Zatéi'ilag O October.
Eerste IBlad.
A°, 1915.
Brieven van een Leidenaar.
Gemengd Nieuws.
Rechtzaken.
N<># 17061
DXXXXIV.
Getrouw aan mijn gelofte,. zal ik dit-
feiaal den financieelen opzet vau 't plan voor
ieen tuinstad wijk, door den architect Kuy-
iper geprojecteerd, aohter de Bakker Korlf-
len de Lucas van Leyden-slraat, mededeelen.
Do heer K. wenscht een Maatschappij
ï>p te richten, ter b.evordering van het stich
ten van tuinstadwijken, tuinsteden en tuin
dorpen j.n Nederland. Ter bereiking van
dit doel wil de Maatschappij gronden aanko.o-
(p;en en exploiteeren, woningen bouwen en
houw ver eenigingen stichten.
Daarvoor is geld noodig en dit wil de
ontwerper in de eerste plaats door het
plaatsen van aandeelen verkrijgen. De aao-
deelen wenscht hij te onderscheiden in twee
soorten: preferente en gewone, Van de pre
ferente zullen worden uitgegeven 200 stuks
van i' 1000 aan toonder, en van de gewone
10.000 ad f10, op naam.
Op de preferente aandeelen zal geen winst
worden uitgekeerd, doch. een rente worden
betaald van 4J/- pCk De .preferente aandee
len zullen bij de oprichting der maatschap
pij minstens voor de helft worden volge
stort Do gewone aandeelen zullen door
loopend worden uitgegeven en zullen voor
dien zijn van dividendbewijs en talon en
het dividend jaarlijks in de algemcene ver
gadering van aandeelhouders worden vast
gesteld. De houders der preferente aandee
len hebben allen stem.
Ieder, die een woning in de tuinstad-
iwijk wenscht te verkrijgen, moet minstens
lilrie aandeelen van f 10 nemen en kau lid
worden van een te vormen böuwvereemging.
Het kapitaal der preferente aandeelen is
het stamkapitaal, waarop geen winst ge-
imaakt kan worden. YVjanneer de rente van dit
kapitaal gedekt is, wordt het beheer belang
loos en komt dus op< zeer zuiver standpunt-
Het winstgevende kapitaal is voor ieder be
reikbaar en de deelname er in, is voor leden
yian bouwvereenigingen verplichtend, tot e^n
jniini mum-bed rag van f30.
De maatschappij is door haar kapitaal
in staat, gronden aan te koopen, welke
ipog (niet in exploitatie zijn. Bij een oor
deelkundige exploitatie, zal hieruit winst ont-
Istaa-n. De bouwvereenigingen koopen haar
gronden tegen overeen te komen prijzen. De
maatschappij reserveert gronden voor win
kels, openbare gebouwen enz., en zoo re
serveert de maatschappij de winsten, welke
thans bij den exploitant blijven. Door de
Rijkssubsidie komt het stamkapitaal steeds
terug, zoodat de maatschappij na het stich
ten van een wijk, weer kapitaal heeft voor
een volgende en zoo voortgaande, door ge
heel ons land werkzaam kan zijn.
Overal worden geleidelijk de verplichte
tuandeelen van f10 geplaatst, en op deze
aandeelen -wordt de winst verdeeld, zooda-t
die, geplaatst bij de eerste stichting, ook
Ideelen in de winst, gemaakt b\j het stichten
der tweede wijk, die der eerste ön tweede
ook in de derde enz.
De winsten zullen worden verdeeld in divi
dend en reserve. Hoe of deze verdeeling ook
Üoor de beheerders der maatschappij zal ge-
Iregeld worden, zeker is het, dat ze ten
goede komen aan de bewoners zelf.
Wat deze maatschappij in de toekomst zal
kunnen verrichten is, als alles loopt, zooals
Üe ontwerper zich voorstelt, niet te be
rekenen, wel is bij welslagen van het .plan
te zeggen, dat haar invloed spoedig merk
baar zal zijn.
De prijzen dor gronden, beschikbaar
voor werkmanswoningen, zul'len door de
werking der maatschappij langzamerhand
dalen. De verschillende gemeenten zuHeu
ten opzichte van plannen, voorgesteld
d'oor die maatschappij welwillender ge
stemd zijn dan .voor die,waarbij de zucht
naar winst voorop staat. Het gevaar voor
opdrijven der huren zal ook verminderen
ÈÜoordat dfe winsten terugvloeien naar de
bron.
