Nederland en de Oorlog.
N®. 16744
Zaterdag 36 September.
Tweede Blad. A°. 1914.
PERSOVERZICHT.
LEILSCI
M&BLAD
Dr. J. M. Hoogvliet schrijft in e t V a-
derland" over Verwoesting van
Kunstwerken het volgende
Uit veel, wat in dc hedendaagschc nieuws
bladen te lezen staat, schijnt de meening
te blijken, dat de verwoesting van kunst
werken en oude prachtige gebouwen een
nog grootcr gruwel zou zijn dan al
les, wat er verder in dezen oorlog voor
komt.
Hiertegenover veroorloof ik mij mijn per
soonlijke overtuiging te stellen, dat het
vermoorden van n enkel
mensch een grootcr misdaad is dan de
verwoesting van allo kunstwerken
der aarde.
Wat de oorlog in stand doet blijven in do
wereld, zijn grootendeels die schijnbaar
eerbiedwaardige leuzen, die niet
uit zichzelf, maar door haar onvo or-
waar del ij k o opstelling tot mis
daad drijven.
Do leus „voor Koning en Vader
land bijv. is op zichzelf zeer aannemelijk
maar wordt v o r d e r f e 1 ij k zoodra cr
in gedachte bij aangevuld wordtten
koste van alles ter wereld 1
Wij, ontwikkelde Nederlanders, die wel
allemaal behoorlijk afschuw zullen hebben
van het o o r 1 o g s f a n a t i s 111 e, dicneu
niet te vergeten, dat cr ook andere soor
ten van fanatisme bestaan, die even laak
baar zijn en dat ook een kunst-fanatis
me tot de mogelijkheden behoort.
„V oor 't behoud der ceuwe n-
öude kunstwerken!" is zonder twij
fel een zeer schoon© leus, maar zoodra er
datzelfde weer bij zou moeten komen,
„meer dan alles ter wereld", zou
ook deze leus weer tot d c vele misda
den van den oorlog kunnen mee-
w erken.
In deze dagen, waarin wc niet écn, maar
honderd duizenden menschcn zonder ecni-
gen den minsten s c h ij n van rechtmatige
aanleiding zien vermoorden en. verminken,
lijkt mij het luide schandaalroepen over
de vernietiging van kunstwerken (hoe
volkome juist ditschandaal roe
pen op zichzelf ook mag zijn)
eenigszins verwonderlijk, zelfs bijna een
profaniteib.
Ik moet dan ook eerlijk erkennen, dat in
dien n u na a 1 dat beiderszïjdsche ge
moord ©en oude kostbare kathedraal met
groot© zorg door den vijand gespaard
was, deze sparing op mij eerder een o n-
gunst.igen indruk zou hebben gemaakt
als een vreemsoortige onregelmatigheid
waar achter allicht cle con of
andere duivelsch© list zou
steken.
■Neen, waarlijk, waar mcnschenlevcns zóó
spotgoedkoop zijn als in onze dagen
het geval is, zou er over laakbare schriel
heid geklaagd kunnen worden als er op
een kathctjraalljc meer of minder nog werd
gekeken.
Over het dreadnoughtplan
schrijft „li c t Cent r li m"
Do drie Engelsche kruisers, die in den
grond werden geboord, waren, naar wij
in een der berichten lazen, dubbel zoo groot
als onz© voornaamste oorlogsschepen.
In weinige oogenblikkcn gingen zij te
gronde, zonder ook maar een schot te
hebben gelost op den onzichtbaren vijand.
En al waren zij nog veel grooter en ster
ker geweest. zij behoorden slechts tot
cle middelmatige schepen der Britsehe ma
rine dan zouden zij tctch i hetzelfde lot
hebben ondergaan.
Mag men hieruit niet de gevolgtrekking
maken, dat de d road noughts eerlang zullen
blijken hun tijd te hebben gehad in den mo
dernen oorlog, en dat een land, dab enkel
op defensie bedacht is en niet van plan, noch
bij machte om den wedstrijd der groote mo-
- gendheden mee to maken, iets anders en be
ters te doen heeft, dan in den aanbouw van
imponeerende zeekasteelen. zijn kracht te
zoeken 'l
In „H ct Volk" wordt gezegd:
In maritieme leringen heeft de torpilleo-
ring der Engelsche kruisers „Cressy", „Ho-
gue" en „Aboukic" een zekere sensatie ver
oorzaakt. Men kan het zich voorstellen:
De groote meerderheid der Nederlandsche
marine-specialiteiten heeft over een torpc-
'dobóot altijd glimlachend gesproken, over
een duikboot, zelf schaterlachend. Zeker,
zoo'n duikboot kon een artilleries-chip met
een schot vernielen. Maar.... of het gebeuren
zou, was een andere zaak.
