Nederland en ile Oorlog.
Binnenland.
Eerste Kamer.
Tweede Kamer.
fto, 16359
Dondei'd a jj 11 FebrnarL
Tweede 331 atl. fro 19:5.
B. en W. van Voorburg stellen voor
aan do Maatschappij tot Exploitatie van
Tramweg-en, voor haar tram "Den Haag
.VoorburgLeiden, een nieuwe concessie
ta rerleenen, waardoor de 20-minuten-
dienst, voor het traject Den HaagVoor
burg wordt vastgelegd. De bedoeling is,
om, met het oog op de aanstaande elec-
trificatie van de lijn, de concessie voor
één jaar te ver ie enen en liaar eventueel
telkens voor één jaar te verlengen.
De uitvoering van gewijde muziek,
ten bate van de Diakonessen inrichting
„Bronovo." in Den Haag. in de Groote of
St-Jacobskerk .aldaar gegeven, bracht
1264 op. v
Prof. M. Noordtzij, van wiens over.
Jijden wij reeds melding maakten, was oud.
lioogleeraar aan de Theologische School
te Kampen. De overledene werd 20 Oct.
1876 candidaat in de theologie en (Bende
als predikant de Christ. Geref. Kerken
van St.-Anna-Parochie, Heerenveen en
Schiedam. In 1875 werd de heer Noordtzij
hoogleeraar te Kampen, welk ambt hij
bleef vervullen tot 1912.
De overledene had zitting in vele col
leges en was o. m. lid der Prov. Staten
•.an Overijscl. In 1393 werd hij benoemd
tot ridder in de orde van den Ned. Leeuw
Op de R..K. begraafplaats te Utrecht
had de plechtige ter-aarde-bestelling plaats
van het stoffelijk overschot van Mgr. dr.
G. Brom, directeur van het Ned. Histo
risch Instituut te Rome.
In do WiIlebrorduskerk was een Re-
quiemdienst voorafgegaan, waar ide Mis
werd opgedragen door kapelaan C. Brom,
uit Kampen, den oudsten broeder van den
overledene, en waar kanunnik A. S. van
Schalk een lijkiedc hield, den overledene
roemend als een aanzienlijk geloerde, die
toch telg bleef- van den Neder land sch-en,
den Utrechtschen burgerstand. Hij was
niet alleen een der beste kenners van het
verleden der Katholieke Kerk van Neder
land, hij was ook ijverig leerling der pro
fetenschool van haar emancipator Schaep-
man.
Op het kerkhof was de belangstelling
7.eer groot. Aanwezig was een vertegen
woordiger der Regeoring, mr. Royer; van
•Jen Aartsbisschop, een deputatie van den
Malthezerorde, mr. Miillei, archivaris, prof.
"oyons, van Leuven, de Kamerleden Aal-
orse, Kooien, Van Wijnbergen en de Wij-
.erslooth, eenige hoogleeraren van Rijzen
burg; Culcmborg en van LhYecht, en tal
an 'hooggeplaatste geestelijken.
Mr. Royer sprak namens den Minister
van Binnenl. Zaken een kort woord van
hulde.
Prof. Blok, uit Leiden, huldigde den over
ledene als een uitnemend historicus, op
recht vriend, trouw vaderlander en goed
zoon zijner Kerk.
Aan de groeve werden elf kransen en
bloemstukken neergelegd.
Alvorens tot behandeling der agenda
over te gaan, deelde de voorzitter van den
Amsterdamschen Raad gisteren mee, dat
bij het gemeentebestuur is ingekomen een
telegram van de Koningin
Geroep: Bericht van eon burge
meester
De voorzitterEen telegram, waarin
v.ordt medegedeeld, dat de Kroon de ge
wijzigde winkelsluitingsverordenmg heeft
I geschorst tot 15 Aug. a.s.
Geroep: 01 Da's oud 1
Da voorzitterIk heb toch gemeend
rit den Raad te moeten meedeelen.
