Nederland en de Oorlog.
N\ 17077
Donderdag SS October.
feze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit
TWEE Bladen.
Eerste Blad.
Leidsch Dagblad,
Officieele Kennisgevingen.
UIT ONS LAND.
A0, Ibió.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIENj
Tsn 10 regel» ƒ1.06. Iedere regel meer /"0.17A. Kleine adTertentiöi
Tan 80 woorden 40 Oents contant j eli tiental woorden meer 10 Oents.
Voor het inoaieeeren wordt ƒ0.05 berekend. Bewijsnummer 6 Oents.
PRIJS DKZEK COURAOT:
Voor Leiden per 3 maanden ƒ1.30; per wee). I f 0.09.
Buiten Leiden en waar agenten gevestigd aijn por week. I t 0.10.
Franco per post 1.85.
Schrijf op dfe enveloppe van aan
ö8 gerichte brieven alleen:
LEIDEN.
Hoe korter, des te duidelijker voor
de post!
De Burgemeester van Leiden brengt ter
tennis vam belanghebbenden, dat waar
schijnlijk, door middel van het Algemeen
'Administratiekantoor voor Levensmiddelen-
voorziening beschikbaar kunnen worden ge
steld
BRUINE BOONEN EN GROENE
ERWTEN.
machinaal geschoond, tegen prijzen van
resp. 16 en 17 per 100 K.G.
Winkeliers, die deze erwten en boonen
zouden wenscken te betrekken, om ze te
gen een nader overeen te komen (maximum)
prijs in het klein to verkoopen, worden uit-
genoodigd ten spoedigste, dooh in ieder ge
val vóór Dinsdag 2 November, daarvan aan
gifte te doen aan het Bureau Visohmarkt 18,
onder opgave van de hoeveelheden erwten
en bruine boonen die worden verlangd en
van den prijs, waarvoor zij door hen in het
klein zouden kunnen worden verkocht-
De Burgemeester voornoemd,
N O. DE GIJ SELA AR.
Leiden, 28 October 1915.
VERSTREKKING
DER BROODKAARTEN.
Heden is een aanvang gemaakt met de
verzending der Broodk-^arten serie A.
Deze kaarten zijn geldig van 1 tot en met
80 November.
De Broodkaarten der thans loopende 6©rie
(gemerkt X) zijn geldig tot-e' met 31 Octo
ber. Na dien datum moeten deze kaarten
ten spoedigste, doch in elk geval vóór
Woensdag 3 November des avonds 9 uur
worden terugbezorgd aan het Broodbureau,
.Vischmarkt 18.
Het is verboden bakkers, broodventers of
depothouders met de terugbezorging deT
broodkaarten te belasten.
Aan personen, die hun ongeldig geworden
broodkaarten niet, of ts laat terugbezorgen,
zullen geen verdere broodkaarten meer ver
strekt worden.
De voor de Novemberkaart geldende be
palingen, zijn op de achterzijde der nieuwe
kaarten afgedrukt.
De Directeur van het Broodbureau,
Dr. J. J. VAN ECK.
LEIDEN, 28 OCTOBER.
GEMEENTEZAKEN.
Nieuwe Verordeningen voor het Slachthuis.
Bij hot voorstel tot toekenning van een
gratificatie van den boekhouder van het
Openbaar Slachthuis deelden B. eii W. reeds
mede, dat van de Commissie voor die inrich
ting eerlang een voorstel kon worden tege
moet gezitn, om tot invoering van een af
zonderlijke administratie van het Slachthuis
te geraken.
Thans is een zoodanig voorstel ingekomen
belichaamd in verordeningen die den Raads
leden zijn toegezonden B. en W. kunnen
zich met oen kleine uitzondering met deze-
verordeningen vereenigen. Alleen willen zij,
in afwijking van bet advies der Commissie,
de wederzijdsclie stortingen tusschen do ge
meende en hot bedrijf niet bepalen op een
vast percentage, doch de vaststelling van den
rentevoet evenals teü opzicht© van de Licht
fabrieken overlaten aan hun College, wat
hen met het oog op de grocte verschillen in
dep rentestandaard bete- voorkomt.
