A. TIMMERMAN - Niéuwe Rfln 46,
FOMGERS RIJWIELEN,
Sigaren-Aansteker
Meden ontvingen wij wederom de NIEUWSTE MODELLEN in Dames- en Kinderhoeden.
a 25 Gents
Noogewoerd 27.
SMKÖR8 Cl.
W. F. KORS.
eeitifje Melkbezorgers,
Chr. School v. M.U.L.O., Noordeinde.
De goede hoedanigheden van het FONGERS-Rijwiel mogen algemeen be
kend worden geacht.
Dat bovendien de prijzen zoo laag zijn gesteld, is een reden te meer tot
aanschaffing er van over te gaan.
if9
Nieuwe I öf|| j $311 NU Hoogstraat
Tafelserviezen, Ontbijtserviezen, Theeserviezen, Waschstellen,
Tafel- en Ontbijfrnesssn - Lepels en Vorken.
Kristal, O-las©ia. SLjss. Aardewerk,
ess. SÜHXkBUIi.ïJBSÏ,
Nisuwe Rijn 1. Beleefd aanbevelend, J. J. PQLLMANN. Hoogstraat 3 en 4.
STOFJASSEN,
C0IFFEURSJASSEN,
DQKTERSJASSEN,
Boven- of Benedenhuisje
Ie tar gevraagd,
Huis te huur
DAGHES- en §j
KINDERHOEDEN, §J
odemagazijn „De Pauw"
Ifm Isosat la©t @r ©p aam
HANDELSKIEKJES
Hofleverancier va-si H. M. de Koningin.
3286 60
Intercommunaal Telefoon Ho. 142,
Fiiiaai te Leiden, Breestraai S3. TeieJoonri. 218.
3278 100
UIT DE HAND TE HUUR:
een nieuwe Behuizinge, niet circa
15 Heet. Wei-, Hooi- en Bouw
land, zeer p^mstig gelegen. Te
bevragen bij TJ. v. DIJK, 364
Schoten b/d. Tol bij Haarlem.
7732a 6
Oncler leiding van leeraren H.B.:
c. a. organisecrort wij 112 SCHRIF
TELIJKE CURSUSSEN in: 1
In 7 talen, Boekhouden,
Admlnlstrallc-tcchnlek, Bedrijfsreclame.
Typen, Stenografie, enz. Opleiding voor dc
practljk-dlploma's.
B Tol An Pransch.Dultsch, Engelsen,
Italbanscli, Spaansch,
Dccnsch, Noorsch, Zwecdscb, Russisch,
Mnlclsch, Latijn, Espcronto. OplcMIng voor
het Staatsexamen.
C. Mathesis en Techniek:
Wiskunde, Scheikunde, Weer- en Sterre-
Vcunde, Werktuigkunde, Elcctro-tochnlek,
LIJntcekcnen, Meten en Tcckenen, enz.
D. Algemeene Ontwikkeling:
Algemeene beschaving. Logica (kunst van
het denken), Rhctorlca (kunst om zich uit
te drukken), Hcrmonlclccr, Schrijven zon
der fouten, Oocden stijl, Verbetering hand
schrift, Vlug en goed rekenen, enz. -•
E. Cursussen v. e. acte L. O.:
Prsnsch, Dultsch, Engelsch, Wiskunde.
F. Cursussen v. e. acte M. O.
Ocschlcdcnls, Staatsinrichting, Staathuis
houdkunde, Boekhouden, Schoonschrijven.
G. Cursussen v. d. vrouw:
Huishouding, Kookkunst, Voedingsfeer,
Llnnennsnlen, K.fndcrklccdlng, Cosluura-
kalppcn, Fröbelen, enz.
Men vragc het gratis-prospectus
3G Bureau totPubficiteltvan Weten-
"Vv schappelijk Nieuwe, Singel 276,
2959 29
Bexoeki Bset
BOEStHAAVKSTItAAT 11,
Hoekhuis.
Góede Consumptie. Goodkoope prijzen
2902 10 Aanbevelend,
fflef. SIiINGEJSLANIA.