Naar „Het Vad." verneemt, is de
commissie van voordracht tot benoeming
*an kerkelijke hoogleerareu opgeroepen
tot een vergadering in het gebouw der
Synode in Den Haag op Woensdag 10
tiaart, ten einde een voordracht aan de
bynode op te maken van drie personen,
ht wie vier weken later de Synode in een
buitengewone vergadering een kerkelijk
iboogleeraar benoemt in de plaats van prof.
W Mallinckrodt, to Groningen, die we
gens 70-jarigen leeftijd aftreedt. Voor zoo-
v°i' het blad weet, zijn van deze leden
5 vrijzinnig en 6 orthodox, ten deele con-
fcssioneei-orthodox.
Stamboek Ncdcrl. Trekpaard.
Onder voorzitterschap van den directeur -
generaal van Landbouw, den heer Van
Boek, vergaderde de vereeniging „Stam
boek van het NederL. Trekpaard" {Bel-
UT.sch type) in Hotel „Vitte Brug", te
M_»ravenhage.
Ge voorzitter opende de vergadering met
ren woord van welkom, waarna hij wees
0I> schrille tegenstelling, dat wij ons
^'Jaen aan werken des vredes en de Bcd-
Sisdhe fokkers hun geheel en arbei d ver
hoest zien. Als wij denken aan hun
rootsch werk, dan wordt ons duidelijk,
no£ va^ te organiseenen.
I 9<^0 Januari 1913 zal voor spreker
da 1 ^en Belangrijke datum blijven,
2ifar BjJ zich op dien datum niet den grij-
r Vors term an van O yen, associ-
Nrde
om te trachten te krijgen één stam-
v-ju ie tracj
Sinds Idien zijn veel bewijzen van
rnPathie ontvangen, waarvoor spr. aan
ja,l£i dank brengt.
Tin- Was ^er éénheid in fok
u'nS, doch thans is het een vaststaand
feit, dat het trekpaard het tuigpaard gaat
verdringen.
Spr. spreekt als zijn overtuiging uit, dat
het ons op den duur wel gelukken zal,
een goed Neder!andsch trekpaard (Bel
gisch type) te fokken. Wij moeten in de
toekomst hebben een kern van zuiver ge
fokte paarden en daarvoor zal noodig zijn
stamboekhouding op den grondslag van
rationeele fokkerij.
Spr. dankt de genoodigden, de heeren
Vorsterman van Oyen, Löhnis en Heidema,
voor hun tegenwoordigheid en deelt mede,
dat hier vertegenwoordigd zijn 7 afdee-
lingen met 1874 leden, als: Zeeland met
868, Limburg met 371, Noord-Holland met
84, Zuid.Holland met 58, Noord-Brabant
met 180, Groningen met 143 en Gelderland
met 170 leden.
Hierop werd artikelsgewijs behandeld een
ontwerP-reglement op «de stamboekhouding,
dat nagenoeg ongewijzigd werd vastge
steld.
Tot voorzitter werd benoemd de heer
Hombach, die direct als zoodanig werd
geïnstalleerd.
Diens -eerste werk was, voor, te stellen,
de heeren Van Hoek en Van Oyen als
eereleden te benoemen, waartoe bij accla
matie besloten werd. Het salaris van Üen
secretari9-penningmcester werd op f1500
bepaald.
Na bespreking van enkele huishoudelijke
zaken en nadat als plaats van de volgen
de samenkomst Utrecht was aangewezen;
werd Ideze, voor paardenfokkers zoo be
langrijke vergadering,- door den voorzitter
gesloten.
Zitting van gisteren*
Bij de verder gevoerde algemeen e beschoii-
wtingen over de Staatsbegrooting voor J915
zeide minister TREUB een onderzoek in
zake de pensioen-aanvragen toe en trof
reeds maatregelen ter bespoediging. Deze
Minister verdedigde voorts uitvoerig do door
hem gonomen maatregelen tegen de graan
handelaren in Groningen.
Hoofdstuk H werd daarop aangenomen.
Bij de begrooting van Buitenlandsche Za
ken bepleitten de heeren REEKERS on WA
TERSCHOOT VAN DER GRACHT de we.
derinstelling van de missie bij den Heiligen
Stoel en huldigden do Regeering voor het
beleid ter handhaving onzer neutraliteit,
evenals de heer LAAN, die ock dankte
voor de bei'ordering van handel en ver
keer, die tijdens deze dagen door de Regee-
ring op uitnemende wij'ze ia geleid. Hij wijst
op onvoorzichtige uitlatingen in do pers.