Aan dc verordeningen is een uiivoerige
toelichting toegevoegd, waaruit blijkt, dat
de nieuwe bedrijfsregeling zooveel mogelijk
is geschoeid op die der Lichtfabrieken en
de gestichten „Endegeost". „Voorgeest"*' en
„RKijngeest".
Door het provinciaal kerkbestuur van
Drente zijn tot de Evangeliebediening in
de Ned.-Herv. Kerk toegelaten de heeren
J. W. Roobol en W. D. M. Baar, eandida-
ten van de universiteit alhier.
De Raad van St.-Laurens benoemde
mo algemeene stemmen tot hoofd der open
bare lagere school, cfen heer J. P. Paulusse,
onderwijzer alhier.
Chr. Nat. Werkmansbond.
De Chr. Nat. Werkmansbond, afd. Lei
don, heeft sedert eenigen tijd een eigén
gebouw, „Nathanaël," aan de Hooglandsche
Kerkgracht, ingang Moriaansteeg.
Op dit gebouw rust echter nog een schul
denlast en om hiervan bevrijd te worden,
heeft zich een Bouwfonds commissie gevormd,
met het doel om door allerlei geoorloofde
middelen aan geld te komen.
Het werk om dit doel te bereiken, wordt
echter niet enkel aan die comm. overgelaten,
ook uit de af deeling zelve, worden daartoe
krachtige pogingen aangewend.
Thans hadden zich de dames- en heeren-
reciteerclub als onderafdeelingen van de af-
deeling opgemaakt, om ten bate van het
Bouwfonds een grool'e openbare uitvoering
te geven-
Deze had gisteravond in „De Graanbeurs"
plaats en werd door zeer velen bijgewoond.
De samenkomst werd met gebed geopend
door den voorzitter der Bouwfondscommissie,
den heer P. de Bruin, die allen hartelijk
welkom heette, waar men zich gereed maakte
pm te hooren en te zien, naar wat den
geest verfrisschen en de vaderlandsliefde op
wekken kaD. Hij verheugde zich, in de voor
dit doel verkregen samenwerking; bracht
daarvoor, naast het afdeelingsbestuur allen
dank; wees op do kosten, aan het nieuwe
'gebouw verbonden, en hoopte, dat een batig
saldo vloeien zou in de kas van het Bouw
fonds.
Tevens beval hg toetreding tot de nu op
tredende clubs aan.
Het programma volgende, zij vermeld,
dat vóór de groote pauze allen .eerst het
„Wilhelmus" zongen, toen de afdeeling da
mes voordroeg „Haarlems Beleg", daarna
allen een „Hymne" aanhieven; vervolgens
een tableau „Kenau Simon Hasselaar op
Haarlems wallen" werd gegeven, ©n einde
lijk een pianist, die herhaaldelijk de aan
wezigen op goed pianospel vergastte, ten
'gehoore bracht: den „Slag bij Waterloo",
waarbij tevens uitgelegd word do beteekenis
dezer compositie.
Na den groeten rusttijd was aan de beurt:
„Raadsvergadering tijdens het beleg van
Leiden," een voordracht' der heeren-afdee-
ling. Daarna werd door allen gezongen „Een
vaste burcht is onze God", waarop' weer een
tableau volgde'; „Leiden?, burgemeester en de
Wanhopige burgers". Alvorens het laatste
tableau: „De aankomst der Geuzen" werd te
zien gegeven, zongen allen": „Wilt heden nu
treden", er na: Psalm 9. Een voordracht van
do dameeafdeelmg: „De vateche barones" en
een twee-bedrijvig stukje: „Hoog Bezoek",
door de afdeeling der heerem, vormden het
slot, waarna' de heer De Bruin tegen midder
nacht met dankzegging sloot»
Uit een en ander hebben wij kunnen zien.
welk een moeite, zorgen en tijd. noodig
zijn geweest, om dezen avond te doen s'a-
gen, zooals het geval geweest is Al de me
dewerkenden hebben zeer zeker hun b°ste
krachten ingespannen en zrin daar dan pok
gisteravond voor beloond, met veel teeke
nen van tevredenheid en huldebetuiging.
Vooral de tableaux werden mooi gevonden.
Bri ihlot BengaalSch vuur, kwamen de pos
tuums dan ook best uit en de groepeeringen
waren historisch goed gedacht.
