6e Eurepeesclie Oorlog.
Steuncomité - Oorlogstoestand 1914.
i n.
fr'OrULlSATlEC. EVOLCEfJ.
Men meldt uit. Doeiinchcm:
Van do N.Y. Houthandel, voorheen (J. J.
Hcfcsfcing, alhier, zijn tweo c/er drie direc.teu-
Iren sinds de mobilisatie ïccds onder do wa-
penen; beiden als gewoon milicien.
Naar aanleiding van de minist-erieclo be
te chikking, dat- aan de belangen der industrie
zooveel mogelijk moest woTden tegemoet ge
komen, bad een dezer directeuren geen groot
verlof, doch slechts overplaatsing naar Her
aangevraagd. Hij niet-inwilliging van dit
verzoek, zou de directie zich genoodzaakt
'zien, een groot- deel van het personeel te
ontslaan.
Op het request werd echter afwijzend be-
fechikt-, waarop nu mei ingang van 20 Fcbr.
as. 25 van de circa 40 arbeiders tijdelijk
zijn ontslagen, met de bijvoeging, dat ze
weer aangenomen zullen worden zoodra do
directie daartoe in staat wordt gesteld.
Slechts het hoogstnoodige personeel voor
't uitvoeren der bestellingen is in dienst
'gehouden. De overigen zullen 6traks door
de weinige inschikkelijkheid der militaire
autoriteiten den zwaren gang naar 't steun
comité moeten doen.
UITVOER VAN BOERENKOOL.
Tegenwoordig wordt meer en meer boe-
trcnkool naar Duitschland uitgevoerd. Giste-
tren werden 10 wagonladingen uit het noor
delijk deel van Haarlemmermeer verzonden.
Een opheldering voor onze huisvrouwen,
waarom de kool schaarsah en duur wordt.
VER SO EEN KLEI-UITVOER UIT
DUITSCKLAKD.
Men meldt uit S wal men (L.):
De acht dalcpannenfabrieken hier ter
plaatse zullen dit jaar waarscidjnlijk riet
kunnen werken, daar do Duitsche regeering
het vervoer van kled over haar grens ver
boden heeft-, zoodat do daar gedolven klei
grond niet naar hier vervoerd kan worden.
Tot heden was (lit toegestaan, natuurlijk
voorzien van de noodige papieren ,.Scheinen
stempels, enz., maar plotseling is er oen
verbod gekomen, ofschoon niemand er aan
leiding too gegeven heoft.
Eigenaardig is het nog, dat deze terreinen,
liggend op Duitsehen bodem, eigendom der
gemeente Swalmen zijn.
Het is te hopen, dat de Nederlandscho re-
gcering stappen zal doen bij bot Duitsche
gouvernement, om den geregel den aanvoer te
verkrijgen, daar anders vijfhonderd arbei
ders broodeloos zullen worden.
EEN NEDERLANDSCHE HELDIN.
De dochter van de familie K., te Weert,
'die met- een thans in het Belgische leger
ptrijdenden Brusselaar getrouwd is, heeft het
volgende van haar wedervaren meegedeeld
Nadat de Buitschers Brussel hadden_be-
zet, werd het mij te benauwd in die stad,
waar ik geen bericht over mijn man ont
ving. Xk ging naar Nederland om t-e trachten
daar iets over hem te vernemen. Het bleek
pij al spoodig, dat hij niet onder do ge-
interneerden was, waarom ik besloot naar
Engeland te gaan. De zeereis was wel niet
iiangcnaam en de Engolsche taai ben ik
niet machtig, maar gclultkig ontmoette ik
te Lenden een verpleegster van het Roode
Kruis, die Fransch verslond. Ze Help me
voort en door onze nasporingen kwamen yvo
tot dc overtuiging, dat mijn man ziéh niet
dn Engeland bevond.
Ik stak dus het Kanaal over naar
Boulogne. Daar wist iemand mij de plaats
te noemen, vaar de generale staf zich be
vond. Ik ging er heen cn men zei mij' daar,
dat mijn man nog leefde en zelfs nic-t ge
wond was. ZoocLra hij werd afgelost, mocht
ik hem bezoeken.
