Zaterdag lO •Jiilf.
Eerste ülacl. ^915,
Brieven van een Leidenaar.
Het Steuncomité.
Ingezonden.
Persoverzicht.
N«, 16983
LEIDSCH
DAGBLAD
DXXXX.
aV>en ik, een week of wat geleden, er de
jljaSidacht op vestigde, hoe een paardenspel
afrond op avond ingezetenen en niet-ingeze-
■pén tegen behoorlijk entrée, tot ziGh trok
Sn hoe de ondernemers, na rond een week,
langer ^elfs, dan aanvankelijk het plan was,
hier te hebben gestaan, naar matige schat
ting met f15.000 aan entréegelden de ge-
tnoente verlieten, werd mij toegevoegd, dat
suite openbare vermakelijkheden tot de
groote zeldzaamheden behooren, zoodat het
althans niet aanging, daaruit een argument
te smeden, voor de invoering van een be
lasting op de openbare vermakelijkheden.
En tie, nauwelijks is de standplaats van
het paardenspel naast „Zomerzorg" bijwijze
van spreken, koud, of een ander gevaarte
is ,er tijdelijk verrezen en lokt opnieuw
het publiek. Met de tweede f 15,000 zullen
'de ondernemers van clit ding, hoop ik, niet
uit Leiden gaan, maar het zal' toch wel een
laardig duitjo zijn, dat uit de beurzen 'der
ingezetenen en buitenlui en in dit geval
allerminst uit die van de meergegoeden
in do zakken vloeit van de houders van deze
Allesbehalve verheffende en veredelende
„achtbaan." Ik geloof, dat ik in dit geval
nog wel wat verder zou kunnen gaan, dan
ilen wonsch uit te spreken, daft de gemeente
een matig deel van de toegangsprijzen, ook
van dit soort vermakelijkheid kon op1-
eischen; !r zou de \raag willen stellen, of
het vooral in dezen tijd, wel geoorloofd
is, dergelijke amusementen in de gemeent-é
toe te laten? Zooals ik reeds opmerkte, het
vermaak is van twijfelachtig gehalte on
wie er hun dubbeltjes aan versnoepen, zou
den deze ongetwijfeld beter kunnen beste
den.
Geen weldenkend memsc-h zou' het aan het
hoofd der gemeente kwalijk nemen, wan
neer hij, mede met het oog vop deze ern
stige tjjden, weigerde aan dergelijke onder-
nemigen vergunning tot plaatsing te geven.
Ik hoorde, dat op dit stuk land, toebehoorend
aan de Holl. Spoorwegmaatschappij, reeds
voor den geheel en zomer beslag is .gelegd,
djoor ondernemers van dergelijke zaken. Ik
hoop, dat onze burgemeester er een schotje
yoor schieten zal.
Men kon dezer dagen in een onzer groote
eouranten een advertentie lezen, waarin fa
brieksterreinen in erfpacht of te koop wer
den gevraagd aan een groot vaarwater en
dicht bij een spoorlijn in den omtrek van
Rotterdam. Ik weet niet, of men onze ge
meente ook nog tot de nabijheid van Rot
terdam rekent, de afstand is in ieder ge
val' niet groot, mijn gedachten althans
'gingen, toen ik dit las, naar de buurt van
het nieuwe verbindingskanaal tusschen Rijn
en Schie en naar de Zijl. Men zal zeker het
nieuwe kanaal wel tot de groote vaarwaters
jnogen rekenen en het station voor de Haar-
le-mmermeerlrjn ligt niet veraf, terwijl wij
zeker in de toekomst mogen verwachten een
'directe verbinding van deze lijn met de Holl.
Spoor.
De daar gelegen gronden zouden voor be
doeld fabrieksterrein zeker in aanmerking
kunnen komen. Of belanghebbende eigenaren
der omliggende gronden, nota van de adver
tentie hebben genomen of zullen nemen, weet
ik' niet. Hun eigenbelang zal er hen wel toe
gebracht hebben of brengen, dunkt mij.
