Nederland en de Oorlog. De Europeesche Oorlog. JK 16748 Donderdag 1 October. A0. 1914. Qeze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van §on- en feestdagen, uitgegeven. Dit nommer bestaat uit TWEE Bladen. Eerste Blad. £as -i EN ONZE STAD. UIT ONS LAND. EIDSC PRIJS DER 1DYERTENTIEN: Van 16 regels /"1.05. Iedere regel meer f O.I7£. örootere letters naar plaatsruimte. - Eleine advertentiën van 30 woorden 40 Oents contant; elk tiental woordeD meer 10 Oents.Voor het incasseeren wordt/"0.05 berekend. PRIJS DEZER COURANT: Voor LeideD per 8 maanden 1.30per weok. f 0.09. Buiten Leiden eo waar agenten gevestigd zijn per weok. 0.10. Franco per post 1.65. LEIDEN, I OCTOBER. Sclioolkindervoeding. De Vereenigiug „Schoolkindervoeding hiold gisteravond een buitengewone verga dering in liet Nutsgebouw. De Voorzitter opende de vergadering met een woord van welkom en constateerde met groote voldoening nog nooit zoo'n goed be zochte vergadering van „Schoolkindervofl- ding" te hebben bijgewoond. Er waren vier vacatures in het bestuur. Herkozen werd de heer D. Chr. Schuit. In plaats van den heer Wijkmans werd gekozen die. heer J. Tjalsma. In plaats van den lieer Van Raay werd gekozen de heer G. L. de Goederen. In plaate van mejuffr. Van Driel werd gekozen mejuffr. M. C. Chris- fciaanse. Met het oog op de a s. wintercampagne werd de vraag gesteld, wanneer de voeding zou moeten aanvangen. Na eenige duscussie werd het bestuuv gemachtigd, zich te wen den, nu vroeger dan andere jaren, tot de hoofden van schalen en ï!un te vragen of zij het noodzakelijk achten nu reeds met de maaltijden te beginnen. Wab de financieel© kwestie betreft, gaf dje penningmeester, de heer S. de Boer, de noodige inlichtingen. Er werd besloten mevr. Weyenbergh den dank van ,Sehoolkin dei voeding" te bren gen voor hetgeen zij voor de Vereenigiug gedaan heefb,.alsmede dort heer E. IJdo voor het gratis geleverde drukwerk Als secretaresse werd gekozen mej. M. M. Woud, Rapenburg 95. Als nieuwe leden van de ..Verecnieing- voor Vrouwelijke Studenten-te Leiden deden zich 36 vr. studenten inschrijven, verdeeld over de faculteiten alfl vol^t Letteren 11 (Ned. L. 7 Oude T 3: Xnd. L:* 1) Rechten 9Philos«»phie 9 /Pharm. 7 W N. 1 Biol. 1) Medicijnen 5 en Theolo- gio 2. Bij Kon. besluit b een pensioen ver leend aan den heer I. chi Croix, magazijn meester aan de sbedeljV.e lichtfabrieken, alhier, van f 399. De „Sts. Crt." bevat de statuten van de Leidscjae Vleesclihouwersverceniging. De Minister van Landbouw, Nijver heid en Handel heeft in de beschikking van 1 Aug. 1913, houdende aanwijzing van personen, die ouden van dagen bij het aanvragen van een renbe, bedoeld in de Invaliditeitswet, behulpzazm zullen zijn, de wijziging gebracht, dat binnen het gebied dier rentecommissie te Rotterdam, in de gemeente Rotterdam, op verzoek, inge trokken is do aanwijzing van L. van Pelt, than? wonende te Leiden. Van een onbekende v*-n hier is ten be hoeve van 's-Rijks schaitóst ten kantore van dien ontvanger dor successierechten no. 2 te 's-Gravenhage een gulden aan post- zegels ontvangen ter voldoening van te weinig betaalde successierechten. De faculteit der rechtsgeleerdheid al hier heeft besloten ten behoeve van hen, die ten gevolge dor mobilisatie werkelijk onder de wapenen zijn en eenig doctoraal examen voor haar wenschen af te leggen, op hun 'daartoe strekkend verzoek de tusschen- rnimte te verlengen tot ten hoogste zes iweken De heer D. J. M. de Houdt Jr., vroe ger alhier, is te Weltevreden (Ned.-Indië) geslaagd voor het laatste gedeelte van het oandicl.