Nederland en de Oorlog.
N®, 16910
"Woensdag 14 April.
Tweede 131 ad.
A0. 1915.
Persoverzicht.
Uit de Omstrekera.
Gemengd Nieuws.
esgEjar
BA&BLAD
G^S*&ÈAAS5686«^ktie: <Wc^i^£^lMfi^===r=»
I Het morgen verschijnend nummer van
den zevenden jaargang bevat o.a. vele ac-
tueele oorlogsfoto's, als:
t Generaal Gallieni, -de Militair-Gouver-
fceur van Parijs, do verdediger der. Fran-
Echo hoofdstad. Een sectie Duitsohe mi-
(libaire wielrijders opent het vuur aan oen
hosohrand in Noord-Frankrijk. In een
der loopgraven blaast een hoornblazer van
het Fransche leger verzamelen. In de
Karpathen. Zware houwitsers staan ge
reed om vuur te geven. Een patrouille
Duitsohe officieren in ccn auto, vond een
jammerlijken dood door over een verwoes
te brug te rijden. Een spion, die in een
boom verspieders diensten verrichtte, wordt
ontdekt en ter plaatse doodgeschoten.
Merkwaardige foto, voorstellende Duitsohe
gevangenen te Neufmontiers, bij Meaux.
Voorts: De geanimeerde wedstrijden in
liet interneeringskamp te Zeist, bij^ gole-
Jgcnheid van den verjaardag van Koning
Albert. Vredesbetoóging te Amsterdam.
De nieuwe Duitsche gezant vo-n Ivühl-
mann in een der straten van Den Haag
gekiekt.
De zee v r ij. Mr. S van
Ilouten betoogt in zijn jongsten
„STAATKUNDIGEN BRIEF", dat de
toekomstige wereldvrede de erkenning en
toepassing zal moeten eischen van de vol
gende drio beginselen:
a. dat de zeo vrij i3 en niemand toebe
hoort-
b. dat zij slechts ten gemeonen gebruike
vcol* vreedzame doeleinden bestemd is; c-n
I c. dat dit gebruik en het benuttigen der
locgangen (zeeëngten en zeeën-verbindende
kanalen) door een internationale zeepolitie
cp gelijken voet voor allen worde be-
scihermd.
Eerst ais decje beginselen als leidende
beginselen aangenomen worden, schrijft mr.
Van Houten, komt de wereld in vrede en
wordt het bezit van eigen oorlogschepen,
va n we lken aard ook, -onnoodig. Dia ar on der
natuurlijk niet gerekend vaartuigen voor
l.avenpolitio en tegenga-ng van sluikerij, met
cenige uibreiding voor beheerders van eilan
dengroepen. Troepenvervoer tussehen on-
dordeelen van denzefden staat moet vrij blij
ven. Eveneens troepenvervoer naar de ha
vens van in 'n land-oorlog gewikkelde bond-
genooten, zoolang niet ook een internatio
nale regeling omtrent de beslechting van
i geschillen te land van kracht is geworden.
Een regeling op dez-en voet kan allen be
vredigen. Zij heft de noodzakelijkheid van
verdediging tegen aanvallen vaii de zeezijde
op, omdat dio aanvallen uitgesloten zijn,
wanneer geen afzonderlijke staat een oor
logsvloot mag bezitten en de bestemming
a an troepentransporten zooveel noodig door
de internationale politie wordt gesurveil
leerd. Zij bevrijdt de over de macht ter ree
i ivaliseerende volken van een last, die nu
eeds zwaar is, maar, als de thans betreden
vcg niet verlaten wordt, volstrekt ondrage
lijk dreigt to worden.
Zij bevrijdt hen ook van een moreeJen
druk.
Een R ij n-Sc helde-Kanaal
door Nedorlandsch Limburg
zet de „NIEUWE ROTTER». COURANT"
boven het volgende
Do plannen om den Rijn via Neder-
lansch Limburg docr een kanaal te verbin
den mot Antwerpen, vinden in den laat
ste n tijd in Duitsöhland cm begrijpelijke
redenen hernieuwde belangstelling. In liet
weekblad „Der Rhein" van 8 dezer be
pleit de ingenieur Rosemeyer, uit Keulen,
die zijn naam indertijd verbond aan het
plan van een kunstmatigen Rijnmond bij
Einden, do wenschelijkheid van het nieu
we „Rheinwestkanal" naar Antwerpen.