Drie uren later had ik hem dan eindelijk
gevonden, al was het bedekt met vuil en
modder. Dat waren onvergetelijke oogenblik<
ken, waarover ik niet veel behoef te ver
tellen.
hlijn man was tot onderofficier bevorderd,
wat ik niet zou bemerkt hebben als bij' zijn
strepen niet bad schoongeveegd en afgekrabd
trier weken lang ben ik daar gew-oest,
vlak achter het front. In een kelder mocht
ik voor de compagnie van mijn man koken.
Op den duur werd het er echter te warm,
vioor de lievige kanonuades van dien Dutsch.
Ik wou niet heengaan, maar mijn man wilde
het-. "Van eenige Belgische jongens kreeg ik
geld, zoodat ik, „met het be.wijs van mijn
man, een aardig sommetje bij mekaar kreeg.
Daarmede heb ik den terugtocht aanvaard
over Engeland. Nu ga ik naar den consul
om een pas naar BrusseL Daar zal ik Idee-
ren en ondergoed halen, zooveel ik dragen
kan en dan .ga ik weer gauw naar mijn
van de modder.
x
Het hinderlijke van Ton Hiiidenburg's
Populariteit.
E-cnigen tijd geleiden deelden we mede,
dat stapels brieven, groeten, gel uk wens eken
en geschenken, door vereerders van Ven
Kin den burg aan den generaal gezonden
werden. Het Saksische ministerie vanBin-
nenlandscbe Zaken heeft, om deze belang
stelling, die hinderlijk voor'den generaal
werd, tegen te gaan, de volgende verkla
ring gedaan:
-„Met verbazing' moet worden vastgesteld,
dat de doellooze schrijverij naar liet ooste
lijke hoofdkwartier reeds bijna tot een soort
sport is aangegroeid. Zeker zal niemand er
iets tegen hebben, dat bij ex caption sele ge
vallen of bijzonder feestelijke gelegenheden
de groote veldmaarschalk schriftelijk ge
huldigd wordt. Wanneer echter een stam
tafel hem op een briefkaart er van in kennis
stelt, dat zooeven op zijn gezondheid ge
dronken is, of een kegelclub hem mede
deelt, dat,- volgens een besluit van de ver-
eeniging, zijn portret gekocht moet wor
den, dan is dat onverantwoordelijk. Want
de man, die aan de oostgrens voor ons
de wacht houdt, mag met zulke nietighe
den niet lastig gevallen worden. Welken
omvang liet misbruik heeft aangenomen,
blijkt uit de uitlating van ü-en adjudant
van den maarschalk, die kort en bondig
■zeide: „Het is vreesdijk." En als verdeii
verluidt, dat de beklagenswaardige hoe
ren zich i-ederen dag door een berg papier
moeten heen worstelen, die tot aan de zol
dering' reikt, dan mag men toch wel ver
wachten, dat hieraan een einde moet ko
men. Ieder moet bedenken, hoevoel ar
beidskracht hier verbruikt wordt, die be
ter voor vaderlandslievende doeleinden be
steed zou zijn. Wie den veldmaarschalk
zijn dankbaarheid wil bewijzen, die doe
het zoo, dat hij de militaire successen aan
de grenzen, door vertrouwen, eensgezind
heid en spaarzaamheid in het land zelf
steunt. Daarover zal Von Hindenburg zich
meer verheugen, dan over een wagen an
sichten dagelijks."
Do Economische toestand van
Bïiitschland.
De Duitsche bladen geven de laatste da
gen verbazend veel artikels over den econo-
mischcn toestand. Een der laatste nummers
van de „Vossische Zeitung" bevat niet
minder tian zeven artikelen van dezen aaird,
■over broodkaarten, klachten tegen bak
kers, medische qritieken ,op het oorlogs-
brood, 'een beroep op tie boehen,- om, na'dat
de oogst geëindigd is, nog eens een va-
lezing op de aardappelvelden te houden,
om de aardappelen, die toevallig achter
gebleven zijn, te verzamelen, protesten te
gen den verhoogden bierprijs, het bijeen
brengen van koren- en meelvoorraden. en
een besluit van den bond van restauratie
houders, om van Zaterdag af, betaling te
vragen voor het brood, dat in 'de restau
rants verschaft wordt.
