N°. 16758
Dinsdag 13 October*.
A0. 1914*
geze fëourant wordt dagelijks, met uitzondering
van gon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit
TWEE Bladen.
Eerste Blad.
Officieels Kennisgeving.
anb'i,lsol">
oSnb.B°Voortraolu* "urcok i8l0P f hot 0ost,'a-
Vrijman (Don Bate a" uSr lto"' W K<J3
Belgische Vluchtelingen
in ons Land.
Hoe 't er te Bergen-op-Zoom
en te Roosendaal uitziet.
PRIJS DKR ADYERTENTIEN:
Van 1—6 regels /"1.05. Iedera regel meer /0.17J. - Grootere lettere naar
plaatsruimte. - Kleine advertentiën ran 30 woorden 40 Oent-s contantelï
tiental woorden meer 10 Oents. - Voor het incnsseeren wordt/'0.05 berekend.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leideü per 8 cnaandon 1.30per week. f 0.09.
BrnteD Leiden en waar agenten gevestigd zijn per week. 0.10.
Franco per post1.65.
HINDERWET.
Burgemeester en Wothouders van Leiden;
Gezien art. 8 der Hinderwet;
Brongen bij dezo tor algemcene kennis, dat
door Gedeputeerde Staten in de Provincie ^uid-
Holland blijkens hnn besohikking van den 5-12
Ootober 1914 B no. 3319 (le Afd.) G S. no. 31 aan
hen vergunning is verleend tot uitbreiding van
de Stedelijke Gasfabriek door liet oprichten van
een gaspompstation ten behoeve van de gaa-
voorziening van de omliggende gemeenten, op het
terrein ton Noorden van den Mare9ingel. Sectie K
no. 1687.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
t N. C. DE GITSELAAR,
Burgemeester.
VAN STRIJEN.
Seoretaris.
Leiden, J3 October 1914.
LEIDEN, 13 OCTOBER.
Benoemd is tot assistent bij de Pos
terijen de brievenbesteller H. Scholting,
alhier.
Do heer J. C. P. van Erkel, cand.
tot den H. D. alhier, heeft toezegging van
beiroep ontvangen naar de Ned.-Herv. G-em.
te Ten Boer en St.-Annen (Gron.)
Ingevolge een missive van den Minis
ter van Biimenlandscbo Zaken is in de
algemeen® ledenvergadering der Vereeni-
ging „,De Practische Amba-chtsschool" be
sloten den naam der Yereeniging: „De
Praclt.sche Ambachtsschool" te wijzigen
door de weglating van het woord „Prao-
taacho"; zoodat voorbaan de naam zal zijn:
Vereeniging ,,De Ambachtsschool" te Lei
den.
Op deze naamswijziging is de Kon. goed
keuring verkregen.
Hedenmorgen is door de politie aan
gehouden zekere W., die in het Politie
blad gesignaleerd stond tot het ondergaan
van drie maanden gevangenisstraf.
De waarde der Illustratie-pers.
Zondag voormiddag kochten twee dames
(vluchtelingen uit Antwerpen) in een siga
renwinkel een nummer van het Geïllustreer
de tijdschrift. Panorama"
Vóór het winkelraam, waar dit blad is ge
ëxposeerd, hadden zij op één der foto's hun
broeder ontdekt-, van wien zij taal noch tee-
ken meer vernamen, bezig zijnde in een der
loopgraven. Dat de dames getroffen en
verheugd waren is te begrijpen.
Kantongerecht te Leiden.
De bekende heer De Haas, vroeger wo
nende op Ha-bis Perkara", aan den
Haagweg, thans in Noordwijk verblijf hou
dende, zal Maandag a.s. weder wegens
onbevoegd uitoefenen der geneeskunde,
voor het Kantongerecht alhier terecht
raoeteD staan
LIJST van geheel en gedeeltelijk
Werkloozen, die zich aangemeld heb
ben bij de Arbeidsbeurs.
Het Steun-Comité elscht alt voorwaarde voor
Steun aanmelding bij de Beurs, zoodat dit Staatje
wel een Juist beeld zal geven van de Werkloosheid.
Ook Werkloozen uit de Omstreken zijn hieronder
begrepen. (Dit aantal vrij gering).
Grondwerkers8
Overige vakarbeiders bij de bouw
vakken in ruimsten zin
78
66
Mannel. vaklieden in andere vakken
(voor een groot deel gedeeltelijk
werkloos)..Hg
Vrouwelijke vaklieden (waaronder
dienstboden, naaisters, werksters) 82
Loe6e werklieden90
Gedeeltelijk Werkloozen.