ZON xxxx WIL ZOOVEEL
xx DAG xx MOGELIJK DE
xxxx RUST ZONDACRUST
UWS NAASTEN
EERBIEDICEN :i KOOP NIET OP
ZONDAG WAT CIJ OP ANDERE
O AC EN KUNT BEKOMEN
a/cl. Vischbrug. B VL.L»'ikar'uI ©21 4.
BERICHTEN DE ONTVANGST VAN EEN PRACHT-COLLECTIE-
RIJKE SORTEERING IN: 2839 93
alsmede alle mogelijke ArtikeBen voor Liaxe en Mulshauiielijk geisruik.
ENORME KEUZE Por-êemoïsnaaes, Sisjar-cisfcokes's, Pot*4efeul3Ses, enz.
SPECIALITEIT in Oamesiasohjes, steeds de nieuwste, in alle prijzen.
Bijzonder wijzen wij op onze ongekend GROOTE KEUZE
in alle maten en stijlen, die wij, niettegenstaande de grooto prijsverhooging,
zonder eenigen opslag blijven leveren.
Wij garandeeren een PROMPTE bediening en bij Eerste Kwaliteit
de UiTERSTE Prijsnoleering aller onzer artikelen.
Gevraagd voor terstond: een
net, degelyk Burgermeisje, sterk
van gestel, niet beneden de 25 jaar
en P. G., om tijdelijk de huishouding
en een Patiënte te verzorgen.
Brieven met opgave van leeftijd
en verlangd salaris Bureel van dit
Blad onder No. 3285. 10
ƒ2.50, f3.—, f 3.50.
f 2.75.
ƒ3.50. 3276 16
Haven 22. Telef. 151.
Mejuffr. K. DEN BOEF, Rapen
burg 27, Leiden, verlangt: een net
3 ii 4 Gulden, te Leiden, Kaiwijk
of Noordwijk a/Zee. 7861a 6
Te koop aangeboden:
een mooie Runder- en Varkens-
sSachterij, op een der beste stan
den. Tnsschenpersonen komen niet
in aanmerking. Brieven No. 7891a
Bur. v. d. Blad Noordeindsplein. 6
j Aan een melkinrichting in Zuid-
Holland worden gevraagd:
voor vast werk.
Vereisehten: goede getuigen en
het storten van oen waarborgsom.
Aan hetzelfde adres een JONGEN
gevraagd, boven 16 jaar. Loon
ö"B per weck.
Br. Bur. v. d. BI., Noordeinds
plein, No. 3283. 13
Opleiding voor Chr. Kweekschool, Gymnasium, ie on
4e klasso, diploma M. U. IA A en IS, CadelÉenschoot, Aikmaap,
ülidd. Handelsschool, Oen Blaag en andere exames. Cursus Koekh.
(Leerares Mej. O. Far ui en tier). Eerstbeginnenden komon i JTaili op
school, andore leerlingen ook tussckentyda, Spreekuren (tydelyk):
Woensdag en Zaterdag 4—5. Inlichtingen en prospectus by
1753 26 J. B. MEYNEN, H. d. S.
een Huis, liefst beneden, zoo dicht
mogelijk bij het station, den prijs
van f 225 niet te bovengaande.
Br. Bur. Noordeindsplein No. 7905a
6
gevraagd op een flink dorp voor een
zaak geschikt. Br. mét opgaaf van
hum* en aanvaarding aan het Bur.
Noordeindsplein onder No. 7789a.
6
He Grootste Keuze en
de Mooiste Sorteering
SS tegen de laagste prijzen, vindt U uitsluitend in het ïsl
HAARLEMMERSTRAAT 229.
Onze Hoeden munten uit door smaakvoile afwer
king, terwijl de prijzen ongeëvenaard zijn.
üjSgr* Ziet onze Étalage en overtuigt u
3250 50 van de Reuzenkoopjes.
de beste, ïiooit weigerende,
E# goedkooper dan lucifers.
is
Ik
uw weerstandsvermogen te bewaren en uw zenuwkrachten te H
versterken. Er wordt veel van uw kracht gevergd in dezen
zwaren tijd en bij velen komen reeds de verschijnselen van
zenuwzwakte, neurasthenie en zenuwachtigheid. Slapeloosheid,
vermoeidheid, moedeloosheid, hoofdpijn, angst zonder bepaalde
oorzaak, gebrek aan lust en aan energie, zijn zoovele ver
schijnselen, die dikwijls de voorboden zijn van erger. Nu komt
het er dus op aan, in tijcis het echte middel te kiezen, dat deze
beginnende neurasthenie niet verder laat voortwoekeren. Met
vertrouwen raden wc U de SAN GUI! NOSE aan, die door
honderden, doktoren en leeken, bevonden is een uitmuntend
versterkingsmiddel bij bloedarmoede en algemeene verslapping.
