N®. 17070
Woeïisdag SïO October.
Eerste Blad. A°. 1915.
Persoverzicht.
Gemengd Nieuws.
Ingezonden.
Binnenland.
Bevredigingscommissie inzake
het Onderwijs.
De driehoekcorrespondervan „DE
TELEGRAAF zegt:
In eon artikel over iJ a r t ij e n schrijft
heb weekblad „Ue Haagsehe Pos t",
waarvan wij altijd met veel genoegen ken
nis nemen, het volgende
„Wio niet ziende blind is, weet, dat het.
er bij de komende verkiezingen niet zoo
zeer om zal gaan of deze dan wel gene
partij op het kussen zal komen, als om de
.vraag of wij met alle, of althans de meeste
partijen, in den vorm, waarin wij die nu al
zoolang tot 's lands nadeel kennen, aan den
dijk zullen zetten".
Zoo, zoo!
"Nu vermoedelijk zijn wij dan ziende blind,
want wij hebben van het bedoelde feit nog
niets bespeurd. En wij zullen de eenige
wel niet zijn. Wij voorspellen het blad, dat
j bij ,,de komende verkiezingen" (dat zijn
j die van 1916 en 1917) de strijd der partij-
en op dezelfde wijze zal worden gevoerd als
vroeger, vermoedelijk zelfs niet minder fel.
'Alle teekenen wijzen er trouwens op, dat
i die strijd langzamerhand weer gaat begin
nen. Wij vreezen dan ook, dat „De H a a g-
sch e Post'' aan gezichtsbedrog lijdt.
Wij vinden daarvan nog een symptoon in
heb artikel. „Vast staat", schrijft de re-
dactie „dat sedert wij begonnen "bij elke
gepaste gelegenheid op de nadeelen van re-
geering door partijen te wijzen, de partij
politiek in ons land niet. langer opgeld
doet".
I Geen kleinigheid voorwaar,
j Daar heeft me „DeHaagsche Post"
1 in haar bestaan van zeven kwartalen be-
i reikt, dat de partij-politiek in ons land
I aan 't Wegsterven is. Het volk wil er niet
j meer van weten. Het is geen kleine pluim,
j die het blad zich op den rosen hoed steekt,
j Maar wij vreezen, dat het zich ook hier
vergist. Dat zal de naaste toekomst wel be
wijzen.
Dat er aan onze bestaande parfcïjgroepee-
ring en partij-vorming veel mankeert, be-
i Itwist niemand. Maar in het algemeen zit
nu eenmaal „regeering door partijen" vast
aan onzen dcmocratischen, constitutioneel-
parlementairen staats-vorm. Het is gemak
kelijk te zeggen; ons blad „is niet van par
tijen gediend", maar dit is een machts
spreuk. En zoodia menschen, die iets der
gelijks huldigen, practisch willen gaan wer
ken, vormen zijeen partij..
Heb kan niet anders.
„De Haagsehe Post" zal spoe
dig ervaren, hoe do partij-strijd ten onzent
geenszins is gebluscht. Integendeel.
De „GELDERSCHE KERKBODE' bevat
een artikel over predikantennood.
Daarin wordt o.ra. als reden ook genoemd
het feit, dat kinderen van predikanten, die
'den moeitevollen arbeid van hun vader van
nabij gadeslaan en daarbij1 tevens gebrek aan
iwaardeering van dien arbeid verklaren: „Al
les wil ik worden, maar dominee nooit!"
Het is een feit, dat vele predikanten
lijden onder gebrek aan waardeering.
r Het is bekend, hoe de predikanten, die
hoogleeraren in de theologie onder hun ge-
I meeiiteleden tellen, schier eenparig verkla
ren, dat ztf in hen de gemakkelijkste hoor
ders hebben. Zij weten, welke moeilijkheden
er aan het maken van een goede preek' ver
bonden zijn en zijn daardoor in hun oordeel
mild.
Wat is echter dikwerf het geval? Dat de
lastige hoorders zich bevinden onder de
minst ontwikkelde Gemeenteledon en onder
hen, wier geestelijk leven "deerlijk krank is.