En ziet, de zeeoorlog breekt uit, maar de
avtillerieschepen blijven zoo dicht mogelijk
bij de kust. .Slechts af en toe wagen zo eens
wat. In hoofdzaak dienen zij, voor zoover
ze een groot aantal knoopen loópen, om
koopvaardijschepen aan tc houden.
De drie in den grond geboorde kruisers
waren wel is waar geen dreadnoughts of
super-dreadnoughts rnaar het waren toch
reusachtige drijvende artilleriefortcniede
re kruiser was ongeveer zoo groot, voor zoo
ver ?t den tonneninhoud betreft, als het heele
Nederlandsche.kruiserskader te zamen.
Het grootste Nederlandsche oorlogsschip
is niet half zoo groot. De drie kruisers heb
ben minstens 30 miüioen gekost. Voor dit
bedrag heeft men een zwerm duikbooten.
Elke kruiser was bemand met 800 koppen.
De duikboot had waarschijnlijk nog geen 10
man aan boord.
Laat Holland blij zijn, dat het nog geen
dreadnoughts bouwt 1
OveU medegevoel met Bclgië's
leed,- schrijft dr. A,. Kuypcr in „De
S t a n d a ard".:
Eischt onze neutraliteit,- daf we ons' te
spenen hebben aan elk woord van sym.
pathie bij het aanschouwen van het na
meloos leed, dat België overkomen is?
Stellig miskent onze Duitsche naburen;
wie zich inbeeldt; dat ze zoo iets van ons
velgen zouden.
Wat België trof, is naamloos hard, en
wat er ons over de grenzen van te hooren
komt,- grijpt elk Nederlander in de ziel.
Niet, men versta ons wel, alsof wij
voor waar zouden aannemen, ai wat ge
meld wordt o\er barbaarschheclen,- die
door de Duitsche troepen bedreven zou
den zijn. Men moge in de Duitsche Pers,
wat aan Belgic is aangedaan, iets pogen
te verzachten, maar zeer stellig is wat de
Pers der Bondgenooten er van verhaald
heeft,- met de waarheid, althans ten deele,-
in flagranten strijd.
Ergerlijkheden komen dn eiken oorlog
van twee zijden voor en toen de Duit-
schefs eenmaal besloten door België te
trekken, werd hun positie, toen de franc-
tireura opdaagden, aanstonds hachelijk.
Venders,Namen en Brussel zijn te benij
den, dat in die drie steden bij stille on
derwerping het zware kruis uitbleef.
Maar juist de noodzakelijkheid v'a'n
zich te moeten onderwerpen, aan wat een
overmachtige,- naburige mogendheid be
schikte, wekt voor België ons medegevoel.
Belgic stond geheel buiten het geding;
België begeerde niet anders Idan te vol
harden in zijn neutraliteit. En die moge
lijkheid werd, afgesneden. En dat wekt
onze deernis.
Wö zeggen niet, dat de Duitschëi's liet
konden laten. We verstaan zeer wel,
waaraan zij, door alleen bij Metz cn Straats.
burg den strijd te voeren, zich waagden.
Elko waarborg ontbrak,- dat Frank,
rijk niet door Belgic ten Luxemburg op
Hannover on Berlijn zou aantrekken, on
derwijl de Russen uit Tilsit kwamen.
Door fort noch vesting was Duitschland
hiertegen te verdedigen. Strategisch stond
Duitschland, nu België wel Namen cn
Luik als vestingen naar den Oostkant had
geplaatst, maar heel zijn brcede grens
aan de Franschë zijde open had gelatcn,-
hier votor een doodelijk gevaar. Allee zoo
België naar beide kanten zich gepantserd,
had, zou de leans gelijk hebben gestaan.