Sangninose kost t1.50 de flacon; 6 fl. 8.12 fl. f 15.
Tweemaal per dag" een eetlepel is voldoende.
Probeer het en gij zult spoedig de gunstige gevolgen
bespeuren. Houd het vol, en de gevreesde, ondermijnende
neurasthenie wordt overwonnen. Gij wordt flink en levenslustig
als voorheen! Verkrijgbaar bij Apothekers en Drogisten.
WACHT U VOOR NAMAAK. 3277 70
De Biemerstraat 2c 4. VAN DAM Co., Den Haag-
Te Leiden bij D. M. KRUISING A, REIJST KRAK, J. H.
DIJKHUIS S. A. BROERSE, GEBRs. CHRISTIAANSEte Kat
wijk aZ.J. M. A. WATERREUS te Noordwijk: JOH. v. d.
VEGTj G. A. E. DUYSTER; te Rijnsburg: D. C. v. EGMOND;
te Voorschoten: A. T. ELZINGA; te Lisse: HANSENReckeks;
to Hillegom: C. BROEKES; te Alfen a/d. Rijn: VAROSSIEAU
Zn; te Hazerswoudc: J. ZWEMSTRA; te Koudekerk a/d.
Rijn: J. MAATte Benthuizen: M. RENZINK.
279 282 TAN
!Elke verhandeling B
kan op zich zelf i
gelezen worden.
ZAAKSYSTEMEN.
IV.
De technische krachten in onze za
ken zijn: coupeurs, fourneerders (ook
wel apprêteurs of bijsnijders ge
naamd), passenmakers, pompiers en
kleermakers.
Als wijze van loonbetaling vindt
men: vast weekloon, uurloon, tarief-
en stukloon. De maatcoupeurs en
fourneerders werken vrijwel overal
op vast gold, soms verhoogd met een
gratificatie, premie, kleeding of iets
anders. Do salarissen der maatcou
peurs loopeu in onze zaken van f30
tot f 60 per week. Confectiecoupeur3
werken veel op tarief. Voor ieder
stuk, dat zij snijden, wordt een zeker
bedrag betaald. Wanneer zij vaardig
heid hebben, ijverig zijn en vol
doende arbeid steeds voorhanden is,
kunnen zij bij redelijk tarief een zeer
goed bestaan verdienen, in onze za
ken varieerende tusschen f25 en
f 42 per week, van een enkelen daalt
dit zelden onder f35 per week. De
persoon in kwestie heeft, evenals
zulks bij alle stukwerk is, zijn loon
voor het grootste deel in eigen hand.
Men meene nu echter niet, dat lie
den, die dit halen, slaven zijn. Na
tuurlijk moeten ze hun tijd benut
ten, doch overmatig lang is de ar
beidstijd niet, door goede voeding,
luchtige, goed verlichte werkplaat
sen zien ze er welvarend uit. Four
neerders zjjn de helpers van de cou
peurs. Hiertusschen liggen schakee-
ringen van hen, die èn als coupeur
èn als fourneerder optreden. In het
algemeen steken de verdiensten gun
stig af bij andere vakken.
De pompiers (reparateurs) wer
ken op vast geld, uurloon of tariet-
loon. Het eerste vindt men gewoon
lijk in kleine zaken, waar zij m het
stille seizoen niet altijd met veran
deringen kunnen bezig -gehouden
worden en den overigen tijd benut
ten met stukwerk te maken. Enkele
van de grootste zaken o. a. ons
hoofdmagazijn te Amsterdam heb
ben tariefloon. Voor een bepaalde
verandering bestaat staat een vaste
tijd. Voor veranderingen aan maat-
kleeding is do gegeven tijd iets lan
ger dan aan' confectie. Dit tariei
is voor allo pompiers hetzelfde; een
werkman, die dus flink en vlug is,
kan meer verdienen dan een ander,
wat ook recht is en de hoofdreden
van het invoeren van tariefwerk.