"Lastige hoorders zijn geestelijk-kranken.
Zulke lastige hoorders hebben dikwerf de
gewoonte, om met een paar machtspreuken,
die, op den keper beschouwd, Kant noch
wal raken hun veroordeelend .vonnis over
•do gehoorde predikatie te vellen. Waar dit
vonnis, meestal door middel van derden, den
betrokken dienaar des Woords ter oore komt,
kan dit niet anders "dan ontmoedigend wer
ken.
A la F liegende Blatter! De
ij machinist van den sneltrein uit de richting
Haarlem moest gistermiddag om 12.65 even
voor het station Warmond zijn trein tot
stilstand brengen, omdat uit een weide oen
nieuwsgierige koo op Ue rails kuierde. Ook
uit do richting Leiden was een trein in aan-
I jtocht en juist hadden de conducteur en
de machinist 't vreedzame diei\beduid waar
het thuis hoorde of deze laatste trein spurt
te voorbij den stilstaanden. De talrijko uit-
f gestoken hoofden door de portierramen kon
den zich binnenwaarts keeren om te gaan
vertellen van wat er had kunnen gebeuren.
Men meldt ons uit Gouda:
Trein <10, die om S uur 53 m. uit Utrecht
vertrok, was-juist het station binnengere
den, toen de goederentrein No. 1635 uit
Rotterdam op 'n zijspoor binnenreed. Trein
1635 is door het onveilig sein doorgescho-
4cr waardoor de locomotief i!n botsing:
kwam met liet achterste rijtuig van trein
40. Het rijtuig werd gedeeltelijk uit de rails
geworpen en zwaar beschadigd. Er hadden
geen persoonlijke ongelukken plaas. Het
verkeer, dat thans op een zijspoor plaats
vindt, ondervond weinig vertraging,
r Te Goes is in clen nacht van
Zondag op Maandag een der brievenbussen
door tot rui toe onbekend gebleven perso
nen over do straat geworpen en onbruik
baar gemaakts.
Het klagen der tuinders in
het Westland is verstomd. Voor enkele
maanden kon men uit alle tuinbouwstreken
in do bladen lezen, dat de opbrengst der
producten gering was. Dat is sedert ver
anderd, want de prijzen gingen sterk om
hoog. Te Loosduinen heeft men den achter
stand niet alleen ingehaald, maar is de
ontvangst ter veiling nu reeds eenige dui
zenden boven de opbrengst van het vorige
jaar gestegen.
De aanrandingen te Hars
kamp. Men schrijft aan „De Avdp.":
Toen wij eenigen tijd geleden melding
maakten van plaats gehad hebbendo aan
randingen in de omgeving van Harskamp,
werd in enkele bladen getwijfeld aan dc
waarheid van. dit bericht. Zelfs werd, na
een z.g. „onderzoek" door een politie
beambte, het bericht onwaar genoemd.
Wij kunnen thans mededeelen, dat onge
veer tien dagen geleden wederom een mili
cien in de nabijheid van het station Stroe
is aangehouden en geslagen en dat Za
terdagavond j.l. tusschen Ede en Harskamp
hetzelfde is overkomen aan een korporaal.
De laatste wist, door het te doen voorko
men alsof hij een revolver te voorschijn
haalde, zijn aanvallers op de vlucht te ja
gen.
Beide gevallen zijn officieel ter kennis
gebracht van de militaire autoriteiten.
Er wordt dan ook voortdurend druk ge
patrouilleerd, want de omstreken van Hars
kamp ziin voor elk alleen wandelend of wicl-
rijdend persoon onveilig.
Moord. In de S u m a t r a st r a a t
te Soerabija is een baboe vermoord door
een tuin jongen.
De d'ader versohaf te zich 's nachts toe
gang door een ladder, waarmede liij op het
dak kon komen, en waarlangs hij zijn ka
mer door het verschuiven van dakpannen
kon bereiken. Hij wist eveneens langs het
dak en door het verschuiven, van pannen in
d'o kamer van de baboe te komen, welke
kamer hij van binnen afsloot, waarop hij
een tafel tegen die deur plaatste. Hij over
viel daarop do slapende vrouw, waarna
een worsteling van een 'halfuur. Ten slotte
doodde hij dé vrouw door worging. De
moordenaar verliet langs denzelfdcn weg,
waarlangs hij gekomen was, de kamer,
bracht ecTSt de ladder op haar plaats en
wist laajgs een op het erf staanden boom
weer op liet d'ak te komen, van Waar hij,
zonder de deur te openen, weer naar zijn
kaaner terug kon keeren.