Maar ook aL geeft men "toe, dat Duitsch
land, bij de ontstentenis van alle rechts
bedoeling en van een vierschaar voor 't
volkenrecht,- niet anders kon, ja al meent
men, dat Belgie, door ook op dc Franschë
grens zich te wapenen, zich veiliger posi
tie had verzekerd, toch was het cn bleef
het voor België hard, opnieuw het land
voor de groote worsteling te moeten wor
den. Het was dat reeds zoo telkens. Nog
Waterloo's gedenkdag herinnerde ,cr ons
aan.
Docli welk oordeel men ook' veile over
do grensoverschrijding van dc Duitschers,-
ons althans als Nederlanders voegt diep
gevoeld medelijden met de Tamp,- die Bel
gië overkwam en met, wat het nog lijdt.
Wel gezien voelt elk rechtgeaard
mensch dit. Zelfs zijn we overtuigd, dat
het aan zulk medegevoel allerminst
in Duitschland zelf ontbrak. Doch voor
ons komt er. bij, dat we niet alleen
nagebuurd; rnaar stamverwant zijndat
Vlaanderen met Brabant den oud-Neder-
landsclren eereiiaam voeren; dat onze be
langen over cn weer op 't innigst saam-
hangen,- en dat wat nu België trof, ook
ons zelf had kunnen overkomen,- zoo 't
niet van ons naar Belgie ware afgewend.
Onze sympathie is daarom niet alleen
niet met onze eenzijdigheid in strijd, neen,
't uitblijven cr \an zou veeleer aan de
nobele neutraliteitswet te kort doen.
Het lacht ons daarom zoo toe, dat men
ook hier te lande 'doet wat doenlijk is. om
de Belgen philanthropisch te hulp te ko-
men.
Alleen maar,- ook dë klank van het
medelijden mag 'daarbij niet ontbreken.
Wie diep gekrenkt in zijn leecl ne'dcr-
ligt; is vaak nog dankbaarder voor een
innig deelnemend woord uit het hart. dan
voor een beker lcoud water, dien ge hem
toereikt. i
Ten volle erkennende de groote voordee-
lcn der ontworpen inkomstenbe
lasting, stelt toch ,,D e 'T ij d" de
vraagMoet de R ij k s i n k o m s t e n-
belasting in 1915 worden in
gevoerd?
De toestand van 's lands financiën
volgens de aan cle Tweede Kamer inge
zonden „nota" van 15 Sept. j.l. is al
lesbehalve rooskleurigDe ramingen
der opbrengsten, zooals zij nu gedaan
zijn, zijn meest weinig meer dan fictief.
Toch zal ieder wel willen toegeven, dat
men in elk geval nog eenig meer houvast
heeft aan ramingen van de vermoedelijke
opbrengst der bekende bedrijfs- en ver
mogensbelasting dan van cle onbekende
inkomstenbelasting. Ook zal men wei in
zien lo. dat het gemakkelijker zijn zal
om desnoods de opcenten op deze belastin
gen nog meer te verhoogen, dan nu reeds
te gaan veranderen aan de voorgenomen
percentages der inkomstenbelasting2o.
dat de bestaande organisaties, commissies
van aanslag, colleges Aan zetters, enz.,
vlugger werken dan dc eventueel te schep
pen nieuwe; 3o. dat het voor de contri
buanten aangenamer en Lichter zal zijn,
om de bekende formulieren in te vullen
dan cle nieuwe; 4o. 'dat fraude door op
zettelijke of abusievelijk onjuiste opgaven
beter zal worden achterhaald 5o. dat het
beroep tegen den aanslag eventueel beter
tot zijn recht zal komen 6o. dat de uit
komsten der vermoedelijke opbrengst veel
eerder zullen bekend zijn.
In dit verband wijst ,,D e T ij d" er op,
dat in meergemelde „nota" zelfs nog geen
rekening is gehouden met cle inkomsten
belasting.
Als alles nu ree-ds op losse schroeven
staat, hoeveel te meer zal aldus in cle
lucht komen te hangen, als een der voor
naamste belastingen nu door een nieuwe
moet worden vervangen.
Het spreekt natuurlijk vanzelf, dat, in
afwachting van de beslissing van cle Eer
ste Kamer, het departement van finan
ciën ijverig zal hebben voortgewerkt aan
de voorbereiding der poodig zijnde nieuwe
organisatie. Die voorbereiding zal nu wei
al belangrijk gevorderd zijn. Toch blijft
er in ieder geval nog veel- werk te doen.