Doch hier zien wij weer, hoe goed het is,
dat een gemeente in Jiet bezit is van gron-
Qon, binnen haar grenzen gelegen. Een par
ticulier denkt bij den verkoop alleen aan
tijn eigen belang, en zal alleen zijn eigenr
Sommen beschikbaar stellen voor goed geld
jen voor zaken, die voor hem zelf het yoor-
fleeligst schijnen. De gemeente daarentegén
Idenkt in de eerste plaats aan de indirecte
yoordeelen, die uit de exploitatie kunnen
Voortvloeien. Een particulier zal er waar
schijnlijk niet aan denken, om zijn grond
yoor industrieel© doeleinden in erfpacht af
te staan, de gemeente zou dit zeker gaarne ln
ipverweging nemen, waar zij op die wijze de
industrie zou kunnen uitbreiden, en de wel
vaart der gemeente bevorderen.
Als vnj letten op hetgeen aan het Laak-
kanaa-I in de gemeente 's-Graveuhage, en
bij het Merwecfe-kanaal, te Utrecht, is ge
schied, en nog plaats heeft, dan geloof ik,
'dat wij wel mogen aannemen, dat in de om
geving van het nieuwe kanaal aan de 'Oost
zijde van onze stad, de voorwaarden tot ont
wikkeling onzer gemeente op industrieel ge
bied aanwezig tijn. Maar dan zou het van
groote beteekenis wezen, dat de gemeente
ovrr de daar aanwezige terreinen zegging
schap had.
Ik blgf nog steeds vgn gevoelen, dat uit
'dezen oorlogstoestand in de naaste toekomst
'een opleving der binnenlandsche industrie
2pl voortkomen, met name, dat er zich
lin ons land nieuwe industrieën zullen ont-
iwikkelen. Wanneer wij er bij 2gn,
on den moed hebben van gemeenteweg4 op
dat gebied het particulier initiatief te be
vorderen, ,dan zal Leiden aan zijn nieuwen,
tyreeden waterweg ongetwijfeld nijverheids
inrichtingen ,zien verrijzen.
Het is zeker jammer, dat de gemeente
Mans nog niet over deze terreinen lean be
schikken, doch wat niet is, kan komen. Ze
ker js liet goed, dat wij het oog or steeds
MP' .gericht houden. Het zou. dunkt mij over
weging .verdienen, dat de gemeente, zooals
zg lmar uitbreidingsplan voor de vérre toe-
komst, reeds in groote trekken heeft vastge
steld, ook een project of althans een ruwe
sohets maakte voor den aanleg van fabrieks
terreinen san Ilen Oostkant dor stad, met
baven <en aansluiting aan een bestaande
teaDorlün.
De liefhebbers behoefden dan al vast niet
in het duister te tasten, wanneer hun hier
grond werd aangeboden, ©n de gemeente
zelf had pok een leiddraad, als zich de
gelegenheid .voordeed, haar grondbezit uit
te breiden in deze richting.
Met het oog daarop, geef ik deze uitter-
aard vage beschouwingen. Particulieren, zoo
wel als de gemeente, mogen waakzaam zijn,
opdat de vogels niet over het Leidsche net
kunnen vliegen.
XIX.
Het Steuncomité Leiden „Oorlogstoestand
1914" schrgft ,ons:
Het tmoge ,den buitenstaander vreemd lij
ken, maar ,er hebben zich ook nog een vijf
tal peurders tot het comité gewend,
waarbij zij 'zich evenwel meest als sjou
wers opgaven. Het comité hield rekening
met 'den bijzonderen toestand hunner gezin
nen en heeft daarom slechts een hunner met
een geldelijke bijdrage gesteund, terwijl de
vier andere een etenskaart on Wan gen. heb
ben, voor 'één tijdelijk met een huurbon
versterkt. Genoemde geldel ij kon steun be
droeg met inbegrip van de huurbons slechts
f36.50. Op 1 Mei word geen bijdrage aan
©en der genoemden meer verstrekt.
De oorlogstoestand heeft ook gevoelig ge
drukt oj> de schipperdery, waar vermin
dering van het verkeer vermindering van
vracht meebracht. Do schippers
knechts ondervonden daarvan de gevol-
gen. Een tiental dezer klopten als zonder
werk, bg het comité aan, waarbij rich een
zevental voegden, die in militairen dienst
waren. In 't geheel rijn er dus 17 schippers
knechts gesteund, waarvan één alleen met
een etenskaart. In October en November
kwamen evenals bij de andere groepen, de
dienstplichtigen, niet 2 werkloozen er bij.
