Nedsriand en de Oorlog.
N°. 16807
Woensdag O I>eceml>er-
Tweede .JBlacl. A°. 1914.
Persoverzicht.
Ingezonden.
M
Het morgen verschijnend nummer bevat bijna
uitsluitend foto's betrekking hebbende op den
Europecschen oorlog, door Correspondenten ge
nomen, ais
Generaal Joffrc, Opperbevelhebber van net
FrnnscliG leger. De Generale Staf van het
Franscbo leger. - Padvinderebcweging m bnge-
land. Graf van een Fransch soldaat. Indisone
troepen in Frankrijk op weg naar hot front. -
Uhlancn op weg naar het. front. Uit Canadat
Joncelied™. die zich voor den militairen dienst
beschikbaar hebben gesteld. Uit Oalloi»: Wat
do Oostenrijkers na hun overhaasten vlucht heb
ben achtergelaten. - Uitwerking van het Duitocho
geschut. - Rustende Indische soldaten. Dot
toilet in oorlogstijd. Slag bij Compiègne, stad
in de Fransche provincie Oisne. Oostenrijkse» e
gevangenen, op weg naar Lcmberg. Russische
militairen op het punt van vertrek. Groen van
Liofdezusters in Rusland. Moeder en dochter
als ziekenverpleegsters. Militaire geneeskundige
oefeningen bij hot Nederlandsche leger. »- De
Duitscha Keizer, rijdende aan het hoofd van den
Gonernlen Stof. De Duitoche veldpost. Do
jongste soldaat in Rusland. Russische Koode
Kruis zuster aan het graf van een officier.
Russische cavalerie, die door een rivier trekt.
Russisclio godsdienstoefening op het slagveld.
Een aardig kiekje van Japaiisoho kinderen.
Herkenningstcokenen bij Fransche soldaten.
Kiekje in het ruim van een dor 260 schepen te
Hanswecrt. waarop zich nor 4000 Belgische vluch
telinge bevinden.
Het blad „DE MIDDENSTAND" be
vat een artikel van den heer J. S. Meuw-
sen, over,D o middenstand en
de oorlog".
De schrijver heeft een ondorzoek ingesteld
bij verschillende winkeliers, omtrent hetgeen
door hen in deze dagen verkocht werd.
En nu blijkt wel, schrijft hij, dat de
tccstand voor den winkelstand niet meer zoo
treurig is als gedurende de eerste zes weken
na de mobilisatie.
Do heer Meuvvscn deelt daarover het vol
gende mede
Toen (in die eerste 6 weken) lagen de
zaken in luxeartikelen zoo goed als ge
heel dood. Daarentegen hadden de winke
liers in verbruiksartikclcn een gouden tijd,
daar ieder inwoner onzer stad met schrik
en ontzetting het tijdstip to gemoet scheen
te zien, waarop hongersnood binnen onze
vesten zou heerscken, en men levensmid
delen van allerlei aard in het groot ging
inslaan.
Do winkeliers, die niet in luxe- cn ook
niet in verbruiksartikelcn handel drijven,
dus voornamelijk zij, die in artikelen y.an
Weeding, woning cn huishouding zaken
doen, maakten toen gemiddeld 50 pCt. van
hetgeen zij gedurende diezelfde dagen in
andere jaren maakten.
Na deze eerste zes weken scheen het,
alsof er nieuw leven zou ontstaan.
De meeste zaken, met uitzondering van
di©, waarin verbruiksartikclcn verkocht
werden, zagen hun omzet zachtjes aan
stijgen, zcli's in enkele zaken, voorname
lijk in artikelen van billijke en middel
soort prijzen, tot 90 pOi. van hun gewonen
omzet.
De winkeliers in verbruiksartikelen be
gonnen toen echter te klagen, omdat hun
klanten den zoo grooten voorraad, dien zij
hadden ingeslagen, gingen opeten en geen
nieuwo waren daarvoor inkochten.