Het reserve-kapitaal eindelijk kan een
grooto steun worden ten opzichte der ge
meentelijke garantie. Do vrees nu wel
oêns gekoesterd, dat de gemeente ten slot
te de pogingen van een bouwvereeniging
za'l moeten overnemen, behoeft bij oen
normale werking dezer maatschappij niet
to bestaan.
Do eerste daad der maatschappij voor
Leiden vooral van belang, zal zijn de aan
koop va-n 80,000 centiaren bouwgrond achter
de bovengenoemde straten.
Zie hier de kostenberekening daarvan.
'Aankoop van den grond 100.000aanlog
van 7800 vierk. M. rijst raat 17.040 12.300
vierk. M. voetpad 18.-150 5100 vierk M.
zandpad en 1-300 vierk. M. bleekveld ƒ250;
16.200 vierk. M. pantsoen ƒ3240; 2500 M
riool ƒ11.560; 32 zinkputten ƒ1600; 91
kalken 2366 planten van 106 boomen
212 ophoogon met 43000 kub. M. zand
ƒ43000; restaureeren van bestaande stra
ften 5032 uitvoering 3000, maakt een to
taal van ƒ206.650.
LHe ontwerper stelt zich voor, dat dc ge-
mte in 'het openbaar belang bereid zal
zijn «de 16.200 vierk. M. plantsoen te willen
Overnemen voor 36.450, zoodat de bruto
kosten voor 370,000 vierk. M. bouwterrein
.kant en klaar bedraagt ƒ170.200 of onge
veer 4.60 per vierk. M. Zeker een niet te
hoog bedrag in dezen tijd. en onder die om
standigheden. De prijs van den grond voor
de vereenigingen ,,Ons Belang" en „De
Goede Woning" althans komt aanmerke
lijk hooger.
En nu de woningen, -waarvan om de zaak
te doen rend oor en de huurprijs zal moeten
zijn ƒ2.80, ƒ3 en 3.50.
Voor ƒ2.60 per week krijgt men het vol
gende: Een woonkamer groot 5.20 bij 3.50
M., een keuken van 3.20 bij 3 M. en drie
slaapkamers van 3.50 bij 2.30 M., 3.20 bij
3 M. en 2.30 bij 2 M.. terwijl men boven
dien nog een. oppervlakte voor tuin en
ruimte om het huis overhoudt van 140 cen
tiare, iets voor een werkmansgezin om er
over in de handen te klappen.
De woningen, die volgens het aangegeven
plan 3 en 3.50 huur per. week zullen
moeten doen, hebben nog een zitkamer bo
vendien, terwijl de indeeling ook eenigs-
zins anders is cn het voorkomen iets defti
ger.
.Ik kan de teekeningen van de drie ty
pen van woningen, zooals deze voor mij lig
gen, helaas niet laten zien, men mag mij
echter gelooven als ik zeg, dat zij een aller-
vriendelijksten indruk maken. Nadat ik
in den vorigen blief over dit onderwerp
schreef, werd mij een lichtdruk van de ver
kaveling der tuinstad wijk en een
photo van het geheel zooals de ont-
«v erper zich de stichting denkt, bij vogel
vlucht genomen, toegezonden, waardoor ik
nog ben versterkt in mijn mecning dat wij
er trotsch op mochten zijn, als deze wijk
tot stand kwam.
Ik hoop 'dan ook dat het gemeentebestuur,
waaraan dit plan is toegezonden, het in wel
willende overweging zal nemen. Naar ik
vernam moet reeds de voorloopige indruk
bij B. en W. gunstig zijn geweest en werd
het bij het bouw- en woningtoezicht, ,ook
gunstig ontvangen.
Het zal er nu maar op aankomen of er
personen met geld worden gevondeD, be
reid om een of meer aandeelen van flOOO
to nemen. Men moet daarvoor een weinig
voor het plan voelen. Men steekt echter zoo
veel Hollandsch geld in ondernemingen in Jmt
buitenland, waarvan men den grondslag, laat
staan de soliditeit niet eens kent, dat het
liaast niet is aan te nemen dat geen personen
met kapitaal er voor te vinden zouden zijn,
een echt-nationale onderneming, tevens een
groot volksbelang mogelijk te maken, te
meer, waar van het geld een behoorlijke
rente wordt toegezegd.