In December meldden er zich 3 aan, terwijl
in -Januari en Februari elk nog 2 hunner
zich bij de gesteunden voegden. Daartegen
over staat, dat sommigen hunner, was het
niet in hun oude betrekking, dan in een
ander beroep achtereenvolgens werk gevon
den hadden, zoodat in December reeds 2
man afgevoerd waren. In Januari viel ,er 1
en in Februari, April en begin Mei vielen er
telkens 2 af. Dat de toestand voor het
schippersbedrijf niet spoedig normaal' was,
bleek o.a. hieruit, dat op 1 Mei nog zes
dezer vaklieden steun ontvingen. .Van geen
der gesteunde schippersknechts is gebleken,
dat zij in een werkloozcnfonds waren. Door
dat voor zeven hunner de steun van het
Comité in een aanvulling op de rijks ver
goeding bestond en er in de andere nog al
verloop was, is het eindbedrag niet zoo
hoog geworden als verwacht werd. Geza
menlijk ontvingen ze ongeveer f600, wat
gemiddeld op fl per gezin per week neer
komt.
Die mede te ljjden hadden door den ge-
brekkigen aanvoer der handelsartikelen, wa
ren defruitventers, die hiët de g ro e
t e v e n t e r s, in één groep gébracht zgn,
daar vaak gezien wordt, dat sommigen hun
ner, al naar het seizoen is, met groen te^
of fruit loopen. Konden de fruitventers geen
handelswaar bekomen, omdat de aajivoer van
buitenlandsche vruchten zeer ongeregeld ge
schiedde en in beperkte hoeveelheid, dé
groenteventers leden yb meest door de duur
te hunner artikelen, zoodat ze geen voldoen
de afzet hadden. In "h;et geheel zijn er 32
tot deze groep behoorende gesteund, waar
van 2 (alleen met een etenskaart. Onder deze
32 behoorden 5 dienstplichtigen. Het is te
'begrijpen, dat deze menschen niet vroeg
gekomen zgn. Wel dienden zich reeds in
Augustus een tweetal aan, maar in November
begon de nood pas te dringen. Toen kwamen
er 6 bij het comité, waaronder de 5 mili
tairen. In December volgden er 11, in Ja
nuari 5, in Februari 4 en in Maart ook 4.
Er zgn er tusschen November en Mei niet
veel1 afgevoerd; tot 1 Maart slechts 4; in
de maanden Maart en April telkens 3. De
grooto afvoering had plaats, toen de jonge
groenten weer loonenden handel gaven, n.l.
in het begin van Mei. Na deze afvoering
bleven er slechts 3 gesteunden over. M het.
halfjaar, dat deze groep gesteund is, ont
vingen ze een gezamenlijk bedrag van ruim
f900, zoodat de wekelijksche steun per ge
zin dooreengenomem fl.20 bedragen heeft.
STOOMSCHEPEN.
STOOMVAART-MIJ. NEDERLAND.
..Calcutta" (uitrois) arriv. 9 Juli te Sabang;
„Karixaata" (uitreis) vertrok 8 Juli van Colombo;
Prins der Nederlanden" (thuisreis) vertrok 8 Juli
van Perim; „Vondel" (uitrois) passeerde 9 Juli
Kaap St.-Vincent; „Kangean" arriv. 9 Juli van
Java te Amsterdam; „Nias" (thuisreis) is 7 Juli
Gibraltar vop.; „Banda" nrr 9 Juli v. Norfolk
te Amsterdam; „Grotius" (thuisrois) arriv. 8 Juli
to Genua.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
„Samarinda" arriv 8 Juli van Baltimore te
Alexandria„Besoeki" arriv. 9 Juli von Java to
Botterdam; „Madioen", van Botterdam naar
Sydney, vertrok 8 Juli van. Doal.
KON. WEST-IND. MAILDIENST.
„Prins "Willem 1" arriv. 7 Juli van Amsterdam
te Paramaribo; „Prins der Noderlanden" (uitreis)
is 8 Jxili Kaap Villano gepasseerd.
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
„Amsteldijk". van Newport Nowa naar Botter
dam, is 8 Juli Prawlepoint gopasscerd„Zijldijk"
vertrok 9 Juli van Botterdam naar Baltimore;
..Polynesia" arriv. 9 Juli van New-York te Bot
terdam; ..Nieuw Amsterdam", van Botterdam
naar Ncw-York. passcerdo 10 Juli Dungene-ss.
KON. HOLL. LLOYD.