Doheer BERGSMA bepleitte hot doen
van dienstreizen op rijkskosten door onze
consulaire en diplomatieke ambtenaren.
De heer VAN DEN BERG is voor een
missie bij den Paus, maar meent, dat pressie
op den Minister, nu deze door de tijdsom
standigheden meent daartoe niet over te
kunnen gaan, niet gewenseht is. Spreker
betuigt instemming met s Ministers woor
den in de Memorie, dat het oogenblik voor
de Regeering niet gekomen is omi stappen
voor den vrede te doen.
De heer POLAK bestrijdt de door den
vorigen spr. uitgesproken meaning, djit de
volken zelf de oorzaak van dei; oorlog zou
den zijn.
Minister LOUDON dankt voor de
ontvangen huldebetoegingen. Bij verandering
van de politieke toestanden zou de Minister
niet in beginsel tegen een herstel van de
missie te Rome zijn. De Nederlandsche pcra
geeft in het algemeen blijk van groote
bezadigdheid, waarvoor de Minister zijn dank
betuigt.
De begrooting van Buitenlajidsche Zaken
wordt aangenomen.
Hierna is Hoofdstuk 4 (Justitie) aan de
orde.
De heer FRANSSEN dringt er op aan, dat
in het belang der Zondagsrust, geen wetten
meer op Zondag zullen worden afgekondigd.
De lieer VERHEI JEN vraagt, dat de toe-
echatting van geluigengelden niot langer
dcor de presidenten dor rechtscolleges zal
behoeven te geschieden.
De heer VAN WATERSCHOOT VAN
DER GRACHT wenscht de instelling eener
instantie van beroep op do uitspraken der
Kamérs van Toezicht op het notariaat.
De heer BERGSMA bepleit do wensche-
lijkheid van snel cn kort recht in het belang
der bestrijding Yan de tuchteloosheid. Voorts
dringt hij aan op spoed met do regeling van
den rechtstoestand der ambtenaren. Hij wil
do voorbereiding daarvan ppdragon aan de
ooiiiiiiissie van hoofdambtenaren eu niet aan
een langzaam werkends Staatsoommi6èie.
Tegen toelating van den totalisator waar
schuwt spr. ernstig. De totalisator brengt
onder het volk oen vorm van spel, die sport
en lichaamsoefening, welke niet zonder u ed-
strijdeii kunnen, demoraliseert.
Voor de Rijks\ eidwackt vraagt spr. een
algemeenen chef bij do marechaussee ter
vervanging van do districtscommandanten.
Ten slotte klaagt spr. nog ovor gebrekkig
politietoezicht op de wegen, met name ten
aanzien van de naleving der Motor- on Rij-
wielwet. Als middel ter verbetering beveelt
spr. aan een botere instructie der politie.
Do heer POLAK betoogt, dat do rechter
lijke macht op weinig serieuze wijze de hand
having van de Arbeids- en Veiligheidswet
ten bevordert. Wat ten gevolge heeft, dat de
eerbied voor de wet grooto solbad® lijdt
Minister ORT merkt den heer Frans,
sen op, dat niet de Minister van Justitie,
doch do betrokken Minister bepaalt op wel
ken dag een wet zal worden afgekondigd.
Ter voldoening van den wensoh van den
heer Yerheyen omtrent de toeschatting van
getuigengelden is Z. Exq. bereid een wets
wijziging te overwegen.
Ten aanzien vau hooger beroep op cte uit
spraken van de Comm-. van Toezicht op het
notariaat kan Z.Exc. nog geen bepaalde
meening uitspreken, al aarzelt hij een hoo
ger beroep in te stellen.
Spr. erkent de wenschelijkheid van snel en
kort recht dn kleinere zakeu. Doch daarin
heeft de Oommissie voor do herziening van
het Wetboek van Strafvordering in haar
voorstellen voorzien.