Liefhebbers van gewone aandeelen zul
len er zeker wel genoeg zijn, al zon men niet
graag nu reeds een bedrag van 30 storten
I en ook niet thans reeds de verplichting op
zich nemen, op een gegeven tijdstip dit
af te dragen. Dit ligt trouwens ook niet in
dó bedoeling. Het doel is, dat personen, die
aan de oprichting willen medewerken, hier
van blijk geven. Voorloopig dient de ge-
heele actie slechts om te onderzoeken of het
plan in Leiden wel levensvatbaarheid' heeft.
En dat moet in dc eerste plaats blijken uit
do belangt.telling. Zijn er volgens het oorj»
deel van den ontwerper genoeg handteeke-
ningen bijeen, om een begin te maken, dan
wordt er een vergadering belegd, waarvoor
alleen belangstellenden worden opgeroepen.
In die vergadering zal onder meer worden
besproken, dc mogelijkheid om ccn verèeai-
ging op te richten met geldelijken steun
van do gemeente en het Rijk, waardoor ieder
lid van die vereeniging een eigen huis krijgt.
Ook kan op die vergadering worden onder
do oogen gezien, de mogelijkheid om een
huis in eigendom te krijgen, met- anderen
geldelijken steun, dan die van gemeente en
Rijk. Dat er, op welke wijze men ook een
wroning in eigendom krijgt, een verplichte
bijdrage noodig is, begrijpt ieder. De ma
nier, waarop dit bedrag betaald zal worden,
is een kwestie van administratie. Zeker is
het dat het nu nog niet betaald behoeft te
worden
Een eerste voorwaarde tot welslagen is
echter dat er voldoende belangstellenden
zijn en daarom hoop ik. dat vele behoorlijke
gesitueerde arbeiders, kleine ambtenaren cn
daarmede gelijkstaande personen, eenig
blijk van sympathie naar den heer P. Kuv-
per Jr. te Heemstede zullen zenden, opdat
spoedig de stichtingsvergadering dezer
Maatichappij worde uitgeschreven.
Kamer yan Koopbandel eu Fabrieken
te Leideu.
irr slot.
Yoor den houthandel en hout
zagerijen was alles te zaïnen genomen
ten gevolge der verminderden aanvoer en
dc stijging der vracht-en een treurig jaar en
dc gemaakte winst ten slotte nihil.
IJzer en ijzerwaren. De prijs van
het. ijze-r was bij 't begin van 1914 laag. De
handel in ijzerwaren zeer bevredigend, wat
gedurende de eerste maanden voortduur
de. Vooral in. Ju li, begin Augustus vermin
derde de omzet, terwijl de .pfijs van het
ijzer hooger werd, welke prijsstijging gedu
rende dc volgende maanden voortduurde.
De handel begon in den loop van den tijd
weer levendiger te worden, terwijl op het
gebied van de industrie de vraag naar hoef
beslag voor het Duitsche leger een zeke
re bedrijvigheid veroorzaakte In elk ge
val geeft voor sommigen het jaar 1914 geen
reden tot klacht. Dc prijsstijging van ko
per overtrof die van liet ijzer nog aanmer
kelijk.
Koninklijke Neder la n dsche Grofsmederij.
De in 1914 verkregen resultaten dier Maat
schappij zijn zeer gunstig geweest.
Bij liet uitbreken van den oorlog was zij
zoo overvloedig van opdrachten voorzien,
dat zij voorloopig betrekkelijk onafhanke
lijk was van d-e nadc-elige invloeden van
den meer en meer ontredderden politic-
ken cn economisch en toestand.
Hot verheugt dc directie te- kunnen con-
statoeren dat, dientengevolge ook de in
komsten der werklieden voor zoover zc niet
tot militairen dienst zijn opgeroepen, niet
hebben gc-leden.
Da-t uit een en ander hoegenaamd geen
gevolgtrekkingen voor dc naaste en meer
verwijderde toekomst zijn te maken, be
hoeft wel niet gezegd te worden.
