N°. 16729
Woensdag O September.
Tweede JBIacï, A°. 1914..
Offieieele Kennisgeving.
PERSOVERZICHT.
LEILSCH
DAGBLAD
Burgemeester en Wethouders van Leiden;
Brengen ter konnis van belanghebbenden, dat de
fetomming en do oventueelo herstemming ter ver
kiezing van two» leden en twee pla-atsvervangoudo
leden der Commissie van Onderzoek, bedoeld in
art. 22 van het Reglement Yoor do Werklieden in
dienst van de gemeento Leiden, zal plaats hebben
in een der lokalen van de Stadstlmmerwcrf, het
Openbaar Slachthuis, do Gasfabriek en het po-
Btioht endegeest, respectievelijk op Woensdag 23
September on Woensdag 30 September a.s., van
des voormiddag© NEGEN tot TWAALF uren.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
N. O. DE GIJSELAAR,
Burgemoester,
VAN STRIJEN,
Secretaris,
Lelden, 3 September 1914.
HINDERWET.
Burgemeester on Wethouders van Leiden;
Gezien do missive van den Voorzitter van liet
(College van Gedeputeerd© Staten in do Provincie
Zuid-Holland van den 5 September 1914, B no. 3129
,(lo Afd.), waarbij zij uitgenoodigd worden toepas
sing to gevon aan do bepalingen der Hinderwet
ten 'aanzien van bun verzoek om vergunning tot
Oprichting van een inrichting voor het bewaren
er verwerken van vuilnis, baggor, a-soh cn derge
lijke afvalstoffen op de percoolen aan de
Zijl en do Stinksloot, gelegen in do gemeento
Leiderdorp, Sectio A no. 81 en 3458;
Gelet op de art-t. 6 en 7 dor Hinderwet:
Geven bij doze konnis aan het publiek, dat ge
boomd verzoek met do bijlagen op de Seoretario
dozer gemeente tor viaio gelegd is;
alsmede dat op Woensdag, den 23en September
è.lc., d03 namiddags to halftwee, op het Raadhuis,
gelegenheid zal worden p-^govon om bezwaren tegen
dit verzoek in t© brengen, terwijl zij er do aan
dacht op vestigon, dat niet tot boroep gereohtigd
EiJn zij, dio niet overeenkomstig art. 7 der Hin
derwet voor het gemeöntebestuur of een zijnor
leden zijn vorsohonen, ten eindo hun bezwaren
piondeliug too te liohten.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
N. O. DE GIJSELAAR.
Burgemoester.
VAN STRIJEN,
Secretaris.
Leidon. 9 September 191C
HINDERWET.
Burgemeester en Wothouders van Leiden;
Gezien het verzoek van het Bestuur der Leid-
>ohe CoÖperatiovo Broodbakkorij en Verbruiksver-
eenijgLng „Ons Doel" om vorgunning tot uitbrei
ding vau de brood- c-n besohuitbakkerü in het
perocel Van-dor-Worffatraat no. 25 o. Seotie H
no. 3241. door het bijplaatsen van een heet© luohtr
<Oven;
Gelet op do art-t. 6 on 7 der Hinderwet:
Geven bij deze kennis aan hot publiok, dat ge
boomd vorzook mot do bijlagen op do Soorctario
dezer gemeente tor visio gelegd is;
alsmede dat op Woensdag, tien 2-ïen September
#.k. des namiddags to halftwee, op het Raadhuis,
gelegenheid zal worden gegevon om bezwaren tegen
dit verzoek in to brongen, terwijl zij or do aan-
daoht op vestigen, dat niet tot beroep gerechtigd
zijn zij, dio nlot overeenkomstig art. 7 der Hin
derwet voor hot gemeentebestuur of een zijnor
lodon zijn versohenen, t-en eiude hun bezwaren
mondeling' toe to liohten.
Burgemoester en Wethouders voornoomd,
N. O. DE GIJSELAAR,
Burgemooster.
VAN STRIJEN,
Sooretarls.
Lolden, 9 September 1914.