De regeling vau den rechts toe* tand der
ambtenaren acht Z. Exo. het best toever
trouwd aan een Staatscommissie. Echter wil
hij hot denkbeeld van de instelling eener
commissie yan ambtenaren nog wel eens
overwegen.
Spr. gevoelt ook, dat aan herstel van den
totalisator groot-e bezwaren verbonden zijn.
Hij heeft dan ook allerminst.e9u toezegging
willen doen tot het opnieuw toelaten e-r van.
Voor de Rijksveldwachters kan apr.. zich
geen beteren chef denken dan de tegenwoor
dige districtscommandanten, de procureurs
generaal.
Wat het toezicht op de wegen betreft,
vanwege het Departement is al het moge
lijke gedaan om dat toezicht to versoherpen.
Ook voor de instructie der rijkspolitie wordt
voldoende gedaan. Zou men scherper toe
zicht wcnschen, dan 2ou een al te kostbare
uitbreiding van het politiecorps noodig zijn.
Komende tot de rede van den heer Polak,
verklaart Z. Exo. dezen afgevaardigde niet
te kunnen toegeven, dat de rechterlijke
macht de Arbeids- en Veiligheidswetten niet
serieus straft. Meerdere malen wordt gratie
gevraagd van opgelegde en hoogo boeten,
dio dus blijkbaar wel zwaar treffen. En van
wege het Departement van Justitie wordt
een nauwkeurig toezicht geoefend op do
rechtspraak ten aanzien yan overtredingen
van genoemde wet-ten.
Na repliek van de heeren FRANSSEN,
BERGSMA en POLAK wordt het Hoofd
stuk zonder stemming goedgekeurd. Waarna
de beraadslagingen worden verdaagd tot
Donderdag t-o elf uren.
Invoerrecht op Sinaasappelen,
Mandarijnen en Citroenen cn op Oudheden.
IngedienT is een wetsontwerp tot wijzi
ging van het invoerrecht op sinaasappelen,
mandarijnen en citroenen en op oudheden.
Ter toelichting merkt de Minister van
Financiën op, dat, zooals bekend is, door
hem een technische herziening der tarief-
wet in studie is genomen. Het spreekt van
zelf, zegt de Minister, dat in het algemeen,
in afwachting van het resultaat daarvan,
van hem geen voorstellen tot partieele wij
zigingen van het tarief van invoerrechten
zijn te verwachten. Zulke wijzigingen zou
den bovendien thans nog liet bijkomstig
bezwaar hebben, dat zij kwalijk zouden zijn
overeen to brengen met de eischen van het
politieke bestand.
De Minister meent op dezen gedragsregel
echter een uitzondering te moeten maken
op een tweetal punten, waaromtrent bij de
behandeling van het tarief.ontwerp-KoLk,
man, zijn toenmaligen ambtsvoorganger,
als gevolg" van het overleg met de Commis
sie van Voorbereiding voor. dat ontwerp,
wijziging in ziju oorspronkelijk ontwerp
aanbracht.
De Minister meent daaruit te mogen af
leiden, dat die twee bedoelde punten lig
gen buiten het terrein van het politiek
meeningsverschil over vrijhandel en be
scherming. De bedoelde twee punten be
treffen den in. en doorvoer vanlo. sinaas
appelen, mandarijnen en citroenen; 2o. an
tiquiteiten.
De Minister herinnert aan de desbetref
fende schriftelijke gedachtenwisseling lus.
schen den toenmaligen Minister van Finan
ciën en de Commissie van Voorbereiding
,uit de Tweede Kamer.
Wat do eerste categorie vau waren be
treft, gaf bedoelde gedachten wisseling in
haar meerderheid te kennen, zich niet de
voorgestelde rechten niet te kunnen ver
eenigen, waarop do Minister de positie in
dien zin wijzigde, dat de invoer van sinaas
appelen, mandarijnen en citroenen Vrij kan
plaats hebben.