-notaris-examen. LEIDSCHE SPAARBANK. Ultimo Sept. 1914. Inloggorsrekenlng. O IJ J 19™« Baldo aanvang der maandf 2.612.377.18 8?fe,efi£ r- 119.661,76 Bljgoschroven rente op afg. boekjes 363.09 f 2.732.402.03 88.643.42 Terugbetaald... Baldo v. h. tegoed elndo der maand f 2,643.758,61 Aantal inleggers. 1914. 13824 28 'Aanvang der maand m xïieuwo inleggers tM inleggers waarmede le afgerekend Einde der maand AGENDA VAN DE WEEK. Zaterdag teldjoho Schouwburg. Do Spauuocho Vü-g" tauoht, en „De Armband Tooneelspol. 8 uur. Zondng: Poethol. Duo Matron. 8 uur. Dagelijks* Voor het Steuncomité. Door 'n 24-tal agenten van politie, leden der vereen. ,,Door Eendracht Saarnge- bracht", is als eerste bijdrage aan het Leidsche Steoncomité een bedrag van f 99.50 geschonken Voor de Militairen. Gisteravond gaf luit. Van der I'oel io ,,De Graanbeurs een met lichtbeelden ver duidelijkte lezing over West-Java voor mi- \iit-airen en and-ere belangstellenden., De lichtbeelden waren scherp en duidelijk en de heer Van der P., wist er eenvoudig en aardig bij te vertellen. De zeer talrijke aan wezigen zagen verschillende gouvernements- en andere gebouwen, de Rijks Planten tuin, rijstvelden, kampongs, vuurspuwende bergen, enz. op het doek verschijnen en ontvingen er een duidelijke toelichting bij. Mevr. Van der Poel vulde de pauze door piano-muziek en speelde vooral Javaansche melodieën. Het publiek was zeer belangstel lend en beloondo den heer en mevrouw v. d. Poel met een warm applaus. Slachtoffers van den Oorlog. Het ,,Nederlandsch Comité tot steun van Belgische en andere slachtoffers" heeft thans 50 vluchtelingen aan -een toevlucht bij gezinnen in verschillend© oorden van ons land geholpen. Voor vele personen wordt nog een tehuis gezochthet onderzoek en dc voorbereidende maatregelen kosten echter veel tijd en bezorgen veel moeite. De mees te kinderen zijn opgenomen in katholieke gestichten. Voorts zijn belangrijke zendin gen kleederen, enz. aan een groot aantal vluchtelingen verstrekt. Het comité staat in onafgebroken verbinding met den Re- -geeringscommissaris te Oldenbroekhet houdt zich voortdurend aanbevolen voor toezending van geld en kleedingstukken. Voor Leiden kan men een en ander bezor gen bij mevr. PlesselingSalverda de Grave, Zoeterwoudsche Singel 41. LIJST van geheel en gedeeltelijk Wcrkloozcn, die zich aangemeld heb ben hij de Arbeidsbeurs. Het Stoun-Comitó elscht als voorwaarde voor Steun aanmelding bij de Bours, zoodat dit Staatje wol een Juist boeld zal geven van do Werkloosheid. Ook Werkloozen uit de Omstreken zijn hlerondor begrepen. (Dit aantal vrij gering). Grondwerkers10 Overige vakarbeiders bij de bouw vakken in ruimsten zin83 93 Mannel. vaklieden in andere vakken (voor een groot deel gedeeltelijk werkloos)191 Vrouwelijke vaklieden (waaronder dienstboden, naaisters, werksters) 90 Losse werklieden130 Gedeeltelijk Werkloozen. Mannen allerlei vakken (veelal weekloon)170 Vrouwen voor allerlei vakken (veelal 1/6 weekloon)170 Jongens voor allerlei20 Totaal 864 Bakkers hebben zich niet aangemeld. Leiden, 1 Oct. 1914. Steun voor dc Schipperij. Naar de ,,Prov. Gron. Ct." meldt, is dezer dagen te 's-Gravenhage een vergade ring gehouden van Tweede Kamerleden en vooraanstaande personen uit de schippers wereld met het doel te geraken tot het op richten van een Algemeen Steuncomité voor de schipperij. Amerikaanschc Toeristen. Tot en met eind October zijn van alle booten dor Holland-Amerika-lijn do plaat sen besproken door gestrande Amerikaan- echo^ toeristen. Aan de legatie der Vereonig- de Staten te 's-Gravenhage