In Berlijn wordt het publiek ook vefr-
zocht,' voor zoover mogelijk, aardappelen
in plaats van brood te vragen.
De volgende bekendmaking zal eerst
daags in de restaurants te Berlijn opge
hangen worden.
Xan de bezoekers 1
-„De nieuwe regeling, den len Februari
1915 van kracht geworden, die de con
sumptie van bakkerswaren op driekwart
van het vroegere da gelijkscha gebruik
stelt, heeft de hotelhouders ongelukkiger
wijze gedwongen, ten einde aan deze rege
ling te voldoen, van alle klanten v-oor de
bakkerswaren, die hen bij de maaltijden
verschaft worden, betaling te vragen. Wij
verzoeken onzen bezoekers, rnet het oog op
den ernst dezer tijden, dezen noodzakclij-
ken maatregel te begrijpen en ei: zich
naar te schikken."
Verschillende bekwame geneeslieeren
hebben geconstateerd, dat het corlogs-
brood sturingen in de spijsvertering ver
wekt. Bovendien moet het schadelijk zijn
voor lijders aan suikerziekte. Een dokter
dringt er op aan, een commissie in te
stellen, om de zaak te onderzoeken.
In Duitschland zal in het voorjaar veel
meer land met graan bebouwd worden dan
anders, om het rijk voor uithongering te
bewaren.
In de streek van Hammelburg bijv.,-
hebben de boeren reeds in het najaar een
derde godcel te van hun land meer met
tarwe 'en rogge bezaaid, tian in vroegere
jaren. Nu heeft men ook voorgesteld, om
te Hammelburg het exercitie terrein, dat in
oorlogstijd toch maar voor een klein ge
deelte gebruikt wordt, te ontginnen. Daar
heeft men geen kunstmest op noodig. Het
plan is, om de krijgsgevangenen uit een na
burig kamp op de nieuwe akkers te la
ten verken.
Malversatie door Duitsche Militairen.
Uit Leuven verneemt de „Tel." het vol
gende
Maandagmiddag werden hier op tie com-
mandantur twee Duitsche militaire betaal
meesters gevangengenomen en naar Brus
sel gebracht. Het geval verwekte groot op
zien. Beide militairen waren Hor gezren,-
zij genoten veler sympathie. Geen der mili
tairen, zoowel officieren als minderen, wil
de inlichtingen verstrekken. Bij toeval heb
ik de reden van deze arrestatie vernomen.
Beide onderofficieren hebben zich groote
sommen toegeëigend uit de middelen, die
ter inwisseling van de bons voor de ge
meenten van het generaal gouvernement
waren afgezonden. Eenige bcerei kwamen
bij den burgemeester hun beldag doen,
dat een kwart van dc waarde der bons
werd ingekort, wat voor sommigen een be
drag beteckcn.de van 300 en meer franc:
De burgemeesters stelden den provincialen
gouverneur hiervan in kennis, waarop een
onderzoek werd ingesteld, met het bekende
resultaat.
Dc Bescherming van het Cor tegen
het Kanongebulder.