Het morgen veraohijnend nummer bevat bijna
Uitsluitend foto's, botrekktng bobbende op den
Europeeschen oorlog, door Correspondenten geno
men, als:
Het prachtige raadhuis van Leuven verwoest.
Een verwoest stadsdeel van Luik. Do Dnitscho
Koizer in gesprok met Generaal Von Emrnioh, den
overwinnaar van Luik. Do oudste Generaals
van het Duits olie leger: Graaf Hilseler en Graaf
Zeppelin. Generaal Von Emmioh. Mobilisatie
in Zwitserland: Zwitsorsolie Infanterie, marchee-
ronde naar het station. Hot sohoone Meoheleni
Groote Markt, gedeeltelijk verwoest; Groote Markt
met Museum en in aanbouw zijnd Postkantoor;
„De Dylo", een idyllisch plekje. Uit Engeland:
Twee gewonde Hooglanders, ter verpleging naar
hun land gezonden. Uit Rusland: Eon transport
Russische gevangenen. Uit Servië: Huis te Bel
grado. door hot. bombardoment verwoestDo
vesting van Belgrado, door do werking van het
modorno gesohut totaal vernietigd De beroemdo
Pont dos Arohes te Luik. voor do komst dor
Duit-sohcra door do Belgen opgeblazen. Uit Ne-
-derlaüdEen Veldkeuken te Rijswijk; Een aardig
kiekje van een poet te 's-Hortogenbosch. zich
noemende „de luie ploeg". Verwoest Leuven:
Het a tad hu is en totaal verwoest-© cathodraal te
midden der puinhoopen; De geheel verwoesre Place
de la Concorde; Overzicht van de verwoeste stad.
Een terugblik: Een zestal interessanto kiekjes uit
den Frausoh—Duitaehen Oorlog in 1870'71.
Kaart van het Oorlogsterrein. Aardbeving te
Beukoelen (ZW.-kust Sumatra!.
OPGAVE VAN PERSONEN, DIE ZICH
TE LEIDEN HEBBEN GEVESTIGD.
G. Tierolf en gezin, Heerenst-eog 20.
N. M. A. Paling, Koogewoerd 171, ass.
bpothekerea.
J. M. vau Schio en gezin, Prinsoi Wilheltnina-
Étraat 33, kleermaker.
J. M. van Haarat, Voimolengraoht 2, timmerman.
P. Mulder, Zoeterw. Singol 48 A
L.' H. de Heiden en gezin, Pieter de la Court-
frtraat 13. los werkman.
Wed. L> do Groot, Oude Veat 2").
J. do Jong, Korte Mavo 3. onderwijzer.
Wod, A. van der Harst en gezin, Morsohweg 26 A.
tï. F. W. van Aken en gezin. Oosterdwarsstraat 29.
K. Beekhuizen, Doelengraoht 13, aohipper.
I. Frankfort en gezin, Levenclaal 8, diamant
bewerker,
P. Meerburg, Oude Vest 33 0.
M. J. O. O. Hazenberg. Jau van Houtkade 16,
bediende boekhandel.
Stoomschepen.
STOOftJ VA ART-P.1I J. NEOERLAND.
„Kambongan" (thuisreis) vertrok 6 Pept. van
Padontc; „Kangean" (uitreis) is 7 Sept. Ouessant
gepasseerd; „Prinses Juliana" (thuisreis) arriv.
8 ké{>ite Ryde; ..Rembrandt" (thuièrei?) vertrok
8 Sópl- 7sn Sab" rr.
ROTTER O A MSC Hf LLOYD.
„Tam bora" (thuisreis) zal vermoedelijk as.
iWoens.lag of Donderdag van Brest vertrokken;
„JaooUa" (uitreis) nrriv. o Sept. to Sabang; „Go-
rontalo" (thuisreis) vertrok 7 Sopt, van Outldalore;
„Tcrriule" (thuisreis) vertrok 5 Sept van Padang.
KON. WEST-ING. MAILDIENST.
