Nederland en de Oorlog.
HET LEENINCSONTWCRP.
Naar verluidt zal als resultaat van het
overleg hetwelk gisteren gepleegd is tus-
schen de Commissie van Rapporteurs uit de
Tweede Kamer over het leeningsontwerp en
<len minister van Financiën waarschijnlijk
overeenstemming worden verkregen tus-
schen Kamer en Regeering in dien geest,
dat een voorstel tot definitieve regeling
der dekking zal worden gedaan vóór 1 Ja
nuari 1917. Inmiddels zouden de opcen
ten op het geslacht, op deinvoer-
rechten cn op het recht van suc
cessie vervallen en daartegen
over het aantal opcenten op de
bedrijfs- en de vermogensbelas
ting respectievelijk op de in
komstenbelasting worden ver
hoogd van 20 tot ongeveer 35 pro
cent. Dc bedoeling zou daarbij zijn, dat de
opcentenheffing, gelijk deze bij aanneming
van dezo voorstellen zou worden, alleen zou
zijn vastgelegd tot het einde van het jaar
1917.
Met groote voortvarendheid zet de Com
missie van Rapporteurs voor het leening-
ontwerp de bearbeiding van het Yoorloopig
Verslag voort.
Het streven is het wetsontwerp zoo spoe
dig in staat van wijzen te brengen, dat beu
in de eerste helft dezer maand voor open
bare beraadslaging gereed is.
Mocht cr in December geen tijd beschik
baar zijn om do Staatsbegrooting geheel of
gedeeltelijk af te doen, dan zou er plan be
staan de Tweede Kamer in Januari te la
ten terugkomen voor het aanvangen of de
voortzetting van de behandeling der begroo
ting.
EEN ADRES VAN DEN NAT. VROUWENRAAD
AAN H. M. DE KONINCIN.
Do Nationale Vrouwenraad van Neder
land heeft een adres gericht aan H. A1. de
Koningin waarin H. M. wordt verzocht zich
in verbinding te stellen met) de Regeeringen
der aradero neutrale landen van Europa en
met die der Yereenigde Staten van Ameri
ka, om zoodra een gunstige-mogelijkheid in
de naaste toekomst het veroorlooft, haar ge
zamenlijke en voortdurende bemiddeling
aan te bieden aan de oorlogvoerende Sta
ten, die moge leiden tot herstel hunner nor
male onderlinge betrekkingen.
Opdat echter op het juiste oogenbiik die
gunstige mogelijkheid kunne gevat worden,
dienen de genoemde neutrale Staten in vol
gehouden gedaehtenwisseling over dit punt
met elkaar te werken en een overdacht
stelsel van samenwerking te overwegen, dat
hun gezamenlijk voorstel tot een waardevol
aanbod voor de oorlogvoerende fc.aten ma
ken kan.
Met te meer vertrouwen wendt dc N. V.
van Nederland zich tot H. M., omdat do
voornaamste Vredesvereenigingen in de V.
Staten van-Amerika reeds een gelijkluidend
verzoek tot den President dier Staten heb
ben gericht, die, naar ontvangen mededee-
lingen, den geest van het verzoek m zijn
welgezinde aandacht ontvangen heeft.
Een afschrift- van het adres is eveneens
aan de Nationale Raden der andere neutra
le Staten toegezonden, met een begeleidend
schrijven, waarin op de wenschelijkheid
wordt aangedrongen, de actie van den Nati
on al en Vrouwenraad van Nederland- in de
andere neutrale landen door een dergelijk©
actie te steunen.
GEBREK AAN KOUT.
Bestuursleden van den Nederlandschen
Brouwersbond zullen Donderdag een con
ferentie hebben met den Minister van Land
bouw, Nijverheid en Handel, naar aanlei
ding van de omstandigheid, dat op het
oogenbiik gebrek dreigt- aan mout.
Verscheidene brouwers hebben contracten
met Oosten rijksch© mouterijen en moeten
daarvan ongeveer duizend wagons mout
ontvangen, maar de Oostenrijksche maat
schappijen kunnen niet leveren, doordat do
OostenrijkschR.egeering den uitvoer van
mout heeft verboden.