„Eomland" van Bosario naar Amsterdam is
8 Juli Duugencss gepasseerd; „Zeeteadin" (uitreis)
yortrok 7 Juli van Pernambuco; „Zaanland"
ttuumi,\io> Li 8 Juï> Uadora t*eoasacer&-
Jubileums.
Mijnheer de Redacteur!
Mag ik nog den heer Muijzert met een
énkel regeltje ïn Uw blad antwoorden?
In de eerste plaats dank ik den heer
Muijzert, voor de welwillende woorden, ge
richt tot het Leidsche H. S. M.-personeel.
Maar of wig het publiek er een genoegen
piede doen of niet, ik kan u de verzekering
geven, het grootste gedeelte van het corps
ambtenaren blijft zich vierkant verzetten te
gen deze jubileumgaven.
Ware het een spontane uiting van het
publiek, en door hen op touw gezet, om een
ambtenaar of beambte te huldigen (onver
schillig of de Directie dit feit herdenkt of
Biet), geloof mij, ik had de pen laten rusten,
maar nu wederom een paar beambten uit het
personeel zelf rondgaan, kon ik niet nalaten
om mijn meening en die van een groot deel
togner collega's openbaar te maken.
Over de opoffering van de beambten, die
rondgaan, zal ik' zwijgen; zoo ook over de
laatste regels van het schrijven van den
heer Muijzert.
Het S- M.-personeel roep ik toe: acht
't benedon uw waardigheid, big ft vrge man
nen, tracht uw goeden naam bij 'fc publiek'
te behouden, maar vernedert u op dergelijke
wijze niet!
Manheer de Redacteur, ik dank u voor
de afgestane plaatsruimte.
Hoogachtend,
Uw Dw.t.
M. PAARDEKOPER.
Ambtenaar H. S. M.
(Hiermede sluiten wg het debat over dit
onderwerp. Red. „L. D.w)
Militairen en Scholen.
Mijnheer de Redacteur 1
Met het oog op eenige ingezonden stuk
ken, inzonderheid dat van den heer brou
wer, verzoek ik U een plaatsje in Uw go-
eerd Blad.
Het is mij opgevallen, dat er ïn deze
zaak twee partijen zijn: eenigo burgers, die
zeer voor het onderwijs der jeugd zijn, wat
ik toejuich, en ook militairen die hun te
genwoordige verblijfplaats hebioen liefge-
kregen, het nut en gemak er van inzien, en
ze daarom moeilijk kunnen verlaten.
De heer B. heeft gelijk, dat do Belgische
vluchtelingen hier dadelijk een onderdak
kregen, evenals de geïnterneerden. Maar
nu vraag ik u, mijnheer B., of de so mat en
ditzelfde lot nu moeten ondergaan, om van
de eene plaats naar de andere verdreven
to worden, alsof zij schapen waren, die
van -den eenen stal naar den anderen' wer
den gestuurd. Of als de geïnterneerden in
barakken gestopt worden? Wij zijn toch
geen gevangenen, maar gelukkig nog vrije
Nederlanders
Nu, mijnheer B., indien Uw wensch ver
vuld wordt en de soldaten uit de scholen
den aftocht blazen in schuren of barakken,
verzoek ik U vriendelijk eens eenige dagen
met hen mee te gaan, om eens te probee-
ren hoe of U zoo'n leventje bevalt. Vooral
bij slecht weer en uit Uw gerieflijke omge
ving verbannen misschien zult gij U dan
wel beklagen, dat gij to laat naar de pen
groept, om te schrijven, dat de kinderen,
die door het göbirik der scholen niet vol
doende onderwijs genoten, hun schade best
kunnen inhalen door wat langer op school
te blijven; want mij dacht: Wie dan leeft
die dan zorgt I
U dankend yoor de verleende plaats
ruimte:
H. L
Geachte Redacteur!
Zoudt U nog zoo goed willen zgn, onder
staand stukje in Uw veelgelezen^ Blad te
willen opnemen? Bij voorbaat mijn harte-
Igken dank.