„The Medical Record", het bekende
Amerikaansohe arteenblad, rekent ondor
de klein© ooilogsgevallen ook de „scha
de", dio thet gehoor lijdt door het kanon
gebulder. Do redactie van het. tijdschrift
meent, dat heb van belang is, op de veel
vuldig voorkomende verschijnselen van
doofheid op het slagveld eens goed de
aandacht te vestigen. De schrijver van het
artikel gelooft 'hij schijnt ervaring te
hebben op dit gebied dat na een lang
artillerie-duel het een waar wonder is,
wanneer het gehoor van een der mansohap-
pen nog even goed functioneert als voor
het gevecht. In het algemeen hebben de
ooren er ontzettend door geleden, en do
diverse militaire medische autoriteiten
zijn er dan ook van overtuigd, dat liet al
leszins wenschelijk is ,hct oor vóór den
slag tegen het kanongebulder to bescher
men. Maar hoe 1
De Jantjes van de Oostelndische Corrrpa-
ny, hielden indertijd hun mond open, als
het kanon afgevuurd zou worden, en dit is
tegen de kanonnendoofheid dan ook altijd
een goede remedie geweest. Maar wanneer
men dat niet gewend is, is het even moei
lijk den mond open te houden, als het voor
een man met een verstopten neus is, den
mond te 6luit«n. Vroeger, toen het op
zoo'n oorlogsschip nog meer gemoedelijk
tooging, en zelfs het koksmaatje wist, wan
neer er gevuurd zou worden, ging hot.
Maar thans heeft ieder zijn werk aan
boord, en de kanonnen vuren dikwijls on
verwachte. Zoo is men ertoo gekomen,
hulpmiddelen too to passen, waardoor de
mond open zou blijven. Reeds door prui
men schijnt dit soms bereikt, te worden.
Men hoeft natuurlijk niet juist op tabak
te kauwen.
Maar een open mond garandeert nog
niet dc goede werking van het gehoor na
den slag. Onder de 1791 personen, die in
den Bussisch-Japanschen oorlog in zee
gevechten gewond werden, bevonden zich
er 116, waarbij het trommelvlies gespron
gen was. Dat is dus 7 pOt. Geen kleinig
heid. En toch hadden zoowel de Japanners
als de Bussen instructie, den mond geopend
te houden.
Sedert dien oorlog is men in Japan,
waar do militaire geneeskunde zeer hoog
staat-, proeven gaan nemen met het prop-
penstclsel. Thans worden voor het gcvc-dht
aan allo mannen proppen katoen uitge
deeld, die in de ooren moeten worden ge
stopt. Japan moet met die proppen ka
toen goede resultaten bereikt hebben. Edi
tor zijn ondanks do proppen toch nog ge
vallen van kanonnendoofheid voorgeko
men.
In 1911 heeft de Britsche Admiraliteit
eveneens proeven met oorproppen geno
men, op een bijzondere wijs samengesteld.
Hierdoor werd echter niet alleen hét ka
nongebulder tegengehouden, maar de
manschappen waren met dien prop stok
doof, en dus nieb geschikt voor den krijg.
Gummiproppen en proppen van celluloid le
verden minder gunstige resultaten. Ka
toen i3 er nog steeds het meest geschikt
voor, maar deze stof sluit alleen dan goed
af, wanneer ze stevig in het oor wordt
gestopt, zoodat ze er niet gemakkelijk is
uit te kalen. Dat is dus een bezwaar. Zoo'n
katoenen prop zit dus lastig, hindert voort
durend, en bovendien blijft ze niet lang
steriel.
q In allo landen worden tie proefnemingen
met de proppen voortgezet), en bij het vele
ontzettende, hetwelk do oorlog 1914 ver
oorzaakt, kan hij hier goeds stichten.
Want een goede prop zou ook voor ke»j
tclsmedcn, ijzerwerkers, spoorwegperso-'
nee', enz. aan te bevelen zijn, waar nu!
eveneens dikwijls op lateren leeftijd een
beroopsciooiheid moet worden geconsta
teerd, het gevolg-van het lawaai tier ma-
cliincs, het leven van de stoomfluit of heb
gedreun van den stoomhamer.
(„Vox Medicorum").
0
Zes Maanden Verlies en Winst.
Dc Russische „Rjetsj" heeft uitgerekend
welke de respectieve verliezen en winsten,
in grondgebied der strijdende partijen zijn,,
gedurende de eerste zes maanden van den
oorlog en meent te kunnen aantooncn, dat
de balans, alles welbeschouwd, sterk naaj}
de zijde der geallieerden overslaat.