Noemen we bijv. maar de ^n-elkaar--zetting,
der verschillende commissies. Nu do aan
slag nagenoeg geheel zal blijven in handen
der directe belastingen, heeft meD daar al
thans te doen met geroutineerde ambte
naren, maar de verschillende inspecteurs
zullen toch in ieder geval wel genoodzaakt
zijn, om hun personeelen uit te breiden.
Ook dit moet nog geschieden. Hoe dan
ook, de invoering der inkomstenbelasting
zal in ieder geval zijn eeD zeer omvang
rijk en nieuw werk.
Moet daartoe nu in de -huidige tijdsom
standigheden worden overgegaan?
Ziedaar een vraag, zegt het blad, waar
op we niet gaarne maar onmiddellijk be
vestigend zouden willen antwoorden..
Het „Weekblad vanhetRecht"
bespreekt in een artikel Neutrali
teit de vraag, of het werrschelijk is, dat
neutrale Staten met gekruiste armen blij
ven toezien, wat er gebeurt in dezen
oorlog, zonder zelf to trachten cloor de
noodige gegevens te verkrijgen een objec
tief oordeel uit te spreken.
Het ,,W eekblad vanhetRecht"
ontkent dit. Het blad staat'iri allen deele
voor handhaving van neutraliteit, maar
vindt, dat dit geen beletsel behoort te
zijn tot het uitspreken op grond van ge
noegzame gegevens van een oordeel over
dezen oorlog en de wijze van strijdvoeren.
Hoe neutraler een Staat en onderdanen
trachten te zijn, zegt het blad, hoe min
der ook cle bijzondere personen zich laten
leiden door onberedeneerde sympathieën,
hoe meer zij streven naar objectiviteit van
onderzoek en oordeel hoe meer waarde
zal moeten worden toegekend aan hetgeen
door hen worclt gezegd en geschreven.
Doch om den wille van cle neutraliteit elk
oordeel terug te houden, gaat te ver.
Waarheid en recht kunnen in deze bange
tijden slechts een schuilplaats vinden in
cle neutrale landenmen make die plaats
niet zoo diep en verborgen, dat van de
schuilgegane machten alle invloed naar
buiten verloren is.
Er is aan het niet-uitspreken van een
oordeel over handelingen en gebeurtenis-
een nog een groet gevaar verbonden.Waar
afkeuring wordt teruggehouden, wor 't
goedkeuring ondersteld. Een ernstig, wèl-
overwogen protest zal aan de zijde, waar
tegen het ge rid it ri, minder kwaad doen
dan het stilzwijgen doet aan den anderen
kant. Juist het streven naar onthouding
van oordeel, uit a rees cle neutraliteit te
schenden, heeft reeds in enkele landen cle
gedachte gewekt, dat cle sympathie te a-eel
naar eene zijde ging en dus, hoêzeer ge-
l'ikkig onze neutraliteit niet in gevaar, wel
onze onpartijdige houding in verdenking,
gebracht.
En eindelijk, na de geweldige worsteling
moet toch weer vrede komen. Ook die
vrede kan van uit de neutrale landen wer
den voorbereid. Of hier niet reecis nu een
taak ligt voor de Regeeringen van de neu
trale Staten, wagen wij niet te beoorclee-
len. Doch de neutrale a'olken kunnen en
moeten het mogelijke cloen om reeds thans
op den weg te Avijzen, die naar den vre1©
voert. Toen de oorlog dreigde, hebben cle
volken gezwegende diplomatie dcecl liaar
werk: zij deed het slecht; de krijg brak
uit. Moet thans die oorlog worclen voortge
zet tot het bitter einde, en aldus weer do
kiem worden gelegd voor een nieuwen
krijg? Kan niet in cle neutrale Staten cle
openbare meening zoo worden voorberei 1,
dat zij haar stem doe hooren, zóó aanhou
dend en zóó krachtig, dat eindelijk naar
haar worde geluisterd? Dwaze illusie mis
schien. Door te veel als illusie te beschou
wen, heeft men de werkelijkheid laten
worden tot wat zij thans is: tuav, wreed,
met alle men schel ij kheid spottend.
FAILLISSEMENTEN.
TC. Blanken, tuinder, tc Beverwijk.