Mannen allerlei vakken (veelal
weekloon)150
Vrouwen voor allerlei vakken (veelal
weekloon)150
Jongens voor allerlei 30
Totaal 70G
Rechte 2 bakkers hebben zich aangemeld.
Leiden. 13 October 1914.
AGENDA VAN DE WEEK.
Dinsdag
Magazijn Verp!e?,'intrx-artikelen. Pieterskerker.
Algem. ergadonng Z.-H. Vereeniging „Het Groe
ne Krnis Negen uur.
Woensdag
Mater, kerk Bidstond. tuur.
Donderdag
Vrijdag:
'/morden "iTTa™.
IN ONZE STAD.
Voor de Vluchtelingen.
Wij ontvingen van een collecte onder de
leerlingen der H. B. S. f 2.25^ voor de
vluchtelingen.
Uit de miliciens van de 2de oompagnie
van het 2de bataljon, ondergebracht in de
school aan den Maresingel, heeft zioh een
commissie gevormd, om bij de miliciens van
die oompagnie gelden in te zamelen voor
de Belgische uitgewekenen. Bij het ontvan
gen der soldij zullen zij telkenmale iets
voor dat doel afstaan. De gelden zullen
door bemiddeling van den compagnies-com
mandant aan het betreffende comité wor-
-den overgedragen.
Het Vrijzinnig Zangkoor alhier heeft be
sloten, op 27 Oct. a.s. een uitvoering te
geven in den Schouwburg, ten bate van het
comité voor Belgische vluchtelingen alhier.
In de door het koor uit te voeren wer
ken hebben zich voor de solo-zangpartijen
bereid verklaard de dames B. Vos, Harry
van der Harst en Wilh. Korswagen. De
dames Jo. Boekweijt en M. van Geer wil
len zich met het piano-spel belastende
heer Bram v. d. Stap, van Delft, zal als
bariton optreden, de heer O. B. Duyster,
Jr., als violist, de heer Land als violoncel
list en de heer O. B. Duyster als fluitist.
Deze week zullen inteekenlijsten worden
aangeboden.
De heer Van Velzen, sigarenwinkelier,
Vrouwesteeg, heeft een partijtje tabak ge
zonden aan een der leden van het comité,
om den armeD mannen aan een lekker pijpje
te helpen.
Om zooveel mogelijk centralis eerend te
werken, wordt verzocht tabak en sigaren
te bezorgen bij den heer Kellenaers, Witte
Singel 84 D, die voor verdere uitdeeling
en verdeeling over de verschillende inrich
tingen zal zorg dragen.
Onder een van de allerbelangrijkste bij
dragen aan het Comité te Leiden behoort
zeker in de eerste plaats vermeld te wor
den, dat de firma W. Hoogenstraaten
Co. van de eerste aankomst der vluchtelin
ge*! af tot Zondagavond toe op zich geno
men heeft, voor haar rekening hen allen
gratis een keer per dag van warm voedsel
te voorzien. Dat dit duizenden en duizenden
porties geweest zijn, is gemakkelijk te be
grijpen
Hulde mag zeker ook gebracht worden
aan onze Padvinders en aan do transport-
colonne van het „Roode Kruis", onder lei
ding van dr. J. O. M. Timmerman®, art®,
alhier.
Het nummer van de telefoon Belgische
vluchtelingen af deeling Leidsche Dekenfa-
briek is No. 1480.
De Vluchtelingen iu de Omstreken.
Te TER-AAR heeft zich een comité ge
vormd, dat zich beJasten zal met het in
zamelen van gelden tot ondersteuning van
Belgische vluchtelingen. Donderdag zal in
de gemeente bij de ingezetenen een col
lecte worden gehouden.
Te HILLEGOM zijn gistermiddag van
Lisse 43 Belgische vluchtelingen, mannen,
^rouwen en kinderen, aangekomen. Het
damescomité was op de komst voorbereid
en had voor voeding zorggedragen.
Te LISSE is het grootste gedeelte bij
de burgers ingekwartierd. De R.-K. Jon
gensschool is reeds geheel ontvolkt.
Te WARMOND, waar alle, vluchtelingen
zijn ingeënt, had een aardige ontmoeting
plaats. Een mlaai en eon vrouw waren elkan
der bij het vluchten kwijt geraakt. Eenige
mannon maakten een wandeling naar Noord-
wijk en daar zag de man zijn vrouw terug
en ook de ouders. Men kan nagaan hoe
deze ontmoeting was.