is de allergroot ste toevloed van toeristen, die uit alle d-ec- len van Europa komende, van uit Nederland de terugreis naar hun vaderland willen on dernemen, geëindigd. Evenwel komen er op gezette tijden nog steeds tamelijk veel nieuwe bij, voornamelijk menschen, die ziek zijn geweest of door andere omstandigheden niet dadelijk bij het uitbreken van don oor log naar Nederland konden komen. Men verwacht, dat nog eenige duizenden Ame rikanen hier zullen aankomen. Zeer velen steken ook naar Engeland over om van daar den tocht naar de Ver- eenigde Staten te ondernemen. Mosselen voor het Belgische Roode Kruis. Enkele mosselhandelaars te Philippine hebben, naar de ,,Middelb. Ct." meldt, het initiatief genomen om ten bate van het Bel gische Roode Kruis en ook ten behoeve van vluchtelingen gratis beschikbaar testellen eenige duizenden kilo's mosselen. Door tua- schenkomst van den heer Stevens, scheeps bevrachter te Selzaote, zullen ze verzonden worden. Een sympathiebetuiging. In de „Times" van Zaterdag schrijft de heer T. Edmund Harvey, een artikeltje over de „Belgische vluchtelingen in Hol land", waarin hij op zeer waardeerende wijze zich uitlaat over de maatregelen in OD8 land genomen voor de verzorging der talrijke Belgische vluchtelingen, die hier toevlucht zochten. Steun aan Belgische Onderwijzers. Het „Bureau International de Fédéra- tions d'Instituteurs", dat reeds jaren in belang der internationale samenwerking van de ondcrwijzersvereenigingen, te zamen met bijna 500,000 leden, werkzaam is, orga niseert in alle aangesloten landen door be middeling van de landelijke vereenigingen een steunbeweging onder de onderwijzers ten behoeve van de vakgenooten, die door den oorlog in ellende zijn geraakt, zoowel de uitgewekenen als degenen, die nog in België vertoeven. Op verzoek van den secretaris van het Internationaal Bureau, den heer P. Cnud- de (België), hebben de heeren M. Mi-eraa te Beesd (Ned. Onderw. Gen.), P. Otto te Bloemendaal (Ver. van Hoofden van scho len in Nederland) en Ph. van der Vos, t© Amsterdam (Bond van Ned. Onderw.), tij delijk do vertegenwoordiging van het Bu reau op zich genomen, De voorzitter en de vice-voorzitter van het Bureau zijn van alle verkeer met de buitenwereld afgesloten sinds begin Augustus is van hen niets meer vernomen. Uitvoer van Wol. De „Berl. Börsen-Courier" meldt, dat de tot nu toe verboden invoer van Neder- landsche wol in Duitschland weder is toe gestaan. Dc Duitsche minister zou de auto riteiten aan de grenzen gemachtigd hebben tot nader order den invoer toe te laten van onbewerkte of niet machinaal gewasschên wol uit Nederland. ,,Het Volk" in Duitschland verboden. Zoowel uit Hamburg als uit Kloef ont ving „Het Volk" bericht, dat aan personen, die zich daar bij het postkantoor geabon neerd hebben op dat blad, geweigerd wordt voortaan de krant uit te reiken. In Ham burg werd den abonnés medegedeeld, dat het blad „geconfisceerd" was, in Kleef ont ving do abonné het aanmeldingsbiljet te rug met de bijvoeging: „Verboten". Het blad heeft om inlichting in Duitsch land verzocht, ten einde te kunnen nagaan, of men hier met een algemeenen regee- ringsmaatregel te doen heeft. Nederlandsch Priester gefusilleerd. De oud-gardiaan Vinccntius Sonbroek, geboren te Zaandam, die den eersten Augustus van Urmond naar 't klooster te Leuven vertrokken is, is 't slachtoffer van den oorlog geworden. Tijdens 't uitbreken van den oorlog be vond hij zich bij den pastoor te Bücke op assistentie. Van den pastoor, die ziek te bed lag, beweerden de Duitschers, dat hij ge schoten