Door den val van Antwerpen en de stroo
men Belgische vluchtelingen werd het op
eens voor de meeste zaken weer veel slech
ter cn gedurende de eerste veertien dagen
daarna scheen het of alles weer stil zou
gaan liggen.
Gelukkig bleek echter weer wat meer
kooplust bij het publiek te komen, ioodat,
alle artikelen dooreen genomen, men con-
stafceeren mag, dat op dit opgenblik in
dooisDce 66 pCt. van liet normale omzetcijfer
bei ei kt wordt.
Allo hoop, ten minste voor die winkeliers,
welke in luxe-a.rti'kelen handeldrijven, was
nu gevestigd op deze dagen.
Het liet zich echter aanzien, dat voor
do zaken, welke artikelen vau weelde vor-
koopen, do verwachtingen ernstig be
schaamd zouden worden.
Dat de winkelstand door den oorlog,
welke rondom ons avoedt, ernstig lijdt, be
hoeft zeker geen verder betoog.
Nemen wij aan, dat alle zaken slechts
ten verlies hebben to boeken van 30 pCt.
van hun normale ontvangsten, dan bcteckcnt
dit in de meeste gevallen, dat de onder
nemers hun onkosten nauwelijks zullen dek
ken cu van eigen verdiensten geen sprake
kan zijn.
liet pleit dan ook wel voor het krach
tige uithoudingsvermogen en, van dén so-
Üdcn grondslag, waarop, trots alles, de
meeste zaken in ons land zijn gegrondvest,
dat men gel uk lag zoo weinig van onge
lukken op zakengebied hoort.
Bij ons onderzoek viel het ons echter op,
dat door zooveel zaken, waarin betere ar
tikelen verkocht worden, zoo ernstig ge
klaagd wordt.
En niet alleen omvatten die klachten de
schade, welke veroorzaakt werd door den
minderen omzol, maar tevens door het uit
blijven van do betalingen van het moer
gegoede publiek. En hoewel tevens gecon
stateerd moet worden, dat slechts een klein
deel van de meer kapitaalkrachtige koopeers
zich er blijkbaar een oer in stellen, om ge-
d Turend o de crisis aanstonds hun rekenin-
ffön to betalen, ia het een feit, dat tooli
Ret allergrootste gedeelte der koopers in
flJPbreke bleef Eiyi leveran,<^c4$ te be-tajen.
En in dat opzicht mogen wij, Nederlan
ders, gelukkig zijn, dat heb tot lieden bui
ten den oorlog bleef, en do hoop uitspre
ken, dat het ook daar buiten blijven mag,
omdat ons land dan niet, evenals de rond
om ons liggende oorlogvoerende landen,
con groot gedeelte van zijn mannelijke in-
telloctuoele bevolking op het slagveld be
hoeft te offeren.
Nederland komt daardoor na den oorlog,
als de vrede eenmaal geteekend is, in een
bijzonder voordceligo positie, en het zal
dan aan de .energie van ons eigen volk te
wijten zijn of Nederland, evenals in de 17de
eeuw, weer de eerste plaats op scheep
vaart- en handelsgebied zal gaan innemen.
De Nederlanders bezitten echter in eigen
boezem een grooten vijand, de dobbelzucht.
Een groot doel van het i>ubliek zoekt door
dool te nemen aan loterijen en andero spe
len, maar voornamelijk ook door het epe-
cu loeren. in buitenlands olie speculatieve
fondsen, om op gemakkelijke wijze, zon
der daarvoor te werken, te trachten zich
rijkdommen to verwerven.
En niettegenstaande de groote gevoelige
verliezen, milLioonea bedragende, blijkt de
dobbelzucht van een groot deel van liet
publick sterker te zijn dan de waarschu
wende voorbeelden van anderen, die door
hun dobbelzucht ton onder zijn gegaan.