Door de pogingen van den gemeente-secre
taris, tevens secretaris van het Comité tot
hulp van Belgische vluchtelingen, den heer
an Delft, mocht liet dezen gisteren geluk
ken, een familie van zeven personen weer
tot elkander ,te brengen en wel uit één
huisgezin, waarvan de vrouw te Warmond
was. Hij toog naar Leiden en het gelukte
hem daar den man en de ouders, en nog
broeders en zusters te vinden, die hij allen
medebracht; zelfs zijn fiets, beladen met
goederen, ent een klein kind.
Gisteren zijn de luitjes aan het werk ge
steld om zelf de stroozakken te maken, to
breien, stoppen, kleederen te naaien, was-
schen, enz. en het gaat alles zeer ordelijk.
Gisteren werd door eenige jonge dames
in de gemeente oen rondgang gedaan voor
een en ander. De een kwam met een kaas,
do ander mot boter en weer anderen met
kleederen aandragen. Er wordt hier veel
voor do arme ballingen gedaan, om hun
tonigszins hun leed te doen vergeten.
Te WOUBRUGGE is ook de deelneming
in het lot der vluchtelingen algemeen. Ruim
80 ingezetenen gaven den wensch te kennen,
dat zij bereid waren één of meer personen,
meest kinderen, te willen herbergen en ver
zorgen.
Uit ZOETERWOUDE meldt men ons:
Een der Belgische uitgewekenen in „Oud-
Raadwijk", een jonge vrouw, die Zondag al
zwaar ziek naar binnen gedragen moest
worden, is, waarschijnlijk ten gevolge der
vele ontberingen en emoties der laatste
weken en dagen, aan hartverlamming over
leden.
Onze particuliere verslaggever deelt ona
mede
Hoewel de stroom van Belgische vluch
telingen, die in de laatste dagen in woeste
vaart over ons land is uitgestort, begint te
kalmeeren is de toestand, voornamelijk in
plaatsen als Bergen-op-Zoom en Roosen
daal, waarop de eerste aanval is gericht,
nog altijd ernstig. Vermoedelijk is eohter,
wanneer er zich geen buitengewone om
standigheden voordoen, het hoogtepunt be
reikt en zullen, ook al wordt op de hier
aanwezige ballingen geen druk van hooger
hand uitgeoefend, velen zich successievelijk
weder naar hun vaderstad begeven.
Op onze reis naar de sterk overstroomde
plaatsen ontmoetten wij tusschen Rotter
dam en Roosendaal reeds enkele families,
die op de terugreis waren.
Eén. hunner, een jong, vurig flamingant,
die verklaarde, dat de hartelijke ontvangst
der Antwerpenaars in Holland voor de ver
broedering tusschen Zuid- en Noord-Neder
land meer zou uitwerken dan vijftig jaren
werken der Vlaamsche beweging, was amb
tenaar op het gemeentehuis. Hij had vóór
de vlucht zijn p'apieren ingepakt en mee
genomen en wilde daarmede nu terugkee-
ren in de hoop door het nieuwe stadsbestuur
te worden aangenomen. Vrouw en kind liet
hij voorloopig in Axel bij een familielid
achter, hoewel „madam" ook zeer verlan
gend was haar huishouding terug te zien.
Wat zou er van haar meubelen, haar keu
ken en kelder overgebleven zijn? Zij had
ditmaal zooveel voor den winter ingemaakt.
En zij huilde bij de gedachte, dat er niet®
meer van over zou zijn. Haar man had het
laatste maandgeld ook niet ontvangen.
Tusschen Rotterdam en Bergen-op-Zoom
schoot onze reis bijzonder slecht op. Tel
kens moesten wij wachten op extra-treinen,
volgepropt met vreemdelingen, die loom en
lusteloos neerzaten of lagen, terwijl aan de
tusschenstation8 en voornamelijk te Roo
sendaal zioh nog hondordem ballingen ver
drongen en eiken naderenden trein be
stormden, om te mogen instappen, waar
heen, dat wisten zij niet, maar om ergens
in het gastvrije Holland althans rust te zul
len vinden.
Nergens was het echter zoo vol als op
het perron te Bergen-op-Zoom. De nood
was daar immers zoo hoog geklommen, dat
er in de geheele stad in particuliere wo
ningen zoowel als in de openbare gebouwen
geen plaats meer was on Zaterdag- en Zon
dagnacht velen onder don blooten hemel
hadden moeten bivakkeeren en aan het»
hoogst noodige gebrek hadden geleden.