had. Toen de pastoor na de oproe ping door de Duitschers niet verscheen, werd Pa.ter Vinccntius ontboden. Hij ia toen zonder dat hem tijd gelaten werd iets ter zijner verontschuldiging in te brengen, k bout portant gefusilleerd. Mosselen als Voiksvoedscl. De proef met den verkoop van mosselen, nu drie dagen te Rotterdam genomen, ia zoo voortreffelijk geslaagd, dat do vischaf- slager, de heer H. A. de Bij Jr., besloten heeft, den verkoop geregeld voort te zet ten. Het begon gistermorgen om halfacht met 57 balen, elk wegende 100 K.G. Er werd als het ware om gevochten en, doordat de vischvrouwen grooten voorraad andere visch kregen, kwamen nu alleen werkloozen voor den verkoop in aanmerking. Tegen negen uur trok een dertig man met wagena volgeladen met mosselen de stad in. Om één uur gistermiddag was er weer nieuwe voorraad aangekomen. Van de 60 balen werd het grootste deel dadelijk ver kocht en ook nu werd een twintigtal werk loozen met den verkoop verblijd. „Wereldwee" iii beslag genomen. Door de politie 's-Gravenhage zijn in ver- schillecdo boekwinkels een groot aantal exemplaren van het geïllustreerde tijd schrift „Wereldwee" in beslag genomen, omdat daarin verschillende teekoningen van den heer Ramaelcers voorkomen, die aan de Duitschers, Franschen en Belgen aanstoot kunnen geven. Belgische Vluchtelingen over dc Noord-Brabantschc grens. Men schrijft uit Flersel, d.d. 29 Sopt. aon de ,,N. R. Ct.": Sedert Maandagmorgen komen in dc dorpen tusschen Eindhoven en de grens talrijke vluchtelingen aan uit Moll, Baelen en om streken, in verband met de nadering van Duitsche troepen. Zij doelen mede, dat Zon dagnamiddag een troep van pl.m. L300 Duit schers Moll binnen is gekomen, waarschijn lijk in de verwachting hier Belgische troe pen te vinden. Deze waren reeds uit die streken vertrokken. Bij hun aankomst was reeds vrijwel de geheel© bevolking naar de bossehen gevlucht. Een der notabelen, die hier vertoeft, werd nog juist- bij het be laden van een auto met zijn voornaamste bezittingen door hen verrast; de auto namen zij mede. Overigens was hun houding ge matigd. De vluchtelingen zijn in den nacht van Zondag op Maandag en later, meerondeels te voet, deels ook in Belgische en Holland- sche voertuigen van allerlei aard, de gren zen gepasseerd. Zij zijn in kloosters en par ticuliere woningen, deels ook in schuren on dergebracht. Hun aantal is zeer groot. Een mijner zegslieden, die, evenals vele anderen, nog eens terug is gegaan om liet een en ander te halen, zeido te kunnen verkokeren, dat in dit dorp van 10,000 inwoners slechts zes menschen waren gebleven Vrijwel alle zijn rechtstreeks naar Nederland gegaan. Zij roemen alle zeer do gastvrijheid der bur gers en de welwillendheid der grenswachten, die na hun drocvigen tocht .koffie voor hen zetten, enz. Een ander zegsman, een onderwijzer aan do ambachtsschool, zeide mij ooggetuige te zijn geweest van het opblazen dor spoor brug door dc Duitschers voor hun vertrek. Ook hoeft hij niet eigen oogen een Belgi schen trein (zonder passagiers) kort daarna op die plaats in hot Kanaal zien 'rijden. Het dorp zelf is door de Duitschers on beschadigd gelaten. Uit Breda seint men aan dit blad: Ik was gisteren te Baarle-Nassau en Hoog straten. Deze dorpen zijn vol vluchtelingen, die nauwelijks logies kunnen krijgenvoedsel is er bijna niet meer. Geheel» karavanen pas seerden mij. Zij kwamen voornamelijk uit de dorpen rondom Herenthals, maar ook uit Turnhout. Te Turnhout zijn in tusschen nog geen Duitschors gezien. Dc Duitsche sol daten hebben deze plaats laten liggen