Zoo wij op dat artikel even de aan
dacht meenen te moeten vestigen, dan is
dit op grond van do in d'it verband wel
racer gehoorde averechtsohe voorstelling
omtrent de verplichting, die op ons
land zoude rusten om het graven van een
kanaal dwars door Limburg toe te laten.
De heer Rosemeyer zegt in zijn artikel,
dat de Nederlandsohe administratie tot nu
toe een welwillend standpunt tegenover
het plan van een kanaal van don Rijn
naar Antwerpen heeft ingenomen, en
merkt dan verder op, dat ons land krach
tens art. 12 van het vredesverdrag met-
Eclgië van 1839 zijn toestemming tot een
kanaal langs Sittard zoude moeten ver
leen en.
Het is juist, dat clic verplichting voor
komt in art. 12, welke bepaling spreekt
van een kanaal o f w e g, door Limburg te
maken. Intusschen kan thans op dit trac-
taatsartikel geen beroep moer gedaan
wordenNederland is n.l. zijn verplich
ting uit, art. 12 reeds nagekomen, door bij
verdrag van 13 Januari 1873 (Stsbld. no.
106) zijn toestemming te verleenen tot den
aanleg door Limburg van den sp oor-
weg Antwerpen—Glad-bach Vóór de uit
wisseling van de bekrachtigingsoorkonden
is er toch van weerszijden aan. herinnerd,
»>dat, volgens de verklaringen door beide
regeeringen aan de Wetgevende Kamers
gedaan, de vergunning tot daarstelling
van oen spoorweg van Antwerpen naar
Gladbaoh door het hertogdom Limburg,
gaande langs Roermond, zooals die bedon
gen is bij het tractaat van 13 Januari 1873,
de volledige en algehee-lo uitvoering daar-
stelfc van art. 12 van het tractaat van 19
April 1839." De verplichting uit het ver
drag van 1839 is dus reeds in ÏS73 door ons
nageleefd, er kan dus thans geen beroep
ten bate van een nieuw kanaal op het trac
taat van 1839 gedaan worden, zoo-als de
heer Rosemeyer nu ook weer wil.
Het is natuurlijk niet do bedoeling der
bovenstaand© opmerking te betocgen, dat,
waar hier geen verplichting bestaat,
Nederland zich nu onder geenerlei voor
waarde geneigd behoort te betoonen tot
een „Rheinwestkanal" mede te werken, in
dien ooit een verzoek in die richting onze
Regcering mocht bereiken. Deze vraag la
ten wij thans geheel buiten beschouwing.
In een driestar Nu cn straks zegt
„HET CENTRUM":
Het zal nu wei duidelijk zijn voor
een ieder, dat, wanneer drankbes tr ij-
d i n g nuttig en noodig is in don oorlog
zij niet minder nuttig en noodig is in den
vrede.
Thans weert men den alcohol en zijn
misbruiken, opdat mets verioren ga van
de kracht der legers.
Maar volkomen dezelfde eisch geldt voor
liet bewaren van de kracht der volken,
opdat die zich onverkort kunne wijden aan
eb werken des vredes.
Wanneer het drankmisbruik een gevaar
en een gevaarlijke bron van verzwakking
is in oorlogstijd, kan het onmogelijk iets
anders en beters wezen m de dag-en van
vrede.
Thans weert men den drank, opdat de
legers beter in staat, zullen zijn den vijand
te verslaan, en hun schrikkelijk werk te
verrichten.
Straks 'echter wacht aan de natiën een
ontzaglijke taak van herstel, van weder
opbouw, van vernieuwde inspanning en
grenzenloozo offervaardigheid, om de ge
slagen wonden te genezen, de ontzettende
rampen te boven te komen..
