ningen te verblijven, dit beslist zouden wei geren. De beschrijving van het fort toont, dat do correspondent het slechts opper vlakkig heeft beschouwd en alleen geoor deeld heeft naa-r hetgeen hij in dit minder gunstige jaargetijde heeft gezien. Ofschoon het fort niet groot is, zijn de wandelingen niet zoo beperkt als dit wordt aangege ven bij goed weder wordt door de offi- oioren ruim gebruik gemaakt van de gele genheid om op de wallen te wandelen en daar van de buitenlucht te genieten. Of schoon zij eenige malen peT week wandelin gen buiten het fort kunnen maken, wordt daarvan slechts een beperkt gebruik ge maakt. Indien do lust bestond om meer lichaamsbeweging te hebben en groote-re wandelingen te maken, zou daartoe zeer ze ker aan officieren dc gelegenheid worden gegeven. In clen zoemer we-rclen de tennis banen voortdurend bespeeld en werd hot „kleine stukjo grond", waarvan die cor respondent spreekt" schier dagelijks gerui- men tijd gebruikt om ook andere sport te beoefenen. Zoolang het slechts ©enigszins mogelijk was, hielden tal van officieren zich fcn do visdkrijke grachten met visschen bezig en dit was voor 'hen een zeer aange name bezigheid. De gelegenheid tot zwom men was practisöh on ruim voldoendo in gericht en naar mot zekerheid kan worden gemeld, wordt de toestemming daartoe nog niet ingetrokken. Binnenshifis zijn er bil jart-, schrijf- en leeszalen, een ruime oan- tine en een zeer goed ingerichte receptie kamer, terwijl de slaapzalen zoo gerieflijk mogelijk zijn ingericht. In het stuk wordt gesproken van d'en deprimeerenden in vloed, die oen opsluiting in een zoo ver laten plaats op de geónterneerden moet oefenen en de oorrespondent schijnt niet overtuigd te zijn, dat de meening der auto riteiten, dlat Wierickersohans niet onge zond zou zijn, juist is. Het komt noodig voor, om er op te wijzen, dat dit fort be kend is als een zeer gezonde plaats, rede nen waarom or cennge jaren geleden spra ke van geweest is, om er een herstellings oord van te maken. Deskundigen hebben zich te voren overtuigd, dat dit fort een geschikt verblijf wasvan eenige vochtig heid is hier geen sprake en het beste be- wijs, dat dit interneerringsdepót werkelijk gezond is, is wel hierin gelegen, dat er in die 10 maanden dat het nu bestaat, nimmer eenige ernstige ziekte nèch onder de En gelsche offioieren, nóch onder het sterke bewakinjgs-detacl ïemen t is voorgekomen. Yan eenlgon derprimeerenden invloed is geen sprake. Wel is waar kunnen de of ficieren maar 3 dagen per maand verlof krijgen, maar er zijn zoo tal van omstan digheden, waarin hiervan wordt afgewe ken, dat er tal van offioieren zijn, die ge- ruimen tijd buiten Wierickersohans ver blijven. Bij overkomst van familieleden of vrienden wordt herhaaldelijk aan de offi cieren gedurende geruimen tijd verlof ver leend en die autoriteiten zijn liiermede dan ook zoo inschikkelijk mogelijk. Het schijnt dat de genoemde correspondent vergeten hoeft, dat met de Engelsche officieren ook Hollandsche officieren be Wierackorschans verblijven en dat deze evenzeer zoo niet meer dan him Engelsche kameraden zijn geinterneerd. Deze Hollandsche officieren behooren tot de troepen noodig voor do bewaking en aan deze laatste schijnt de correspondent evenmin te hebben ge dacht. Het is ongetwijfeld voor alle gein- terneerden hard, dat zij niet in staat zijn om hun land op dit oogenblik te kunnen dienen en oen ieder zal zoer zeker in deze mot hen medegevoelen. Maar niet mag worden vergeten, dat huh toestand alhier oneindig voel beter is, dan wanneer zij het ongeluk hadden gehad krijgsgevangen te worden gemaakt. Hier wordt zoowel door de Rogeering als door particulieren al het mogelijke gedaan om hun toeetand zoo goed en dragelijk mogelijk