Als aanleiding tot. den moord gaf hij op
den vorigen avond door de vrouw beleediigd
te zijn geworden, en hij erkende tevens,
•dat hij haar vertrek was binnengedrongen
met het. doel kaar van het leven te bero'o-
ven. Gedurende de worsteling is dooT het
slachtoffer herhaaldelijk om hulp geroe-
pen, doch heb geluid drong niet door tot Re
bewoners van het hoofdgebouw. Wel heb
ben do andere bedienden het hulpge
schreeuw gehoord, doch zij konden hun van
buiten afgesloten kamer niet- verlatch.
Zwaar geboeid werd de moordenaar in ver-
zekerdo bewaring gesteld.
Een pretlievende gemeente.
Volgens de opbrengst van die belasting op
de publieke vermakelijkheden gaf het Soe-
ra-bajasche publiek in Augustus ruim 60
mille uit voor liet bezoek aan openbare
ve rmakel i j klie den
In 1915 was dab bedrag 3S0 mille.
(„Bat, Nbl.").
Een nieuwe industrie voor In-
dië. De „Preangerbod'e" meldt, dat de
administrateur van de onderneming Pame-
gatan, de heer Van Vu uren ,in December
a.s. oe-n nieuwe industrie in het leven zal
roepen, n.l. de fabricatie van venestakisten,
dfe gebruikt woTden voor de verpakking
van theo en rubber en welke hoofdzakelijk
in Rusland worden vervaardigd. De uitvoer
van deze kisten uit Rusland ondervindt
thans door den oorlog belemmering. De
heer Van Vuuren heeft tijdens zijn verlof
in Europa deze industrie bestudeerd en ma
chinerieën aangekocht
Hollandse h. In een „Van den Dag"
in de „Preangerb." lezen wij het volgende
Ook het pogen is schoon.
Dit is geen mop, maar heusch' gebeurd.
Een inlandsoh werkgever ontving dezen
brief van zijn djoeroetoelis
Andir, 1—9—15
Geachte Heer Administratie.
Ik geseinden u een brief met Mijneer, ik
vraaggen verloof twee daggen.
Begijf en morgen. Omdat ik wil naar
Soekaboemi met mijne vriend. Als ik al
komen de Soekaboemi moet ik komen de
Bandcng nog meer, nic/t zoolang, twee
daggen maar.
Hartelijke Groote van. uweEnz.
Men ziet, de liefde voor onze taal is bij
Kromo nogal groot
Inrichting voor bankpapier.
Te Djokja is een inrichting voor de fabrica
tie van valsch bankpapier ontdekt in Ngoe-
passanachter de woning van den resi
dent.
In dit huis deed de politic een waarde
volle vondst.
Men vond daar n.l. 'een complete instal
latie voor de vervaardiging van valsche bank
biljetten. Eerstens een trappers (merk „IIo-
genfursfc"), waarvan de inktbak nog gevuld
was met groenen inkt.
Verder vond men 'diverse kisten met ma
terialen, als: inktrollen, verf en inktsoorten,
papier voor bankbiljetten, doch natuurlijk'
van ©enigszins ander? soort. Kortom, een
volledige inrichting.
Melk voorziening.
Geachte Redactie! i I
De ingezonden ontboezemingen ia Uw blad
over de melkvoorziening, doen ons zien, dat
er, al is het wat laat, beweging komt onder
de melkverbruikers over. de hooge melkprij
zen, en een eventueel verzet bij vernieuwde
prijéverhooging is te verwachten.
iWij kunnen niet anders dan toejuichen,
als de melkverbruikers er genoeg van krij
gen, zich ter wille der op- oorlogswinst be
luste boeren, nog meer te laten brandschat
ten, en betreuren alleen, dat, toen de tijd
er voor vvaS1 deze is achterwege gebleven'.
