NëilerSaiu! en de Oorlog. N°. 16754 Donderdag 8 October. A0. 1914. $eze <§ourant wordt dagelijks, met uitzondering van §on- en feestdagen, uitgegeven. f Dit nommer bestaat uit TWEE Bladen. UIT ONS LAND. Belgische Vluchtelingen naar Nederland. PRIJS DER ADVERTENTIEN: yftn l0 regels ƒ1.05. Iedere regel meer ƒ0.17.!. Qrootere letters naai plaatsruimte - Kleine edverteniiëD van 30 woorden 40 Oents contant; elk tiental woorden meer 10 Oents. Voor het incasseeten wordt 0.05 oerekend. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 8 maanden f 1.30; per week. Buiten Leiden od waar agenten gevestigd aijn per week. Franco per post 0.09 0.10. 1.65 Eerste Blad. LEIDEN, 8 OCTOBER. BRUINBROOD. Maandagmorgen waren wij eigenlijk nieuwsgierig, tpen het uur voor ontbijten was aangebroken, wat onze dienstbode nu wel voor brood had klaar gezet. Men had ons immers een beetje bang gemaakt't is, weet u, van dat echte boerenbrood, dat u ■dan krijgtvreeselijk zwaar Wij keken dat kleine broodje dan ook met een blik vol argwaan aan, maar toen wo begonnen te eten, viel het mee 1 't Was lekker versch en het eerste hapje smaakte best; wij deden er een stukje kaas op en het smaakte nog beter „Zeg, vrouw", zei ik, „vindt je niet, dat er te veel drukte over dat bruine brood ge maakt is? 't Valt mij mee. Wat mij betreft zal ik er mij best in kunnen schikken En mijn vrouw knikte goedkeurend ja, zij lachte zoo eventjes, alsof zij zeggen wil de: Dat brood is veel gezonder voor jou dan wittebrpod. Eu zoo is 't. Het brood is best. Wanneer wij van wittebrood niets afwisten, zou het heusch geen behelpen zijn. En al duurt de oorlog nog lang en komt de tarwe mondjes maat binnen, welnu, dan eten wij maar bruinbrood. Wie weet hoe flink de Leide- naars er gaan uitzien 1 Dat er reden zou zijn om te gaan smok kelen en witbrood binnen onze veste op clandestiene wijze te brengen, zien wij niet in. Dat de bakkers liever witbrood leveren, omdat er meer van gegeten wordt, dat is waar, 'maar wij lijden immers allen door den oorlog Leidsche Maatschappij van Weldadigheid. Onder voorzitterschap van mr. J. A F. Coebergh, werd hedennamiddag in het Nutsgébouw alhier de jaarlijksche alge- meene vergadering van de Leidsche Maat schappij van Weldadigheid ter voorkoming van verval van Armoede, gehouden. Uit het jaarverslag over 1913-'14, uit gebracht door den waarn. secretaris jhr. S M. S. de Ranitz, bleek, dat bet be stuur met groote zorg den naderenden winter to gemoet gaat, daar de gevolgen van den oorlogstoestand vooral ook de ge zinnen, die op steun der Maatschappij zijn aangewezen, zullen treffen. Het is daarom, dat het bestuur een dringend beroep doet op den weldadigheidszin onzer stadgenoo- ten, in de eerste plaats om te b 1 ij v e n contribueeren. Aan ondersteuning werd in het geheel uitgegeven een bedrag van 7000, onge veer 500 meer dan het vorige jaar; een gevolg van den aanhoudenden gestrengen winter. Hierover staat een vermindering der inschrijvingen en giften, benevens de winst, door de Hulpbank uitgekeerd, van ongeveer 2500. Voor onderwijs werd ook iets meer uit gegeven. Het aantal leerlingen, dat geheel of gedeeltelijk op kosten der Mij. verschil lende onderwijs-inrichtingen hier ter stede bezoekt, bedroeg 55. Er werd ruim 600 voor uitgegeven. De arbeiderswoningen werden ook dit jaar weder tot tevredenheid van het be stuur bewoond. Niet of slechte betaling komt weinig voor Van het informatiebureau werd weder om een druk gebruik gemaakt. Het aan tal genomen informaties bedroeg 624. De Hulpbank had op 1 Januari 1913 van de le e nors te vorderen 11,889.54 en heeft dit jaar uitgeleend 2,960.20, terwijl in hetzelfde tijdperk werd terugbetaal! 