Dan zullen geestkracht, gezononeid, hel
derheid cn nuchterheid van hoofd en zin
nen meer dan ooit noodig zijn.
En niet slechts de natiën, die in den oor
lóg betrokken werden, maar cok de onzij-
digen zullen hebben te werken en te zwoe
gen, om aan de crisis dezer donkere tijden
het hoofd te bieden.
De les van den oorlog geldt daarom
evenzeer voor hen.
Een wanneer men offers weet te bren
gen, om het gruwelijk bedrijf van den oor
log met grooter weerstands- en uithou-
rings-vermogen te kunnen voeren, hoe re
delijk is het dan met den zooveel nobeler
arbeid des vredes te volbrengen m onthou
ding, of afschaffing van bedwelmenden
drank
BESTENDIGING
VAN DEN STAAT VAN BELEG.
In een Nota naar aanleiding van liet
verslag over bovengenoemd ontwerp, deelt
do regeering mede, dat zij zich aanvanke
lijk bepaald heeft tot het in staat van oor
log verklaren van gedeelten des rijks, be
boerende tot enkele verdedigingsstellingen
en verdedigingswerken, alsmede van een deel
van ons Zuidelijk grensgebied, ten einde het
militair gezag in staat te stellen aldaar
do maatregelen te treffen, welke ter voor
bereiding eener krachtige verdediging geen
uitstel gedoogden.
De loop der gebeurtenissen noopte ech
ter de regeering al spoedig verder te gaan.
Bii Kon. besluit van 29 Aug. 1914 (Staats
blad No. 435) werden eanige grensgemeen
ten in Zeeuwsch-Vlaanderen, Noord-Brabant
en Limburg in staat van beleg verklaard.
De toestrooming van Belgische uitgeweke
nen op ons gebied maakte het toch nood
zakelijk aan het militair gezag bevoegd
heden te verleenen, die het ia staat zouden
stellen maatregelen te treffen om te voor
komen, dat van uit ons land handelingen
zouden kunnen worden ondernomen, welke
met onze onzijdigheid ïa strijd zouden zijn.
Bij Kon. besluit van 8 September d. a. v.
(St.bld. No. 44S) werden ia staat van be
leg verklaard: het verdere gedeelte van
Zéeuwsch-Vlaanderen, het grootste deel van
Noord-Brabant en het overige deel van Lim
burg, alsmede enkele gemeenten van Gel
derland aan den Bovea-Rijn, mat het doel
met meer kracht t? kunnen optreden tegen
den smokkelhandel en den doorvoer to water
to kunnen beletten van krijgsvoorraden of
van goederen, door oorlogshand il'ngen ver
kregen. Voorts werden bij hetzelfde besluit
allo zeehavens en eeniga gemeenten aan de
groote scheepvaartwegen binnens'ands in
staat van beleg verklaard, ton einde den
uitvoer te kunnen beletten van schepen of
vaartuigen, die aan eon oorlogvoerende mo
gendheid zijn verkocht on waarvan onder
steld wordt, dat zij voor militaire 'doel
einden zulien worden gebruikt. Bovendien
had deze maatregel ton doel controle te
kunnen uitoefenen op ons land verlatende
vreemdelingen van dienstplichtigen leeftijd,
waarvan handelingen zijn te vreezen in
strijd met de arlt. 4 en 5 van het ver
drag nopens de- rechten en verplichtingen
der onzijdige mogendheden ïa geval van
oorlog te land. Eindelijk konden door het
in staat van beleg verklaren van genoemde
gebièdsdeelsn meer doeltreffende maatrege
len worden genomen tegen hel ontvluchten
van geïnterneerde militairen, behoorende tot
do legers der oorlogvoerende rijken, tegen
velko handeling do rogearing van den on-
zrjdigen Staat gehouden is te waken.
Ongetwijfeld behoort het mi iteir gezag
bij het ontvangen van voorschriften, reke
ning te houden met- do omstandigheden en
doordrongen te zijn van het besef, dat
van alle uitgebreide macht, dio aan dat
gezag wordt toegekend, alleen bij stellig
gebleken noodzakelijkheid behoort te wer
den gebruik gemaakt.