Voor de beoordeeling hoeveel tyd
voor een werk kan worden gegeven,
zorgt do „chef de pompe" aan de
hand van zijn rooster, dat voor de
werklieden goed zichtbaar is opge
hangen. Hij heeft geen vrijheid van
het tarief af te wijken, wanneer dit
duidelijk de verandering omschrijft,
doch altijd kunnen er werkjes voor
komen, welke niet niet wiskundige
juistheid onder het tarief te bren
gen zijn. Ten einde de grootst moge
lijke onzijdigheid te verkrijgen, hggft
op groote ateliers do chef vast
weekloon, is verantwoordelijk voor
het op tijd en goed gereed komen
der werkzaamheden, doch mag zijn
helpers aanstellen en ontslaan. Bq-
vcordeeling van den een boven den
ander komt dan ook zoo goed als niet
voor. Al de gemaakte tariefuren
worden eenmaal per week opgeteld
en daarna tegen eenheid, loopende
van 25 tot en met 30 cents per
uur, in geld omgezet. Het bedrag,
dat een goed pompier per jaar op
tarief maakt, varieert tusschen f750
a f850 en meer; de passenmakers
(zie vorige causerie) halen iets meer,
f850 tot tl000 per jaar. Al deze
arbeid geschiedt op ateliers aan het
magazijn, waarvoor liun in onze fir
ma niets wordt afgetrokken voor
gebruik maken van atelierruimte, ta-
ïels, naaimachines, persgelegenheid,
enz. Zij 'komen en gaan op vaste
tijden en eten te huis (arbeidsuur
van 's morgens 8 tot 's avonds 9,
met 2 uur schafttijd, in het voor
jaarsseizoen tot 10 uur).
Behalve voor do pompiers en pas
senmakers hebben wij ruimte ge-
maakt voor een beperkt aantal stuk
werkers, jonge ongehuwde kleerma
kers, waarbij buitenlanders. Allen
moeten hoogst bekwaam zijn en zich
onderwerpen aan de interne voor
schriften van orde en hygiëne.
Gaan wij nu eens de levensvoor
waarden van onze thuiswerkende
kleermakers bezien.
Dezen zijn uitsluitend stuk
werkers, te verdeden in 3 hoofd
groepen: grootwerkers (maken al
leen jassen), vestenmakers en broe
kenmakers. Hoe zich die separatie
zco langzamerhand gezet heeft, is
niet meer met zekerheid te achter
halen. Wy gelooven, dat beidon hier
schuld hebben, werkgever en werk
nemer; de eerste omdat hij beter
resultaten zag, de laatste wijl hy
zich niet altijd geheel bekwaamde en
daaraan moest blijven wat hij. had
leeren maken. .Velen zijn er, helaas,
die, wanneer ze maar even kun
nen hun leerjaren beëindigen, half
bekwaam naar de winkels om' werk
loopen en hun verder leven sukke
laars blijven. Dezulken zijn aangewe
zen op het allergoedkoopste werk,
dat in voldoende mate alleen de
engrcsccnfectionneurs hun verschaf-
nen kunnen. Zij versterken het le
ger ontevredenen; maar kan het
anders? Wie zou zich voor zulke*
half bekwamen, die niet zelden zeer
jong huwen, willen aansprakelijk
stellen? Treurig is dikwerf het lot
van zulke menschen, van hun vrou
wen en kinderen. Ook zijn er wel,
overigens bekwame werklieden, die
door hun onverschilligheid of drank
zucht alle goede winkels passeeren
en ten slotte zich op het minste
werk zien aangewezen. Dat bij al
dezulken de hygiëne thuis te wen-
schen overlaat, is te begrijpen.
Dwaasheid is het echter dit te wil
len beweren van de in beter omstan
digheden levende confectie-werkers;
dezen staan in dit opzicht volkomen
op één ljjn met de maatwerkers,
waar tehuis evengoed onreinheid of
een gevaarlijke ziekte kan heer-
schen.