G. Blanken, tuinder, te Heemskerk.
A. Doeser Jr.. veld arbeider, te Utrecht.
C. G. van Cooten, wed. A. Doeser Sr.. zonder
beroop. tü Utrecht.
J. HecL-pr. winkelier, te Baarn.
II vnu Dalen, korenmolenaar, te. 'Alblasserdaui.
J. L. de Vries on I. cle Vrjes, leden der vennoot
schap onder dc firma L. A. do Vrios, hniidelareu
in 8laf?ersbenoodig-dbeden. to Anistoerdam.
J. Iï. Overman, fabrikant van glas- en me
taalwaren, te Rotterdam.
K de Vogel, houtaxpediteuE te Rotterdam.
Geëindigd is het faillissement van W, Pa-
iin» ..vroeger boomkwecker, to Boskoop.
Noodwetgeving tegen Ontruiming.
De onvoldoend© werking Aran d© uitstel-
Wot len opzicht© van geArraagd© ontruimin
gen van huurAvoaingen is ampel onder de
oogou gezien cn behandeld in dc soc..dem.
Kamerfractie, waar tot d© indiening van
een noodwetsontwerp ter voorziening hierin,
werd. besloten.
Mr. Mondeis, dio reeds bij de openbar©
behandeling van het uitstelwctje in de IVoe-
d© Kamer op bedoeld© leemt© wees, zal
oen ontwerp met moinori© van toelichting
binnen enkele dagen aan de Sta ten-Generaal
aanbieden.
Doorvoer van Suiker.
Thans lean rac-n met stelligheid rnode-
doelcn, 'dat do Engelsche regeering inder
daad alleen den doorvoor van Duitsche sui
ker haar Errgela.il d heeft willoii verhinderen,
doch don invoer van Nederlandsche suiker
geenszins heeft a or boden. Met behulp van
certificaten Van herkomst zal te dien aan
zien 'wel een zoodanig© regeling getroffen
kunnen 'worden, dat moeilijkheden niot to
vreezen trijn. De Duitsche suiker, welke
hier 'te land© roods aanAvezig is, zal in een
veem worden opgeslagen en daar tot het
einde a*an don oorlog bewaard blijven.
Dc „Rijndam".
Van liet t© Rotterdam uit New-York aan
gekomen stoomschip „Rijndam", van d©
Holland-Amcrikalijn, zijn t© Queenstown
ze© dienstplichtig© Duitschcrs \'an boord ge
haald.
D© 5000 ton tarwe, die dc „Rijndam"
voor do regeering aan boord heeft, wordt
met elevators gelost, aangezien het stoom
schip Zondagmiddag Aveer móet varen.
Do tarwo wordtgelost in 22 gehuurde
lichters, die, Avanneer z© vol zijn, ligplaats
zullen nemen in de Spoorhaven. Vandaar
zal het graan vanwege cle regeering worden
gedistribueerd.
Dc Engelsche Post.
De laatst© Engelsche posten zijn hier te
land© niet ontvangen. Het „Hblcl." ver
noemt, dat.do boot de mail niet kon mede-
nemen, omclat die in Engeland is aangehou
den, en dat zelfs passagiers geen Engelsche
bladen mochten meenemen naar Neder
land.
D© reden van dit verbod ligt nog in 't
duister.
Belgische Uitgewekenen le Scheveningen.
Hot aantal uitgewekenen uit België, voor
namelijk uit Antwerpen, Brugge. Namen,
Luilc, Ostencl© en ander© kustplaatsen van
dit land is ta Scheveningen zóó talrijk e.n
neemt nog dagelijks zóó toe, dat d© drukte
aan het hulppost- en telegraafkantoor van
de badplaats even groot is als in de drukst©
Augustusmaand. D© meeste uitgewekenen
nomen hun intrek in private Avoningen.
Vluchtoord bij Ohïcbrock.
Do regecringscommissaris in het 'vlucht
oord legerplaats bij Oldebroek, dr. Hen
drik Muller, hoogst erkentelijk voor den
grootcn steun, dien de vluchtelingen in clit
kamp van allo zijden ondervinden, geeft
thans in overweging, hem voorloopig geen
goederen meer t© zenden, aangezien daar
sorteerruimte tc kort komt en voor het
oogonblik in do behoefte is voorzien. Even-
tueele zendingen vau goederen gelieve men
to richten aan het Nederlandsche comité
voor steun van Belgisch© en andere slacht
offers, Kal verstraat 64, Amsterdam, het
welk hem geregeld toezendt, wat hij aan
vraagt, en dat over uitmuntende sorteer
ruimte beschikt.