't Zou jammer geweest zijn. aTs een en
ander slechts voor éón avond bestemd ware
geweest 'en daarom is het een gelukkige
vondst Vrijdagavond de militairen nog tegen
gering entrée van 'de uitvoering van dit pro
gramma te doen profiteered Blijven er nog
plaatsen 'over, dan kunnen die worden inge
nomen door degenen, dip gisteren verhinderd
waren of die, gehoord hebbende van al het
moois, zich opgewekt gevoelen, ook neg een
kijkje te gaan nemen. Voor de militairen
lieten Velen, oc verzoek' hun programma:
in de fs&1 achter.
Als de hate zoo gfoot is. ak het
succ-'es op den eersten avond, kunnen zm die
'dit bbeenzrH organiseerden, frvrrifen wezefci.
De heer C. A. de Bruin, alhier, is fe
Amsterdam ges7aa'gd voor de vrije- en orde-
oefeningen.
Bij Kon. besluit is een jaarlükSch'
pensioen verleend aan dr. A'. E. J. Holwer-
da, oud-hocgleeraar. alhier, van f3009.
Het hoofdbestuur van „Nosokómos",
Ned. Vereeniging tot bevordering d-m belan
gen van Verpleegsters en Verplegers, wier
statuten zrin goedgekeurd bri Kon. besluit
van 18 Februari 1901. gewijzigd bjj Kon.
besluit van '12 Maart 1906 heeft den Min.
van Staat, Min. van Binnen1. Zaken, per a'dres
attent gemaakt ot het feit. dat de werktijden
der verjleegsters(gers) en leerlingen in de
twee Rijksklinieken te Utrecht en in höt
Academisch Ziekenhuis te Leiden veel
lang zijn, en dat de verpleegstersfgms^ en
leerlingen geen wekelijkse hen rustdag heb
ben.
Zij wen'dt zich' tot Zijn Ecx met het Ver
zoek hierin verbetering te willen b^en^en,
door den S-urïgen (ars overgang den 10-
urigen) werkdag te doen invoeren en aan de
verpleegstersf^ersï en periingen eer wekó-
liksche ru"dring te geven.
Het adres gaat van een uitvoerige ,To°-
lichting vergezeld.
Nederland sell e Protestantenbond.
In de namiddag-vergadering werd giste
ren nog besloten, dat cc volgende alge
meene vergadering in Groningen zal wor
den gehouden.
Dr. H. L. Oort, uit Utrecht, dankte den
voorzitter voor de uitnemende leiding van
deze vergadering, waarna hij, vóór de bij
eenkomst te sluiten, den aftredenden se
cretaris, dr. Hoog, uit Nijmegen, huldig
de voor alles wat hij in zijn langdurige
secretariaat voor den BookI had gedaan.
Hierna vereenigden het Hoofdbestuur
en vele afgevaardigden en leden zich aan
den gemeensohappelijken maaltijd in ,,In
den Vergulden Turk", waar een recht
hartelijke toon heerschte en menige toe
spraak werd gehouden.
De lag werd besloten met een feestelij
ke bijeenkomst in „Zomerzorg", die o k
weder door velen was bezocht en werd
ingewijd met het zingen van een gemeen
schappelijk godsdienstig lied no. 143 uit
den Bundel van den Bond.
Hierna opende de voorzitter, onze stad
genoot de oud-hoogleeraar dr. J. Verdam,
de bijeenkomst met een korte toespraak,
waarin hij een en ander mededeelde over
„Middeleeuwsche vroomheid". Door zijn
studie komt hij telkens weer daarmede in
aanraking. Een groot deel van de middel-
eeuwsohe proza literatuu is van stichtelij-
ken aard en een deel er van kan ons ook
werkelijk nog stichten.
Stilstaande bij dc kenbronnen der mid-
deleeuwsche vroomheid, dacht hij in de eer
ste plaats aan den Amsterdamschen hoog
leeraar Willem Moll, die ons die vroom
heid het best heeft leeren kennen. Daar
na ging spr. in groote trekken na wat de
leerlingen van Moll tot uitbreiding en ver
dieping van onze kennis in dezen hebben
verricht, en deelde ten slotL eenige proe
ven mede van middeleeuwsclie vroomheid.