Tot nu toe heeft de Nedcrlandseh© Re
geering van d© Oostenrijksche niet kunnen
verkrijgen dc toestemming dat de mout,
waarvoor de contracten loopen, kan wor
den uitgevoerd.
UITKEER INC JAARWEDDEN
GEMOBILISEERDE ONDERWIJZERS.
Naar de Leeuw. Ct." verneemt maken
tied. Staten van Friesland bezwaar tegen
regelingen van jaarwedden van gemobili
seerde onderwijzers, waarbij een belangrijk
deel der jaarwedden wordt ingehouden.
Het. standpunt .van Ged. Staten innemen,
moet hetzelfde zijn als dat, ingenomen door
het Rijk tegenover de rijksambtenaren.
Bij kon. besluit is vastge&teld, dab de
rijksambtenaren gedurende hun mobilisatie
blijven in het genot hunner jaarwedde na
aftrek van hun traktement-, dat ze als gc-
moDiliseerde ontvangen.
Zooals men weet, besloot de Raad van
Leeuwarden hij besluit van 1] Augustus, 80
pCt. aan gehuwden cn 40 pCt. aan vrijge
zel s uit te keeren.
SIGAREN CN TABAK VOOR ONIE
MILITAIREN.
Men deelt mede, dat de „Commissie voor
de inzameling van gelden tot. verstrekking
van sigaren en tabak aan onze militairen'
haar taak heeft ncdcrgelegd en eerlang ont
bonden zal worden. De aanleiding daartoe is
voornamelijk, de sterke vermindering van
belangstelling van het publiek, die de com
missie voor haar streven ondervindt, sedert)
den intocht der Belgische vluchtelingen. In
den laats* en tijd ontving zij geen noemens
waardige bijdragen meer voor haar doel, en
in vorige weken zijn dc giften nagenoeg op
gehouden. Onder deze omstandigheden, en
in aanmerking genomen, dab ruim 52000 mili
tairen een geschenk aan rookmaberiaal van
haar ontvingen, besloot de algemeen© ver
gadering der commissie met all© waardee
ring van den ondervonden steun, tot het
doen eindigen van haar werkzaamheden.
Heb bestuur houdt zich thans bezig met
de liquidatie van haar zaken. Omtrent de
uitkomsten barer geldinzameling, enz., zal
<le commissie nadere mededeelingen publi-
ceeren.
BUIKGORDELS VOOR MILITAIREN.
Een inzendster in de „Frankf. Ztg." ves
tigt er de aandacht op, dat het wenschelijk
is om aan de buikgordels voor militairen
van boven een soort van galfen en van on
deren een soort van sokophouders te beves
tigen, daar de gordels anders licht opschor
ten en een dikte vormen, die den soldaten
zeer hinderlijk is. Men kan met dezen wenk
hier zijn voordeel doen.
CARNALENVISSCHERIJ.
Doordien de oorlogstoestand de verzen
ding van garnalen naar het buitenland
schier onmogelijk maakt-, .hebben de vis-
schers op Texel een bond opgericht, met
het doel om coöperatief te werken en in
het. binnenland een ruimer afzetgebied tc
vinden. Er sloten zich terstond 27 schippers
bij den bond aan.
DE HEDERL. CLO El KOUS J ES-I N D USTB IE.
Duitschland heeft do invoer in Nederland
van „thorium" verboden. Thorium is 'n
product, onmisbaar voor de fabricatie van
gloeikousjes. Vandaar, dab terecht gevreesd
wordt, dat binnen afzienbaren tijd de Neder-
landsche gloeikousjesfabrieatie stop gezet
zal worden.
Men vreeze nu echter niet voor een gebrek
aan gloeikousjes. Wamt de invoer in Neder
land van Duitsehe gloeikousjes is niet ver
boden. Het gebruik van Duitsehe gloeikous
je-s overtreft verre dat van Nederlandsehe
dito's, zoodat de verbruikers van gasgloei
licht niet beangst behoeven te ziju, om in het
donker te komeD.
De fabricatie van thorium is het monopo
lie van een Duitsehe trust. De in Duitsch
land wonendo .thoriüm-fabrikanten nebben
zich vereenigd en verzekerden zich van het
uitsluitend bezit der grondstoffen.