20,923.70, zoodat op 31 Dec. 1913 van de leeners nog te vorderen was 11,922.04. Aan giften werd ontvangen een bedrag van 1724.50, terwijl nog als gedeeltelij ke erfenis van mej Vlielander binnen kwam 2338.57. De ontvangsten en uitgaven bedroegen in het geheel 33,132.97 met een sal lo in kas van 200. De heer dr. A. W. Kroon Jr., gedurende 22 jarep secretaris, legde om gezondheids redenen deze betrekking neer. In zijn plaats werd als w.n. secretaris benoemd jhr. S.. M. S. de Ranitz. AGENDA VAN DE WEEK. Donderdag: Oostorkerk. Zendingsbidstond Spreker: Wel- Eorw Heer T. Doevendans (Amsterdam). II a 1 f- aoht. Grannbeurs. Openbare Verandering Leidaoho DBjTn Sprekon H. Spiekman. Ilalf- aoht°Bth0f' 0ptreden Eduard Jaooba. Half- Zondagt Kfehatïe°l.8'ï6h0rnbr,,.tB- ..Q®mbbilieeerd", Militair OT Operette-Voer. u"trPo»tl,of. Optreden Trio de Groot. Aoht Exploitatie Openbaar Slachthuis. Wat er onder den oorlogstoestand moge lijden, ook in deze gemeente, niet de ex ploitatie van het Openbaar Slachthuis. Reeds werd op dit oogenblik aan slacht- gelden, enz. reeds een bedrag van 6000 meer ontvangen, dan verleden jaar. Dit is hoofdzakelijk een gevolg van de talrijke militairen in de gemeente, waardoor het vleeschgebruik natuurlijk veel grooter is geworden. - Alhier had de eerste samenkomst in dit seizoen plaats van de Vrouwen ver eeni- ging ter bevordering van Theologische Ken nis (pres. mej. Kuenen, Rembrandtstr. 25: secr. mevr. Montagnev. d. Lee, Schelpen kade) een Vereeniging, welke hier mis schien nog bij velen onbekend is, maar die verscheidene jaren bestaat en haar leden al menigen genotvollen en leerrijken avond heeft geschonken. Dezen keer trad voor haar op, dr. G. H. v. Senden, met het on derwerp Ascetisme. Spr. omschreef dit als de richting, welke dingen, die in de wereld gelden als genoeg lijk en door haar niet als volstrekt ongeoor loofd op zich zelf worden beschouwd, ver werpt uit het innerlijk besef, dat- zij scha delijk zijn voor de ziel innerlijk besef, een uitdrukking, door hem verkozen boven overweging, zooals hij het vroeger had ge formuleerd, omdat dit woord te intellec tualistisch klinkt, en dit besef bij hem voort komt niet uit het verstand, maar uit in tuïtie, „do reactie van gansch ons geestelijk leven op onzo ervaringen". Met nadruk kwam spr. op tegen dc meening, als zou hij veel, wat strekt tot veraangenaming van dit leven, verwerpen, omdat het genoeg lijk wasook tegen die andere, als zou hij bij dit alles steunen op eenig geestelijk ge zag. Hij schetste de Ascese als een levens richting, voorkomende bij alle godsdiensten en bij allerlei verschillende wereldbeschou wingen, en waartoe alle innig, diep ontwik keld godsdienstig leven moest leiden maar wat zij ons zou gebieden te verwerpen, dat liep zeer ver uiteen in de verschillende tijdperken der geschiedenis, zelfs in de ver schillende levenstijdperken van één mensch. Dit alles werd verteld, gedeeltelijk in de lezing zelf, gedeeltelijk bij de beantwoor ding der vele vragen, spr. na de pauze ge steld. Waarlijk, een mooi begin voor het nieuwe winterhalfjaar. Bij Kon. beshut zijn met ingang van 29 Sept. voor vijf jaren benoemd tot bui tengewoon lid van den Octrooiraad dr J. P Kuenen, hoogleeraar, en dr. W. P. Jorissen, lector aan dc universiteit alhier. Do ,,Sts.-Crt.' bevat de statuten van den Bond van R.