Ten aanzien van antiquiteiten herinnert
de Minister er aan, dat, blijkens het verslag
yan do destijds gevoerde gedachten wisse
ling, de wenschelijkheid ter sprake kwam
van een bepaling, vrijdom verzekerende
aan den invoer van antiquiteiten en dat de
toenmalige Minister van Financiën bij het
mondeling overleg verklaarde te doelen
de meening, Idat oudheden vrij van rechten
moeten worden toegelaten, vooral ook, om
dat ide handel daarin voor ons land \an
zeer groote beteekenis is -en de meeste
der 'hier te lande in veiling gebrachte an
tiquiteiten weder naai- het buitenland wor
den uitgevoerd.
Na besprekingen met deskundigen werd
'door 's Ministers ambtsvoorganger in zijn
ontwerp een bepaling opgenomen, aange
vende de voorwaarden, waaronder vrijdom
van invoerrecht voor bedoelde voorwerpen
kon worden verleend.
In tijn Mem.orie van Toelichting tot de
thans ingediende wetsvoordraoht, zegt de
Minister het ormoodig te achten, aan de
door hem uit bovenbedoelde vroegere ge-
d achten wisseling; aangehaalde motieven
voor de vrijstelling aan invoerrechten van
de genoemde catcgoriën van handelswa
ren iets toe te voegen. Wel verklaart de
Minister echter met een enkel w oord, -waar
om hij gemeend heeft, wat deze twee pun
ten betreft, de algemeene technische ta
rief sherziening niet te moeten afwachten.
De opbrengst der rechten op sinaasap
pelen, mandarijnen en citroenen bedro-eg
in 1912: f106.000; in 1913 f 113.000; in
1914 f117.000.
De opbrengst van het reoht op anti
quiteiten i3 niet rnet juistheid op te ge
ven, daar het verborgen is jn de tarief
posten meubelen, tapijten, kramerijen en
andere. Men mag die stellen op omstreeks
f50.000. Op zichzelf genomen nu, i3 het
zeker niet het oogenblik, baten voor de
schatkist prijs te geven, zegt de Minister,.
Tegenover die prijsgeving staat echt-er, dat
mits tijdig maatregelen getioffen wor
den ide tijdsomstandigheden thans bij
zonder gunstig zijn, om zoowel 'door ge
noemde zuidvruchten, als voor antiquitei
ten hier te lande, een blijvende internati
onale markt te vestigen. Te meer is er aan
leiding om dit to verwachten, daar zich
in de laatste jaren reeds een beweging
in die richting openbaarde. Bij beide cate
gorieën van waren betreft het voorname
lijk door voerartikelen, en, hoewel de door
voer niet is belast, belemmert het invoer
recht in verband met de formaliteiten,
die het voor den doorvoer onvermijdelijk
maakt toch ook den doorvoerhandel.
Gelukt het, door het wegnemen van die
belemmeringen van onze havenplaatsen,
meer dan reeds het geval was, tot stapel
plaatsen te maken van de genoemde zuid
vruchten - en den internationalen antiqui-
teitenhandel naar Nederland te trekken,
dan is van een en ander een blijvende,
b e cl r ij f s ver 1 e vendig n g te verwachten, die
niet alleen gunstig zal werken zoowel voor
de bij die bedrijven rechtstreeks betrok
ken ondernemers en arbeiders, alsook voor
verschillende aanverwante vakken, maar
zal ook voor het Rijk de geleden schade
langs indinecten weg, naar te voorzien is,
met rente vergoed krijgen.
Waar het hier handelswaren betreft, Idie
niet met producten van binnenlandsche n\j.
verheid of van binnenlandsohen landbouw
in concurrentie treden, is er hier zegt
do Minister van Financiën derhalve ge-
roede aanleiding, om door het tijdig be
vorderen van den in. en door.yoar van die
artikelen, handel en verkeer blijvend te.
bevorderen en de binnenlandsche werk
gelegenheid blijvend te ver gr oo ten.
„EERE AAN NEDERLAND".
Een Engolaohman
ovar Nodorland's MonschHövondheld en
Eorlijko Neutraliteit.
Do „Tel." heeft bezoek ontvangen van
den heer E. H. Hastings—Pimbury, die
door het officieel hulx>comité voor de Bel
gen te LondeD naar Nederland werd af
gevaardigd om een onderzoek in te stellen
over den toestand in de Belgische vluchter
lirrgénkampen.