Thorium is de stof. dio de breinetjes, na
dat deze er in gedompeld zijn, die licht-
kracht geven, welke tot de bijzondere eigen
schappen der gloeikousjes behoor en. Het is
vrijwel buitengesloten, dat men thorium be
trekt. buiten de Duitsehe trust om.
Hot thorium-verbod zal gegrond zijn op
de overweging, in de vijandelijke lenden een
gebrek aan gloeikousjes te verwekken.
AAN DE DUITSCHE CKENZEH.
Het wordt tfr niet beter op aan de JJuit-
sebc grens. lederen dag wat .uiders. Dat
endervinden voora-l de honderden arbeiders,
die s morgens cn 's avonds de grens moeten
pas-sccrcn en liet thans ondervinden, dat do
angst voor den uitvoer van goudgeld uit
Drritecbland is overgeslagen in een jacht
naar zilver. Nu het goud zoowat „binnen 1
is, komen de zilveren marken aan de beurt
cn woe den werkman, die op -Jcondagzijn
zilver niet tegen papiergeld, afstaat, Yrij-
dag en Zaterdag 1.1. werden velen van hen
gefouilleerd en wat zij aan zilveren marken
in hun beurs hadden werd daar „a bout por
tentuitgenomen om er zilverbons van één,
twee of vijf mark voor in de plaats te geven.
Ben vraag is of tl'© Nederlandsehe winke
liers dit papier aannemen, waar Duitech-
lamd er geen specie voor in de plaats geeft.
VERDACHT VAN SPIONACE.
Do heer K Nederlander, te Brussel wo
nende, zou zijn familie te Hoeven veen be
zoeken. Andere Brusselaren, die daar ook
familie hadden, gaven hem daarvoor brie
ven mee, waarin enkel familieaangelegen
heden behandeld werden. Te Turnhout werd
hij door Duitscluers gefouilleerd, die op hem
gevonden brieven gaven aanleiding hem van
spionage te verdenken en hij werd aan
gehouden.
Onder gewapend geleide werd hij naar
de Kommandantur te Antwerpen overge
bracht. Na lang wachten in een open auto
op de binnenplaats, werd zijn zaak onder
zocht. Na afloop werd hij in de gevangenis
opgesloten. Daar bleef hij 24 uur, toen werd
hij wcr losgelaten. De brieven hield men;
bij zijn ontslag werd hem een bewijs uitge
reikt, dat hij to Antwerpen 24 uur gevangen
had gezeten. De lieer K. vervolgde daarop
zijr. rei9 naar Hrieslana.
Gevallen als dit komen herhaaldelijk vortr.
D© „Tel." vermeldt een dergelijk avontuur
van oen Nederlander, die uit Brugge naar
Zceuwech-V laautlcren zou gaan en wien men
ook brieven en geld afnam. Bij zijn vrij
stelling kreeg hij geen van bc-ide terug.
OMTSPAMHIHC EU ONTWIKKELING
VOOR DE TE HARDERWIJK BELCISCHE
GEÏNTERNEERDEN.
Ruim tien duizend mannen van het Bel
gische leger bevinden zich thans als geïn
terneerden bij Harderwijk in een barak
kenkamp.
"Vel© dezer mannen, voor korten tijd nog
flinke, rustige burgers in hun land, zijn
door den wreeden oorlog onder de wapenen
geroepen.
Onder -hen bevinden zich ontwikkelden
en onontwikkcldcn, studenten, kunstenaars,
technici, kooplieden, handwerkslieden, ar
beider», enz., enz.
Begaan met hun lot vormde zich een
plaabsclijko afdeeling van het Centrale Co
mité, en nam de hoofdleiding op zich van
een achttal commission, elk met een be
paald onderdeel belast.
Gezamenlijk beoogen deze aan de geïn
terneerden ontspanning en afleiding te ver
schaffen, maar ook om hun gelegenheid te
gevon, zich verder te ontwikkelen, of orn,
door 't geven van cursussen, zoowel jprac-
tisch© als theoretische, hun vakkennis te
vermeenderen.
De aidecling krijgt de beschikking over
twee eantines, waarvan elk 4000 zitplaatoen
zal bevatten een hulp-kerk, waar ook de
voordrachten in klein auditorium zullen
kunnen worden gehouden en een studie-
ba r-ak je, tevens bibliotheek.