Dat hierin is te kort gekomen, kan de
Regeering niet toegeven. Het doel, waar
mede de staat van b51 eg wordt afgekondigd,
beperkt echter noch de bevoegdheid, noch
de verantwoordelijkheid van het gezag, dat
door de wet is aangewezen.
Wat nu de maatregelen ton aanzien van
het houden van vergaderingen betreft, mo
gen in de eerste plaats de in het verslag
genoemde bijzondere gevallen nader bezien
worden.
De garnizoenscommandant te Den Hel
der heeft een openbare vergadering ver
boden, belegd door de afdeeling Den Hel
der der S. D. A. P., om te prote&teercn
tegen het destijds aanhangige wetsontwerp
betreffende do staatsleêning, welk verbod
geschiedde met instemming van de hoogere
militaire autoriteiten, omdat list hun on
der de tegenwoordige omstandigheden in
een plaats, die in staat van beleg verkeert
en alwaar zich een groote bezetting be
vindt, verkeerd voorkwam politieke harts
tochten wakker to maken en propaganda te
maken tegen door de regeeriag ingediende
wetsvoorstellen.
Te Waubach in Liraburg, is óp verzoek
van deh burgemeester, wegers voorgeko
men ongeregeldheden, éénmaal am den Ned.
Mijnwerkersbcnd vergunning geweigerd tot
het houden van ecu genoeglijke bijeen
komst met militairen.
To Maastricht is op den 6den Februari
1915 door de afdeelIngen der S. D. A. P.
aldaar aan den gar r_ i zo ens com mandant ver
zocht een openbare vergadering te mogen
houden t:r behandeling van liet onderwerp:
„Do weg naar den vrede", spreker de heer
Kleerekcper. Dit verzoek is door den gar
nizoenscommandant, op grond van den door
hem bij den burgemeester en don commis
saris van politie ingewonnen adviezen, ge
weigerd, nadat deze commandant aan het
bestuur der afdeelinj de verzekering had
gevraagd, dat uitsluitend over het gekozen
onderwerp zou worden gesproken en daar
van ook bij "de debatten met zou worden
afgeweken, welke verzekering hem door
dot bestuur niet kon worden gegeven.
Het gebeurde te De Lemmer is geheel
te wijten aan het bestuur, dat te laat de
vergunning, voor het houden eener verga
dering over „Vrouwenkiesrecht en Staats-
pensionneering", aan den burgemeester van
Lemsterland heeft aangevraagd. Dientenge
volge was de te Gaasterland gevestigde
autoriteit, dio het militair gezag uitoefent,
niet meer in staat het verleenen der ver
gunning, in verband met de te stellen voor
waarden, tijdig te regelen.
Do commandant van de stelling van de
Monden der Maas en van het Haringvliet te
Ilellevoetsluis heeft inderdaad aan het ver
leenen van vergunning voor liet houden
van vergaderingen voorwaarden verbonden,
ongeveer luidende als ïa het verslag weer
gegeven. Dit is geschied, nadat ia een to
voren gehouden vergadering van de S. D.
A. P., welke op last van den stellingcom
mandant door een officier werd bijge
woond, door den spreker op minder eerbie
dige wijze over II. M. de Koningin was
gesproken en een uitdrukking werd gebe
zigd, waardoor de krijgstucht werd bena
deeld, ter zake waarvan de spreker dan ook
tot de orde was geroepen.
Of nu deze maatregelen nooJij of onnoo
dig zijn geweest, daaromtrent kan men
uiteraard van gevoelen verschillen. Een ob
jectieve maatstaf van beoordeel ng kan niet
worden aangelegd. Maar ia geen geval kan
sprake zijn van aantasting van de vrijheid
van vergadering. Het militair gezag han
delde krachtens wettelijke bevoegdheid en
voor niemand strekt het recht vaa verga
dering zich verder uit dan de wet aangeeft.
COMITé TOT STEUN VAN BELGISCHE
EN ANDERE SLACHTOFFERS.