„Prin? Willem I" (thuisreis) vertrok 8 Sept. van
Havre„Prins Maurits" vertrok 2 Sept. \nu Pa-
ratnoribo naar Amstordam; „Prv der Nederlan
den" vertrok 5 Sept. vau New-York naar West-
Indiö.
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
„Andijk". vau Rotterdam naar New-York, pas
seerde 7 Sopt. Prawlepoint; „Nieuw Amsterdam"
Jrrlv. 8 Sept. to Rotterdam; ..Sornmèlsdijk" ver
rok 5 Sopt. van New-Orleans naar Rottordam.
KON. HOLL. LLOYO.
„Gelria" (thuisreis) passeerde o Sept. Fernaudo
NOronka „Frisla" (uitrei*} arrir. 7 Sopt. te
Bnanos-Ayrea.
Onder het hoofd Leuven schreef de heer
Ed. Cuypers, architect te Amsterdam, in de
„Nieuw o Hotterdamscho Cou
rant":
Bij het vernemen van de verwoesting van
Leuven, de stad met ha<tr wereldberoemde
monumenten van kunst, geschiedenis en we
tenschap, zal een ieder met mij van ontroe
ring getrild hebben, en waar kunst toch een
internationaal eigendom is, zal in elk land,
en niet het minst in Duitsohland, het ver
lies van zooveel kunstschatten diep betreurd
worden.
In mijn positie toch van architect heb ik
het voorrecht gehad de meeste landen van
Europa bezocht te hebben, zoo ook Duitsch-
land, en heb daar verkeerd met tal van per
sonen van meest uiteenloopende richting en
ruim 30 jaar heb ik van zeer nabij het wer
ken en het streven van het Duitsche volk
mogen gadeslaan en heeft mij hun volhar
ding en hun machtige energie, om met lief
de alles tot stand te brengen en wat ook,
tot in de meeste perfectie verzorgd te zien,
steeds met grooten eerbied vervuld, en komt
het mij voor, dat juist dat stoer vooruit wil
len, dat juist dat niet willen teren op den
roem hunner voorvaderen, de reden is, dat
Duitschland toch zeker mede aan de spits
staat van de hoogste trap van ontwikkeling
op het gebied van wetenschap, kunst, han
del en nijverheid.
En waar ik het voorrecht mocht hebben
bevriend te zijn met mannen, zooals prof.
Ende, Baurat Bückmann, Paul Wallot (Ar
chitect van het Rijksdaggebouw), prof. Stu-
be (do raadsman van Boning Leopold), Bau
rat Kaschdorff, Gabr. von Seidl, prof. 01-
brich, Fritsch, Schwachte, Baurat Ruppel
(de bekende gasbhuisbouwer), Baurat Hoff
mann (de stadsarchitect van Berlijn), Bau
rat Schachner, Schmiede, prof. Bruno
Schmitz, Max Liebermann (de bekende
schilder), Fontana (de letterkundige), en tal
van anderen, allen majinen (waarvan helaas
reeds velen overleden zijn) met wereldrepu
tatie op het gebied van schoone kunsten, en
die mij herhaaldelijk hun bewondering to
kennen gaven voor de Vlaamsclic en Hol-
landscho bouwkunst, en die elk in eigen
breeden lering hun talrijke leerlingen door
woord en door schrift steeds liefde en wij
ding predikten voor dat schoone, dat Bel
gië en ons land aan kunst op elk gebied de
menschheid bood en waar de tentoonstellin
gen zooals die to Leipzig, te Dusseldorf en
to Keulen ons een beeld gaven van hun wer
ken en hun streven en waar ons geleerd
werd, dat in bijna elke kleine plaats in
Duitschland, do vereeniging Heimatschutz
angstvallig waakt zelfs over het kleinste
oude geveltje, dus het volk opvoedt in waar
deering voor het oude, daar kan het er bij
mij niet in, dat de verwoesting van Leuven
aan vernielzucht zou toegeschreven moeten
worden, daarvoor staat de eerbied, welken
men in Duitschland heeft voor werken van
anderen, te hoog, daarvoor is de Duitsche
cultuur te veel steeds „opbouwend" ge
weest, en zou ik een ieder willen aanraden
zijn oordeel op te schorten, totdat hot of
fieieele onderzoek (waaraan volgens do
Duitsche bladen een begin is gemaakt) ons 'n
juist overzicht geeft van de ware toedracht
dezer zoo droeve gebeurtenis.