Scheepswerven -der firma Ge
broeders Boot.
Het jaar is voor dit bedrijf als hetware
in tweo tijdperken te verdeelen met einde
Juli tot scheidingslijn. Het eerste tijdvak
was zeer bevredigend. Met de mobilisatie
traden echter geheel andere toestanden in.
Vele werkkrachten werden door demobili
satie aan 't bedrijf onttrokken cn- daar ent
meestal voormannen waren was het ont
slag van een gedeelte handlangers een on
vermijdelijk gevolg.
In weerwil daarvan leverden de beide
werven der firma in heb jaar 1914 toch nog
43 schepen af.
Bouwbedrijven. Hierbij trad na den oor
logstoestand een tijd van slapte in. Geluk
kig werden er belangrijke werken voor re
kening van het Rijk cn de gemeente uitge
voerd, doch hierdoor kon de werkloosheid
niet geheel weggenomen worden.
Yoor jonge patroons in de bouwvakken
die door de mobilisatie in militairen dienst
geroepen werden is de toestand zeer ongun
stig.
Evenals zeer vele andere bedrijven, on
dervond ook d'o Drukkerij-Nijverheid te de
zer st-cdo do zeer nadeelige gevolgen van
den wereldoorlog.
Verschillende drukkerijen te dezer stede
verken öf rechtstreeks voor heb buiten
land, óf voor hulzen, die zich speciaal op
buitenlandschen handel t-oeleggen. Door de
onzekerheid van den toestand werd zelfs
zeer veel reeds opgedragen werk afbe
steld.
Hoewel de toestand tegen het einde van
het jaar eenigszins verbeterde, was deze
nog verre van normaal, en de vrees is al
leszins gewettigd, djati ide fclapte in het
drukkerij-bedrijf uict'zal eindigen,, voor we
weer een regelmatige wereldorde hebben
verkregen.
Van welken omv ang het drukkerijbedrijf
in onze stad is, blijkc' wel hieruit, dat in
normale tijden pl.m. 150 gezellen weik-
zaarn zijn in dit bedrijf.
De Kamer heeft zich bereid verklaard,
om dc pogingen der drukkerspatroons, om
di uk werk uit het buitenland te verkrijgen,
krachtig to steunen.
Handel in Koloniale waren
Koffie blijft voor Leiden een vrij belang
rijk artikel men denke aan het afzetge
bied, dat do omliggende plaatsen opleveren,
waarvan de omzet in 1914 niet verminderd
is in vergelijking met 1913. De prijzen ble
ven vrijwel stationair tot ongeveer een
maand na het uitbreken van ucn Europee-
schen oorlog, toen zij vrij snel met- ongeveer
14 6tegen. Do oorzaken hiervan waren
een zeer willige markt- eenerzijds en verhoo-
ging van vrachten en andere kosten ander
zijds. Do prijsstijging ware nog sterker ge
weest, wanneer ze niet beperkt ware door
hot feit, dat de voorraden ruim waren ter
wijl de vraag voor het buitenland niet groot-
was. Het resultaat over 1914 is over 't al
gemeen bevredigend geweest, hoewel de ge
maakte winst, zelfs bij grooteren omzet,
achterstaat- bij die van 1913.
Voor do Sigaren- en tabaks-in-
(lustri e was 1914 een zeer abnormaa1
jaar, maar afgezien daarvan, zijn toch ook
in het algemeen de resultaten niet gunstig-
te noemen en ziet- dc toekomst er voor dezo
industrie ook al niet rooskleurig* uit door de
steeds voortgaande verhooging van de prij
zen der grondstoffen, om nog maar niet te
spreken van de nieuwe belastingplannen,
die deze industrie nu opnieuw komen be
dreigen.
Aan den Geldhandel worden in het
verslag zeer uitvoerige beschouwingen ge
wijd, waaruit blijkt, dat de oorlogstoestand
ook en vooral op dezen handel zijn depri-
meerenden invloed heeft doen gv-voelen, al
viel het aan het eind nog al mee.