Het comité heeft van het Belgisc-he
Steuncomité to Soerabaja 4500 ontvan
gen, dus tezamen met vorig© zending uit
Soerabaja, ƒ62.500.
UITVOER VAN ZACHTE ZEEP.
De minister van landbouw, nijverheid en
handel brengt ter algemeen o kennis, dat
hij heeft ingesteld een „Commissie van ad
vies in zake de regeling tot uitvoer van
zachte zeep", en dat hij tot leden dezer
commissie heeft benoemd -de hoeren L.
Albers, D. O. M. van Bentveld Joh. W.
Dekker, A. Tieleman en I. IJssel de Schep
per, die- in de op 7 dezer te Amsterdam
gehouden vergadering van zaohte-zeopfa
brikanten bereids d-oor belanghebbenden
zelf waren aangewezen, om te vormen een
„Commissie ter behartiging van de belan
gen van zachtc-zecpfabrikanten het uit
voerverbod betreffende."
Alle aanvragen houdende het verzoek
tot uitvoer van zachte zeep moeten gericht
worden aan voren vermei de „Commissie
van advies in zake de regeling tot uit
voer van-zachte zeep", govesldgd to Gou
da, Bleekeiskade No. 31 P, onder nauwkeu
rige opgave van de soort, het gewicht en
de juiste bestemming van de partij, waar
van de uitvoer gewensoht wordt, alsmede
van de plaats, waar bedoelde partij ligt
opgeslagen, en van het grensstation, waar
langs de partij zal worden uitgevoerd.
AARLANDERVEEN.
GEMEENTERAADSVERKIEZING.
Bij enkelo candidaatstslling is tot lid
van den Raad gekozen da heer. P. van Dijk
(vrijzinnig), in de vacature, ontstaan door
het overlijden van den lieer J. H. Ruting.
BODEGRAVEN.
Het „Bodegravensch Muziekgezel
schap", onder directie van den heer J. Vink,
te Leiden, heeft zijn achtste uitvoering ge
geven met medewerking van mej. W. PI.
Kerswagen, te Leiden. Het mooie program
ma werd flink afgewerkt, vooral het twee-
do gedeelte. De viool-solo, uitgevoerd door
mej. Voorthuyzen, verwierf een krachtig
applaus. De zangnummers van mej. Kors-
v/agen werden bijzonder mooi uitgevoerd.
Do bloemenhulde, haar gebracht, en ook
aan mej. T. Essers, te Leiden, dio haar aan
do panio accompagneerde, was wel ver
diend.
Bij do publieke veiling, tan overstaan
van notaris Krüsemann, alhiir, van con hee
renhuis van do familie Okkerse, is de lieer
F. Telkers koopsr geworden voor f6450.
LISSE.
In de gisteravond gehouden vergade
ring van de R-.-K. Middenstandsvereeniging
„Do Hanze" werd door den penningmeester
rekening en verantwoording gedaan over
zijn beheer gedurende het jaar 1914. Hieruit
bleek, dat de ontvangsten hadden bedragen
f 146.75 en do uitgaven flSG.OSVd; een
saldo aldus van f 10.631/2Met toevoeging
van dit saldo bedroeg het bezit der Ver-
eeniging f2211.081/2.
De rekening werd nagezien en in orde-
bevonden door de h se ren F. Zwetsloot, C.
Sehrama en J. Suikerland.
De contributie voor het boekjaar 1915
werd vastgesteld op f3 per lid.
De voorzitter, de lieer C. Laugeveld, die
periodiek aan de beurt van aftreding was,
werd met overgroots meerderheid van stem
men als zoodanig herkozen.
Doordat te Sassenheim ook een dergelijke
Yereeniging zal wordsn opgericht, werden
de aldaar wonende leden dezsr Yereeniging
van de ledenlijst afgevoerd, en moest dien
tengevolge voor het te Sassenheim wonende
bestuurslid M. Burjnen, een nieuwe verkie
zing plaats hebben. In diens plaats werd ge
kozen de heer S. F. Barnhoorn.