Die zucht van liet Nederlandsche volk,
om zonder voel inspanning rijk te worden,
is tevens oorzaak, dat de Nexlerlandsche
nijvoiheid onvoldoende door het Neder
landsche kapitaal gesteund wordt. Alen
geeft liever duizenden guldens voor waar-
deloozo goudmijn-papiertjes of Amcrikaan-
selio sporen, dan do Nederlandsche in
dustrie in staat te stellen haar groote ken
nis in.velerlei vakken productief te maken.
Wij zagen bij ons onderzoek hiervan
tieffende voorbeelden en hopen, dat het Ne
derlandsche volk na dezen onlicilsvollen
oorlog goloutord te voorselujn mag treden
cn zich met crr\st toe zal leggen op het
groot-maken van Neerlands handel, scheep
vaart, industrie en landbouw.
—In „DE BLIJDE WERELD" komt het
volgende stukje voor onder den titel
,,0 orlogsdienst":
De oorlog heeft ook op het innerlijk leven
der menschen een grootjan invloed. Niet
alieen stelt hij ons dringender en scherper
allerlei proolemen en dwingt hij ons daar
over na te denken, maar hij verandert de
geestelijke gesteldheid. Dit geidt natuurlijk
in het bijzonder voor hen, die aan den oor
log zelf deelnemen. Wanneer straks
riiogo die tijd spoedig komen de soldaten
weer thuis zitten mcb hun kind op de knie
of naast, hun verloofde met haar hand in de
hunne, dan zullen al de ontzettende dingen,
die ze beleefden en die ze bedreven, hun ais
een booze droom toeschijnen. Doch ook ver
van het slagveld ondergaat de mensch in
zijn ziel den invloed van den oorlog. Een
van Düitschlands geleerdste geesten, de
hoogleeraar Werner Sombart, uitte zijii
haat onlangs in een domme en grove scheld
partij op Düitschlands vijanden. De natuur
lijke gehechtheid aan het eigen land wordt
door den oorlog opgezweept tot een jaloer-
sehe verliefdheid, die leidt tot een onrede
lijke verheerlijking van het aangebeden va
derland en een niets ontzienden en blinden
haat tegen hem, die dit vaderland kwaad
wil doen. Ook de godsdienst ondergaat den
invloed van den oorlog. Hij wordt, gelijk
in allen .nood, ook nu als de reddingsgordel
gegrepen door den benauwden en bevrees-
den mensch. Nood leert bidden. Bovendien
worden de sterk geprikkelde gevoelens
tegenover eigen land en volk, maar ook te
genover den vijand in de hoogere gods
dienstige sfeer overgebracht.
De kinderen van Berlijn spreken eiken
morgen bij den aanvang van de school dit
gebed uit:
Wir bitton Dicli, o lieber Gott,
Hilf unscr Yolk in Kriegêsnot,
Bond Deine licben Engelscbarcu
Dasz Bie den Kaiser uns beivahren,
Und laas sio ihre Flügel brciten,
Ueber allo Soldaten, die tapfer atroiten,
Gib auch nuf urisern Yater aoht.
Denii er kiimpft treu für Deutschland'a Macht-
Siehst du am Himmel Zeppelin fliegen.
So hilf ihn doch, damit wir eiegen,
Zulotzb nimm meincn Dank noch kin,
Daaz ich ein Dcutschor Junge bin.
Christelijke gedachten zijn er in dit gebed
niot; het is een en al heidendom. Zoo zullen
met wat andore woorden de Rorneinsche
kinderen tot Mars gebeden hebben in oor
logstijd. Het laat aan Caesaraanbidding en
nationalen trots niets te wenschen over. Een
gebed in den geest des Evangelies zou geen
overwinning van Keizer, leger en Zeppelins
vragen, maar overwinning van Gods geest
op den boezen oorlogsgeest, die thans zelfs
in de harten van kleine kinderen allerlei
dwaze en gevaarlijke gedachten en stemmin
gen wekt. Wat zal het lang uren, voordat
zulke kleinen ruimer en nobeler, vrijer en
vromer loeren denken en bidden. Deze nati
onalistische godsdienst verdwaast en ver
blindt de kinderen en kweekt een geslacht,
dat later maar al te bereid zal zijn, om op
nieuw naar de wapenen te grijpen. Na den
oorlog zal het een zwaar werk zijn, om hot
maatschappelijk leven weer zijn go won en
loop terug te geven, maar nog moeilijker,
om de menschen weer tot het normale den
ken en het zuiver© voelen terug te brengen.