Vooreerst wilde ik mijnheer Plantfebér
nog eenige opmerkingen maken over zijn
ingezonden stukje van 9 Juli. Het lijkt mg
uit do twee laatste ingezonden stukjes over
de militairen en scholen niets medewerkings
krachten bezit om ons zooveel mogelijk te
helpen. Dat doet mij leed. Allereerst het
geen ik geschreven hebt van studio, schijnt
niet begrepen te willen worden of kan met
worden begrepen. Daarom zal ik het maar
duidelijker maken. De studie bestaat niet
alleen om diploma's te behalen of leermees
ters te werden. Onder studie is bij mg ook
inbegrepen leeren,- een vak. oen ambacht
leeren; dat is ook studie. Informeer U eens,
manheer P., hoeveel van de militairen hier
ter stedo Leidenaars zijn. Die menschen of
jongelingen hebben gedaan gekregen des
Hun patroons ook grootendeels hier. Die
jongellingen hebban gedaan gekregen des
avonds na den dienst bij hun patroons te
mogen werken, om zoodoende den achter
uitgang der werkzaamheden te voorkomen
en idan iets te leeren, wat zij nog niet
kenden. Anderen, de niet-Le'denaars en ge
trouwd zijnden, zijn met hun huisgezin hier
ter stede komen wonen, hebben veel onkos
ten daardoor gehad.
Maar wij zullen verder gaan op de studie.
Wij zijn ook menschen, mijnheer P. Wij
stroven en verlangen ook om later voldoende
cms bestaan te hebben. Nu 1 Mt ik er nog
buiten wat er zoovelen doen ons hun eigen
te gemoet te komen. En nu vondt gij liet
beter, dat wij de scholen gingen verlaten
voor de jeugd. Dat die dan hun Jeertgd
door kunnen zetten tot zij de school gaan
verlaten en dat is grootendeels tot hun 18
jaar. Zou het dan zoo vreeseltjk zijn, in
dien de jeugd tot haar 15-jarigen leef
tijd de school bleef bezoeken? Want dan
krijgt zij pas een beetje begrip wat zg
doen moet om vooruit te komen in de maat
schappij. Wijl zij nu met hun 12- a 13-jarigen
leeftjjd van school zgn en voor 't eerst naar
een betrekking gaan en dan als zij 20
jaar zgn 20 patroons hebben gehad, want
dat is tegenwoordig ook treurig. En dan,
mijnheer P., U moet Amsterdam niet ver
gelijken met Leiden. Amsterdam is zóó groot
en heeft veel meer groote gebouwen dan
Leiden, zooals het Paleis voor Volksvlijt en
dergelijke, waarin, wanneer de scholen ont
ruimd werden, den militairen ©en plaats
kan worden aangeboden. Maar u, manheer P.,
is u inziens beter, dat de menschen van
19 tot en met 35 jaar schade lijden in hun
vak en in financieele {aangelegenheden, door
de jeugd van 6 tot en met 13 jaar. Maar
UEd. kan en mag tooh van ons niet ver
gen, dat wij ons vernederen voor het on
derwijs der kinderen. Want mijn inziens gaan
menschen van leeftijd, jongelingen en ver
deren, die ouder zijn, voor. Want ouder
dom moet men in alle oprichten voor het
andere trekken. Ten minste, ik eerbiedig
den ouderdom en gaat mij in alles voor!
Kinderen hebben nog geen gedachten, wat
z{j doen moeten. Maar wij wel, wig hebben,
al zjjn wij niet getrouwd, toch al zorgen,
wat wij doen en laten moeten en wat wij
moeten wanneer wg den dienst gaan ver
laten en dan kunnen gaan beginnen
in hetgeen wij wijlen volbrengen. Dus gjj
moet niet verlangen in 't welzijn der jeugd,
dat hetgeen wij met moeite en inspanning
tot nu toe hebben verkregen en tot stand
hebben gebracht, dat liet weer als kaarten
huisjes in elkaar wordt gegooid. Want als
de scholen ontruimd worden, moeten wij
hier vandaan, waar naar toe? Ons onbekend.
Maar dat is wel bekend, dat de gemeente
Leiden geen plaats bieden kan voor al deze
militairen. En dan zoudt u zoo goedertieren
wezen, wanneer het noodig was uw huis
te verlaten, dat er dan de kinderen daar
hun school- en leertijd konden voortzetten?
Ik geloof van niet; want ik twijfel er geen
oogenblik aan of gij blijft ook liever wonen
waar ge u nu misschien op uw gemak ge
voelt en uw bezigheden kan voortzetten.
Al zoodoende wij ook; wij hebben toch
al niet veel, dus gunt ons dan dit, en dan,
mijnheer Brouwer, zooals u schrijft, hadden
er al lang voor de mobilisatie andere ge
legenheden moeten worden bedacht a's juist
schoollokalen.