Er wordt nu in de „Brieven van een Lei-
denaar'' van j.l. Zaterdag, een nieuwe actie
ingeluid. Nieuw in dien zin, dab ze nu uit
een anderen hoek kornt, dan toen het Comité
uit de Leidsche .Vakcentrales 25 Augustus
haar adres naar den Raad zond, en daar
mede een poging deed, de bevolking tegen
'de te verwachten hooge melkprijzen in actie
te brengen.
Natuurlijk is liet nooit te laat, een gedane
fout to herstellen, en als zoodanig is de
raad van uw Briefschrijver toe te juichen.
Anders is het o.i. met de gronden, waarop
deze tot zijn raad komt.
Als hij zegt: „Ik .geloof dus, dat uit een
oogpunt van billijkheid tegenover de melk
slijters en voornamelijk tegenover de kleine
melkslijters, 'een maximumprijs van 12 cent,
niet is vol te houden," dan is daaruit de
conclusie te putten, dat zijdelings üe raad
wordt gegeven, om, in afwachting, dat de
grenzen voor den uitvoer van kaas gesloten
worden, alvast maar den maximum-prijs te
verhoogen.
•Wjj meenen, dat daartegen ernstig verzot
teil sterkste is geboden. Onze burgemeester
heeft door de vaststelling van den maxi
mumprijs getracht, de bevolking tegen nog
hoogcr prijzen te bes'chermen.
Zijn Edelachtbare nu den raad geven, ter
wille der melkslijters den maximumprijs maar
weer te verhoogen, achten wij het paard ach
ter den wagen spannen.
,Wat drommel, als de melkslijters in het
gedrang komen, dan komen zij met de ver
bruikers in het gedrang. "Waarom zijn zij
niet in actie gekomen, toen het hun tijd was?
Teen wij half Augustus in Uw blad" be
toogden, hoe noodzakelijk het was, met liet
oog op de tegen 1 October te verwachten
hooge melkprijzen, een -sterken aandrang
op den Minister uit te oefenen, om Re gren
zen te sluiten, voor kaas en andere melk
producten, hadden de melkslijters in actie'
moeten komen.
Als zij toen wat verder hadden gekeken
als hun neus lang is, dan hadden zij moeten
begrijpen, dat de autoriteiten een buitenspo-
rigen prijs voor een artikel als melk niet
zouden kunnen toelaten, en zy dus alle kaus
hadden in het gedrang te komen.
Toen het Comité uit de Leidsche Vakcen
trales in zyn adres van 25 Augustus aan den
Gemeenteraad verzocht: „een vertoog te
richten tot den Minister van Landbouw, in
'den zin a Is door B. en W. van Amsterdam^
bij hun missive van 26 Juli reeds was ge
daan;" ten einde daardoor, zooals in de Me
morie van Toelichting was bepleit, te ver
kregen: „een uitvoerverbod van melkpro
ducten voor zoover noodig, om voldoende
melk voor de consumptie beschikbaar te
houden en de Gemeente haar taak in dit
opzicht zou kunnen vervullen," hadden de
melkslijters de handen ineen moeten slaan, en
een krachtige adhaesiebetuiging tot den Raad
moeten "richten.
Toen hadden ze moeten snappen, dat hun
belangen parallel liepen met de belangen der
melkverbruikers, tegen de op oorlogswinsten
beluste boeren.
Toen in den Raad werd betoogd, dat zulk
een yertoog aan den Minister niet noodig
was, omdat „de Regeering er alles
van wist", en de Raadsleden zich daarbij
neerlegden, toen hadden de melkslijters hun
protest bij het onze moeten voegen.
'Om nu den raad te geven, ter wille dier
melkslijters, in afwachting van "Regeerings-
maatregelen, 'den maximumprijs maar te ver
hoogen, en Sijmen maar weer te laten be
talen, achten wij onverantwoordelijk.