Do Lcidsche Vuil verb randing.
Mijnheer de Redacteur I
De Briefschrijver in Uw blad bracht j.l.
Zaterdag een aardige surprise.
De vuilverbranding, die, volgens ad
vies van Ingenieurs en diverse ambtena
ren der gemeente, die daarvoor op ge-
meentekosten een aardig reisje naar het
Buitenland gemaakt hebben, jaarlijks een
70,000 aan de Gemeente zou kosten en
op welk advies de gem raad besloot tot
de inrichting over te gaan, zal nu in 1915
135,000 kosten, dus tweemaal zooveel.
Wisten B. en W. dit nog niet bij de
aanbieding der gemeentebegrooting over
19151
En wat zal het nu in 1916 kosten1?
Als een particulier een zaakje opricht
en deze blijkt niet te rendeeren, dan heft
hij deze zoo spoedig mogelijk op, om zijn
kapitaal zooveel mogelijk te redden.
Zou nu de gemeenteraad ook niet kun
nen besluiten óm deze vuilverbranding
stop te zetten?
Ook do baggerzaak had de gemeente
aan zich moeten houden. Zie ik 't goed
dan krijgt de pachter 9000 per jaar.
Door een onduidelijk contract was de ge
meente genoodzaakt 7000 te besteden
om land aan te koopen voor baggerstalen,
2000 voor de inrichting, en volgens des
kundigen levert dit aan de pachters 10.000
winst per jaar op.
Hulde 11 aan onze gemeente-ambtenaren
voor dergelijke adviezen, waarop de ge
meenteraad zijn besluiten moet nemen.
X.
De Straatwegen iti en om Leiden.
De aanmerking van A. M., in Uw num
mer van j. L Zaterdag, over on voldoen dja
zorg bij de herstelling van de straat we
gen, in en om Leiden is niet ongegrond;
ook m. i. dient men eenigszins meer reke
ning te houden met |h ct verkeer, anders
dan per rij tuig."Wanneer de vernieuwingen
■en herstratingen in den Rijksweg van Lei
den naar Alphen zijn afgeloopen en direct
daarna Ihict rijwielpad, bijlangs dien weg,
met grind wordt bestort, heeft men, wan
neer de winter voorbij is, de wegen geheel
naar den ciscli in orde. Wanneer ik mij
niet vergis, ge-schiedde dit bestortcn in
de laatste jaren, des voorjaars, en daar
door „het voorjaar kenmerkt zich immers
bij ons altijd o. m. met een aanhoudenden
drogen oostenwind," gedurende weken ach
tereen, een onberijdbaar rijwielpad.
Voor het bestorten van rijwielpaden is
het beter gezeefde grind te gebruiken, dan
ongezeefde, zooals ik de laatste jaren zag
gebruiken; geschiedt dit werk bovendien,
voor het vervolg niet meer door den schip
per, vermoedelijk in zoo'n geval leveran
cier van dat materiaal, maar door, of al
is het maar onder toezicht van den kanton-
werker, dan ben ik overtuigd, dat de rij
wielpaden aan hun bestemming zullen be
antwoorden, momenteel is het verhang, op
sommige plaatsen van dan Hoogen Rijn
dijk, van het rijwielpad naar den weg, in
plaats van naar den berm.