De verliezen van Duitschland aan kolo*
niaal gebied, bodragen 21.959.324 vierkante
wersten, waartegenover een winst staat
van 76.947 vierkante wersten, opgeleverd,
door Id-e bezette gedeelten van België/
Vlaanderen, Frankrijk en tic streek aan
gene zijde van den Weiohsel. De actio
van Engeland in Egypte ontrooft den Sub
tan van zijn souverciniteir over een gob-jcd
van 920.000 vierkante wersten.
Het blad wijst verder op de noodzaken
lijkheid, zich steeds te herinneren, dat do
tijd aan de zijde der geallieerden is, als
tegengif tegen ongeduld en zenuwachtigs
beid. Met defence zal Engeland zijn rniri
li-oen vrij wil li gors naar het front zenden,?
terwijl Rusland, hoe langer 'de oorlog tiuurtj
des te meer gelegenheid zal krijgen, orr*
zijn onuitputtelijke kracht te ontplooien.
Ondanks zijn wanhopige inspanning, zal
Duitschland met de grootste moeite tel
kampen krijgen bj het doorworstelen van
de zomermaanden tot aan tien nieuwen
oogst. Het feit, dat wij tien tijd aan onze
zijde hebben, verklaart dc langzaamheid orw
zer oorlogvoering, die weliswaar geen schift
terende overwinningen belooft, maar daar*
cnlegen het lijden van onherstelbare vciji
liezen ook buitensluit. i
Wat E.\-Prcsident Boosevclt schrijft.
Ex-president Roosevelt heeft oen bcekjé
doen verschijnen, getiteld „Why Americk-
slioul join the allies''. (Waarom A.mcrikaf
de tijde der geallieerden moet laezsea).
Hij gaat van het standpunt uit, dat, daal?
de Yercenigde Staten onder zijn presidente
schap de Haagse he conventies hebben on J er-
teekend, Amerika daarom nu ook gebonden
is, zich daaraan te houden. Die overeen*
komsl-cn verboden de schending van neu*
fraai gebied, de vervroostingen op de manier
zooals Leuven, Dinant cn andere plaatsen
die ondergingen, het opleggen van zward
geldelijke straffen cn de strenge maatregelen
tegenover de burgerbevolking, het neerwer
pen van bommen en het bombardeeren van
niet gefortificeerde steden.
Al die schendingen van dc conventies jzijn
thans door Duitschland gedaan. Wanneer ik
schrijft Boosevclt maar een oogenblik
had kunneh veronderstellen, dat het onder-!
tcckenen dier Haagscho conventies niets an*
ders beteckendo clan o:-n vrome wensch, dien'
eiken Staat kon in den steek laten, dan zou
ik do Vereenigde Staten nooit veroorloofd
hebben aan zulk een misdadige komedie meo
to doen.
De heer Boosevclt bepleit dan een inter*
nationaal gerecht van beschaafde S laten,
die gezamenlijk m oe t c n gar an d earm do oim
schendbaarheid van eiken Staat. Iedere na*
tie moet zich daarbij verplichten, om met
gebruikmaking van haar militaire macht,
op tc treden, togen- elke andere natie, dis
deze overeenkomst schenden wil.
WIE EB GEHOLPEN WORDEN.
AJs de rivier buiten haar oevers treedt,
komen do kaaimans boven water. Toen de
oorlogstoestand pas wa3 ingetreden cn een
paniek zich van de meeste menschen meester
had gemaakt, dio tot de zonderlingste en
meesh dwaze handelingen leidde, doch ook
dc besten onder de met aardschc goederen
gezegenden de handen ineen deed slaan, om
gereed te zijn den dreigenden nood in veler
lei vorm te lenigen, toen hebben de van
lie hand in den tand en bij voorkeur van
gegeven brokken levenden, die er, helaas,
bog in alle plaatsen, doek in de grootste
bevolkingscentra het meest gevonden
.worden, van een goeden tijd gedroomd.
Er werden Steuncomités opgericht, daar
door werden groote sommen geschonken, en
Waren deze en wa3 dat geld niet in de
rste plaats voor hen, die dan toch het
inst weerstandsvermogen hadden, nu de
aatechappelijke storm dreigend opstak
Daar zaten ze in „De Graan beurs", in
frijen, de meest haveloozen, toen het Leid-
iBche Steuncomité in de eerste Augustus
dagen de inschrijvingen voor steun opende.