-K. Meisjospatr en Meis jesver. in hot Bisdom Haarlem, alhier. ACADEMIENIEUWS. Leiden. Den 14den October a.s.des namiddags te twee uren, zal prof. dr. J. J. G. Viirdheim zijn inaugureole redevoering houden in het kl-ein auditorium van het academiegebouw. LIJST ran geheel en gedeeltelijk Werbloozen, die zich aangemeld heb ben bij de Arbeidsbeurs. Hot Stoun-Comitó olscht als voorwaarde voor Steun aanmelding bij do Bours, zoodat dit Staatjo wol eon Juist beeld zal geven van do Workloosheid. Ook Werkloozen uit de Omstreken zijn hieronder bogropen. (Dit aantal vrij gering). Grondwerkers 12 Overige vakarbeiders bij de bouw vakken in ruimsten zin91 103 Mannel. vaklieden in andere vakken (voor een groot deel gedeeltelijk- werkloos)118 Vrouwelijke vaklieden (waaronder dienstboden, naaisters, werksters) 92 Losse werkliedenno Gedeeltelijk Werkloozen. Mannen allerlei vakken (veelal V& Mi weekloon)150 Vrouwen voor allerlei vakken (veelal weekloon)104 Jongens voor allerlei20 Totaal 757 Slechts één bakker heeft zich aangemeld. Leiden, 8 October 1914. GEMEENTELIJKE ARBEIDSBEURS. Geopend: '9 morgens van 9—12 en '8 middaps van 2—5 uur. AANVRAAC VAN WERKZOEKENDEN. 5 Klerken. 2 Klerken (Vrouwelijke). 2 Boizi-ors 40 Timmerlioden. 14 Metselaars, 3 Voegera, «f Be hangers, 16 Schilders, 18 Meubelmakers, 5 Sto kers, 1 Bakker, 14 Smeden, 2 Blikslapera, 4 Lood gieters. 20 Typografen, 7 Kleermakers, 11 Siga renmakers, 2 Sohippors, 2 Motor-s chippers, 4 Bloe misten, 4 "Warmocziers, 12 Grondwerkers. 16 Loop- kneonts, 20 Jongens (allerlei), 3 Rijwielropara- teura^ 1 Maoh. montenr. 1 Typogr. inaeh. zetter, 10 Voorslaandors. 1 Babbelaarskokor, 110 losse Werkliedon, 160 Mannen (allerlei), 3 Wasohvrou- «Weïh-, Naaisters, 26 Werksters, 23 Dienstboden. (alTw) 4 Btrlik8Wra> M Trouwen IN ONZE STAD. Comité tot Hulp der Vluchtelingen. Heb Comité verzoekt dringend aan de in gezetenen om toezending van wollen de kens ten behoeve der vluchtelingen. Adres Mevr. dr. Hesseling—Salverda de Grave, Zoeterwoudsche Singel, „Berk- zicht". Voor het Steuncomité. Op het Postkantoor alhier heeft zich een comité gevormd, ten doel hebbende gelden in te zamelen onder het personeel ten bate van het Plaatselijke Steuncomité te Leiden. Het comité bestaat uit de heeren M. O. Hennequin, directeur van het postkantoor, 1st© voorzitterH. J. Vonk, brievenbestel ler, 2de voorzitter W. de Koning, brieven besteller, secretarisJ. Kooistra, assistent, penningmeesteren C. Sneeuw, conducteur posterijen L. Ober, kantoorknecht, H. W. Metselaar, brievenbesteller. Iedere week zal aan het Steuncomité al hier worden afgedragen. Geen Wittebrood meer in de Omstreken. Thans hebben ook de burgemeesters van eenigo om Leiden liggende gemeenten be sloten, dat er geen wittebrood meer mag worden gebakken, in- en uitgevoerd, en te vens den prijs vastgesteld van bruinbrood. In een enkele gemeente waren de bak kers zeiven reeds tot den maatregel van bakken van bruinbrood overgegaan. Ons Gezantschap in België. De verplaatsing van het Nederlandsch Gezantschap van Antwerpen naar Ostende. is aanstaande. Zij werd reeds heden verwacht. Telegrafische verbinding met Antwerpen. Sedert gisternamiddag worden geen par ticuliere telegrammen voor Antwerpen meer aangenomen. De telegrafische ver binding is nog niet verbroken, doch mag slechts voor regeerings- en diensttelegram- men worden benut. Bloembollencultuur. 