Mosselen als Volksvoedseï.
De Algemeen© Commissie tot steun te Rot
terdam. hoeft, naar d© „N. R. Ct." beriolit, de
volgend© aanbeveling lot boA'ordering van
goede cn goedkoop© volksvoeding verspreid:
,,Eet mosselen, echte Zeeuwsehe mossolen
van do door ons mot den verkoop belaste
visahvTouwen.
Er is geen beter <©n goedkoopër voedsel.
Een emmer, inhoudend© 5 K.G-. kost ló
oents en één emmer is voldoende voor een
niet lo groot gezin (man, vroinv en clri©
kinderen),
Voor 3 öénfó per peTsoon hebt ga dus een
voldoend© hoevetolheid, dio met aardappelen
een voortreffoÜjkeii maaltijd levert. Met
aardappelen aTan 10 cents per 3 K G. kost
die maaltijd u ruim 30. cents.
De voedingswaarde van gekookte mosselen
is meer dan d© helft, van die van vleese-h.
In de A'olgend© wokon zullen op de ..drie
'eerst© dagen, in allo stadsgedeelten door
vrouwen, voorzien a-an groen.wit-groen gc-
a'eTfde emmers. Zeeuwsghe" mosselen tegen
15 oents per emmer \'an 5 E.G. verkocht
worden.
Dio vrouwen geven u gratis gedrukte be-
Veidingswijzcn.
NVilt ge uw kinderen en uzelf goedkoop en
göed en smakelijk voeden, c?t- dan een paar
maal per wede Zeeuwsehe mosselen."
In een rapport van een der economische
afdeelingen van do commissi© Avor.lt o.m.
gezegd:
„Mot het oog' op den' prijs in verhouding
tot Uo voedingswaarde, verdient do moss;l
als 'volksvoodsed all© aanbeveling. Hei zui
ver 'eiwitgehalte bedraagt volgens opgaven
in de literatuur 1014 pCt. tegen ongeveer
20 pCt. in mager vleesoh.
De 'kilo uitgepelde, gekookte mosselen kost
tegen den inkoopsprijs van f 1.40 per baal
van 95 K.G. ©n ©en a-orkoopsprijs van 15
cents 'per emmer (5 K.G.) ongeveer 21 cents
per K.Cr.
Aangenomen kvordt, dat voor oen middag.»
maal voor e-ea huishouden Aran vader, mooi
dor en 3 kinderen e n emmer \roldocnde is.
(De baal leArert 14 K.G. visóh, een emmer
dus 0.7 K.G.). Doze hoeveelheid zon dus
kosten 15 cents.
Nederlanders en Fransclicn.
Ecu bijzondere berichtgever vau het
„Hblcl." schrijft uit Frankrijks noorden:
„ïk zou u vertellen, Avdarom onze landga-
nootcn hier in 't JSI. van Frankrijk als Ne
derlanders moeilijk© dagen doormaakten.
En gij vermoedt misschien wel reeds hos dab
kwam. Al spoedig toch had zich als een
loopend vuurtje ook hier verspreid het
valsche gerucht: dat Duitsche troepen rus
tigjes waren getrokken over Nederlands
grondgebied... En eenig© dagen daarna:
dat Holland niet alleen openlijk Duitschgo-
zind zich betoonde, doch zelfs in het geniep
gepoogd had Duitschland van proviand t©
voorzien. Locale bladen spraken zelfs van
een soort „verraad". Zoo iet© had men arart
Hollands lieftallig© Koningin in d© verste
verto niet kunnen denken. En de reactie, di;
deze cn dergelijk© scnsatieberichten onder
de bevolking van het Noorden teweegbracht
was des te heftiger, naar mate juist hier d©
genegenheid voor onze Koningin dieper dan
elders in Frankrijk erin zit. Welnu, die
reactie hebben onz© lanögenooten, zij 't ook
al niet aan den lijve, dan toch op andero
wijze wel heel sterk moeten verduren. Zij
werden ontweken, gewantrouwd, gemeden
en meer dan ééns zelfs luide gescholden vooi;
„verraders".