Bekende gezichten, die men aan het §tation,
door het Stadhuis, op de bruggen aan de
Haven dagelijks ziet, gereed om, als er
Iets is te verrichten, waar wat extra mee
valt te verdienen en waarvan als het een
maal verdiend is (de besten niet te na
gesproken) een doel, soms het grootste deel
fin de kroeg wordt omgezet in een borrel.
Vlug waren ze er bij. Haveloozer dan
ianders, zagen zij er uit en met een dee
lmoedig gcdegenheidsgezicht traden ze uit
Idc rijen te voorschijn en sloften naar <fe
'tafel, waar de heeren zaten om ]ien in
tc schrijven voor de „bedeeling". Zo moes
ten immers het medelijden opwekken en hoe
!m»>n dit doet, weten de menschen van het
(Vak immers het best.
Het Comité heeft hun klachten aange
hoord, hun namen en woonplaatsen inge
schreven. Men^ heeft, sekuur a!s het Comité
lis. zo nog niet allen over één kam ge
schoren. Wel heetten ze allen losse arbei
ders, maar zij zijn verdeeld geworden
fin do groepen A: paupers en B: losse
sjouwers, voddenkooplui en derge.
lijken.
Do moeste paupers, die zicli aanmeldden,
Werden afgewezen, anderen kwamen aleohts
in aanmerking voor de uitdceling van het
eten, door de militairen overgelaten. Zoo
bleef men ook in dezen getrouw aan de
bekende ministerieel© uitspraak, dat er geen
honger mag worden geleden.
Onder groep B. waren ook verscheidene
personen, die meer of minder regelmatig
's winters onderstand hebben van armbe
sturen. Men heeft zc echter niet afgewezen,
omdat ook zij ongetwijfeld door den por-
logstocstand in minder goede conditie 2ijn
gekomen.
Het onderzoek, door het Comité inge
steld, zou daarvan menig treffend bewijs
kunnen geven.
Tusschen dc maatschappelijke „paria's" en
de anderen, die daar oven boven uitsteken,
zaten er anderen; mannen met vaalbleeks
gezichten en verouderde trekken, en
gebogen vrouwen, die den frisschen blos heb.
ben verloren vóór den tijd; hun aantal was
nog niet zoo groot en ze voelden hier zich
ook minder goed thuis, gewend -als zij wa
ren ld oor een toni gen arbeid in hun dage-
lijkseh bestaan to voorzien. Zc zaten met
het hoofd voorover, alsof ze zich schaamden,
hier to moeten zitten en met loomen tred
gingen ze naar do tafel, waar ook hun
namen werden ingeschreven.
Het speet hun wel, zoo verontschuldigden
zij zich, hier te moeten komen, maar nu de
fabriek twee of drie dagen in do weck was
gesloten (mocht het daarbij blijvenwas
het loon niet toereikend voor het weke-
lijkscli onderhoud, en daarom moesten ook
zij een beroep doen op het Steuncomité.
Dit waren de „fabrieksarbeiders",
waarvan Leiden er zoovel cn heeft en wier
economise!;o toestand in den regel niet van
dien aard is, dat ze zelfs maar eenige dagen
aan een crisis in het bedrijf weerstand kun
nen bierlcn. Zeker, zij waren vooral de
mcnsclien, waarvoor het Steuncomité mede
weid opgericht, hoewel het met groote
vreezo dacht aan het meer of minder al
gemeen gedwongen stopzetten der fabrie
ken, waardoor zeer zware of Iers zouden wor
den gevergd.
Gelukkig is het tot dusverre meegevallen,
maar deze rubriek eiseht tot op den hni-
digen dag toch groote zorg.
Als verdwaald tusschen deze twee groe
pen, waarbij zij zich niet thuis voelden,
zaten hier en daar enkele mannen uit de
bouw- en andere vakken.