En nog had de stroom niet opgehouden
te vloeien. Volgeladen met sohamele huis
raden kwamen de wagens en karren, voort
getrokken door mannen en enkele maal
ook door een paard, dat al even vermoeid
scheen als de menschen zelf, nog aldoor de
stad binnen.
De nieuw aangekonrenen werden door oude
kennissen verwelkomd, allerlei vragen ge
daan, opmerkingen gemaakt, en wederkeerig
verzuchtingen geslaakt. Tot aan het groote
marktplein, waar het lioofdcomitó zetelde,
golfden wij op den stroom' mee.
Op het plein, door cavaleristen afgezet,
kronkelde de rook op uit een dertigtal voe
der ketels, waarin dag en nacht wordt ge
kookt.
Een der leden van de burgerwacht, die
in deze dagen uitnemende diensten bewijst
en onder opperlciding van het hoofdcomité
alles regelt, werd ons als geleide ïneege-
gevon en op onze wandeling door de stad
gaf hij alle mogelijke inlichtingen.
Hij verzekerde, dat er meer dan 100,000
vreemdelingen in do gemeente zijn geweest,
terwijl deze zelf ongeveer 17.000 inwoners
telt. In de eerste dagen hebben er veten,
ook des nachts, buiten moeten vertoeven;
er zullen er wel bij geweest zijn, die honger
hebben geleden, doch dit is nu naar h'ij
hoopt voorbij.
In alle openbare gebouwen, scholen, ker
ken en gestichten, zijn menschen onderge
bracht en bij alle burgers, tot de armsten
toe, zijn er ingekwartierd. Om dit laatste
te zien stapten we even een water- en vuur-
nerinkje binnen, waai- niet minder dan negen
personen waren opgenomen. Zij moesten op
stroo op zolder slapen en klaagden over
de kou, omdat zij nog geen. dekking hadden.
Er was Zondag Juist per auto, naméns do
Koningin, een zending dekens aangekomen.
on onze geloider noteerde voor dit gezel
schap oven zoovele dekens als er personen
waren.
In een der kerken kwant een geestelijke,
die er over ruim honderd de leiding had,
vragen om brood voor het noenmaal. Brood
was er, helaas, niet meer, maar er was
voor elk der opgenomencn reeds oen portie
rijst mot een paar sneden spek onderweg,
want de pot schafte vandaag rijst.
In een kloosterschool waren zeer ouden
van dagen, zieken en anderen, die tijdens
het beleg waren verwond en toch de reis
hadden meegemaakt, verpleegd. Dezo la
gen in ledikanten en werden liefderijk dooi
nonnen verzorgd. Een geestelijke had een
gedeelte van zijn kerkgebouw uitsluitend
ingericht voor verlaten kinderen een
70-tal en deelde met voldoening mee,
dat hij dien morgen weer zes aan dc oudere
had kunnen teruggeven.
In een R.-K. Weeshuis had men de ruim
te gedeeld met een vijftigtal weezen uit een
gesticht in Antwerpen gevlucht, in het ge
heel schatte mij het aantal, dat thans nog
in Bergen-op-Zoom verblijft op 75,000, waar
onder trouwens ook verscheidenen, die min
of meer bemiddeld zijn en op kamers wonen.
Daar zijn er onder, die bijdragen aan het
Comité schenken. Ook over den steun uit
alle deelen des lands was men zeer tevre
den, maar het is een bodemlooze put, zei
onze geleider.
Zoo langzamerhand waren wjj genaderd
tot de haven, bij het begin een vuile slij-
kerige poel, waarin langs de wallen het
gore rioolvocht sijpelde en een luoht ver
spreidde, waarbij de geuren van ons Ra
penburg nog aangenaam genoemd mogen
worden.
Aan het eind daarvan lag een groote
veerboot, waarin 1400 vluchtelingen „gela
den" waren, bestemd voor Rotterdam van
waar zij over de verschillende plaatsen wor
den gedistribueerd.
Zoo waren er Zaterdag en Zondag 12 weg
gegaan. Rekent men daarbij de verschil
lende treinen, die aldoor worden volge
propt, dan begrijpt men, dat er al heel
wat geloosd is.
Toen ik mijn geleider vertelde, dat wij
met de omliggende gemeenten er 3000 on
geveer herbergen, nam hij fluks zijn noti
tieboekje uit den zak en teekendc iets aan.