Ik mag mijn hart niet rond uitspreken.
Maar als het dan zoo is, moeten wij dan
nog meer schade lijden door nalatigheid
der
0, neen, mijnheer Brouwer, ik zou u
zooveel willen schrijven, maar.... jk mag!
het niet deen, nogmaals. En ook met Uw
stukje g,a ik wel iets mee, maar grooten
deels niet.
Nu, geachte Redacteur, scheid ik er uit,
anders zou ik van Uw goedheid te veel
vergen*) Nogmaals bij voorbaat mijn har
telijke dank.
Een Militair.
Leiden, .9 Juli 1915.
Do goedheid van den Redacteur wordt
in Ingezonden Stukken tegenwoordig nogal
eens ter sprake gebracht. Inzenders zullen
dien goeden man echter een groeten dienst
bewijzen door duidelijk en slechts op één
zijdo van het papier al is het dan ook
nog zoo duur te schrijven, en vooral
ook door kortheid to betrachten, opdat er
nog voldoende plaats over big ve yoor de
overige rubrieken.
Red. „L. D."
.Belasting Mahvijk aan Zee.
Manheer de Redacteur!
Vergun my een klein plaatsje in Uw
veelgelezen Blad. Bij voorbaat mijn dank'.
Ik ging van de week in Leiden, het oude
gevangenhuis voorbij, en daar zag ik een
paar weegschalen hangen, in den muur ge
metseld. Ik dacht: Zou dat recht en gelijk
heid beteekenen moeten ?-
Recht en gelijkheid! Daar mogen ze op
Ka tav ijk met de belasting ook wel over den
ken, want veertien dagen geleden kreeg ik
oen dwangbevel van een .gulden vijf cent,
Hoofdelijken Omslag, inkomstenbelasting, en
nu werd mij gisteren aangezegd, als ik niet
betaalde, dan zouden zij mijn meubeltjes
verknopen. Maar ik zou den heeren wel even
willen toeroepen: Waar moet ik nu van be
talen? want mijn man rit op zee, bijna vijf
weken. Ik rit met vier kleine kinderen,
waarvan de oudste 7 jaar is^ en de jongste
7 maanden, en je weekloon, dat je halen
kan van je man. is 3 of 4 gulden op voor
schot; dus wie zou nu daarvan kunnen be
talen?
Maar dat er zijn, die 15 gulden vast
per week verdienen en hulp van twee jon
gens er bij; dat er zijn, waar zes groote
menschen in één huishouden zijn, waar er
4 van verdienen; dat ik ze onder mgn familie
heb, die het eelv beter hebben dan ik', dezul
ken behoeven niet te betalen, want toen ik
van de week die personen er over aan
sprak. en zeidc wat is dat nu: Recht en ge
lijkheid, kreeg ik ten antwoord:
Ja, mensch. je kan niet tegen een paard
gapen; dus daar moet men z'ch maar mee
tevreden stellen.
Maar, Mijnheer de Redacteur, daar ik nief
to veel wil vergen van uw goedheid!) zeg
ik basta, want anders had. ik ,wel een heele
kolom noodig. s
kfaar u bfyf ik dankbaar voor de ver
leende plaatsruimte.
Uw Abonnée,
W. d. M. v. L. j
1) Pit is een deugd, die wig op grock
ten prijs stellen. Red. „L. D.") j
„DE TIJD" schrijft naar aanleiding vaJS
de asterisk van dr. Kuyper. Vertrouwen
of ontslag het volgende:
Dat er oneenigheid bestond in de anti-
revolutionnaire partij, was ook voor met-
ingewijden geen geheim sedert niet wemige
incidenten, welke de heerschende geschillen
teekenden half in het openbaar werden
afgespeeld. Heeft dus de verklaring van
dr. Kuyper niets verrassends, toch zal het
ultimatum velen zijner getrouwen doen op-,
schrikken. En allen, die den ongemeen be
gaafden leider der anti-revolutionnaire;
parttj °P diens loopbaan hebben gevolgd,
zullen het tragische gevoelen van de biltere
klacht over de houding van een deel den
zijnen, wien hij in herinnering moet brengen
de groote dingen, welke hij voor de partij
tot stand heeft gebracht.