De oud-architect, de heer C. M. Druog-
leever Fortuyn antwoordt hierop
Met. verbazing lees ik het stuk van den
heer Ed. Cuypers, architect, waarin de
schrijver, na veel schoons, op het gebied
van kunst, wetenschap en gesohiedenis te
hebben gezegd van Leuven (welker ver
woesting den schrijver zelfs van aandoe
ning heeft doen trillen) van het Duitsche
volk en van schrijver ontzagwekkende re
laties met Duitschlands eerste kunstenaars
van vroeger en thans, „ieder aanraadt zijn
oordeel op te schorten totdat heb offieieele
onderzoek (waaraan volgens de Duitsche
bladen een begin is gemaakt) ons een juist
overzicht geeft van de ware toedracht de
zer zoo droeve gebeurtenis".
Do schijnbare naïeveteit van den schrij
ver omtrent den uitslag van dat onderzoek
voorbijgaande, kan m. i. niets tor wereld
de verwoesting van Leuven door niet-
barbaren verontschuldigen en al moge
dan, volgens dou schrijver, „de Duitsche
cultuur te veel „opbouwend" zijn ge
weest, om-de verwoesting van Leuven aan
vernielzucht toe te schrijven", dan toch
zou ware beschaving, beschaving dus, die
cr i n en niet o p zat, de verwoesting heb
ben moeten voorkomen.
Gesteld, dat een onderzoek der feiten
door anderen dan partijen mogelijk ware
(in zulk een heksenketel is dat natuurlijk
niet mogelijk) en dat blijken zou, dat de
schuld aan de zijde der burgers was (ik wil
zelfs aannemen, dat dit zoo is), dan zou
hot straffen der schuldigen, volgens krijgs
wetten, verantwoord zijn, maar de goed
georganiseerde, bekwame, gewapende
krijgslieden waren, tegenover de weinig
gewapende en minder georganiseerde bur
gers, vanzelf sprekend zoo oppermachtig,
dat, om de schuldigen te straffen, de onher
stelbare verwoesting der schatten van
kunst, wetenschap en geschiedenis onnoo-
dig was en door alle eeuwen heen een niet
uit te wisschen schandvlek blijven zal voor
hen, die haar bedreven.
De heer Albert Yerwey, te Noordwijk-
aoai-Zee, merkt op
De architect Ed. Cuypers maakt de op
merking, dat z. i. de verwoesting van
Leuven niet aan „vernielzucht" mag wor
den toegeschreven. Natuurlijk mag ze dat
niet. Heb is immers al erg genoeg, dat de
stad vernield isdat het Duitsche solda
ten zijn, die haar vernieid hebbendat
een Duitsch legerbestuur tot die vernie
ling order gafdat Düitsche dagbladen
die vernieling prezen. Dit zijn feiten, die
ook het Duitsche onderzoek, waarop de
heer Cuypers hoopt, niet ongedaan kan
makon. En waar wij nu allen wenschen, dat
in dezen oorlog elk legerbestuur al het
mogelijke doen zal om onder alle omstan
digheden de gedenkteekenen van kunst en
geschiedenis te sparen, en het Duitsche
legerbestuur Leuven zeer zeker niet ge
spaard heeft, daar zou het, dunkt mij, be
ter geweest zijn als de heer Cuypers het
bij ziju betuiging van leedwezen gelaten,
en niet getracht had de Duitschers te zui
veren van een aanklacht, die er niets toe
doot en die geen ernstig mensch tegen ben
heeft ingebracht.