De korte verbindingsweg van den Rijks
weg naar de Leiderdorpschc-brug is, voor
al bij avond, niet ongevaarlijk voor rijwiel-
verkeer; de trottoirs, bijlangs dien weg,
dienen opgehoogd en onder hetzelfde pro
fiel van tde rijstraat gebracht en het
korte, gedeelte sloot, pl. m. 60 M. lang,
geriolcerd en gedempt, anders zie ik daar
vroeg of laat nog ongelukken gebeuren.
Wanneer de gemeente Leiderdorp dan
eens het verbazend slechte gedeelte kei-
bestrating voor de Hervormde Kerk en
ten oosten daarvan, tot aan de vaste brug
in dien weg, laat opnemen en vervangen
door een klinker-bestrating, zal ook daar
ter plaatse een wantoestand worden weg.
genomen.
Bij mijn verdere wandelingen in de ge
meente Zoeterwou.dc heb ik bemerkt, dat
men het dagelijksch bestuur dier gemeente
zeker eens <-Lan de kaak heeft willen stellen;
ongeveer ter hoogte van de Meerburgcr-
wetering, zag ik, in het paardenpad, in
plaats van de allerhardste klinkers
kalkzandsteen gebruikt.
Hij, die den burgemeester, (ik noem den
burgemeester, omdat..die veelal op advies
van den gemeente-bouwkundige meerge
noemde werkzaamheden doet verrichten),
tot dat gebruik heeft geadviseerd, heeft
van de waterbouwkunde niet het flauwste
begrip cn dient dan zoo spoedig mogelijk
vervangen te worden door ccn ter zake
kundig man, óf hij heeft een grapje willen
uithalen met den burgemeester, en dit laat
ste acht ik niet denkbaar; kalkzandsteen
als bestratings-materiaal heeft niet dc
minste waarde, ook al heeft de gemeente
Zoetcrwou.de er zich eerder (in de Weipoort
n. m. I.) van bediend, naar men mij mede-
deelde.
Waar ik verder heb gemerkt, dat de
gemeente Zoeterwoudc een tamelijk uitge-
strekt wegennet heeft, zou ik het bestuur
dier gemeente in overweging willen geven,
voor het vervolg quenast of bazaltslag- als
verhardings-materiaal te gebruiken; 'tis be
ter en op den duur goedkoopor dan rivier,
grind.
Dan nog heeft hef mijn aandacht ge.
trokken, dat de verbreoding der wegen, eïi
daar heeft ons modern verkeer immers
zoo'n groote behoefte aanzoo fêer jtfer-
schillend geschiedt; in de ecne gemeente
geschiedt het afsteken der bermen met
zorg en. keurig, volgens de aslijn van den
weg, in een andere gemeente daarentegen
zonder, eenig oog voor lijn en zin voor
orde.
Zonder eenigen twijfel, zullen do ver
schillende besturen, na onderzoek,- bet ge
motiveerde van mijn verschillende wenken
inzien en met de wegneming der geopper
de bezwaren, een groot gedeelte yan het
publiek zeer aan zich verplichten.
Voor de plaatsing van het bovenstaande,
U, Mijnheer de Redacteur, mijn yriende-
lijken dank.
Hoogachtend,- Uw Dw.
Leiderdorp, 7 Dec. 1914. S.
PROVINCIALE STATEN
VAN ZUID-HOLLAND.
De Provincial© Staten van Zuid-Hólland
kwamen gisteren in hun herfstzitting bijeen
onder voorzitterschap van Baron Sweerte de
Land as, Commissaris der Koningin.
Na samenstelling der afdeelingen werden
d© stukken ingebracht ©n verschillend© on
derwerpen naar d© sectiën verzonden o£ na
der aan do orde gesteld.
In handen van een commissie worden ge
steld bestaande uit de leden:
lo. dr. Plate, mr. van Dobbon de Bruyn,
Edersheim, Yan Gijn, Yan der Lip en mr.
Yan de Yelde (van Ged. Staten) de nadere
overeenkomst met het krankzinnigenge
sticht te Utrecht.