Hierna droeg mevrouw J. Flothuis
Van Dommelen eenige verzen, gewijde
poëzie voor, hoofdzakelijk uit de 17de
eeuw, waarna mej. T A. van Eek op aan
trekkelijke wijze vertelde van don arbeid
van het Vriendscha.psgïlde, een internatio
nale vereeniging van Vrijz. godsdienstige
vrouwen, waarvan zij in Holland de leid
ster is en die in den oorlogstijd zeer mooi
en nuttig werk doet door de verbinding-
schakel te vormen tussohen vrienden en
verwanten in de verschillende oorlogvoe
rende landen. Treffende gevallen werden
daarvan door haar medegedoel l.
Mevrouw Flothuis gaf vervolgens nog
eenige voordrachten ten beste.
Prof. Verdam dankte eoowel mevrouw
Flothuis als mej. Van Eek voor ha-ar me
dewerking, waarna de bijeenkomst werd
besloten met een gemeenschappelijk dank
lied, staande gezongen.
De Wet-Aalbersc op dc Oneerlijke
Concurrentie.
Naar aanleiding van het ingezonden stuk
van „een winkelier", -voorkomende in ons
blad van gisteravond, kunnen wij mededee-
len, dat reeds de vorige week door de poli
tie aOhier, tegen dien bewusten adverteer
der (verkooper) proces-"verbaal is opgemaakt
wegens het in strijd handelen van de bera-
lihsron van bovengenoemde wet.
Do rechter zal dus te bcoordeelen krijgen
of in dergelijke gevallen de wet-Aalberse
daarop van toepassing is.
Naar wij vernemen, is dit de eerste maal,
dat de Justitie op grond van deze wet een
nitspraak zal moeten doen.
Op het derde concert der Maatschap
pij voor Toonkunst, op 3 en 5 November,
kan het Boheemsghe Strijkkwartet niet optre
den, daar Hoffman, de 1ste violist, plotseling
een operatie moest ondergaan. In p'aate van
'de Bohemers zal nu op dezelfde dagen op
treden 't „Hollandsch Strijkkwartet" uit Am
sterdam, bestaande uit de hoeren Leydens-
dorff, Mendes, Kint en Ganivez, allen oud
leden van het Concertgebouworkest»
KUNST, LETTEREN, ENZ.
Bij den uitgever H. D. Tjeenk Willink
Zn. te Haarlem is uitgegeven:
Ontwerp-Treub voor de wet op „Het Be
lastingstelsel 1916", gevolgd door de Me
morie van Toelichting; prijs 75 Cents..
Bg den uitgever C. Morks Cz. te Dordrecht:
Het aquarium, door Brandaris, prijs 25
Cents en
De Hengelaar, door Brandaris, prgs 25
Cents.
Bg den uitgever W. E. T. Tjeenk Willink,
te Zwolle: Mr. C. Asser's Handleiding tot de
beoefening van het Nederlandsch Burgerlijk
Recht, 4de deel, Erfrecht, bewerkt door mr.
E. M. Meyers, hoogleeraar te Leiden.
OIT ONZE STAD.
Burgemeester De Gijselaar OYer den
Yiscli verkoop.
De burgemeester van Leiden heeft zich
tot den Minister van Landbouw gewend met
een adres, waarin er op gewezen wordt, dat
de gemeentelijke vischverkoop wegens de
hocge prijzen, die te IJmuiden moeten wor
den besteed, aan do verwachtingen, niet be
antwoordt. Waar deze hooge prgzen voor
namelijk hun oorzaak vinden in den uitvoer
naar het buitenland, adviseert de burge
meester den minister, voor den uitvoer van
visch naar het buitenland eenzelfde' rege
ling te treffen als voor boter, kaas e. <L,
zoodat dan een bepaald percentage visch
vorr liet binnenland kan worden verkrijg
baar gesteld tegen een normalen prgs.
Broodkaarten,
Omtrent de broodkaarten, komt in dit
nummer een officieele kennisgeving voor.
LEIDSCHE BESTUURDERSBOND.
Opgave van de week van 1116 Oct. 1915.
Totaal Ledental 1811.