Uit schrik waren vele werken stopge
zet, reeds aangenomen karweitjes afge
zegd en uitgesteld. Men wist immers niet,
wat er nog zou kunnen gebeuren 1
De timmerlieden, metselaars, schilders,
stucadoors, kregen plotseling gedaan en
waar zij, om welke reden dan ook, geen
spaarduitje achter de hand hadden, was
er ook voor hen geen andere uitweg dan
naar het Steuncomité tc gaan. En wie er
toen kwamen, het waren de meest vrij-
moedigen, die den zwaren gang, om steun
te vragen, het eerst durfden doen.
Voor de groep „vakarbeiders" had het
Comité veel ruimte open gehouden. In
normale tijden hebben in dc wintermaan
den velen hunner met seizoen-werkloos
heid te kampen, hoe erg zou het nu wol
worden
Gelukkig is het meegevallen. Er is en
blijft meer werk dan men in den aanvang
van dc crisis had durven hopen, althans
in Leiden. Het Rijk heeft werken in uit
voering, de gemeente voert productieve
werken uit, al dragen sommigó mede
het karakter van werkverschaffing en het^"
particulier werk staat gelukkig ook niet
stil.
De werkloozenfondsen hebben, dank zij
den bijslag uit de openbare kas, waartoe
Rijk en gemeente samenwerken, meer
kunnen doen, dan ha-d kunnen worden
verwacht.
Wat zouden de fondsen spoedig zijn uit
geput, indien ook hier het Rijk er zich
niet voorgespannen had.
Toch was hier de voorloopige inschrij
ving niet dc juiste maatstaf voor het ver
volg. Ki kwamen later nog meerderen,
die eerst nog op eigen kracht hebben
vertrouwd. Men zal deze groep niet kun
nen en willen verwijzen naar eenige be
deeling. Zij is mede in de eerste plaats
aangewezen op steun, zooals die door het
Steuncomité wordt verstrekt.
Op den achtergrond van deze bonte
medelijdenwekkende groepen stonden,
schuchter rondkijkend, enkele naar klee
ding en uiterlijk hoogst fatsoenlijke juf
frouwen, echtgenooten van gemobiliseerde
typografen en andere meer intellectueelo
vakarbeiders. Men had het haar immers
gezegd, dat, nu plotseling het weekloon
geheel of gedeeltelijk verviel en de tege
moetkoming veel minder bedroeg, het
Steuncomité haar zou willen bijstaan. Zou
den ze maar niet liever teruggaan Ze
voelen zich hier men heeft, men ziet het
ook onder de arbeiders, ^roepenstanden
niet thuis. Als de nood niet drong, wa
ren zo zeker niet gekomen.
Op kiesche wijze komt het Comité, dat
zijn menschen kent, dezen schuchteren te
gemoet en als de groote stroom van
paupers, losse arbeiders, fabrfekers en de
vele vakarbeiders aan het luwen is, komen
zij op den voorgrond en worden hun adres
sen genoteerd.
Ook voor de gezinnen der gemobiliseer-
den heeft het Comité herhaaldelijk een be
roep gedaan op de offervaardigheid van
hen, die iets kunnen en willen geven voor
hun minder bedeelde medemenschen. Maar
het denkbeeld, dat het in de eerste
plaats voor deze gezinnen zoudo zija,
moge een oogenblik hebben bestaan, men
heeft het, door de praktijk geleerd, laten
varen. Andere gezinnen, waar de geregel
de inkomsten minder groot zijn of in het
geheel ontbreken, worden zwaarder ge
troffen. Toch werd steun geboden aaa
verscheidene gezinnen boven dc militaire
uitkeering.
Ziedaar in ruwe trekken, de onder
scheidene maatschappelijke groepen, waar
aan reeds van rneetaf steun verleend werd.
Bij deze eerste inschrijving is het echter
niet gebleven.