De openluchtspelen omvatten voetb.il,
tenuis, kaato3pel, gymnastische oefeningen,
cn dergelijke. Onder de kamer-spelen re
kent men schermen, biljart-, dam-, schaak-,
reversi-, kaart- en andere 6pelen. Uit de
geïnterneerden zelf wordt een tooneelgo-
zelschap gevormd, waaraan acteurs van
naam zullen deelnemen voorts een muziek
gezelschap, harmonie, blijkt het mogelijk
een pliil-harmonisch orkest. Ook een man
nenkoor is in wording.
Wetenschappelijke insaflnen onder de ge-
interneerden hebben zich bereid verklaard
tot 't houden van wetenschappelijke en po
pulaire voordrachten.
Voor een en ander zijn noodig muziekin
strumenten, een piano, een vleugel, een
harmonium, gereedschappen, een cin&ma-
tograaf, spelen, boeken, enz. enz. enz.
Voor de afdeeling is er nog een groot
bezwaar bovendien te overwinnen. De stad
ligt bijna drie kwartier van het internee-
ringskamp verwijderd. Om de leden der
commission en de eventueele gasten onder
de geïnterneerde officieren naar het kamp
te vervoeren, en weer terug, zijn geschikte
vervoermiddelen bijv. groote auto's noodig.
Dat alles kost veel geld, en hoewel onze
wil zeer goed is, zouden wij 't bovenstaande
onmogelijk kunnen ten uitvoer brengen,
wanneer wij geen hulp van buiten kregen,
zoowel geldelijke als materieele.
Alles wat voor dit doel gezonden wordt,
zal goed gebruikt, doelmatig aangewend
worden.
Geldzendingen worden ingewacht, aan het
adres van den penningmeester ontvangsten
den heer J. H. Staal, overige zendingen bij
den commandant van het interneerings-
depöt.
HET VLUCKTEHNCENKAMP TE
BERG EN-O P-ZOOM.
In do zittiüg van den gemeenteraad van
Bcrgen-op-Zoom heeft naar het „Hbld." me
dedeelt, mr. M. Jiartog aan schorpe critdek
onderworpen het beleid van den regeerings-
commissaris in Noord-Brabant en Zeeland
ten opzichte van het viuchtclingen-kamp te
Eergen-op-Zoom en van de in die gemeente
vertoevende Belgische vluchtelingen.
De gemeenteraad heeft met 6 tegen 5
stemmen besloten een advies te zenden aan
den minister van Binnenlandsehe Zaken over
dit onderwerp.
In dat adres wordt geschreven, dat de ge
meenteraad zich tot den minister wendt:
lc. uit een oogpunt van mensehelijkheid en
2e. omdat de goede naam, dien de gemeente
zich had gemaakt door de wijze, waarop zij
do velo Belg. vluchtelingen heeft ontvan
gen, than3 groote gevaar loopt verloren t©
gaan. Wat de gemeente ten behoeve der
vluchtelingen deed, wordt in 'tkort uiteen
gezet, waarna wordt opgemerkt, dat reeds
tal van klachten bij den minister zijn inge
komen over de kampen.
Behalve de vluchtelingen, die in liet kamp
zijn ondergebracht, herbergt Bcrgen-op-
Zoom nog vele anderen.
De raad zou gaarne zien, dat gelast werd
van regeeringswege aan deze menschen
voedsel te verstrekken, zonder dat zij ge
dwongen worden iD het kamp hun intrek te
nemen.
KUNST, LETTEREN, ENZ.
Hot Culdenbook der Zoe.
Bij de firma Tjcenk Willink Zoon te
Haarlem is verschenen „Het Gulden Boek
der Zee" door J. W. J. baron van Haer-
solte.
Een flink boekop den omslag oen af
beelding van de „Statendam", welk echip
zich zeker goed eigent om voor een omslag
to dienen Het groote schip maakt altijd
een machtigen indruk.
De inhoud van het bock is voor iedereen,
die van schepen houdt, en gaarne van de
zee leest, als geknipt cn bovendien bevat
het zooveel afbeeldingen, dat wij het boek
met genoegen hebbc-n doorgezien.