Werklooze leden33
Aantal kindoren bo
neden do 16 jaar 15
Loonverlies per week f 136.04
Vergoeding v. d. Patroon f
van het Steuncomité 31
Uitkeering werkloo7.enka3 141.—
172
Loonverlies per week f 264.04
Cedeeltelijk werkloo
ze leden 171
Aantal minder werk
uren per week 2117'
Aantal kinderen be
neden de 16 jaar 224
Loonverlies per week f 706.83
Vergoeding v. d. Patroon f
van het Steuncomité
Uitkeering werkloozonkas 171.77
- 171.77
Loonverlies per week -
Aantal ondor do
wapenen 279 T)
Aantal kinderen be
neden do 16 jaar 277
Loonverlies per week j
Vergoeding v. d- Patroon/" 274.17*
van het Rijk 993.90
Steuncomité 16 40
135.06
1234.47s
2050 56
Loonverlies per week
Totaal loonverlies por
week, waarbij betrok
ken 4S3 leden 1 2441 76
Dit getal wordt gevormd door»
Gehuwden en kostwinnors. welke vergoeding
ontvangen 123
Werkzaam bij Gemeente. Kijk en Spoorweg-
Maatschappij en 36
On gehuwd en. welke geen vergoeding en
geen loon ontvangen 120
Totaal..
279
Gesneuveld© Hollanders bi)
't Fransche leger.
Een bijzondere correspondent te Vlissin-
gen van de „Tel." schrijft:
Heden sprak ik den vader van een der
gesneuvelde Nederlanders bij *t Fransche
leger.
Vijf Hollanders dienden in fn hotel,
dicht bij de Fransch-Zwitsersche grens, ver.
telde me de heer Ste Middelburg. Mijn
7^)onhij zou deze maand 24 jaar gewor
den zijn, was een van de vijf. Hij was daar
werkzaam als chef-kok. Een stille, bedaar-
do jongen. Hg kon geen ruwheid verdragen.
En daarom was het me, of ik droomde, toen
ik verleden jaar las, dat-ie zich als vrijwil
liger bij het Fransche leger had geënga
geerd.
Zijn patroon, een Franschman moest op.
En de vijf Hollanders namen ook dienst...
Alle vijf zijn gesneuveld.
Mijn zoon schreef me telkens, dat-ie er
wel levend uit zou raken. „Mg krijgen ze
niet," daarvan was-ie overtuigd, in Juni
maakte hij de hevige gevechten bij Atrecht
mede. „Met 2300 man trokken we er op
uit," zoo schreef hij ons. „Met 800 slechts
kwamen we terug, 't Ging er wreed toe. De
kogels vlogen ons om 't hoofdMaar u
sfiet wel, dat ik weer ongedeerd gebleven ben.
Neen, mij krijgen ze niet." Maar eenigen
tgd later werd hij door een granaatscherf
getroffen. Zijn onderkaak was wegges'agen.
Toch leefde hij nog. Men vervoerde hem
naar een hospitaal te Pargs. Van daar liet
hg ons een brief schrijven, 't Was niet zooi
erg, verzekerde hij. En hij hoopte spoedig
beter to worden. Te Parijs had hg een
trouwen v-riend, ook een Hollander*, did
hem in 't hospitaal dikwgls bezocht. Op een
Zaterdag nam de vriend weer afscheid. „Moc-i
gen kom ik terug en dan schrijf ik een
brief voor je," beloofde hij. Maar 's'Zan*
dagsmorgens vond-ie m'n jongen dood. Mijn
[zoon was in den nacht overleden. Veel
vrienden hebben zijn ]jjk tot aan 't graf ge-?
volgd, en de begrafenis geschiedde met alle
militair o eer. 'Van 'fc gemeentebestuur vaoi
Pargs heb ik bericht gekregen van 't ster-
tven en de begrafenis," zoo vertelde fta
vader.
'k Gevoelde al 't vreeselgke van dezd
scheiding. De jongeling is soldaat geweesk
heeft verschrikkelijke, drama's doorworsteld
hg de stille, de zachte natuur, die geen
ruwheid verdragen kon, heeft-meegestreden
voor 't land, dat hg lief had leeren krggeg,
heeft makkers zien vallen, hooren kermen
behield toch goeden moed en een won-?
derbaar optimismetot ook zijn doods-
ure kwam, stil, onverwacht, even vóór den
ochtend, waarop hg wellicht nog aan zijn
ouders had willen laten schrijven, dat hij'
hei-stellen zou.