en trekken over Herenthals op de stelling Ant werpen aan, waarheen de Belgische soldaten opgedreven worden. In de plaatsen, welk© zij voorbij trekken laten zij slechts kleine troepen als bezetting achter. Zoo waren er te Gheol niet moor dan een veertigtal Duit sche soldaten. Herenthals is niet geplunderd, zooals beweerd werd. Eon paar huizen zijn door de kogels beschadigd en verbrand. In- tusschrm heb ik nog vernomen, dat bij het beschieten der forten bij Wavre het klooster aldaar ernstig beschadigd is. De nonnen zijn bijtijds naar Antwerpen kunnen vluchten. Do treinen van Baarle-Nassau naar Tilburg zitten vol vluchtelingen. De comités tot hulpverleening te Tilburg en Breda kwijten zich uitstekend van hun taak. To Breda, zitten in de wachtkamers op hot oog-en blik talrijke Belgen, die wachten op den trein om ze via Viissingen en Bres kens naar Ant werpen te brengen. Men schrijft uit Baarle-Nassau aan ,,De Tijd" Langs den weg van Turnhout naar Baarle- Nassau kwamen méér dan duizend vluchte lingen binnen. Ik zag er aankomen in auto's, per eigen rijtuig. Zij vinden hun weg naar Breda of a-udere steden en voor lien is do ballingschap niet zoo heel erg Doch hon derden kleine menschen vertereu hun laatste spaarduitjes in kleine huisjes aan de grens. In Baarle-Nassau is geen kamer, geen schuur zelfs onbezet. En nog zijn dat dc orgs ten niet. Maar do boerenmenschen, die have en goed meesjorron op een kar; arme dagloo- ners, die hun heele hebben en houwen in een doek hebben geknoopt, waar blijven ze? Aan den kant van den weg zagen we een groep, die dreigde ons liet hart te -breken. Een jonge vader met eenige kinderen. Op een kruiwagen een stokoude grijsaard. Blijk baar rustten zij van den langen tocht. Waar heen Er was een burgemeester uit Herstaleen eenvoudige oude man. die maar stiHekens rondliep en zich niet bemoeide met de andere luidpratende vluchtelingen. Hij was ge vlucht, nadat hij voor -de tweede maal was gevangengenomen. De eerste, maal, men zal ihet zich herinneren uit ons blad van eenige weken geleden, is zijn dorp verwoest en zijn vele burgers gefusilleerd. Zondag werd hij Weer gepakt en had in oen wei op den gTond moeten liggen vóór het vuur der Duitschers. Een juffrouw uit Wieaterloo verhaalde hoe haar man, een molenaar, verdacht werd van fleiiion te ge van aan d© Balgen. Doodgescho ten. De molen werd in brand gestoken. Met haai' gezin vluchtte zij en verborg zich onder ©en vlak bij staand© hooimijt. Urenlang had den zij daaronder gezeten, elk oogenblik vroe zende levend te zullen verbranden Eon man, vrouw en drie dochters uit Tessender- loo waren een bosch in gevlucht, dat moer dan een hal ven dag met mitrailleurs werd bewerkt. Op handen en voeten zijn zij 's nachts gevlucht en trachtten elkander hier weer te vinden. Uit Moll, uit Herenthals, uit R-etliij, uit Lichtaerdc, uit Turnhout, van alle kanten stroomden ze Holland binnen. De Duitschers zijn, zoo heet het, bezig de Kempen en het noorden van België 6choon te vcgon met 'het oog op een aanval op Ante werpen. Zij schijnen van Rethij en Lichte: aerde op Turnhout aan te rukken. Onderweg ontmoette ik een twintigtal Be- gijnen met een heer in haar midden. .Wij! hadden al herhaald el ij k hooren vertollen, dat Heronthals in brand stond en dadelijk in formeerden wij. De heer vertelde ons, dat j.l. Zondag acht ulilanen Herenthals waren binnengekomen. Belgische soldaten hadden er ©en gedood en de rest was gevlucht. Den volgendon dag kwamen de Duitschers terug en stelden ©on kanon op bij het klooster der Zusters van het H, Graf. Aanstonds