Noemen we een paar hoofdstukken van
den inhoud, dan krijgen onze lezers een
indruk daarvan. Hoofdstuk I luidt: Welke
reis zullen we maken II. In Indië en terug.
ITI Ecd rei9 aan boord van een mailstoo-
mer, enz. enz.
Do schrijver bespreekt ook onze groot©
stoomvaartlijnen, de inrichting der groot©
schepen en dit alles met tal van afbeeldin-
gen
De prijs van ƒ2.50 maakt, dat dit boek
onder ieders bereik komt en een groot de
biet zal hebben. Men vrage het ter inzage
bij zijn boekverkooper en wij zijn overtuigd
dat men het houdt.
„De Oorlog".
In Meulenholf's Editie is verschenen
„De Oorlog, geïllustreerde geschiedenis
van den wereldoorlog, Eerste Deel.
Dit boeksk© behandelt <len thans nog
woedenden porlog. Het beschrijft allereerst
den toestand in de tweede helft der 19de
eeuw om daarna t© beschrijven den moord
op den Oostenrijkschen troonopvolger, de
aanleiding tot den grooten oorlog.
Waarlijk ©en aardig boekje! Het is inte
ressant gemaakt door vele reproducties,
waaronder bijv. do Extra-editie van de
„Leipziger Zeitung", vermeldende de mo
bilisatie, zoo ook do kennisgeving der Fran-
schc regeering. Maar ook onze „openbare
kennisgeving" betreffende het „met spoed''
opkomen der nationale militie is niet ver
geten, een zilverbon van een gulden enz.
enz. Zoo geeft dit werkje een stuk historio,
dat na ettelijke jaren nog groote waarde
zal hebben.
Schrijvers 2ijn de hoeren H. P. Gcerke
en G. A. Brands.
Bibliotheek der Universiteit te Lelden.
Door t3r. A. O. Duker, le Haarlem, is aan
Je bibliotheek der Rijks universiteit te Leiden
ton geschenko gegeven oen verzameling van 60,
ten deelo hoogst zeldzame, ljoekcn ©n pamfletten,
door hein in don loop van vele jaren bijeengcV
bracht als bronnen voor zijn groot werk Gisbor-
lus YocIïds.
Allda Tartaud—Kloln.
Naar wij vernemen zal mevrouw Tar
taud—Klein, verbonden aan het Rotter-
da#ieeh Toonoelgezelschap, directie P. D.
van Eijsden, In Januari haar vijf-en-twin
tigjarig toonoeljubileiun vieren.
s.vs-ga
Ingszorsden.
Hoo do Belgen behandeld worden.
Gisteravond vervoegde zich aan „De Toe
last", waar nog een 56 vluchtelingen zich
bevinden, een rechercheur in burger, die,
regelrecht de zaal binnenstappend, (zonder
één bestuurslid te raadplegen) onmiddellijk
verlangde te weten, wie er naar Engeland
wonschten te gaan. Uiterlijk hedenmorgen
(Woensdag) te halfnegen moest de commis
saris van politie het weten, want de an
deren gingen naar de fabriek.
Wat een opschudding dit Russische op
treden veroorzaakte, kan men zich gemak
kelijk indenken
Wie geeft hier toch zulke bevelen Waar-
om is zulk optreden noodig]
DORTLAND.
Het Duitsehe Militarisme.
Waarde Redacteur!
Beleefd verzoek ik nog een klein plaatsje.
Bij voorbaat mijn dank.
Vooraf moet ik mijn bewondering te ken
nen geven over de kalmte, waarover U. ge
acht© Tegenstander, beschikt. Dat U deze
kalmte van ons verwacht, is, gezien liet
slecht gekozen onderwerp in dezen tijd, ba
veel gevergd. Ook had ik, hoezeer U <te
kalmte dan moogt aanprijzen, liever gezien,
dat gij met een krachtig woord Uw ont-
stemdhedd had te kennen gegev-m. Nu toont
ge U tegenover ons heel vaderlijk en, U
sterk gevoelend achter Uw kennis, tracht
go ons te doen inzien, misschien terecht,
dat ons denken zich te zeer aan de opper
vlakte beweegt
Hier tegenover stel ik dc meening, dat
Uw id enken zich te zeer boven dio opper
vlakte verheft en vergelijk ik U, en mis
schien cok terecht, bij een sterrenkundige,
die, opgaand in zijn verheven studie, zich
zóó in de wonderen van den Hemel heeft
ingewerkt., dat hem alles ontglipt-, wat aan
de oppervlakte plaats vindt. Zijn hoogdra
vende studie heeft zijn denken ©enige mil-
licencn lichtjaren van de aarde verwijderd.