Als dan de Briefschrijver zegt: „en het
komt mij voorv dat eerst, wanneer de kaas-
uitvoer een veet* grooteren rem \vordt aan
gelegd, er sprake kan zijn, dat do prijs dor,
melk aanzienlijk kan worden verlaagd. Dat
moet uitgaan van den Minister zelf, en ik
geloof, dat er in die richting een krachtige
drang uit de bevolking, op dezen bewindsman
moet uitgaan," dan zouden we dit willen zeg
gen: De pogiög der Leidsche .Vakcentrales,
om den Gemeenteraad dien weg op te drin
gen, is mislukt. Laat de Leidsche Brief
schrijver, die zooveel invloed heeft bij de
Redactie, deze bewegen, hem de behulp
zame hand te bieden. Als ieder abonné in
zjjn blad een formulier ter teekening thuis
krijgt, om instemming te betuigen met een
verzoek om maatregelen door den Minister,
té nemen, anderen de gelegenheid krijgen
op het „Leidsch Dagblad"-burean een lijst
te teekenen, dan kan er zonder veel kosten,
een krachtige (aansporing uit de bevolking
naar den Minister worden gezonden, en heeft
de raad van den Briefschrijver effect.
Een verzoek' der Leidsche Vakcentrales
aan den Raad, gaat toch naar de Leeskamer.
Dankend voor de plaatsing.
V. J. BOMLL
Leiden, "17 October 1915.
Naschrift van den s c h r ij v e r
van de „Brieven van
een Leidenaa r." i
Waar de Redactie mij, onder het stuk van
'den heer B. slechts een enkele opmerking
kan toestaan, zou ik willen zeggen, dat zijn
betoog getuigt van .gebrek aan juist inzicht
en hier en daar schromelijk oppervlakkig is.
Zoo is het in gedrang komen van den
melkslrjter, die de melk zonder noemens
waardige winst moet omzetten, geheel iets
anders, dan het in gedrang komen vaa den
melkverbruiker, wanneer deze een cent meer
of minder per Liter er voor betaalt. Voor
den laatste is het nadeelig en zeer. onaan
genaam, voor den melkslijter is het een
kwestie van te zijn of niet te zijn en niets
minder.
In do tweede .plaats staat het voor iemand,
die nuchter oordeelt, vrijwel vast, dat al
hadden do melkslijters zich in de actie ge
mengd, de uitvoer van melkproducten toch'
niet "verboden zou geweest zijn. Tegenover
de melkproducenten stonden zij verder mach
teloos, omdat dezen door zelf kaas te maken
of de melk aan de kaasfabrieken te leveren,
even voordeelig of nog vojordeeliger uitkwa
men.
Eindelijk staat het vast, dat de prijsrege
ling der melk niet een plaatselijke aange
legenheid is', omdat de prijs met enkele
kleine verschillen, geheel afhangt van den
uitvoer der melkproducten.
Ten slotte lijkt mij het inzicht van den
inzender, omtrent de taak van een nieuws
blad, ook al niet juist, a!s hij meent, dat het
„Leidsch Dagblad" nu het initiatief moet
nemen toe een actie tégen de hooge melk
prijzen. Waar zou het eind zijn, ging het
dien weg op<? Die taak mag niet verder gaan
dan anderen gelegenheid geven, zich er over
de vraagstukken van den dag uit te spreken,
on de heer B., die van alle Leidenaats, wel
het meest van deze gastvrijheid profiteert,
heeft allerminst reden zich over het „Leidsch
Dagblad" te beklagen.
Te 's-Hertogenbosch is overleden dr.
P. Woltering, hoofdinspecteur der volksge
zondheid in Noord-Brabant, Gelderland en
Limburg en lid van den Raad.
Aangenomen is liei beroep raar Re
Evang.-Lutherscne Gem. te Nijmegen door
ds. C. A. Steil va g, te-Nieuwe-Peke'a.
ps. Talma, thans uit Noordvijk in zijn
pastorie te Bennebroek teruggekeerd, is zoo
ver hersteld, dat hij 31 October weder voor
zijn gemeente hoopt op te treden.
Dr. J. J. Neurdenburg, directeur van
de gemeentegasfabriek te Utrecht, heeft eer
vol entslag gevraagd tegen 1 Februari 1916,
wegens het bereiken van den 65-jarigen
leeftijd. f TJtr. Dbl.")