Toch zal men, meen en wij, goed doen,
zich aan christelijke zijde niet ai te onge
rust te maken en aan de overzijde zich met
te splitsen op een scheming in de anti-revo-
lutionnaire partij. Dr. Kuyper is een veel
te tactisch leider en kent te goed de ge
schiedenis van zijn partij, om niet te weten,
dat er voor een scheuring hoegenaamd,
geen aanleiding bestaat. Dr. Kuyper geen
leider meer? Er -bestaat geen enkele voor
man onder de anti-revolutionr;airen, welke
dat zou wenschen, en allerminst de zoo uit-r
nemend geredigeerde „ROTTERDAMMER",-
waartegen dr. Kuyper zich voornamelijk
richt, zou van zijn „ontslag" willen weten..
Wat thans bij onze bondgenooten aan de
orde is, heeft bijna iedere partij meege
maakt en is, w-el verre van een scheurmgs-
symptcom, een bewijs van groei. Ook dei
Katholieken hebben den tijd gekend, dat
dr. Schaepman, destijds enze leider, ovvxr.
menig punt anders dacht, dan de joDgeiY)
generatie Van Nispm, Aalb;-rse, Regout
e.a. Vrees voor scheuring, bestond toen on
der ons niét en bestaat thans evenmin on
der de anti-revolutionnaireii.
Alleen wordt thans eemgszms door (Ir.
Kuyper zgn posftie als leider naar voren
gebracht en zjjii zékere geschillen (dr. "Kuy
per is journalist gebleven) m het openbaar
behandeld. Of dit voor de kracht der anti-
revolut-ionnaire partij bevorderlijk is, het
staat niet aan ons, dit te beoordeelen;
doch de scheuring, of ook maar een ernstig
conflict, dat betreurenswaardige gevolgen
(123 zich zou kunnen sleepen, vreezen wrij
niet. Onzes inziens bestaat er echter wel
één geschilpunt, dat noodzakelijk op'ossmg
vraagt: de strijd tusschen dr. Kuyper en
mr. Heemskerk naar aanleiding van het
optreden van dezen laatste als kabinets
formateur. Wij meenen, dat hieruit vele,
zoo niet alle onaangenaamheden voort
vloeien. Kon men het hierover eens wor
den, en ons dunkt dat niet onmogelijk,
dan ware de aanleiding tot twist vervallen.
Dat overigens dr. Kuyper zelf niet de
zaken op de spits wil drijven, blijkt uit
zijn bereidwilligheid, om mede te werken
aan een Raad van Advies, waart-oe hij zelf
het initiatief wtil nemen. Of dit de aam
gelezen weg is, zal de toekomst moeten
leeren; in elk geval weten wij, dat onder,
de anti-revolutionnairen de vaste wil be
staat, de eenheid, waardoor de partij zooi
sterk geworden is, te bewaren.
Over de millioenenvlucht zegt
„HET HUISGEZIN":
De 275 nviliioen van de oorlogslcening
1914 zijn schoon op.
Van het aangevraagde buitengewoon por-
lcgscrediet van 90 rnillioen is minstens 40.
mülioen reels verbruikt-
Van de 17 millioen, pas voor levensmid
delen gevraagd, is de kleine helft al uitge
geven.
Kan vóór 1 October niet tot demobili
satie worden overgegaan, en wie verwacht
dit? dan is een nieuw oorlogscrediet noo
dig tegen de basis van 16 millioen per maand
of ongeveer 200 millioen per jaar.
De millioenen voor levensmiddelen zijn zóó
op en gaan we een nieuwen winterveldtoehb
to genioet, dan zal voor de komende maan
den een heel ander bedrag dan 17 millioen
moeten wmrden aangevraagd; wat het ook
kost en wat er ook gebeure of niet, er
mag in ons land geen honger worden ge
leden.
Inmiddels big ft de opbrengst der belas
tingen millioenen bij het vorig jaar achter.
Op de oorlogsleening 1914 zal een oor-
logsleening 1915 moeten volgen.
Een vrijwillige, als hot kan.
Er is het vorige jaar voor ruim 125 mil
lioen méér ingeschreven dan toen noodig
wras, millioenen, waarop voor een klein
deel is beslag gelegd.
En sedert is weer voor .millioenen oor®
Icgswinst gemaakt.
Het geld voor een nieuwe leening is er duS
wel, al zullen de spaarbanken met haar la g
rentepercentage een nieuwe aierla iig h.b-
ben te ondergaan.
Niet alleen, maar toch mede in hot be
lang van den handeldrijvend en middenstand