Het bedrijf der V e r z e k e r i n g wordt
in onze gemeente, de kleine fondsen niet me-
degerekend, door een tweetal Maatsehappijen
uitgeoefend, n.l. 'db Leidsc-he Maatschappij'
van Verzekering op het Leven, en de Leid-
scjie Levens verzekeringsmaatschappij die
beide hetzelfde bestuur hebben De laatste,
die haar eerste jaarverslag gepubliceerd
heeft, is een dochter der eerste. Zij sluit
verzekeringen zonder aandeel in de winst,
welke afdeeling door de eerste aau haar is
overgedragen, terwijl deze voortaan geen
nieuwe verzekeringen meer zal aangaan en
dan een langzaam liquidatieproces ondergaat.
Verder bevat het verslag tal van gege
vens omtrent verschillende openbare en bij
zondere instellingen die voor een deel reeds
eerder gepubliceerd werden, terwijl het- be
sloten wordt met mededeelingen omtrent de
samenstelling der Kamer en haar werkzaam
heden, waarvan wij telkens na de gehouden
vergaderingen reeds een en ander m eed e él-
den.
KLEINE ADVERTENTIES kunnen
i ede ren morgen worden aangeboden
en worden tegen 35 Cts. berekend.
Op "Woensdag- cn Zaterdagmorgen
tot 42 uur n.m. tegen 40 Ctse
Valkenburg (G e u 1 cl a 1) ligt
reeds in den winterslaap. Meest al do ho
tels zijn dicht en de heerlijke lanen en dre
ven liggen verlaten in hun gouden herfst-
klccd. Het seizoen is verre van schitte
rend geweest-. Men had er op gerekend, dat,
nu de Hollanders in hun ia-nel gevangen
zitten, een massa rijken, die anders naar
Zwitserland of naar dc Riviera trekken,
dit jaar het verrukkelijke Limburgsche land
voor lief zouden genomen hebben, en dat
is jammerlijk tegengevallen. De statistiek
wijst uit, dat er iederen dag zoowat 601)
reizigers minder in de hotels waren dan
in eon gewoon goccl seizoen.
M o o i e b a a ïi f. j e s! T e N i e u w-
Ltkkerkerk zijn de volgende baantjes va
cant: gemeentebode; huurder en schoonhou-
der van liet raadhuis; aanplakker; agent
van politie; bode van den brandraa-d; deur
waarder van de plaatselijke gemeentebelas
ting; onbezoldigd ambtenaar van den bur
gerlijken stand en bode van de Nutsspaar-
bank. Aan deze gezamenlijke betrekkingen
is een salaris vanf 500 per jaar' ver
bonden, waarbij inbegrepen is de huishuur.
Een jeugdig avonturier. In
de ,,Prov. Gron. Crt." komt een verhaal
voor van een jongen, die op zeer avontuur
lijke wijze de reis van Chicago naar Gro
ningen gemaakt heeft. J. Duitscher heet de
15-jarige knaap.
Te Chicago överleed zijn moeder cn stond
hij alleen in het vreemde land, waar hij
vijf maanden had geleefd Door heimwee
overmand, kroop de jongen op een goedeu
dag in den eersten den besten goederen
t-rein.
Toen de trein 's avonds een hem onbe
kend station binnenliep, klom hij uit den
wagen en ging de stad in om brood te koo
pen en om te hoor en waar hij eigenlijk wel
was. Men antwoorddeKentucky. Hij be
sloot werk te zoeken, gelcï t-o sparen en dan
weer verder te trekken. ,.Ik besteedde mij
bij een boer. Daar bleef ik zoolang, ik weet
niet precies hoe lang, ik geloof 2 maanden,
tot ik meende genoeg te hebben, en zette
mijn reis per goederenwagen voort. D>t-
maal moest- ik een plaats zoeken boven op.
Bij ieder station, dat wij aandeden, ging ik
hangen aan don tegeno vergestel den kant
van den wagen, otn, als de trein weer v er-
der reed, weer boven op te klauteren. Ah de
trein 's avonds ergens stilhield, verliet ik
mijn openluchtkwart-ier en trok de stad *n,
om fourage op te doen en ergens te gaan
slapen, soms onder den blooten hemel, soms
in een volkslogement voor 15 cents een bed.
En den volgenden dag of ook wel eens een
dag later, als er direct geen gelegenheid
weer was, nam ik weer een goederentrein
om verder te trekken. Twe weken na. mijn
afreis uit Kentucky wee> ik in Texas.