2o. Gerretson, Briet, Dolk, De Kryuff,
Yan Liefland, Pera, Van der Schalk, Wes-
seling, Wichers en Veghel (lid van God.
Staten) het voorstel betreffende het provin
ciaal verslag omtrent de gesubsidieerde
vakscholende verschillende aanvragen
van ambachtsscholen en andere inrichtingen
voor vakonderwijs om toekenning of ver
hooging van provinciaal subsidie.
3o. Kerstens, Yan Dam, Benny, Stoop en
von Fiseiune (lid van Ged. St.) de verlaging
van subsidie aan de tubereulose-vereeniging
te Leiden.
4o G J. de Jong, Yan Vessem, O. War-
naer, VaD "VVichen en Limburg (lid Ged. St.
het subsidie-verzoek voor verbetering van
den Geerwog; en van uitbreiding der haven
van Stellendam.
5o. Yan der Grijp Barendregt, Van der
Hoeven, Van Wiehen, Zaayer on de Geer
(lid Ged. St.) do voorstellen tot wijziging
van polder- of waterschapsreglementen.
6o. Déking Dura, Moll, Bijl, J. S. Visser
en von Fisemie (lid God. St.) heb voorstel
om subsidie te verleenen voor den Veor-
weg onder Papendrecht.
Medegedeeld werd, dat de Minister van
Waterstaat zich heeft" vereenïgd met het
subsidie-voorstel tot vergrooting der 1 aven
Stellendam.
Het verzoek om provinciaal subsidie voor
buurtspoorwegverbindiDg Gouda1at-
foortUtrecht, werd om praeaclvies naar
Ged- Staten verzonden.
De eerstvolgende openbare vergadering
zal worden gehouden op Dinsdag 22 Decem
ber, v.m. li uur.
De afdeelingen kwamen 's namiddags bij-
Stoomschepen.
STOOMVAART-MIJ. NEDERLAND.
„Banda", van Amsterdam naar Montevideo in
7 Deo. Bevezier gepasseerd; ..Koningin der Ne
derlanden". (uitreis) arriv. 7 Deo. te Gravesend;
„Prins der Nederlanden" (thuisreis) vertrok 7
Deo. van Genua; „Boeroe" (uitreis) is 7 Deo.
Gibraltar gepasseerd.
ROTTEROAMSCHE LLOYO,
„Bengalen" (thuisreis) arriv. 6 Deo. te Liver
pool; „Djooja" (thuisreis) passeerde 7 Deo. Gi
braltar; „Jacatra" (thuisreis) passeerde 7 Doo.
Sagres; „Malang", van Rotterdam naar Balti
more. passeerde 7 Deo. Bevezier; „Samarlnda"
(thuisreis) .passeerde 7 Dcc. Quessant; „Tambora"
(thuisreis) arriv. 7 Deo. te Port-Said„Ophlr"
(thuisreis) arriv. 7 Dec. te Londen; „Tabanan"
uitreis) passeerde 7 Deo. Perini.
KON. WEST-IND. MAILDIENST.
„Lodowijk" van Nassau" (thuisreis) passeerde
6 Dec. Montevideo; „Commewijno" (uitreis) is 7
Deo. Finisterre gepasseerd.
HOLLAND-AM ER IKA LIJN.
„Zijldijk", van New-York naar Rotterdam, pas
seerde 8 Dcc. Bevezier; „Oosterdijk". van Rotter
dam naar Baltimore, passeerdo 7 Deo. Bevezier;
„Mizar". van New-York naar Rotterdam, pas
seerde 8 Deo. Bevezier; „Noorderdijk" arriveerdo
8 Deo. van Rotterdam to New-York; „Yrsa", van
Botterdam naar New-York, vertrok 7 Deo. van
Portland.
KON. HOLL. LLOYO.