In „D e T e 1 e g r aaf" zegt een inzender
die enkel C. teekent:
Met veel voldoening las ik het van bezon
ken geest doordrongen stukje van den heer
Ed. Cuypers, architect, niet te verwarren
met dr. Jos. Cuypers, den bouwmeester,
wien wel de wimpers getrild zullen hebben
van ingehouden tranen over de vernieling der
oude bisschopsstad en die misschien de pen
heeft weggeworpen, omdat hij geen woor
den kon vinden, sterk genoeg om zijn smart
uit te drukken. Neen, het is de heer Eduard
Cuypers, die in dezen tijd, nu het ieder zoo
moeilijk valt zich te bedwingen, den juisfcen
weg heeft gevonden om kalm en onpartijdig
orequa anima, de feiten te bezien en de ont
roering meester te worden, waarin ieder
met den heer Ed. Cuypers getrild heeft.
Deze methode leek mij zoo juist, dat ik,
die, ai ben ik geen architect, toch het
voorrecht heb gehad meermalen Duitsch
land te bezoeken en ook het voorrecht, heb,
vele doode en levende groote Duitsche
kunstenaars, vooral veel doode, mijn' vrien
den te noemen, mij direct tot hem gewend
heb, om ook hun oordeel te vernemen,
daar het mij interessant leek, ook vau an
dere zijde», dan alleen van Bauratc, de
opinie te hooren. Zoo raadpleegde ik Ge-
heimrath von Goethe (den bekenden dich
ter en minister te Wejinar), Excellenz von
Bode (General-Director der Königlichen
Museen, W. G. R.), Excellenz von Menzel
(den bekenden schilder), prof. dr. Casper
(Prasident von der cleutsche Cesellschaffc
für Urologie), Friedrich von Schiller (dich
ter), Heinrich Heine, Klinger (den beken
den etser), en vele andere professoren, te
veel om hier op te noemen. Alle dooden
(van do levenden kon ilc wegens de slechte
postverbinding niet zoo spoedig antwoord
krijgen), verzekerden mij, dat het onmoge
lijk was, dat een volk, van hun geest -door
drongen, Leuven verwoest kon hebben en
daarmede, do cultuur van eeuwen, dio der
ganscho wereld toebehoort, vernietigd. Al
leen von Schiller was wat huiverig, dat. de
oorlogsbeschrijvingen in zijn Lied van der
Glocke misschien gevaarlijk hadden gewerkt,
en Heine, die zich, omdat hij zoolang in Pa
rijs had gewoond, niet zuiver Duitscber
meer voelde, wilde liever niet ronduit zijn
meening geven, doch verwees mij na-ar
Hoofdstuk V van de Memoiren des Herrn
Schnabelewopski. De overigen veronder
stelden, dat de Belgen zeiven hun stad in
brand hadden gestoken en hun gebouwen,
bibliotheek en kunstschatten verwoest, om
op die wijze den Duitschers een hak te zet
ten, daar dan domme mensc'nen zouden kun
nen denken, dat die het gedaan hadden.
Heine, maar diens oordeel is niet geheel
zuiver, insinueerde, dat ze ook nog do bij
bedoeling hadden gehad om den heer Ed
Cuypers, architect, op die manier in de ge
legenheid te stellen, zijn hooge Duitsche re
laties eens op te halen en een mal stukje te
schrijven, maar dat kan ik toch niet aan
nemen.
DE WAARHEID OMTRENT
NEDERLAND.
Het Engelsche blad ,-The Daily News&
Leader" heeft twee artikelen geplaatst van
de hand van den heer, W. Robertson
Scott, een bekwaam journalist die ons land
kent en -er ook dezer dagen nog eens heeft
rondgekeken.
Men zal erkennen dat hij goed uit zijn
oog-en keek cn scherp luisterde.
De onderdanen van groote landen heb
ben hun onafhankelijkheid lief, doch daar
die uiteraard weinig; of geen gevaar loopt,
denken en spreken zij er over op ccn
andere manier als de burgers van kleinere
rijken, zooais Nederland, Denemarken,
Zweden, Noorwegen en Zwitserland. Zij
hebben haar lief als een kleinood dat ze
mogelijk kunnen verliezen cn toen ik een
week in Nederland doorbracht, heb ik
mede gevoeld de bezorgdheid die daar
knaagt aan aller hart. Ik weet dat mijn
.vrienden in Denemarken cvenzoo lijden en
zoo is het ongetwijfeld in elk der kleinere
Europeesche landen.