Ilet Ned. Werkliedenverbond „Patri
monium" houdt 22 en 23 November e.k.
te Amsterdam zijn 34ste algemeene verga
dering.
De gewone audiëntie van den Minister
van Staat, Minister van Binhenlandsche Za
ken, zal op Zaterdag 23 October a.s. niet
plaats hebben; die van den Minister van
Justitie Zaterdag 23 October a.s. met.
Minister Treubs ontwerpen.
De ontwerpen van minister Treub zullen
nog vóór het einde dezer week de Kamer
bereiken.
Samenwerking van Gemeenten.
Verschenen is het rapport betreffende het
wetsontwerp inzake samenwerking van ge
meenten (artikelen 121 en 122 der Gemeen
tewet), uitgebracht aan het bestuur der Ver.
van Ned. gemeenten, door een eub-commissie
van het bestuur, bestaande uit mr. E. P.
van Lanschot, jhr. mr. dr. N. O. de Gijse-
laar en jhr. mr. E. A. van Beresteyn.
De sub-commissie betuigt den ontwerper
van het wetsontwerp hulde voor de wijze,
waarop in deze moeilijke kwestie een oplos
sing is gezocht en ook grootendeels gevon
den.
Do sub-commissie ziet allerminst in dit
ontwerp een middel om het samenvoegen
van gemeenten of gedeelten daarvan tegen te
houden, maar veel meer een oplossing van
do kwestie, op welke wijze de behartiging
van belangen van een streek, die al of niet
samenvalt met het gebied van twee of meer
gemeenten, moet geschieden. Het wil der
sub-commissic voorkomen, dat veel meer op
o<nwil en kleingeestigheid van' sommige klei
nere gemeentebesturen welker medewerking
voor het slagen van een goede gemeenschap
pelijke regeling noodig is, tal van pogin
gen tot samemwerking zijn afgestuit, dan op
een gebrekkige regeling in de Gemeentewet.
Daarom vreest zij, dat ook dit wetront-
werp niet zal brengen wat men er van ver
wacht, tenzij het aangevuld wordt met «Ro
bopalingen, die de mogelijkheid scheppen in
zeer urgente gevallen de belemmeringen op
te ruimen, die een goede behartiging va-D
streekbelangen in den weg staan, welke be
lemmeringen haar oorsprong in den regel
vinden in plaatselijken naijver of in kort
zichtigheid.
Een lid der commissie betwijfelde of het
geheel© wetsontwerp niet .in strijd met
Grondwet moest geacht worden te zijn daar
z.i. het schuiven van een nieuwe corporatie
met. een eig n huishouden ter verzorging
van streekbelangen tusschen provincie en
gemeente niet geoorloofd ware zonder dat
de Grondwet daartoe uitdrukkelijk gelegen
heid gaf.
Doch wanneer men met het voorstel van
den Minkter kan medegaan tot het in het
leven röepen \an een Bond ter verzorging
van streekbelangen, dan schijnt er ook naar
zijn oordeel geen grond te bestaan voor ds
opvatting van den Minister ten aanzien van
de ongrondwettelijkheid van voorschriften
betreffende dwang tot samenwerking.
De commissie is van oordcel, dat het
grondwettig bezwaar van den Minister een
gevolg is van het hinken op twee gedachten
en hier en daar miskennen van clen aard
der belangen, waarvan de behartiging aan
den Bond wordt opgedragen.
De vraag of 't dw ingen tot samenwerking
wensohelijk is, beantwoordt de commissie
met verschillende schrijvers bevestigend.
De commissie heeft een regeling ontwor
pen tot het uit-den-weg-ruimen van belem
meringen ten deze en een voorstel gedaan
tot aanvulling van het wetsontwerp op dit
punt.
Een voordeel van het wetsontwerp acht
cle commissie ook, dat andere associatio-
vormen mogelijk blijven. Levering a an wa
ter of electriachen stroom van cle eene ge
meente aan de andere, krachtens overeen
komst, blijft dus mogelijk.