vloog er een molen in brand, daarna eenijrc huizen. ..De heer heeft zelfs de H. Mis niet. kunnen, lozen," onderbrak ©on Begijntje. D© heer schrok even. Wat deed zij dat nu te ver tellen? Maar dra herstelde hij zich. Hij be sefte in het veilige Nederland te zijn en op onze vraag, antwoordde hij vlot bevesti gend, dat hij. de pastoor van Herenthals was. In Baarle-Nassau wordt do toestand precair. Er is geen brood meer te krijgen; en de meelvoorxaad is uitgeput. Uit Bilseu en omgeving komen to Maasu tricht weer vele vluchtelingen aan. Hun ver halen komen vrijwel op hetzelfde neer. Nabij liet station Rilsen, dat strong wordt bewaakt, ©n voor de burgers niet te bereiken is, zijn vier personen begraven, wier namen bij de bewoners, althans van drio hunner, niet bekend zijn. De becnen, aldus d© vcxj halen der vluchtelingen, der lijken steken" gedeeltelijk boven den grond uit. In het geheel zijn te Bilsen een dozijn; huizen afgebrand. Veel jongelingen en mannen moeten g<U arresteerd zijn, hetzij om werk te verrichte n,- hetzij om opgesloten te worden in het. sta-; tionsgebouw, om na enkele dagen weer in vrijheid te worden gesteld. Meermalen, zoo verhaalt men, gebeurt liet, dat de gearresteerde burgers vóór de Duit schers worden gedreven; bij een ontmoeting tusschen Belgische ©n Duitsche soldaten, naj. bij Wa per tingen, wist ©en grijsaard, die thans to Maastricht is aangekomen, te ont snappen. Op alle rjjwielen te Bilsen en de omlig gend© dorpen hebben do Duitschers beslag gelegd. Op het kerkhof te Bilsen worden door de Duitschers, wier sterkte zeer afwisselend i3« versterkingen aangelegd. D© landelijk© bevolking is buitengewoon angstigreeds op het zien van ©en Pruisisch soldaat namen velen der eenvoudige land lieden de vlucht. Bilsen is grootendeels leeggeloopen. De be woners lieten alles in den steek, slechtq denkend aan eigen lijfsbehoud. Het optreden der Duitschers tegenover do' meisjes ©n vrouwen gaf tot heden geen aan leiding tot klachten. D© burgemeester is naar Tongeren gei- bracht; om beurten worden notabelen van het dorp in gijzeling gesteld. liet Beleg van Antwerpen. Twee berichten over Antwerpen, die el kaar eigenlijk geheel tegenspreken. Hat Duitscho luidt, dat twee der onder vuur genomen forten vernield zijn, het Belgische dat Mechelon opnieuw door de Belgen be zet is. Dat klopt niet geheel, want juist uit die richting kwam het Duitsch bombarde ment op do forten Waelhem en Waver St. Catharine. Een particulier telegram aan het „Hbld." zegt, dat. officieel gemeld wordt, dat de Duitsche artillerie gisteren het bombarde ment in de eerste fortenlinie, Zuidwaarts van de vesting, voortgezet heeft. In weer wil van het groot verbruik van munitie hebben de forten weinig geleden zij gaan voort over alle actiemiddelen te beschik ken. Tusschen de Senne en de Nethe heeft geen enkele vijandelijke mfanteriebeweging plaats gehad, tusschen de Schelde en de Senne daarentegen werden vermetele hef tige aanvallen afgeslagen door de Belgen, gesteund door forten De vijandelijke ver liezen waren in verhouding met de stout heid hunner pogingen. Te vermelden valt- eveneens een weinig belangrijk offensief bij Dendermonde, rnet geschut op grooten afstand, zonder noe menswaarde uitwerking op de Belgische troepen, die uitwegen verdedigen. Tusschen de Dender en de Schelde is geen enkel feit te vermelden. Niettegenstaande dus het heftig bombardement zijn de resul taten geenszins in verhouding met. de ge dane moeite. Anderzijds is het moreel der

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1914 | | pagina 1