Hoe-ernstig het geweest is, bewijst wel het
volgend© „Communiqué Öfficicl", dat eerst
den 9en Sept. 1. 1. in de verschillende bladen
van 't Noorden (o. a. in cle „Journal do
Iloubaix") verscheen en aldus luidt:
Confirmation cle la Neutrality cle la Iïol-
lande l
(Communiqué Öfficicl).
,,Sur cles rumeurs annon^ant sans aucun
„fondement, que la Jdollande a kusser vio-
„ler sa neutrahté -par TAllemagne, 11 a
„ét© signaló.au gouvernement francais que
„des sujets hollanclais étaient congédiés
„d© leurs emplois ou menaces de leur.
„commerce et leur securité (cursiveering
„aran uw correspondent). Four mettre fin
ces bruits mah-eillants lo gouverne-.
„ment confirme les assurances réiterées
„de neutralité qu'il a recues cle la Hollan-
„do et recommande aux autorités do
„veüer a la securité cles sujets Ncerlan-
„dais ctablis dans le département du
„Nord.
Dit officieele communiqué heeft terstond
een gunstigen keer in de zoo gespannen ver-
houding teAveeggebracht. Meer dan één
lieèft 't mij met een traan in cle oogen ver
zekerd. En in de godsdienstoefening der
Holl. Vlaamsche.gemeente t© Roubaix heeft
men er gemeenschappelijk God voor ge
dankt.
Het spreekt \-anzelf, dat ik getracht heb
te weten te komen uit welke bron men
meende dat bedoelde „rumeirrs sans fonde
ment" waren opgeborreld. En wel bij min
oE meer „officieele" personen, die t zouden
kunnen vermoeden of Aveten.
De een verklaarde: „uit Belgie",
©en ander: „uit Duitschland'; maar
met zekerheid wist men 't niet Mijn
persoonlijke indruk is (mede op grond van
wat ik zoo van dezen en genen in België
veraam) dat die bron wel in Belgic, met
name in Waalsch België zal zijn te zoeken.
Misschien geeft de geschiedenis ook op dit
punt straks wel 't noocHge Echt. Intusschea
onze vroegere landgenooten hier hebben c!a
bitter© gevolgen ervan ter dege moeten on
dervinden. En toch, ook zij hadden hun zo
nen, Franschcn nu, blijmoedig afgestaan cn
zien vertrekken om voor huil tweede vader
land te gaan vechten. Ik ben in meer dan
één Hollandsch gezin geweest, waar men
reecis weken lang met angstige, biddende
spanning uitziet naar eenig bericht van zoon
of schoonzoon, die in dc gelederdon staan
(of stonden) to Maubeuge of in het front...
Ik bezocht een ander gezin, waar de man
cn vader reeds als krijgsgevangene wegge
voerd Averd naar Duitschland. Ik trad weer
een anderen familiekring binnen, waar juist
zoon en schoonzoon, vaders A an gezinnen,
gereed st-oncten om aan het mobilisatiebcvol
te gehoorzamen.
Van mobilisatie gesprokén. Eenig in da
geschiedenis zal misschien wel zijn het feit,
cla-t Frankrijk enkele Aveken geleden heeft
gemobiliseerd op Duitsch gebied. Gij weet,
dat 't Nooi'den een tijdlang in het bezit was
der Duitschcrs. Juist sinds eergisteren wap-
p_-rt van cle stadhuizen tc Rijssel, Roubaix
enz. weer de Franschë driekleur. Maar tij
dens dc z. g. n. Duitsche ovcrhecrsclung dos
werden cr nog manschappen door cle Fran
schë regeering onder clc wapenen geroepen,
z. g. n. territoriale troepen en cle voorloo
pig afgekeurden. Welnu 't mobilisatiebcvol
werd hun in alle stilte cles avonds uitgereikt,
en in alle stilten moesten ze denzelfden
nacht uit Roubaix. Rijssel, Tourcoing, enz.,
tc voet vertrekken naar Armentièrcs. 't Ia
heel goecl gegaan cn met 'n zekere S ka-
denfreudo vertelt nu de Frartsch© bevolking
in deze streken u dat Frankrijk bevolking
heeft gemobiliseerd T Y4,u