„Amstolland" uitreis) is 7 Deo. Fernando No-
ronha gepasseerd; „Gooiland" (uitreis) is 7 Deo.
Dover gepasseerd; „Eomlaud" arriv. 8 Deo. van
Buenos-Ayre3 te A.msterdam.
OPGAVE VAN PERSONEN, DIE ZIOH
TE LEIDEN HEBBEN GEVESTIGD.
W. van der Krogt en gezin, bootworker, Loven-
daal 126.
A. van der Made en gezin. Nieuwsteeg 15.
J. van der Kolk. dienstbode. Bloemmarkt 16.
A. O. II. Wille, verpleegster, Pieterskerkgraeht 5.
A. H. Kuiper, Bilderdijlcstraat 15.
H. Wilbrenninck, jur. student. Aalmarkt 6.
J. Hollem en gezin, zcilknceht, Hanseustraat 17.
O. J. Dieke, Boisotkado 5.
J. do la Kie ou gezin. Lnngebrug 22.
A. H. C. Uittenbogaard en gezin, inspecteur
gasfabriek, Hoefstraat 67.
O. H. de Wit cn gezin, los werkman. Wever
straat. 24.
J. de Wit en gezin, los werkman. Waardgr. 89.
J. W. do Bloeme, Rapenburg 4.
T. K. Li, Apothekersdijk 21.
Th. J. W. Buys cu gezin, kleermaker, Nieuwo
Rijn 81.
L. II. van der Pnt en gezin, Schnttersstraat 18.
N. Weynands. Diaconcssonhuis.
F. M. Pleyte, Eijnsburgerweg 1.
O. Jung, Jan van Goyonkadö 44.
J. M. Romein, student, Breestraa.t 28.
J. van der Niot on gezin, grtmielwerker; Paul
Krugerstraat 22
H. Wijnhorst, matroos tor koopv., Spoor-*
straat 5.
B, H, Mulder, Hoogl. Kerkgr&olit
TWEEDE KAMER.
Zitting van gisteren.
Nadat was verworpen met 50 tegen 31
stemmen (tegen stemden met de rechter
zijde do heeren Nierstrasz, Drion, RoodJiuij
zen, Boissevain, Ter Spill, Eland, Tydeman,
Van Doorn, Van Volleibhoven, Van For eest,
Rink, Visser van IJzendoorn, Dolk en Jan
sen, Den Haag,) de motie van orde van de a
heer LIMBURG, waarover de stemmen in
de vergadering van 4 December hebben ge
staakt en aangenomen was zonder hoofde
lijke stemming het wetsontwerp tot verhoo
ging van Hoofdstuk 4 der Staatsbegrooting
voor 1914 (reis- en verblijfkosten, rijksveld
wachters, grondstoffen, gestichtsarbeid),
kwam aan do orde het wetsontwerp
Gcldleetiing 275,090,000.
De heer DE MEESTER herinnerde er
aan, dat er stemmen zijn opgegaan, oin,
zooals het vorig jaar in Duitschland ge
schiedde, voor de oorlogsuitgaven tot een
heffing van het kapitaal, te besluiten. Dat
denkbeeld, hoe sympathiek ook, zou niet
dadelijk zijn te verwezenlijken.
Do Regeering heeft echter dadelijk be
hoefte. Men heeft gezocht naar een weg,
om de Regeering dadelijk aan geld te hel
pen cn toch met dat sympathieke denkbeeld
rekening te houden. Aanvankelijk scheen
het of de Minister tot toenadering niet vol
doende bereid was, echter zei de Minister
toe, dat de opcenten voorloopig vóór 3 jaar
zouden worden geheven en de geheelo aan
gelegenheid in 19161917 opnieuw onder do
oogen zal worden gezien.