Maar ofschoon hij liöfc aardsch gedoe als
cnbeteekenend acht, leven de mi lid oenen voort
en trachten het leven op die aarde zoo
draaglijk mogelijk to maken en bekomme
ren zich niet om den enkeling, die zich
dei' aarde ontgroeid acht.
Gij doet ons do vraag of wij vocIcb, wat
humaniteit beteekent, en stelt vermoedelijk
deze vraag naar aanleiding van de min
der zoetsappige aanvallen, die U (ik moet
bekennen geheel ten onrechte) heeft moeten
lezen. Maar werp dan olie in het vuur
en zie daarvan de uitwerking. Had U dan
werkelijk gedacht, dat men Uw stellingen
met blijdschap had aanvaard? 't Spijt me,
maar Uw inzicht fiin deze schijnt mij geen
gelukkig moment te hebben gehad. Toch hebt
gij ons onrecht aangedaan door Uw vraag,
want ik bon er zeker van, dat het Neder
landsehe Volk, ooi» zon der het woord te
begrijpen, voelt, tvW het onder humaniteit
verstaat, al begrijpen wij dat niet in liet
licht van Uw diepgaande kennis.
Wij voelen ntec de ellende cn smart-, dio
onze mcdemcnschen hebben tc doorstaan. Dio
ellende wordt veroorzaakt door een luguber
spel, dat men oorlog noemt, welk spel door
het Militairismc wordt gespeeld. En nu baat
het ons niet of gij juist in dit duivclsch
spel héél ver of héél diep do humaniteit
meent te ontdekken. Evenmin zal het ons
haten of de theorie van het D. M. luidt:
„Het bloedvergieten is niet het doel van
"deze instelling als wij desniettemin moeten
constaboeren, dat er met de raenschenlevens
wordt gehandeld alsof zij slechts lcvcnlooze
mikpunten waren. En nu weet ik wel, dat
daarmee de aangehaalde ontkennende stel
ling niet in een bevestigende is overgegaan
('t zou trouwens al te zot zijn), maar wij
begrijpen te zeer, dat theorie en practijk
twee verschillende zaken zijn.
Waarde Tegenstander, spaar ons voor meer
©Tgernie en laat Uw voorgenomen plan, om
ene het D. M. toe te lichten, hoe goed ook
bedeeld, rusten. Wij zijn voor een dergelijk
cmd-crwerp heden niet ontvankelijk. Later
misschien, willen wij gaarne Uw lessen nan-
vaarden, ten minste, als ze dan nog noodig
zullen zijn; want vergeet niet, dat met de
zelfde zekerheid, dio U in Uw sub c. be
doelde stelling als onomstootelijk vaststaande
constateert, als zou het D. M. niet van
vc or bij gaanden aard zijn, ik in mijn onkunde
©n velen met mij overtuigd zijn, dat deze
coilog zóó geweldig, zóó gruwelijk, zóo
mensch-cnwaardig en zóó droevig zal ein
digen, dat een soortgelijko oorlog lot het
verleden zal behooren en met hem liet Mi-
litaïrisme zal hebben afgedaan.
E,
Hel Duitsehe Militairisine.
Mijnheer de Redacteur,
Vergun mij enkele opmerkingen over bo
vengenoemd onderwerp in Uw blad te ma
ken.