En zijn ouders bezitten brieven van dien
vriend en 'een kennisgeving van Parijsen
toch, hoe kunnen, hoe moeten ze 't gelooven,
dat hun zoon in 't voor hen vreemde land
werkelijk begraven ligt.
Een andere zoon, een jongere va.art
Dezer dagen zal zijn boot voorbij Frankrijk
Stoomen. Maar de knaap weet nog niet,
dat zijn broeder daar begraven ligt.
Anders mocht de boot dien sluimerenden
landgenoot groeten1
Want nu kan men spreken van een koorts,
die in de eerste oorlogsweken vrijwilligers
aangreep. En men kan beweren, dat de vrij
willigers niet wisten, welk een verbintenis ze'
teekenden, niet wisten wat oorlóg beteó-
kent
Ik denk anders aan die vijf Nederlanders
Ze woonden in Frankrijk, ze hadden het
goed te midden van het Fransche volk. Ze
zagen plots den nood van 't aangevallen land
ze voelden de verontwaardiging, en ja,
dan zijn er o ogenblikken, dat men {niet
redeneert, maar Spontaan handeltetf
mee strijdt. i
En is die geste niet mooi! Is het niet dé
oude, edele, ridderlijkheid, welke geen vreéd
kent?
En zoo hebben er veel Hollanders- dien3È
genomen in 't Fransche leger, meer dan
men weetOok dit schreef de Middelbur
ger in een zijner optimistische brieven.
Maar zeker gevoelde ik de Smart van deü
vader, do rouw, die hem ook aam andere jon
gelingen, en mannen deed denken, zoodatl
hg uitriep: „En nu 't bloedbad in Servië
weer! Moet dan de bloem van gansch Europa1
vallen?"
Toen ik wat later door 't zonnige Middel
burg wandelde, en den beiaard uit den rijv-
ken Abdijtoren hoorde schallen en kinderen!
zag spelen in zoo'n hel verlichte straat-
waar de puntgeveltjes zich' schenen voor
over te buigen om naar ?t vroolgk gewriemel
te kijkenja, toen was 't me ook onge
looflijk, dat een jongen dezer vreedzame,-
stille stad, verminkt van 7t slagveld gedra
gen en in een hospitaal gestorven was.
De oorlog leek zoo ontzaglijk ver Weg
Maar waar brengt die ontzettende volke'-1
renkrijg geen leed?
#,r Bij do gisteren voortgezette behandeling
van den duurte-tóeslag voor het gemeen
te-personeel in den don Haarlemschen ge
meenteraad werd hot voorstol-Slingenborg
(om 1 per week te geven aan degenen, die
minder dan 10 inkomen hebben plus 25
cent voor elk kind, beneden de 16 jaar eö
aan hen die f 16 tot 20 verdienen, alleea
den kindertoeslag), waarover in de verga»-
dering van 26 October de stemmen met 15
tegen 15 stemmen staakten, aangenomen met
'16 tegen 14 stemmen. Be kosten van difc
voorstel zijn 605 per week.
Het door B. en W. overgenomen voorstel-
Wolzak werd daarna ingetrokken.
Dinsdagnacht, werd boven Bergen-op-Z.
een Zeppelin waargenomen. Een aantal
menschen, die in de vroegste vroegte reeds
aan den arbeid waren, hoorden het geraas
van- den motor en konden hoog in de lucht
duidelijk den Zeppelin onderscheiden, dia
zich Zuidwaarts voortbewoog.
Gisteren wend dK>or het Haagsöhe Hof
vonnis gewezen in de bekende koper-zaak.
Zooals men woet, waren beklaagden J. O.
M. van Rhce, M. Samson, bedden kooplie
den en C. J. Wel'kerling, expediteur, allen
te Rotterdam.
De beide eersten door die rechtbank té
Rotterdam vrijgesproken van de aanklacht
van poging tot verboden uitvoer van ko
per, de derde -sohuldigverklaa.rd aan mede
plichtigheid aan poging tot verboden uit
voer van koper en door die rechtbank ver
oordeeld tot drie. weken gevangenisstraf.
Het vonnis werd bevestigd, wat betreft dé
beid*© eerste beklaagden en vernietigd waiti
betreft de derden bekl. en deze vrijgespro
ken.