De heer Hastings is een der meest werk
zame ijver&ara voor de Bclgon. Sedert
maanden reeds doorkruist hij rusteloos zijn
vaderland, van Noord naar Zuid en van
Oost naar West, overal op zijn weg do
harten en de beurzen openend voor de
rampzalige werkorsbevolking in 't verwoes
te België. D© Engelsc'he bladen getuigen
van hem, dab hij alléén tot hiertoe al méér
dan 30,000 pond sterling ingezameld heeft..
Hij heeft het kamp te Nunspcet bezocht
en over zijn bevindingen aldaar heeft, hij
genoemd blad een en ander verteld.
„Ik zal u maar eerlijk bekennen, zoo
ving hij aan, dat ik niot zonder vooringe
nomenheid naar hier gekomen ben. Er
wordt- in Engeland zóóveel kwaad verteld
over de Hollandsohe vluchtelingenkam
pen, over menschen, die er op slroo en in
tenten op den natten grond slapen, over
slecht, en ontoereikend voedsel, ove»- ziek
ten en sterfte, vooral onder de kinderen,
dat zelfs de bestgezinde ten slotte wel
aan het twijfelen moet gaan.
Welnu, mijnheer, ik heb fchana met m'n
eigen oogon gezien, en ik verzeker u
goed gezien, en thans keer ik naar Enge
land terug rneb de vaste overtuiging, dat
al deze praatjes erger zijn dan schromelijk
overdreven: dat er geen reden, volstrekt
geen grond voor bestaat. En tk wensohto
wel, dat u met dat vandaag zélf nog in uw
blad liet zeggen.
Mijn rapport zal onvoorwaardelijk gun
stig luiden. Wat- ik gezien heb te Nunspcet
heeft mijn hoogste befwondering afgedwon
gen. De slaapzalen zijn ruim, warm, droog
cn luchtig. Het voedsel is goed en over
vloedig. ïk heb er zelf van geproefd. Er
wordt goed gezorgd voor do gezondheid
va n do vluchtelingen, als zijzei ven maar
mee werken. Ik heb de polikliniek, do hos
pitalen voor volwassenen en voor kinde
ren, do kindorkribben gezien, die zoovele
modellen zijn ik heb me rekenschap kun
nen goven van do grenzenloozo toewijding j
der geneoabeeren en der pleegzusters. Ik j
heb de inrichtingen voor stortbaden bo»
zocht, de eetzalen, dio toven3 vriendelijke
en warmo vorecnigingslökalen zijn, de rui-
mo en stemmige kork... Wat Nederland
d&ar, en op zooveel andore plaaUe-n nog,
tot stand gebracht heeft voor zijn rampza
lige buren, verdient de bewondering van
heel do wereld. Ik zal fier en gelukkig
zijn, zulks uit al m'n kraohten te vertorn
den in de pers van mijn vaderland".
De heer HastingsPimbury was in ge
zelschap van vier Belgische heeren, leden
van het „Comité Beige" te Sohoveningen,
die natuurlijk allen Fransoh of Neder-
landsch spreken. Zij hebben dozijnen vluch
telingen ondervraagd en onze algcrne-ena
indruk was, dat er een uitstekende geest
heerschb in dit dorp, dab de mensahen er,
naar omstandigheden tevreden, en diep'
erkentelijk zijn.
Ook over een ander onderwerp heeft de-ze
Engelsohman zich nog uitgelaten namelijk
over de manier, waarop Nederland ziju
verplichtingen van neutralen staat nakomt,
speciaal met het oog op do levering van
oo rlogscont ra-ban do aan Duitschland. Wel
nu, daarover óók heb ik het mijno willore
weten, en een zeer nauwkeurig onderzoek
ingesteld op vele plaatsen en in veel
versc-hillondo kringen hier in clib land, zei-
de de heer HastingsPimbury. En hij zei'
daarover
,,lk heb te Rotterdam talrijke zaken/
vrienden, Nederlanders, Belgen en En-
gelschen. Lk heb hen ondervraagd, hen op
de proef gesteld, en de volle overtuiging
opgedaan, dat zij géén van allen middel
zien om goederen, waarvan de uitvoer nu
eenmaal door de regecring verboden is,
nog over de grenzen te krijgen. Tk hob me
er van overtuigd, dat over gansch haar uit
gestrektheid de Nedcrlanclsche grens zoo
soherp mogelijk bewaakt wordt, en dat de
soldaten met onverbiddelijke gestrengheid
optreden tegen allen, die verboden waar,
in lioè geringe hoeveelheid ook, naar bui-
ten willen qmokkelen.