Nog: was ingekomen een schril ven van
de directie der jaarlijksche bloembollenvei-
liiigen ten bate van de R.-IC. Kerk, R.-K.
armen en St.-Elizabethvereeniging, houden
de de mededeeling, dat de nummers dezer
veilingen voor dit jaar zoodanig waren in
gericht, dat do koopjes ook binnen het be
reik vielen van de kleine middenstanders.
In verband hiermede werd een voorstel
van den heer J. Zandvliet aangenomen, om'
namelijk een bedrag van f45 uit de kas
beschikbaar te stellen en daarvoor op boven
genoemde veilingen bollen te koopen, en
wel voor een bedrag van f 15 voor elk
der drie genoemde instellingen.
Op een schrijven van „De Hanze", te
Leiden, die daarin mededeelde, dat op Don
derdag a.s. een vergadering zal worden
gehouden ter bespreking van de oprichting
van gewestelijke vakgilden, werd besloten
om de aid Lïsse. op die vergadering te doen
vertegenwoordigen.
Daarna werd de vergadering gesloten.
NOORD WIJK.
Hot Kruis verbond ,,St. Jeroen" hield gis
teravond een goedbezochte vergadering in
een zaaltje van café „Het Fortuin" onder
leiding van dien voorzitter, den heer C. Ver-
weij. Medegedeeld werd, dat twee nieuwe
leden (geheelonthouders) zijn toegetreden.
Daarna deelde do voorzitter mede, dat door
de vier ter plaatse werkende drankweerver-
eenigingen, waaronder ook liet Krursver-
bond, aan den Raad een gemotiveerd adios
is verzonden, waarin adressanten den Raad
„dringend verzoeken, met bekwamen spoed
in den geest van art.4, 2e lid ten eerste van
de Drankwet, een voorstel te doen, opdat H.
M. de Koningin dit jaar nog de zoo ge-
wenscht© verlaging van het maximum aan
tal vergunningen in onze gemeente kan vast
stellen," op 1 per 400 of 1 per 350 inwoners,
terwijl dit tthans is 1 op cle 250 inwonc-rs.
Vervolgens werd een propagandaclub be
noemd, bestaande uit drie jongere leden, -die
onder leiding van het bestuur op allerlei
wij zo propaganda zullen maken voor de Ka
tholieke drankbestrijding, voornamelijk door
het verspreiden van lectuur. De club vangt
haar werkzaamheden aan niet de colportage
(eiken Zaterdagavond) van „Onze Kruis
tocht", het pas verschenen orgaan van den
Haarlemse-hen Bond van R.-K. Drankbe
st r ij d c rsve ree nigin g en
Vervolgens hechte do Eerw. Adviseur het
insigne der vereeniging op de borst der
leden. De voorzitter knoopte aan het uit
reiken der insignes eenige beschouwingen
vart voornamelijk over de groote propagan
distische waarde van het zichtbaar dragen
van het insigne.
Daarna bekwam de Eerw. Adviseur het
woord, om te spreken over d-err invloed v an
den alcohol op verschillende menschep., op
den sanguïndcus, den phlegmaticus en den
cholricus. Spr. toonde daardoor aan hoe
de drank het dierlijke in den nrcnsch te
voorschijn roept, en hem aftrekt van God
en van zijn plichten tegenover God. In ver
band daarmee zette spr. het voornaamste
doel der R.-K. Drankbestrijding uiteen cn.
wekte de leden op, om ijverig te zijn in het
werk van het Kruisverbond.
Do geestige leerzame woorden van den]
Eerw. Adviseur vonden grooten bijbal.
Nadat nog een on ander omtrent de pro-
pagadaclub was behandeld, werd d? verg.
gesloten.
SASSENHEIM.
Ongeveer 200,000 afgesneden bloemen
waren ter veiling aangevoerd. De opbrengst
per honderd bedroeg voor Ajax Princeps,
Sir Watkin, Victoria, Dubbel Incomparabel,
OrnatuSj Stella en 'Campernella respect'.eve-
lijk 4, 7, 6, 15, 8, 5 en 6 cents. Zilver-
Phoenix en Oranje-Phoenix, voor het eerst
aangeboden, brachten op 40 en 20 cents.