't Is bekend, dat de bloembollenkwee kers door den oorlog vreesden voor hun debiet. Thans zijn enkele cijfers bekend geworden. Vergeleken bij Augustus 1913 wijst de uitvoer in de maand Augustus 1914 een vermindering aan van ongeveer 1,500,000 K.G. In totaal werd in Augustus 1914 uitge voerd 9,323,100 K.G tegen 10,837,500 K.G. in 1913 Opmerkelijk is, dat de uitvoer naar Rus land als nihil is opgegeven, terwijl die voor Zweden en Denemarken aanzienlijk is vermeerderd, vermoedelijk omdat ge tracht is via die landen in Rusland in te voeren. Naar Amerika is de uitvoer niet weinig vermeerderd. Verbod van Uitvoer. Bij Koninklijk besluit is verboden de uitvoer van wollen borstrokken, wollen truien, wollen sokken en wollen hand schoenen (alles manskleedingstukken) prikkeldraad, ledige zakken, ruwe jute, jute doek, jute garens en linnen garens. Graan voor ons Land. Het gisterochtend om kwart over zes vaoi ilTiiladelphia m den Nieuwen Waterweg aangekomen stoomschip „SoestcLijk", van de Holland Amerika-lij 11, heeft 6000 ton graan aan boord voor rekening van de Ne- derlandsche regeoring. Dit graan zal voor de helft met handen arbeid en voor do andere helft met eleva te- wordcD gelost. Misbruik van vrijstelling van Briefport. Het omvangrijke misbruik, dat blijkens de ingekomeD rapporten van de ten behoe ve van de militairen verleende vrijstelling van briefport, wordt gemaakt, heeft, ter kennis gebracht van den opperbevelheb ber van land- en zeemacht, aanleiding ge geven tot het uitvaardigen van een order aan de land- en zeemacht. In deze order wordt er op gewezen, dat de vrijdom van briefport in het leven is geroepen uitsluitend om in deze tijden aan de militairen en hun verwanten en kennissen de kosten der briefwisseling te besparen en wordt het misbruik gelaakt, dat wordt gemaakt door hen, die den vrij dom beschouwen als een middel om le door hen te voeren correspondentie over handelszaken kosteloos te doen verzen den, om de posterijen zonder vergoeding hun circulaires, prospectussen en reclame- biljetten te doen verspreiden, of wel er zich toe leenen om de stukken, welke der den met de post wenschen te doen ver voeren, met de gewaarmerkte aanwijzing „militair" te voorzien, om zoodoende portontduiking te bereiken. Opgebrachte Schepen. Het van New-York naar Rotterdam be stemde stoomschip „Maartensdijk", van de Holland-Amerika-lijn, is 5 dezer te Queen- stown opgebracht. Over het Maandag te Gravesend opge brachte stoomschip „Westerdijk" der Hol- land-Amerika-lijn, is men, wat het lossen aldaar 'betreft, nog in het onzekere. Het stoomschip „Amsteldijk", vau de Holland-Amerika-lijn, op reis van Philadel phia naar Rotterdam, te Plymouth opge bracht, is Zondag van daar naar Londen vertrokken en Dinsdag te Southend aange komen. Hot stoomschip „Rotterdam", van de Holland-Amerikalijn, is gisterochtend half zeven bij Dover gesignaleerd het gaat naar Londen. Van Kol naar Belgic. Naar men meldt, zou het Kamerlid, de heer Van Kol, gisteren naar België ver trokken zijn. C5hr. Cornelisscn over Nederland en Belgic. Door de Vrije Socialisten-vereenigingen en sympathisecrende organisaties zal heden avond in het gebouw „Handwerkers Vrien denkring", Nieuwe Achtergracht, voor haar leden een vergadering worden gehouden, waar de heer Chr. Cornelissen, van Parijs, het onderwerp zal behandelen „Moet Ne derland als neutrale staat België bijstaan bij den terugtocht d.er Duitschers?" De vertegenwoordigers der verschillende poli tieke partijen worden tot bijwoning uitge- noodigd, terwijl belangstellenden geïntro duceerd kunnen worden. Het dreigend bombardement van Ant werpen heeft de stroom van Belgisch# vluchtelingen naar ons land eensklaps ge weldig doen wassen. De laatste weken, vanaf het tijdstip, waarop de Duit-schers weer krachtiger optraden, kwamen uit ge heel Noord-Belgiö de inwoners naar Ne derland wijken en de zuidelijko plaatsen waren reeds geheel vol. Nu zijn ze over stroomd met vluchtenden. Overal komen ze aan, van