Van alle kanten is men den kenner van
het Duitsehe Militarisme te lijf gegaan. Dat
is te begrijpen. Ook mij is het een raadsel,
.waar de ethiek en de humaniteit in het
D. M. schuilt, en het is dus geenszins mijn
bedoeling, de verdediging van het ingezon
den stuk van den „kenner van bet D. M."
op mij te nemen. Maar wel wilde ik er op
wijzen, dat de bestlijding dunnetjes, o zoo
durnetjes was. Werd het D. M. bestreden,
zioals dat ook verdedigd was? Immers
Deen Men verpletterde den Duitsch-Mili-
tnristischen inzender onder groote woorden
en grove bespotting, zonder het D. M. op
een zakelijke wijze te bestrijden ja, men
durfde zelfs bekennen, het gewraakte stuk
in het geheel niet begrepen te hebben, en
tochbestrijden maar! Wat er'van zulk
een bestrijding terecht komt, is gemakke
lijk te raden. Maar misschien was liet om
een eerlijke bestrijding in het geheel niet
to doen, en greep men slechts een gunstige
gelegenheid aan, om zijn anti-Duitsche ge
voelens te uiten. Men versta mij goed. Ik
kan dc schending der Belgische neutrali
teit niet goedkeuren, al schrijft c-en neu
traal Zwitsersch blad, de „Ncue 'Züricher
Nnchrichten", zelfs aan het adres van Bel
gië „De Belgisch© ncutralifceit-skwestie
kan nu (na de publiceering der bewust©
stukken) als beslist - beschouwd worden,
want- de verontschuldigingen van dc ge
pleegde knoeierijen (tusschon Engeland en
Belgie) zou gelijlc staan met het conipro-
mittceren van onze eigen neutraliteit"
ik kan de door do Duitschors in België
gopleegde gruwelen niet verontschuldigen,
ook al gaan oorlog en gruwelen tegen non-
combattanten altoos hand aan hand;
ik kan heb verwoesten van monumenten
van kunst en beschaving niet goedpraten,
ook al gebeurt dit in alle oorlogen. Maar
om dezen oorlog met al zijn ellenden en
verschrikkingen, zijn bloed en zijn tranen
aan het D. M. te wijten, dat gaat mij te
ver. Had Duitschland reden voor zijn voort
durend zwaardere bewapening? Wie iets
meer van geschiedenis weet, dan dat er
vroeger in ons land Batavieren gewoond
hebben, en dat Hugo de Groot in een boe
kenkist ontvlucht is, weet, dat het voor
het jonge Duitsehe Keizerrijk een eisch tob
zelfbehoud was, zich tot de tanden te wa
penen. Aan den eenen kant het wrokken
de Frankrijk met zijn revanche-idee; aan
den anderen kant het geweldige Slaven
dom, gereed den reusachtigen kamp met
liet- Germanenrijk te beginnen. Door ener
gieke maatregelen maakte het Duitsehe
Keizerrijk zich sterk, en wist het zijn te
genstanders ontzag in te boezemen. Zonder
dat zou het spoedig van do kaart van
Europa verdwenen zijn. En nu moge men
dwepen met Duitschland of het haten, res
pect moet men hebben voor de Duitsehe
energiemen moet erkennen, dat handel
en industrie in Duitschland bloeiden als
nergens anders, dat het Duitsehe volk zich
cc-n waardige plaats in de rij der volkeren
wist te \crwerven, cn het Keizerrijk zicli
ontwikkeld heeft tot een gigantisch gebouw,
dat zelfs aan een geweldige catastrophe als
do huidige wereldoorlog met groot succes
weerstand biedt.
Door dc hooge vlucht vooral, die Duitseh-
lands industrie nam, werd het Keizerrijk
een geduchte concurrent van het „zeecn-
beheerschende" Engeland. Albion's zon zag
haar stralen verbleeken, terwijl Germania'a
7on al hooger en liooger 6teeg. Maar de
heerschappij ter zee moest aan Engeland
blijven, daar zou een reusachtige yloot van
zeemonsters, groote cn kleine, in heb ver
borgen en in het openbaar vernielend, wel
voor zorgen.
Gij, voorstanders xan Engeland, die zoo
scaeldt op het D. M., bedenkt toch, dat- heb
Ecgclsche navalisme in wezen niets ander«
ie dan het D. M. Wie het eene veroordeelt,
verwerpt ook het andere, wie het eerst©
verdedigt, tracht ook het tweede goed t©
praten. En gij, vreöestroomers, die meent,
dat met liet D. M. ook de oorlog verdwenen
zal zijn, dat heb dan eerst „vrede op aar
de" zal wezen, als het D. M., de volgens u
voortdurende bedreiging van den wereld
vrede, met militair geweld verpletterd zal
zijn, wordt niot boos, maar bewaart den'
viede uws harten, als ik u eerlijk beken,
dat ik u kinderlijk-naïef vind. Wordt
Duitschland verslagen, dan zal het zwaar
tepunt van Europa van Berlijn naar Petro-
grad verplaatst worden, Rusland zal do
hegemonie op het vasteland van Europa
hebben, en zal die met alle mogelijke mid
delen trachten t© bewaren terwijl Enge
land zich in het bezit der heerschappij ter
zee zal kunnen blijven verheugen. Rusland
de eerste ebntincufa-le, Engeland de eer
st© maritieme mogendheid, beide strevend
naar de wereldheerschappij, waar zal dat
anders toe leiden dan tot een botsing van.