Ik heb me geërgerd over enkele dwaas
heden die in Londensche bladen zijn ge
schreven over de houding der Nederlan
ders in deze tijden. Een van de domste
dingen die men wel kon viagcn was: -„Zijn
de Nederlanders voor de Engdschcn of
y.oor de Duitschers?" Het antwoord is dat
za voor de Nederlanders zijn.
iToen er over gesproken werd om onze
troepen de Schelde op te zenden, ant
woordden de Nederlanders, dat ze ons den
toegang met allo macht zouden betwisten,
en op 't oogenblik wordt de ge he de kust
lijn van Nederland® door mijnen en forten
beschermd tegen elke poging onzerzijds om
het ongevraagd tegen Duitschland te ver
dedigen.
Bovendien staat de hoofdmacht vau het
Nederlandsche leger aan d$ Duits oh-Bel
gische grens, van waar liet zich ingeval van
nood kan terugtrekken achter de Nieuwe
Hollandsche Waterlinie, die ik een week of
wat geleden in de „Daily News" beschreef.
Die schrijver vertelt dan hoe achter deze
linie nog ligt de soelLing Amsterdam, die
men beschouwt als een der sterkste mili
taire stellingen ter wereld.
Hoewel de Nederlanders .vau oordeel
zijn dat hun .verdedLgïngssfelsel sterker is
dan dat van België, maken zij zich geen
illusies en weten zeer goed dat zij op
den duur zouden moeren bukken voor En
geland of Duitschland.
Wellicht zou' zelfs de stelling Amster
dam moeilijk te verdédigen zijn tegen het
Duitsche gesohut, zooals zich dat in Bel
gië heeft doen kennen, doch ik ken de
vastberadenheid der Nederlanders te goed,-
om niet te weten, dat die mogelijkheid,
hen niet zou afschrikken.
In 't kort is dus de toestand, deze, dat
de onafhankelijkheid van Nederland af
hangt van Groot-Brittannie of vau Duitsch
land en dat het geen van deze twee onbe-
pa aid vertrouwt.
In hetgeen de Nederlanders tegen de
Duitschers gevoelen komt zij overeen met
ons. Evenals wij gelooven zij m het vrije
woord en een \rije drukpers, vrijen handel
cn vrijen toegang voor de verdrukten uit
andere landen; alleen de nood dwingt hen
een leger op de been te houden; zij hou
den van regel en orde, doch niet- van
overmaat van regeering; zij hebben het
land aan druktemakeiij en aanstellerij
en waarschijnlijk zijn nergens in Europa
de menscheu eenvoudiger gekleed. Doch
daarom kunnen ze niet goed overweg met
de stroeve kazerne-stiptheid en het straffe
optreden der Pruisen.
Doch Nederland is ook piactisch. hec is
de aarden pot, naast den ijzeren, de helft
van Nederland, die aan Duitschland grenst
is niet te veidedigen; het- land zit vol
Duitschers, die het kennen als hun zak.
Vijfren-zeventig percent van den Rotterdam-
schen en een groot deel van den Amster.
damschcn handel wordt niet DuitsGhland
gevoerd. De Gemaal en de Moeder der Ko
ningin ziin Duitsch,- enkele hofdignitarissen
en misschien enkele officieren 1 reb
ben Duitsche sympathieën. Een der tueest
invloedrijke bladen, dat in Rottendam ver
schijnt,- weerspiegelt natuurlijk de verhou
ding tegenover een burgerij die goeddeels
Duitsch of bij den Duitschen handel sterk
geïnteresseerd is.
Eenige jonge Nederlandsche mannen van
zaken trachtten een jaar of wat geleden,
'n economische overeenkomst met Duitsch
land te maken, doch die builen de politiek
zou blijven; en hoe meer men het punt be
studeerde, des te moeilijker en gevaarlij
ker bleek het, want geen Nederlander zou
zich aLs Duitscher gelukkig kunnen, gë-
yoelen.