to maken Ook mag niet worden vergeten, dat het verblijf van do Engelsche officieren te Wie rickersohans oneindig voel beter is dan dat van duizenden en duizenden HolLandsohe offioieren en ondergeschikte militairen, die van of het begin der moHillieatio onze gren zen bewaken eai in forten e. d. verblijven. „Het is niet volkomen juist, dat alle of ficieren op uitzondering na. van een paar aviaiteurs van af Januari te Wieri eiker schans vertoeven, omdat op verschillende tijdstippen gedurende den zomer en in het hajaar een elftal a/viateurs aldaar werden geïnterneerd. Do correspondent van de „Times" spreekt ook over do vlucht der Duitscho geïnterneerde offioieren uit ons land in het begin van dit jaar en hij be schouwt het als een bittere en rechtvaar dige grief, dat deze offioieren zoo slecht wei den bewaakt, dat zij toen nogmaals hebben kannen ontvluchten. Het is niet aan ons om hier in verdere détails to tre den alleen dient te- worden oprem-erkt, dat 'hij niet op do hooete is van hrf-geem toen is gebeurd. Bovendien spreekt hij van de mogelijkheid, dat een alsremeen eere woord zou kunnen worden geveven en ver meent dat dan het In t-e rnec rihgsdooö t zou kunnen worden opgebroken en alle gelin- terneerdo officieren zouden kunnen wonen, waar zij dit zouden wensch on. Ook hieniii blykt dat deae correspondent riet volko men op de hoogte is van do wetten en ge- bruikon die voor geinterneerde officierer, gelden. Al vertoeven geinterneerde offi cieren op hun oorewoord in een land, dan wordt hun steeds een verblijf aangewe zen; dit geschiedt hier te lande ook met Belgische geinterneerde officieren. Bij ©enig nadenken moet het toch wel duide lijk zijn, dat om ons tot ons land tc bepa len, het toah niet zou aangaan om aan ■dc ongeveer 500 officieren, die in ons land zijn geïnterneerd, toestemming te verlee nen om hun verblijf zelf te kiezen. Het zou in verschillende steden een opeenhoo- ping van officieren kunnen zijn, wat zij zelf ongetwijfeld ook niet zouden wenschen, terwijl er bovendien voor de rpgeoring tal mn oorzaken zijn kunnen, die het ver blijf voor geïnterneerden dn verschillende gedeelten des lands minder wenschelijk ma ken. „De genoemde correspondent heeft met waardoering gesproken over de vriende lijkheid van de Nederl. autoritei ten, maar toch wil het voorkomen, dat het niet goed gezien is het verblijf in een der Intemec- rings-depots in ons land als een harde straf voor zijn landgenooten te beschouwen. Hij zou beter hebben gedaan om lien op te wek ken om in hun lot te berusten en in hun po sits als offioieren aan andere onderge schikte gednterneorden hierin hot goed© voorbeeld te geven." Te Londen is een pro lamatie uitge vaardigd, waarbij tabak wordt toegevoegd aan de lijst van artikelen, die naar Neder land kunnen worden uitgevoerd, zonder aan de N. O. T. tc zijn geconsigneerd. De Hooge Raad deed gisteren uit spraak in cassatie in de zaak van den Duit- scher V. oerg, winkelier in jiieuw-zil- veren werken te Rotterdam, door het Ge rechtshof te 's-Gravenhage ver oordeel d tot een week gevangenisstraf wegens het mis drijf van art. 100 Strafwetboek, door te Rotterdam, terwijl het Duitsche rijk in een oorlog was gewikkeld, waarin Nederland niet betrokken was, opzettelijk 'een uitvin ding bestaande in een inrichting en sa menstelling tot verhooging van do ge- vechtswaardo van een oorlogsgeweer aan te bieden aan de Duitsche lcgerautoriteiten. Geconcludeerd was tot vernietiging van hot arrest van het Hof voornoemd en ver wijzing der zaak naar een aangrenzend Hof. De Hooge Raad besliste dienovereenkom stig daar uit 'sHofs arrest niet bleek, uit welko bewijsmiddelen door het Hof aan-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1915 | | pagina 1