Mijn geld was inmiddels weer verbruikt eo
ik moest dus weer wat zien te verdienen.
Het gelukte mij een plaats te krijgen a's
cow-boy op een groote farm, waar wel twin
tig cow-boys waren. Twee maanden bleef
ik ér. Ik heb er 30,dollar overgespaard en
trok weder verder als onbetaald vracht
goed. Vijf dagen later arriveerde ik in San-
Francisco. Daar neb ik dagen aaneen rond
gezworven, nu en dan wat verdienend, al
door slapend onder den blooten hemel.
Hier we-rd is einde-lijk gewaar, dat- ik net
aan den onderen, kamt -van Amerika was
gekomen en ik dus, wilde ik mijn doel be
reiken, ©en schip moest zien te krijgen of
denzelfden wog terug gaan, dwars door
Amerika naar New-York. De moeilijkhe
den telde ik niet, overdacht ik met; daar
heb ik nooit bij stilgestaan. Ik deed altijd,
wat mij op 'het moment het beste leek. Dat
was in dat- geval weer de goederentrein en
op dezelfde wijze als zooeven reeds verteld
bereikte ik in 11 dagen New-York.
Nu had natuurlijk, dat wist- ik, de goede
rentrein afgedaan. Ik moest over zee. Na
dagen omzwe-rvens in Now-York, Jersey Ci
ty cm Hobokon, besloot, ik mij yoor een jaar
te verbinden op dé marine en dan als ik
eenigszins op de hoogte van het schip pc inle
ven was, mij op een schip te verhuren. Ik
begaf mij'naar do American Navy en werd
"goedgekeurd. Drie maanden heb ik het
volgehouden. De behandeling was er
sleelit. Op zekeren dag, toen ik wc-er op
een hondsc-he marnier was afgebeuld,
kleedde ik mij stilletjes irf burgc-r, bond
mijn marinepaJk tot eon bundel cn deser
teerde, met- het doel naar New-York te
rug te koeren, natuurlijk weer als nict-be-
talcnd reiziger. Te Ncw-Y'ork gekomen,
liep ik de haven af met de bedoeling, mij
op een Hollandscli schip t.o verhuren. De
„Rotterdam" lag in de haven, maar mijn
verzoek om mee te gaan werd afgewezen.
Iederen keer, als er weer een Hollandsche
boot vertrok, meldde ik mij aan. Bij de
„Nieuw-Amsterdam", de „Noordam", de
„Öosterdijk, dook telkens kroeg ik een wei
gerend antwoord. Onder de bemanning
vau -do „Veendijk", die daarna op vertrek
lag, vond ik eindelijk iemand, die mij hel
pen wou en met medeweten van een paar
matrozen werd ik daags vóór. do_ afreis in
den zandhoek verborgen. Vier en twintig
uur heb ik in mijn schuilplaats doorge
bracht, tot het schap in volle zeo was. Toen
kwam ik te voorschijn en meldde mij bij den
kapitein. Hij was verbaasd over mijn bru
taliteit, maar niet. kwaad, had blijkbaar
medelijden met mij en zette mij aan 't
work.
Onze avonturier werd in Duins van boord
gehaald, doch weer vrijgelaten, zoodat hij
de reis naar het vaderland kon vervolgen.
Over liet afscheid van de „Veendijk" ver
telt- hij
„En nu gaat gc naar Groningen terug?
vroeg hij, toen ik hem de hand bet afscheid
reikl e.
„Ja, kapitein. Gelukkig."
„Maar hoe?"
„Wel, loop ende natuurlijk, geld heb ik
niet."
„Neen, neen, neen, dat kan niet."
„Ja, maar hier durf ik geen goederen
trein pakken, hier let men veel te eekuur
op".
„Dat begrijp ik, dat moet ge ook ook vol
strekt- niet. Maar hier heb je een paar cen
ten om per spoor te gaan."
„En meteen drukte hij mij een papiertje
van 10 in de hand
Vol dankbaarheid nam ik het aan cn hol
de naar het- station, om den eersten den
bee ten trein te pakken.
De trein, die gisteravond om
half vijf uit Schiedam vertrok, werd nabij
de Ivethel tot stilstand gebracht-, doordat
een werkman uit Delft aan den noodrem
trc/k, omdat in een anderen coupó gevoch
ten werd-
Het treinpersoneel maakte proees-ver-
ba-al op tegen derf maai, die aan de noocTrcm
getrokken had.