die twee geweldige machten, een nieuwen
titanischen krijg? Mogelijk zoekt Rusland
flteun bij de U. S. A., Engeland is reeds
met Japan verbonden, en tegelijkertijd zal
dan in het oosten de 6trijd om de heer
schappij op den Stillen Oceaan tusschen de
Vereenigd e Staten en Japan plaats heb
ben, de reusachtige strijd, die toch eens
komen zal, ook al zou hij afzonderlijk ge
streden worden. Neen, pacifisten, hoe af
schuwelijk ik de menBchenslachting ook
moge vinden, hoe heerlijk en schoon uw
vredesidealen ook mogen zijn, ik kan er
tot mijn spijt niet aan gelooven, er tal m. i.
oorlog blijven, zoolang er menschen zijn'.
Al zou het D. M., al zou zelf» het Duitsehe
Rijk verdwijnen, daarmee zouden de oor-
taken van den oorlog niet weggenomen
zijn.
Men moet uit mijn stuk geen verkeerde
gevolgtrekkingen maken. Ik ben geen ver
kapte Duitscher, geen volbloed militarist
ik ben noch proDuifcsch, noch pro-Engelsch,
ik ben Hollander, ik bon neutraal. Ik
wensch geen van beide partijen de over
winning toe, al verlang ik ook vurig naar
een spoedige beëindiging van -den georga-
niseerden menschenmoord, en ik hoop van
harte, dat ons land moge gespaard blijven
voor de ellenden van den oorlog, en dat wij
en onz.e nakomelingen altoos mogen leven
in een zelfstandig, onafhankelijk Holland,
onder dc regcering van ons innig geliefd
Oranjehuis.
Met dank voor plaatsing
Jan Neutraal.
Wij kunnen met dit zoo neutrale, met koel
hoofd geschreven, stuk de discussie over dit
ontwerp sluiten. Red.
OPGAVE VAN PERSONEN, DIE ZICH
TE LEIDEN HEBBEN GEVESTIGD.
A. N. Adriaan?. winkelbediende. lTans©n?lraat 6.
H. Luc-ke, Jeerliiig-macliinisl. HcTnsiusstmat 16.
,J. W. A. M. Smits, opzichter Rijkswaterstaat,
Groenhoven straat 22.
J. J. Sinitli en eezin, Ind. ambtenaar, Noordeïh-
do W A.
A. M vnn der Putte, winkeljuffrouw. Aal
markt 26.
.T, .1. de Yiescr, Jan van Goyenkndo 1.
II. Wigg-èr?. tabrieksarboiclslor, Prinses Wilhcl-
minostraat 43.
J. Riethoven, magazijnkupchl, Tan der Vferf-
strnat 32.
XV. II. Coert, student. Hootrewoerd 1T7.
XV. V. Valken burgh—XViotUoff, Anothckcrsdijlc 14.
XVcd. D. Andréa, Rijn- cn Sohiekadc 121.
S. van den Oever en getin, scheepstimmerman,
Lage Rljndïj1- 9 A.
A. Klooi wijk cn gozin. Oude Vest 97.
J. A. van der Beyden, kunstschilder, Garen-
markt. 9.
A. Brittijn en gezin, machinist, ïToven 9.
G. Kosten eu gezin, stoelenmatter, Vliegent-
harthof 5.
H E. Christiaanse en gor.m. meubelmaker.
Hooigracht 24.
A. Gerritsen, Diaconessen huis.
G. J. XYeijors, Hooigracht' 18.
J. 0. van der Pool, Haarlemmerstraat 49 A.
J. A. Kappol, Koordeinde 64.