De geheimzinnige fabriek in
het Gooi. In de buurt van Bussum staat
een fabriek, waar, althans oogenschijn-
lijk, niet gewerkt wordt, doch waarheen
geheimzinnige tonnen worden vervoerd en
waar vandaar niet minder geheimzinnig
tonnen worden verzondenIs het won
der, dat in dezen tijd van „spionitis" cn
„betonitds" ook dit geval in verband wordt
gebracht met ongeoorloofde hand- en
spandiensten aan onzen oostelijken buur
man'? Men zou, met het oog op do tonnen,
dio in dit geval 'n groote rol spelen, van een
nieuwe ziekte, „tonitus", kunnen spre
ker.
Bij den 's-Gravelandschen weg, dicht bij
Walden en de renbaan, staat die geheim
zinnige fabriek. Een der verslaggevers van
het „Hbld." heeft zich in het hol van cleD
leeuw hot was eigenlijk oen ander dier,
zooals men aanstonds zien zal ge
waagd.
Geen grimmige wachters bewaakten den
toegang tot de fabriek, die daar zoo vre
dig ligt in die landelijke omgeving. Een
groot bord vermeldt den naamElectro-
ra-cöiatorenfabrie-kGeen beweging valt in
het fabrieksgebouw to bekennen Slechte
een geit blaat naast de. fabriek haar moe
derweelde uit. En achter die geit in
tuinbouwkundige bespiegelingen in zijn
moestuin verdiept de directeur dezer
geheimzinnige stilliggende, doch niettemin
werkende fabriek
We maken het doel van ons bezoek be*
kend', vertellen van de geruchten, die over
do fabriek in omloop zijn.
De directeur lacht.
Dat zoii hij echter ook doen, dat zou hij
echter juist doen, als-.. Doch do heer Wolff
gaat tevens aan liet vertellen hoe de vork
in de steel zit, en daaruit blijkt ons,
schrijft de verslaggever, hoe vermoedelijk
de geruchten oyer deze fabriek in omlooi>
zijn gekomen.
Inderdaad staat de cleotro-radiatoren-
fabriek stil. Ze heeft zelfg nog nooit ge
werkt. Kort voor het uitbreken van den
oorlog a hawerd do electro-enz. fa
briek in dit fabrieksgebouw gevestigd, dat
aan den heer Wolff toebehoort en door
hem, wat het benedendeel aan de voorrij
de betreft, aan genoemde fabriek werd
verhuurd. Maar het bedrijf van den lieer
Wolff bleef in het overige deed va-n de fa
briek, aan de achterzijde en op de boven
verdieping gevestigd.
Dit bedrijf betreft o.a. de vervaardi
ging van chloorrinkloog, dat gebruikt
wordt als bederfwerend middel in de
houtindustrie en in de textielindustrie
dient om garens te sterken. Yoor de ver
vaardiging daarvan wordt sinkafvnl gebe
zigd, dat in tonnen woTdt aangevoerd cn
het chloorzinkloog, dat er door bewerking
met zoutzuur uit wordt verkregen, wordt
eveneens in tonnen verzonden.
Do electro-radiatorenfabriek staat nog
steeds stil, wachtend op kapitaal. Maar
do chloorzinkloogfabriek aan de achter
zijde werkt, als het wachten tenminste niet
is op zoutzuur, zooals thans het geval is.
Ziedaar, de eenvoudige verklaring van
do geheimrinnigo fabriek, die werkt ter
wijl ze stilligt.
Om reeds bij voorbaat eventueel geschok
te. gemoederen gerust fo stellen, d celen
wij mede, dat het niet onmogelijk is, dat
de fabriek ook wel eens zinkafval zal krij
gen uit... Duitschland, met opheffing van
het daar te lande bestaande uitvoerver
bod.
We hebben nu zoo langzamerhand ge
noeg gehad van fabrieken met betonvloe-
ren, waar in het geheim voor Duitschland
wordt gewerkt enz. Het wordt tijd, dat
-men ook eens de fabrieken ontdekt, waar
geruchten als de bovenstaande worden ver»
vaardigd.