Mon meldt ons uit Hengelo (O):
Oi-teren ontstond door onbekende oor-
zaak brand in een blok woningen in dc
i Wo 11er-ten-Caf c-straat alhier. Een dier
j woningen brandde geheel u'it, terwijl de
daaraan grenzende woning veel brand- en.
waterschade leed. In verband met het ont
staan van den brand werden de bewoners
J. Bussshërs en échtgenoote door de ma
rechaussee aangehouden. Alles was tegen
brandschade verzekerd
11AAGS0ÜE RECHTBANK.
Wiss e Ik wes-tio.
Voor de arrondisseinents-rech-tibank te
's-G ravenhage werd over de volgen
de kwestie gepleit
Eisoher, een koopman te Leiden, is hou
der van een gcacoepteerden wissel, welke
geëndosseerd uras door den gedaagde, ban
kier te 's-Gravenhage.
Toen na protest de acceptant niet be
taalde, en do eischer den gedaagde, als ©n-
dbssa-nt aansprak, voerde deze als verweer,
dat eischer aan den acceptant, na den dag
van liet protest een uitstel van drie maan
den had verleend, en dat daarom hij,
eisoher, zijn verhaal tegen den" gedaagde
had verloren, want, volgens art. 199 W. v.
K. verliest de houder van een geprotesteer
den wisselbrief zijn verhaal tegen alle en-
dossanten, als o.a. met den acceptant een
vrijwillig aecoord wordt aangegaan.
Het pleidooi liep nu over de vraag, of ge
noemd uitstel valt onder het begrip „vrij
wil lfig a c coord
De eischer ontkende dit en beriep zich
daarvoor in de allereerste plaats op de be
doeling waarmede art. 199 in het- leven is
geroepen.
Deze zou toch niet anders kunn-cn zijn
dan dat de wetgever niet wil, dat, als
iemand een accoord aangaat met den hou
der van den wissel, hij later door een an
deren wissel debiteur voor het geheel zou
kunnen worden aangesproken, en nu was
er geen enkele reden waarom de endossant
ontslagen zou zijn, als de acceptant alleen
maar een uitstel van betaling kreeg.
Voorts bepaalt art. 1887 B. W., dat een
eenvoudig uitstel van betaling, doo; den
sctuldeischer aan den hooi-l-:-.chuldenaar toe
gestaan, den borg niet ontslaat en de be
paling van airt. 199 \y. v. K. steunt op de
verhouding van hoofdschuldenaar tot borg.
En ten slotte werd aangevoeru, (lat uit
het bepaalde van art. 204 W. v. K., alwaar
staat, dat wisselschuld o.a. tv niet gaat door
het vrijwillig accoord, duidelijk blijkt, dat
alleen dan van vrijwillig accoord gespro
ken kan worden, indien een geheel of een
gedeeltelijk ontslag van een verbintenis wordt
gegeven.
De gedaagde voerde hieriegen aan, dat
het woord „accoord", ook in de Eaillisse-
mentswet herhaaldelijk .voorkomt in den zin
van schikking van welken aard ook
met een debiteur, terwijl ook het spraakge
bruik e 1 k compromis met een debiteur een
accoord noemt.
De geschiedenis der wet- zou echter door
slaand bewijzen de juistheid van gedaagde's
verweer en er werd bij pleidooi een beroep
op gedaan, dat de afdeeling, waar di? be
paling in voorkomt, als het ware geheel be-
heerscht werd door Berir.erts van Blokland,
die bij de beraadslagingen over het ontwerp
een beroemde redevoering hield, waarin' hg
met ronde woorden zeide, dit „vrijwillig ac
coord" o.a. is: „elke schikking, e 1 k uit
stel van betaling", en op grond van deze
uitlating achtte de pleiter voor gedaagde
het niet dubieus, of de wil van den wetgever
stond vast.
De uitspraak in deze kwestie, waarover
voorheen nog nooit een beslissing is ge
geven, is bepaald op 4 November a.s.
Voor den eischer trad op mr. L. P. Dene
kamp en voor den g'edaagde mr. M. J. N.
Spaargaren.