Er zijn redenen om het gevaar voor
Nederland minder groot te doen schijnen.
Het heeft nooit tegen Duitschers gevochten
na den inval van den bisschop van Mun
ster (17e eeuw) en sommigen beweren, m.i.
ten onrechte, dat een onafhankelijk Ne
derland voor Duitschland een schild is
tegen overvallen van de zzezijde.
Men heeft veel drukte gemaakt van de
Vulcan-haven in Rotterdam eu in Enge
land heeft die quaestie veel achterdocht
wekt. De Times" plaatste een vraagge
sprek niet den burgemeester vau Rotter
dam, doch*men verlieze twee dingen niet
uit het oog. In de eerste plaats is di: ge
meente eigenares van alle havens aari de
Maas en zou niet gaarne een haven, hoe
klein ook, zien tusschen haai gebied en de
zee; en in de tweede plaats .is de zaak
nog niet beklonken.
Men moet op het oogenblik verder niet
uit het oog verliezen dat het Duitschland
zeer gemakkelijk valt en het zoor zijn best
doet in Nederland zijn nieuws te. versprei-
den waarmee het tracht zooveel mogelijk
stemming te maken.
Ieder beschaafd Nederlander lees': Duit
sche tijdschriften; Nederland is er op ge
wezen werk gevaar zijn koloniën loopen,
door het verbond van Engeland met Japen
en de interventie van dit landDuitsch
land heeft verklaard dat hec België geen
schade zou berokkend hebben als dit -zich
niet verzet had.
Al de Duits cite pleidooien hebben de Ne.
derlanders min of meer onzeker gemaakt
en dientengevolge zijn zij zeer geneigd den
raad, hun door hun eigen Regeering gege
ven, te volgen, zich volmaakt neutraal te
houden en volstrekt geen uiting te geven
aan hun sympathie voor ons. Uit dit zwij
gen op te maken dat de Nederlanders!
yoor Duitschland zijn, is volslagen krank
zinnigheid („nothing* could be madder"'.
De slagvaardigheid van Duitse hi and.
heeft natuurlijk diepen indruk gemaakt in
Nederland, maar toch voelt de ware Ne
derlander dat het gevoel voor vrijheid niet
sterk ontwikkeld is bij de groote marea
van het Duitsche volk; het lijden van Bel
gië wekt hier ook algemeen medelijden en
nooit hoort men in Nederland sp-Nrea van
„onze Duitsche broeders", wel van t.onz$
Zuid-Nederlandsche broeders."
Doch Nederland beseft dat liet in gcea
tijdperk zijner historie meer verplicht wat
voorzichtig; te wezen. De. toekomst is Huig.-
ter. Het land blijft kalm eu vastberadenf
het neemt, zulk een uitstekende houding
aan tegen zijn buren, dat het iemand ont,
roert het gade te slaan en, ware dit mo-:
gelijk, iemands achting en ontzag yooxj
dit volk nog grooter maken.
In dit uur der beproeving is het voor
Europa van het grootste belang dat dez«|
twee volleen, de Engelscfren en de Nedav;
landers, die dezelfde nationale idealen na*
jagen, elkaar begrijpen en vertrouwen.-
Doch voor velen van ons Engelscheu isj
het noodig zich bijzonder in te spannen^
om den toestand te begrijpen door zich'
op het Nederlandsch standpunt te plaats
sen; laat men zich geen illusies vormen
Nederland is gereed te zijner zelf verdek
diging, doch dit kost der natie 'de ontzeg
tende som van zes millioen's daags. Ham
del, nijverheid en landbouw lijden; in Rot
terdam en Amsterdam alleen zijn 50.000
werkloozen. Als het noodig wordt den oor,
log te doen eindigen door de Duitsche fa-
brieken tot stilstand te brengen en den
voorraad van voedsel te laten verdwijnen*
moet de Bricsche marine den invoer van
grondstoffen en levensmiddelen naai!