De commissie spreekt de hoop uit, dat de
Minister zijn bezwaren nog eens van naderbij
zal bezien en tot de conclusie moge komen,
dat tot behoud der gemeentelijke werkzaam
heid het noodig zal zijn in bijzondere geval
len de gemeentebesturen aan liun verstand
te brengen, dat do autonomie niet gegeve»
is als vrijbrief tot verwaarloozing van heb
algemeen belang door niet te handelen, ter
wijl dit noodig is. Het platteland vooral
zal van een dergelijke regeling de goede
werking in de eerste plaats ondervinden, de
streekbelangen zullen verzorgd worden cloor
de belanghebbende inwoners cn niet cloor
ambtenaren, door het cëntra-al-gezag gezon
den. Daarmede zal een sterk nationale wet
geving geleverd zijn.
De commissie doet ten slotte het volgende
voorstel tob aanvulling van het wetsont
werp betreffende de regeling van gemeen
schappelijke belangen tusschen gemeenten.
Artikel A. Indien twee of meer ge
meenten haar belangen gemeenschappelijk
willen rc-gelen en de medewerking van één
of fnëer andere gemeenten daarvoor noodza
kelijk is, kan, op verzoek der belanghebben
de Gemeenteraden, de wet verklaren, dat
het algemeen belang samenwerking vordert,
Een ontwerp van wet, verklarende, dat
het algemeen belang samenwerking vordert,
wordt, cloor Ons niet voorgesteld, :lnn na
dat alle betrokken Gemeenteraden door hun
Gedeputeerde Staten zijn gehoord.
Gedeputeerde Staten doen dc opmerVrg
der gemeentebesturen vergezeld gaan van
hun advies. De opmerkingen der gemeente
besturen, alsmede do adviezen van de Ge
deputeerde Staten, worden bij het wetsont
werp overgelegd.
A rt i k e 1 B. Nadat de wet verklaart?
heeft, dat het algemeen belang samenwer
king vomert-, moeten Gedeputeerde öbaten
trachten de betrokken gemeentebesturen tot
overeenstemming te brengen, ton aanzier
van oen te treffen gemeenschappelijke rege
ling. Zoo zij hierin niet slagen, brengen zij
aan Ons rapport uit over hun bemoeiingen,
vergezeld van een ontwerp-regeling, waarna
door On.3 een regeling wordt vastgesteld.
In de Toelichting van het reeds door
ods vermelde voorstel d?r eerste sub-ooïn!-
mi&sie van de Staatscommissie voor het On
derwijs, die zich had bezig to houden met
de redactie van art. 192 der Grondwet, ge
zonden aan de leden der volledige commis
sie, wordt opgemerkt, dat de (ontworpen
redactie van het Grondwetsartikel in over
eenstemming is met de regeling, welke de
commissie voor de financieel© voorziening
zoo van het openbaar als het bijzonder on
derwijs gewenscht oordeelt.
Onveranderd zjjn daarbij gebleven:
1. De "bepaling, dat hot openbaar onder
wijs welke term hier dezelfde beteekenic
heeft als „de inrichting van het op-enba&r
onderwijs" in het bestaande artikel met
eerbiediging van ieders godsdienstige begrip
pen, bij de wet wordt geregeld."
2. De bepaling, dat van overheidswege
overal de gelegenheid wordt gegeven tot het
ontvangen van voldoend openbaar algemeen
vormend lager onderwijs.
De volgende wijzigingen zijn aangebracht:
1. In overeenstemming met hetgeen in de
Grondwetscommissie van 1912 algemeen
werd goedgevonden, wordt thans gespro
ken van de aanhoudende zorg voor liet- on
derwijs en niet uitsluitend van die voor het
openbaar onderwijs.
2. Overal, waar iu het tegenwoordig ar
tikel sprake i3 van lager en middelbaar
onderwijs, wordt thans gesproken van „al
gemeen vormend" Jager en middelbaar on
derwas. j
3. Opgenomen is de bepaling, dat nie
mand door geldelijke omstandigheden in zijn
keus tusschen openbaar en bijzonder lager
onderwijs mag worden belemmerd.
4. De slotalinea is geredigeerd iu over»