Vermoedelijk zal een telegram aan ons
hoofdcomité er het gevolg van zijn.
Naar Holland te gaan vinden de meesten
andera niet prettig. Zij blijven liefst in de
buurt van hun vaderstad, al gevoelen zij op
het oogenblik weinig lust om er weer heen
to gaaD uit vrees voor de Duitsohers.
Toen wij verder, vermoeid van het sjou
wen, en met pijnlijke voeten vanwege de
groote straatkeien, zooals wij ze in Leiden
in onze achterbuurten niet eens kennen,
zelf iets wilden gebruiken, bleek ons, dat
er in de stad geen melk meer was en brood
haast niet te krijgen.
Verschillende winkels hadden „uitver
kocht" op de deur en enkele andere zagen
we juist open gaan en bestormen door de
Belgen, waarvan velen, naar men ons ver
klaarde, toch nog wel een duitje op zak
schijnen te hebben, al is het grootste deel
arm en berooid.
In Roosendaal, waar we een meer vluch
tig bezoek afleggen, lijkt ons do toestand
vrijwel gelijk aan dien te Bergen-op-Zoom.
Men vertelde er ons, dat er nog meer
vluchtelingen zijn.
Daar zagen we nog een trein met geïn
terneerden, meest Belgische en slechte en
kele Britsche militairen, aan wie harte
lijke ovaties werden gebracht door hun
landgenooten en door vele Hollanders, en
tevens stond daar geruimen tijd een trein,
waarin een veertig gewonde Belgische sol
daten, die, moedeloos als zij daar in het
stroo neerlagen, een droevigen aanblik op
leverden. De een was aan heb hoofd, een
ander aan een der armen of beencn ver
wond en allen droegen pijnlijke trekken
om het bleeke gelaat.
Worden wij ook in onze stad herhaalde
lijk aan den wreeden oorlog herinnerd, ze
ker nog niet in die mate als onze zuidelijke
landgenooten en wie daartoe in staat ;s,
brenge ook zijn offers voor het vele, dat
daar gedaan wordt, opdat men in deze
plaatsen in staat blijve het vele werk
eenigszins naar behooren te doen.
Want al mogen er straks velen weder
naar Antwerpen vertrekken, vrijwillig of
gedwongen, het wordt niet onwaarschijn
lijk geacht, dat uit andere oorden, waar
hoen nu hot oorlogstooneel is verplaatst,
een nieuwe exodus zal beginnen.
Te Roosendaal.
Een particuliere verslaggever van de ..N
R. Ct." seint uit Roosendaal:
Do militaire overheid heeft don stroom
van vluchtelingen langs de wegen thans uit
Roosendaal geweerd en voortgeloid in noor
delijk» richting naar Oudgastel en later ook
in oob lelijke rich tang naar Breda. Marechaus
see was belast met deze moeilijke taak. Zij
had voorts in* opdracht de vluchtelingen, die
nog in do bosschen bivakkeerden, daaruit met
zachtheid te verdrijven. Ook mogen de men
schen niet meer langs de wegen liggen. Noemt
men hierbij in aanmerking, dut hier n,u de
kerk, de zaal vaji den Katholieken Kring
en de verblijfplaatsen voor de militairen van
de enkele duizenden Belgen, die daar tot
heden mochten slapen, ontruimd zijn, dan
vraagt men zich af waar deze lieden zon
der onderdak dan toch moeten blijven. Niet
in de bosschcn, niet langs de wegen, uit
enkele van do voornaamste toevluchtsoorden
verjaagd! Wanneer ieder spoor van ironie
niet ongepast was, zou men willen opperen
of zij don moeten vliegen of wel in 't water
Loopcn met hun huisraad, hun kinderen cn
hun oudjes. Want bijvoorbeeld: de noorde
lijke richting loopt op geen plaats van
eejiigc beteekenis uit en nergens in den
omtrok is immers ruimte of voedsel.
Do militaire overheid, en met recht, komt
echter op voor de gezondheid van onze ga-,
mobiliseerde troepen Uit dergelijke nood
toestanden kunnen gevaren voortkomen vooi*
de hygiëne, want controle is op dit gebied
natuurlijk niet mogelijk geweest. Daarom is
hier van lieden af aan de soldaten alle aan
raking met de vluchtelingen ontzegd. Za£
mogen hen niet meer helpen met pakken
dragon, met wegwijzen, en ook het verstrek*
ken van brood uit de militaire bakkerijen m
hier gedaan. Morgen rukt de troep vroeg
tijdig uit en komt pas tegen den avond
weer in de stad terug.