De Tweede Kamer gevoelt zeer goed de
noodzakelijkheid van samenwerking en toe
nadering tusschen Regeering en Parle
ment nu een heffing inoens toch niet da
delijk mogelijk is, dienen de voorstandera
de zaa-k ernstig in studie te nemen en er
stemming voor te maken. Blijkt het volk
zulk eon heffing te wenschen, dan heeft,
volgens de verklaring van den minister van
Binnenlandsohe Zaken op 10 Dec., de Re
geering daarmede rekening te houden. Wat
het bedrag van de leening betreft, is de
Minister in zoover te gemoet gekomen, dat
hij den vierden termijn, in-dicn het niet noo-
dig blijkt, niet zal invorderen Spr. meent,
dat er nu geen reden meer is om aan het
ontwerp zijn steun te onthouden.
Hij gelooft-, dat voor het bedrag zeker
met een rente van 5 pCt. en een aflossing
h, pari ten. volle zou zijn ingeschreven, ook
al had de Regeering niet gedreigd met een
gedwongen leening. Voorts hoopt spr., da*
door het tijdelijk karakter der lecning de
rente van 5 pCt. niet nadeelig zal werken
op den koers van de andere leeningen. Al
zijn de door don Minister in do dekkings-
mkMelén aangebrachte wijzigingen, als hot
schrappen van de opcenten op het geslacht,
de invoerrechten en de successie, geen on-
böteekenendo verbeteringen, een groot be
zwaar blijft echter, vooral met het oog op
don middenstand, het heffen van opcenten
op hot personeelvele gemeenten toch
bobben op die belasting reeds hooge op
centen gesteld.
Spr. erkent, dat enkelen door do c-risia
gcon schade lijden, doch zeer velen lijden
aa«nziculijke sohade daarom dienen vooral
do eerst vbteen-de jaren niet to zwaar te
worden belast, hetgeen mogelijk is, indien
d© eerste drie jaren nog niet op de leening
wordt afgelost.
Ton slotte spreekt- hij de hoop uit, dat
een ieder ruim zal inschrijven en ons land
do schande van een gedwongen leening zal
worden bespaard.
De heer RUTGERS vroeg of naar het
oordeel van don Minister provinciale, en
gemeentelijke leeningen geen nadeel en
zullen ondervinden van deze leening. Spr.
betuigde zijn instemming met het denk
beeld van de Regeering om aan onze vlot
tende schuld een eenigszins vasteren vorm
te geven. Het komt er nu maar op aan, hoe
do leening zal worden afgelost, n.l. door
oen heffing ineens of door geleidelijke hef
fingen, waarvan te vreezen is, dat zij jaren
lang hervormingen zullen tegenhouden op
het gebied der arbeidersverzekering.
Spr. wijst er op, dat de Ongevallenwet
aan het Rijk weinig offers kost. Met een
geleidelijke aflossing der leening zou dua
de Regeering zich in hoofdzaak kunnen be-
palon tot arbeidersverzekeringen, die het
Rijk geen offers kosten. Een uitbreiding
van de Ongevallenwet zou dus eer in aan
merking komen clan de Staatspensionnee-
ring. Do leening maakt, dat het land 15
jaar lang 26'^j millioen meer za-1 moeten
opbrengen Da.t men dan ineens de belas
ting met 26M> millioen zal verlagen, gelooft
spr niet. Na 15 jaar komt dus een jaar-
lijksok bedrag van 26'/2 millioen voor her
vormingen beschikbaar. Daarom gelooft
spr., dat de leening ook wel iets brengt in
het belang van hervormingen
Spr. betoogt, dat de belasting ineens ook
hervormingen zal belemmeren. Spr. her
innert- er aan, dat de heer Yan Kol ala
middelen om aan gelei te komen noemde
het monopoliseeren van lucifers, tabak en
petroleum. Tegenover de verdediging van
do heffing ineens docr. den heer Stork cn
•do S.-D, A.-P., d.at de rijken het meest
van den oorlog te lijden hebben, wijst spr.
op de woorden van een van do En-gelsch«
ministers, in verband mot Beigië en
het Socialisten-congres te Stuttgart-bei*