Toch moet men geen verkeerd
idee krijgen en alle schuld schuiven
op goedkoop werk. „Allo waar is
naar zijn geld". Hoe hooger het
maakloon, hoe grooter de aanspra
ken. Wanneer men maar bekwaam
en goed ingericht is, kan ook bij
goedkoop werk een voldoende be
staan verdiend worden; wij hebben
werklieden, die geen hooger klasse
wenschen, omdat ze zich wèl bevin
den bij de verkregen routine in hun
prijslage, meer verdienen kunnen
dan wanneer zij hooger stukloon heb
ben.
Het spreekt vanzelf, dat men een
goede legger moet hebben van de
verschillende arbeiders, hun capaci
teiten in verband daarmede de soort
van goederen hun ter bewerking te
geven. De algemeene basis is ook
hier do prijs van de stof. Hoe duur
der de stof, hoe hooger de ver
koopsprijs van het kleedingstuk, des
to groot-er ook het maaklooon. Voor
aangemeten kleeding is het loon
hooger dan voor confectie, ter oor-
zake van den meerderen arbeid als
enkel stuk, het heen en weer loo
pen naar den winkel, enz. Voor
evengoed gemaakte confectie
wordt dus minder betaald. Dit is
echter geenszins in het nadeel van
den werkman, maar in het voordeel
van den kocper. Wanneer een werk
man een serie 'te gelijk meekrijgt
om te maken, kan hy een verdee-
iing maken, de details door knecht
of leerling laten doen, alles ge
lijk terugbrengen, en heeft dus een
heel andere tijdsbenutting. Wij leg
gen er nogmaals den nadruk op,
dat men niet meet meenen de kleer
makers een weldaad t-o bewijzen,
wanneer men hen ter wille zijn
kleeding laat aanmeten. Heel mooi
klinkt het wanneer mijnheer X of
IJ een peperduur kostuum laat ma
ken en de werkman ontvangt als
maakloon voor de gekleede jas f 10
of f 12. Vraag hem eens wat hij
daarvoor doen moet, hoe lang hij
er aan bezig is. Betaalt U midden-
prijzen voor Uw kleeding en wilt
U Uw eigen belang met dat van
de kleermakers verbinden, men
koope gerust confectie. Wrj heb
ben maatzaak (en byna overal een
zeer groote maatzaak) en confec
tie, zijn dus onpartijdig, doch nooit
zullen wij toegeven, dat de eerste
soort kleeding verkieslyker. ïs
dan de tweedew
Ofschoon, zooals boven gezegd,
do stof maatstaf is voor het loon,
kan hier toch onmogelijk een al
te machinale regel worden toege
past. Het kan voorkomen, dat men
een kleedingstuk bijzonder bewerkt
wil hebben; in zoodanig geval komt
den werkman een hooger loon toe.
Wij hebben daarom den algemee-
nen regel ingevoerd, dat- wel b o
ven doch nooit onder standaard-
loon mag gehonoreerd worden. Het
bepalen van stukloon geschiedt bij
ons nimmer door de coupeurs, maar
altijd volgens tabel door do ver
koop- of confectionneerafdeeling of
bij afwijking door het hoofd der
zaak of de chefs. Veel is er ge
schreven tegen de huisindustrie in.
ons vak en het valt niet to ont
kennen, dat er ook veel is W3t
anders zyn moest. Toch is een een
zijdig oerdeel gevaarlijk. De mees
ten onzer thuiswerkers hangen sterk
aan do zelfstandigheid, waarover zij
thuis naar believen kunnen beschik
ken en het kader daarvan kan niet
anders dan tevreden zijn rnet hun
bestaan, omdat ze geregeld en be
hoorlijk betaald werk hebben. Ver
dedigen willen wij de huisindustrie
niet, doch toestanden, zooals die er
ter propageering voor de aischaf-
ffing worden bijgehaald, zijn ons
onbekend.
Vorenomschreven loonen en bij
zonderheden slaan voornamelijk op
ons 'hoofdhuis te Amsterdam, maar
werden ook op kleiner schaal, met
enkele wijzigingen, ïn ai onze ii-.
Iialeu aangetroffen.
(Vervolg a.s. Zaterdag).
LEIDEN, Botermarkt 19.
Onze Reiziger is in do Omstreken
van Leiden voor het bedienen aan
huis te ontbieden, zonder eenige
prijsverhooging.