Maar met dit al komt er in de over vul d-
heid van de steden hier weinig of geen
verandering. En men kan de uitgewekenen
wel voortdrijven, maar de groote menigte
durft immers toch niet naar Antwerpen
terug vóór zij de waarborgen heeft, dat
zij daar veilig zal zijn. De angst voor der
Duitscher rit er in. De laatste alinea's der-
proclamatie van hun burgemeester (die dej
bevolking aanspoort, terug te koeren) doen
hen vreezen voor executies, zooals ct reeds
zoovele hebben plaats gehad in den laatsten
tijd. Zij zijn bang, dat do Duitschera hun
mannen cn jongens zullen wegvoeren om
te Werken, om loopgraven te maken misschien,
enz. En zij vreezen vooral voor hun vrou
wen en dochters, afgeschrikt door tal van
verhalen omtrent buitensporigheden van da
soldaten.
Zij vree zen en tot lieden wachten zij
op een officieel® proclamatie, 't zij van haar
eigen of van een neutrale regeering. En
zoolang dit niet geschied is, zullen de over
groot® massa's Belgen in ons land blijven
hangen. De terugtocht naar Antwerpen was
dan ook heden nog zeer gering. En hot be
richt, dat Gent nu ook bezet is, en dat
de brvolking in die stad eveneens komib
vluchten, is er niet naar om' hun vertrouwen
te versterken.
De spotprijzen voor rijpaarden en auto
mobielen schijnen in veel gevallen wel bloed
geld genoemd te moeten worden. Verschil-'
lende menschen, aangekomen met karren on,
paarden, mét hand paarden, met vee, von
den bij aankomst meerendoels zelf geen dak
en geen voedsel, laat staan voor hun dieren.
Vele hunner moesten bovendien met de trei
nen verder. Dan wisten zij geen raad meer
met hun levende have, en mij is verteld
van geweteulooz» landgenooten, die op deze
wijze den nood misbruikt hebben, om koeien,
om paarden met de karren er bij, te koopen,"
voor f 15, ja, voor f 7 per stuk.
De winkeliers en ondernemers in de door
vluchtelingen overstroomde streken zitten in
do moeilijkheid, dat zij bijna uitsluitend Bel
gisch geld ontvangen, en dat do baukiers
alleen dit geld van vluchtelingen, niet van
Nederlanders wisselen.
Bij dc Uitdeeling van dc 10.000
Haagsche brooden tc Roosendaal
cn Bergen-op-Zoom.
Zondagmorgen is een commissie uit dé
Nederlandsoh© Vereeniging van Werkgevers
in het Bakkorsbedrij f naar Roosendaal en
Bergen-op-Zoom vertrokken met 10,000
brooden ter verdeeling onder de uitgewe-,
ken Belgische vluchtelingen.
Ontzettend, zoo vertelden de commisstkle-,
den, is dc toestand. Hadden zij het dub bete.
aantal brooden gehad, ze waren ze mak
kelijk kwijt geworden. Steuncomité's, zoo
wel te Roosendaal als te Bergen-op-Zoom,
doen het bovenmcnschclijke, doch slechts
de allergrootste nood kan nauwelijks wor
den gelenigd. In Bergen-op-Zoom vooral
was de toestand ontzettend. Auto's met
brood, waarmee de commissie door de stiu-
ten reed, werden letterlijk bestormd door
vluchtelingen. Rijk en arm, jong en oud,
alles smeekte om brood. De gclioele bevol
king van Bergen-op-Zoom doet alles om
den nood te lenigen. Het Steuncomité kj
dag en nacht in de weer, en nog steeds
hoerscht cr groote nood. Men kan rich een
voudig van den toestand geen denkbeeld
maken Toen de trein bijv. Wouw, een
plaats tusschen Roosendaal en Bergen-op-
Zoom, passeerde, wcrul den vluchtelingen uit
den m gang zijnden trein groote hoeveel
heden brood toegeworpen, daar de trein
aldaar niet stil hield, en dc nood er zeer
groot was Wel is dit niet de behandeling,
die het brood in gewone tijden krijgt, maar
nood breekt hier wetten, en de menschen!
vielen er letterlijk op aan.
Toen te Roosendaal van uit den wagon*
waarin het brood geladen was, - eeu uitdee
ling werd begonneu, vreesden uo hearen voor
ongelukken, zpó groot was het gedrang. J