Duitschland beletten. De Nederlandseltó
Maas- en Rijnhandel zal daarvan geweldige!
nadoelen ondervinden want hij bestaat
daarvan voor een belangrijk deel. En al
zijn wij nog zoo vriendschappelijk gezind
jegens Nederland, ons optreden in dezq
kan natuurlijk een machtig wapen worden
in handen van de perspropaganda yan
Duitschland in Nederland.
AGENDE VAN DE WFEKt
Woensdag
Piat-örskerk. Bidstond. 3 u u r.
Qra&nheura. Spreker: d© heer A. Pannekoek, all
Duit3ch)aud.
Donderdag
Wijkgebouw „Geloof. Hoop, Liefde". Ood3diensf4
oefening. Spreekster. M<-j. W. Snellen. Half!
negen.
Pieterskerk. Uitvoering ren bat© Steun-Comltfiy
t© geven door den heer <J. B DuysLer. 8 uur.
Zondag
Postkof. Optradon Alphons en Lilly y uur.
Dagelijks:
Bioscope Variété Théatef. Stationsweg. aar*
(Zaterdag- en Woensdagmiddag. Mulinéo 2 anrj
LIJST van geliccï cn gedeeltelijk
Werkloozen, die zich aangesneld heb-
hen bij de Arbeidsbeurs.
Het Steun-Comité aischt als voorwaarde voor
Steun aanmelding bij d© Beurs, :oodat dit Staatjo
wel aeci juist beeld zal gaueu uan do Werkloosheid*
Ook Werkloozen uit de Or.istrokGn zijn hieronder
begrepen. (Dit aantal vrij gering».
Grondwerkers
Overig© vakarbeiders bij d© bouw
vakken iu ruimsteïi zin
3
01
60
Mauuel. vakiiedeu in andere vakken 90
Vrouwelijk© vaklieden (waaronder
dienstboden, naaisters, werksters) 50
Losse werklieden.. L4Q
Gedeeltelijk Werkloozen.
Mannen allerlei vakken (veelal V©
weekloon)280
Vrouwen voor allerlei vakken (veelal
Va weekloon138
•Jongens voor allerlei25
Gebrek aan bakkers.
Leiden, 9 September 1914.
823
Steuncomité Oorlogstoestand 1914.
Leiden.
Staat van ontvangsten ea
uitgaven tot en met Dinsdag 8 Sept.
Vorige opgaaf13,502.10
Van: Tooueolvsreenig. „Tbalia"
t 5; L. V. f 1-); S. B. f 2.50. 5e Col-
ieofco Pieterskerk Bidst-ond f 58.01;
N. N". f 20; Zustors uit een buej©
f 0.99'/C; bij het Leidaoh Dagblad
f 47.10; N. N. f 15: 3-Oetober-Ver-
eenigiug f 1000; defrayemeut f 10
A. T. f 25; v. V. f 10. Fabriekt
personeel Hoogenstraatén f 15.94;
V. B. W. f 35; W. V. f 2.50; via R
ƒ0.50; Zusj© 0. ƒ0.10; Padvinder
O. 0.35; Collecte Arab- Openbaac
Slachthuis f 3.60; 7 X. 320; K. K.
Speelpotje 650; wekelijksche bij
dragen: Mr. E. ƒ5; Dr. Bob. IJ
O. A F f 2.50Prof. O. ƒ10; A
J. H. f 2.50; S. B. f 2.50; J. S, ƒ0.25
N. 0.10; T. M f 5-); W. F. v.W. f 10.
Te zameh 1,671.841
Uitgaven
Totaal
Saldo
20,234.24J
1,600.40
13,633.781
Telegrafisch weerbericht,
naar vaarnemïugdu ia d?a morgen van 9 Seoly
Medegedeeld door het Kun. Matoor. Instituut
t© De Bildt.
Hoogst© barometerstand 763. L t© Hotuosanic
Laagste stand 759.5 t© Vlissingen.
Verpachting tot den avond vjm I) Septembers
Zwakke tot matigen, zuidoostelij ken tot zuidJ
vestdijken wind. Gedeeltelijk bewolkte luohffc
Waarschijnlijk onkel© regen- o£ oawjjrsbaloa*
Eeaig© daling vau temperatuur.