Nederland kan menschel ijk erwijze niov
méér on niet beter doen, en alles wat in
Engeland verteld zou worden om z'n eer
lijkheid verdacht te maken, is valsoh en
leugenachtig. Ik houd er st.erlc aan, dab u
deze woordon gebruikt. En schrijf nu ais
'tu belieft, zoo letterlijk mogelijk nog deze
verklaring van mij op
„De Hollandci'3 mogen fier zijn op wat
hun regcering doet voor do Belgische uit
gpiwekenen en over de -eerlijkheid, waar
mee zij de verplichtingen van een neutra^
len staat naleeft. Al de praatjes, hoe dom
en ongerijmd ook, die over hen "verteld
worden, zullen hun geen kwaad doen. liun
eigen geweten zal hun luide zeggen, da'
gij hun plicht doen, e.n méér dan hun
plioht, en daarbij kunnen zo steenkoud
blijven voor wat- anderen zoggen. In een
verro toekomst, wanneer het volle licht
van de waarheid zal stralen over de toe
standen van vandaag, dan zullen de kin
deren en kleinkinderen der Nederlandera
van heden den hoed afnemen ter cere van
hun voorvaderen, die, in een zóó weerga
loos moeilijken en tragisohen tijd, zóó be
wonderenswaardig de hoogste naastenlief
de hebben doen samengaan met de eerlijk
ste neutraliteit. Eere aan Nederland 1"
OS NEDERLANOSCHE „DICKE BERTHA"
OER ZESTIENDE EEUW.
Men schrijft uit 's-Hertogenboseh aan df
„Maasbode"
De stad 's-Hertogenbosch is een kanon
rijk, dat sind3 oeuwen op do binnenplaats
van het stadhuis ligt en vroeger een oven
groote faam als de tegenwoordige „dicke
Bertha" genoten heeft.
Zoowol in Nederland als daarbuiten is
het eeer vaak genoemd in de groote wer
ken ovor de artillerie, en in liet jaar 1897
heeft de kapitein bij heb regiment grena'
diers en jagers W. 11. H. Wa-kkor een af
zonderlijke 6tudie aan de „Stuerg'hewalb"
zoo heet- het kanon gewijd.
Heb smeedijzeren gevaarte draaft het
opschrift
..Stuerybowalt hei* ich
tsohertOffhen hu*oh behud ich,"
Op heb bovenvlak er van is tevens het
jaar der voltooiing 1511 vermeld en bweo
eohilden bewaren den naam van den maker
Jan Foyck van Zeghen, burger van Keu
len
De volksverbeelding gaf aan het «tuk nog
een ander opschrift
Al* ik ffeladcn ben met oen vollon horen.
Schiet ik to Bommel orer den toren.
Eu. ben ik geilden rol en z*t
Dan schiet ik te Bommel orer de stad.
De naam „Stoor geweld" was do offi
cieel©, do burgerij noemde hc' kanon lie
ver de „booze Griet". Deze laatste naam
was algemeen in zwang om kanonnen aan
to duiden. Mechelen had eon Griet, Gent
een „dolle" en Diost een „holle Griet",
zegt- kapitein Wakker. Bij het beleg van
het slot Hageetein, in het land van Arkol,
door graaf Willem VI werd een „groote
Griet" gebruikt en in de bewapening van
Lingen kwam in 1551 een „schurftige Griet."
voor. Voor My low aan de Ha.vel werd dn
1391 oeu „luie Griet" (faulo Grote) aange
troffen, eon naam vermoedelijk gegeven,
omdat met die plompe en onhandellavre
kanon slechts eenige malen per dag kon
worden gevuurd.