Zccuwsch-Vlaanderen tot Lim burg. Op 't oogenblik is het to Roosendaal het ergst als gevolg van wat te Antwerpen staat'te gebeuren. De wegen naar onze grenzen zien zwart van do menschen. Eindelooze extra-treinen brengen duizenden vluchtelingen aan het station Roosendaal aan, waarvoor voortdu rend letterlijk gedrang heerscht. De aanblik is hartverscheurend nonnen brengen zieken en weezen mee. De men schen schreien en wringen zich wanhopend de handen. Kinderen zijn hun ouders, ouders hun kinderen kwijtgeraakt. Do drommen zijn nauwelijks te vervoeren Roozendaal is welhaast in allo huizen vol en nog duizenden werden er gisteravond over Esschcn verwacht. Een verslaggever van de „N. R. Ct." te Roosendaal schrijft o. m. „Den ganschen dag door donderen die lange, lange treinen uit Antwerpen, met de Belgische locomotieven er voor, maar eindeloos aan tusschen de perrons van het etation Roosendaal. Dat is een groote stad van enkele honderdduizenden inwoners, die op den droeven raa-d van den bevelhebber der versterkte stelling, wel gansch leeg schijnt te jachten naar het noorden en het noordoosten, verbijsterd van angst voor het geweld der Duitsche kanonnen. Ik zou u de bevolking van zoo'n groote stad moeten beschrijven, van al wat daar woont in de koopmanspaleizcn en d© krotten, in villa's en de achterbuurten, in de weeshuizen, de kloosters, de hospitalen, de krankzinnigen gestichten, om u een indruk te geven van dien niet te stelpen stroom vluchtelingen, die ons land nu uit de genoemde richtingen overweldigt, zoodat er geen helpen, geen ordenen aan schijnt. Zoo'n groote volkstrek in verbijstering en schrik en hoe ze dan als schuw samendrom mende kudden rondzocken en vragen dooi het gedrag aan dit toch misschien wel uit- gestrektsto station van ons land, ik kan het u niet beschrijven, u geen denkbeeld geven van deze oorlogs-ellende, onder de aller armsten en do voornaamsten van een bur gerij, pints weggejaagd uit hun huizen, hun zaken, hun bezittingen, hun stad en hun land. Van visitceren is lang geen sprake meer, men laat hon doorgaan, natuurlijk zonder kaartjes, zooals zij uit het. Antwcrpsche sta tion weggejacht zijn. Snikkende loopen ze rc/nd of stom verwezen. Er zijn er, die in elkander zakken van emotie in de benauwd heote zalen waar de menschenlucht hajagk, Kinderen, zoekend en schreiend en schuw naar hun moeders, moeders verwilderd van angst naar hun kinderen. En sllemaal goede menschen zijn er hier uit cle stad om hen te helpen, te troosten. Onzo soldaatjes weren zich dapper, door maar eindeloos weer de vrachten op hun schouders het reeds over- vulde Roosendaal in te sjouwen. Ik zag er met zuigelingen op den arm, met- kinderen aan iedere hand, die ze maar zoetjes susten. Al die wiegjes, die kinderwagens, die vrouwen op een bundel kleeren gezeten aan het station om haar zuigelingen te kun nen laven. En de vrouwen in rouw over haar gesneuvelde manneg haar gevallen zonen in do?:- wreede verwarring. Tot zo eindelijk ik moedeloos neerstrijken op haar have, nu 't dringen naar de treinen toch niet meer helpt, nu uit alle Brabant- sehe steden bericht komt „met vluchtelin gen overvuld". Het spoorwegpersoneel doet wonderen van organiseerend talent, doch zoo'n aanhoudende nog wassende stroom is niet in zijn natuurlijke beddin gen te houden. En dat onder die van angst haast reddeloos geworden menschen. Mondaine menschen zitten met hun in grauwe zakken genaaide bagage, naast arme sjofelaars, blootshoofds, op bloote voe ten, voor zich uit de kinderen, met- doeken om het lijf gebonden en op den rug een lor rig bundeltje aan een stok. Lammen