Er zijn er natuurlijk om verschillende
redenen geschrapt. Er waren er, dio door
wangedrag (drinken bijv.) hun ondersteu
ning verbeurden, anderen, die weder loo-
nendon arbeid vonden en voor verdere hulp
bedankten, erkentelijk voor hetgeen zo had
den genotenmaar tegenover do betrekke
lijk weinigen, aan wier zorg 't Comité ziöh
kon onttrekken, kwamen er steeds meer
deren zich aanmelden en steun vragen. En
daarbij ccn nieuwe rubriek, gerangschikt
onder het hoofd „zak e n mcnsch en".
Kleine kooplieden, winkeliers en patroons
voor wie de strijd om het bestaan in deze
moeilijke tijdon te zwaar werd, een groep,
die niet het minst belangstelling verdient.
Kwam er zelfs niet een kunstschilder zijn
nood klagen, die geholpen werd 1 Mogelijk,
dat bij langen duur der crisis deze rubriek
voortaan de grootste stijging zal vertooncn.
In de voormiddaguren is het hoofdbureau
op dc Broestraat, waar, met het hoofdco-
mité een staf van vrijwillige werksters en
werkers gestadigen arbeid verricht tot in
schrijvingen voor steun geopend.
Opmerkelijk, dat het meest de vrouwen
zijn, die het in zorg verkeerend gezin repre-
senteeren. Toor zoover het gemobiliseerden
betreft is dit een natuurlijk verschijnsel cn
verklaarbaar, maar waarom komt de werk-
looze man niet zelf en wel zijn vrouw, wier
taak het is, in het gezin te blijven cn die
dus nooit tot werkloosheid .is.jsedoemcL-
maar juist bij achteruitgang en gebrek aan
het noodige, haar taak het zwaarst voelt.
Zou het niet zijn omdat in do arbeiders
kringen de vrouw nog het minst is ontwor
steld aan het ondergesoliikt-zijn, aan het be
ginsel van slaafschiieid
Of meent de man, dat zijn vrouw vragen
om steun, al is ook elk denkbeeld van be
deeling er vreemd aan, niet zwaar valt 9
Een enkel voorbeeld, dat het anders is. Zie
daar het proper vrouwtje. Met kloppend
hart is zij al een paar maal het groote
huis aan do Breestraat, waarin het Steun
comité zijn hoofdbureau gevestigd heeft,
voorbij geloopen. Zij moest er heen want
do noocl drong en haar man zeide dat het
niet zijn werk was.
Buurvrouw had al weken een mooien
bijslag. Zij was tevreden als zo slechts de
huur had, de huur dio elke week terug
kwam en een weck was zoo gauw om. Eerst
hadden ze eigen spaarbankboekje bij kleine
beetjes geplunderd, 't Was er nog gauwer
afgeraakt dan het er opgekomen was. En
toen het op was, had ze haar zuster ge
vraagd haar bij te springen. Maar ook dat
spaarpot-je was in de huishouding versmol
ten.
Zoo moest zij wel gaan, wijl haar man
zeide het nooit te zullen doen.
En zij was gegaan. Zoo dikwijls zij echter
voor de brcecle deur van Breestraat 119
stond zonk haar de meed in dc schoenen.
Zij zag er anderen binnengaan en weer ver
trekken en zelf bleef zo talmen. Eindelijk,
nergens in den omtrek bespeurde ze een
harer kennissen, eindelijk eloop zo binnen.
Bedeesd en naar waarheid vertelde zc haar
toestand.
Wat viel het haar mee! Vriendelijk werd
zij ontvangen en door de aanwezige dames
en Comitéledcn op haar gemak gezet.
Men had haar begrepen, zooals liet Co
mité cn zijn helpsters en helpers, door er
varing en door toewijding geleerd, langza
merhand allen hadden begrepen, die tot
hen kwamen.
Do steun volgde en de betrekkelijk klei
ne bijdrage, die aan deze zuinige huismoe
der wekelijks werd uitgekeerd, doet haar
goede werking in het gezin voelen, verlicht
de zorg van een zuinige huismoeder cn
houdt het gebrek, z-ij het ook fatsoenlijk
gebrek, buiten de deur.
En dat doet de steun van het Comité in
menig gezin.
Zegt nu eens, gegoede burgers van Lei
den, moet gij niet het Comité blijven sten»
nen 1
y.