zie je verdragen, blinden gelei den, doofstommen maken angstig hun schrille geluiden, en de deftige heeren, ge ridderd, en dames met bontpelsen over haar armen, de gezichten rood geschreid. Maar niet alleen met de spoor, maar ook over de landwegen, te voet doemen de drommen op, die in'de treinen geen plaat sen meer kondon krijgen, en eindelooze stoeten van duizenden en duizenden en op allerhande wonderlijke gerijen. Een kar, vol geladen met enkel hier en daar samen geraapte kinderen, een wagen vol klooster zusters, door den pastoor van den bok zelf gereden. Dat overtreft de felste verbeel ding, zooals zij maar voorttrekken, opge jaagd en uitgeput langs dien weg van Es- schen over Nispen hierheen. Om 4 uur gistermiddag reeds gingen le den van het onvolprezen ijverig steunco mité huis aan huis roncl om nog plaats voor duizenden te vragen, doch nu liggen dan ook alle gebouwen tot op de zolders vol do Katholieke Kring en de fabrieksruimten, de loodsen, do beide kerken tot eindelijk het station zelf als nachtasyl zal zijn inge richt. Want zeker verdubbeld is nu de be volking en de levensmiddelen worden er reeds schaarsch. Eu weer tusschen de samenstuwende vluchtelingen door, die heldhaftigheid van eon troep Belgische jongens, over ons land aangekomen om ijlings nog Antwerpen to bereiken en het bezettingsleger te gaan versterken in de stad, waar morgen het bombardement begint. Den geheelen nacht zullen de treinen met vluchtelingen uit Antwerpen over Esschen naar Rotterdam blijven rijden. Naar ik verneem zal de militaire overheid vijfdui zend brooden en verdere voedingsmiddelen, benevens dekens, naar Roosendaal sturen voor de Antwerpsche vluchtelingen. Men meldt ons uit Breda, dat daar GOOO vluchtelingen uit Antwerpen en omstreken aangekomen zijn. 500 hunner werden per tram aangebracht. Bij Wernhout aan dc Hof landsche grens zijn eveneens honderden vluchtelingen aangekomen, welke met ex tra-trams na Breda zullen worden overge bracht, terwijl men tevens zal beproeven hon door te zenden. Toen gistermorgen in Antwerpen bekend werd dat de beschie ting zou beginnen, werden de treinen naar Holland bestormd. Natuui-lijk een gevolg van de begrijpelijkerwijze ontstane paniek, hoewel gisteren de toestand te Antwerpen betrekkelijk kalm was. Volgens verhalen, van vluchtelingen moeten er reeds granaten 111 Antwerpen zijn gevallen die met. ontplof ten. Met alle mogelijk© en onmogelijke, vehikels, zelfs te voet, komen de vluchte lingen naar Breda. Het Steuncomité tracht allen en 't zijn er voor vandaag circa drieduizend onder dak te brengen en de bevolking helpt prach tig mede. Tal van aanbiedingen voor gratis opneming kwamen in; een aanbod van 6 of 8 personen is geen zeldzaamheid. Klein Wolfslaar te Gin nek en bood aan gratis zoo noodig tweehonderd menschen te bergen, het Leger des Heils bood aan da gelijks 170 menschen te spijzigen. De gemeente richt eemge gebouwen tot nachtverblijf in, en kocht een honderdtal dekens aan. Het Steuncomité heeft groote behoefte aan dekens en vraagt dringend dengenen die wat dek voor do anno vluchtelingen kunnen missen, dit aau haar adres, Bosch straat, Breda, te willen zenden. Het Comité richtte zich per draad tot den Minister van Binnenlandsche Zakea met het verzoek toe te staan, dat in België woon achtige Nederlanders, thans naar hier ge vlucht, in cte Rijkstoevluchtsoorden worden opgenomen. Do Belgische mailbooten „Stad Antwer pen en „Jan Breijdel", beide met vluchte rs6?' zijn vaD Antwerpen nr r Ustende i lissingen gepasseerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1914 | | pagina 1