Schoenwerk en Hygiëne.
De Bakkerij êti Bulgarije.
De gevaren derdraadlooze telegrafie,
In hoeveel opzichten de vrouwen ook
verstandiger geworden zijn, aan de voeten
wordt nog altijd veel gezondigd. Er zijn
nog tal van men se hen, zegt het „N. v. h.
iN.", die liever pijn lijden om een mooien
voet te hebben, dan dat zij zich doelmatig
en hygiënisch schoenwerk laten aanmeten.
Eh toch zou het heel verstandig zijn juist
attentie te schenken aan de voetbedekking,
want o, die is van zoo groot belang voor het
heele gestel en kan zoo vormverstorend
werken, wat toch ook alweer uit schoonheids
oogpunt niet te verkiezen kan heeten. In het
.algemeen kan men vijf soorten van misvor
mingen onderscheiden, die het gevolg zijn
van slecht passend schoenwerk, n.l. die het
gevolg zijn van te korte, te spitse, te smalle,
of over het geheel te enge schoenen, en
door te hooge hakken veroorzaakt. Draagt
men schoenen, die aan dit laat-ste euvel
,,mjank gaan", dan kunnen de teenen niet
plat op de zool liggen, maar gaan krom
staan en zoodoende wordt er op de boven
ste oppervlakte geloopen. De gevolgen daar
van zijai blaasjes, ontstekingen of pijnlijke
eeltplekken aan de voorste deelen der tee
nen. De middelvoet drukt eveneens tegen
hét bovenleer aan en daardoor ontstaan de
zoo geduchte eksteroogen. Het kwaadst te
.verantwoorden heeft het nog de groote teen
die kan niet naar anderen vluchtendu6
gaat naar boven staan
Hog veel meer dan te kort, komt te spits
schoenwerk voor.
Daarin hebben de teenen een nog veel
harder strijd om het «bestaan te voeren want
hier geldt het recht van den sterksteDe
groote teen en de vierde en de vijfde willen
zich naar het m dden dringen, de middelste
gaan naar boven opstaan en de pijnlijke eelt-
vorming vertoont zich nu overal. Door den
zijdelirgschen druk heeft men nu ook nog
kans op in het vleesch gegroeide nagels, enz.
enz. Zijn de schoenen te kort en te spits,
dam vereenigen zich bovengenoenide werkin
gen nog en ontstaan er dan ten overvloede
niet zelden de half kogelvormige ,,balle>n"
onder aan de teenen. Echte folterwerktui-
gen zijn de te smalle schoenen. Die zijn ook
wel het nadeeligst voor de gezondheid, om
dat hierdoor de bloedsomloop gestremd
wordt. De gevolgen er van zijn óf koude
voeten óf zweetvoeten. En hieruit ontstaan
weer tal van andere storingen in het gestel,
die soms zelfs van vrij ernstigen aard kun
nen zijn.
Hooge hakken zijn daarom zoo af te
keuren, omdat nu de heele zwaaide van het
lichaam op het voorste deel van den voet
komt te rustenzij, die zich aa<n een derge
lijk „misbruik" schuldig maken, hebben nog
het meest last van eelt; zóó zelfs, dat het
loopen haar tijdelijk een onmogelijkheid kan
worden.
Maar ook schoenen zonder hakken zijn af
te keuren. Daarom is het ook hier maar
weer het best, den gulden middenweg, te
bewandelen, die altijd en bij alles het ver-
kicslijkst blijkt!
Is het nu toch eenmaal zoo ver, dat men
al eksteroogen heeft, dan moet 't volgende
een uitstekend middel zijn; een ui wordt in
reepen gesneden van een vinger breed, deze
worden in azijn gelegdvóór het naar-bed-
gaan bindt men nu op iederen eksteroog
zoo'n reepja Des mrogens kan men met den
.vinger de opperhuid gemakkelijk loe maken
en wegnemen; wanneer men dit enkele
nachten herhaalt, 5s spoedig het geheel©
oog weg.
Een gezwollen enkel kan eveneens ver
oorzaakt worden door een nauwe laars.
Maar deze afwijking gedoogt geen uitstel en
wil ze niet van blijvenden aard worden, dan
raadülege men spoedig een dokter.
's Winters en vroeg in het voorjaar suk
kelen vele vrouwen en meisjes met z. g. win
tervoeten.
De verschijnselen van deze pijnlijke kwaal
zijn overbekend, doch de behandeling
hiervan is geen plaatselijke, maar werkt op
bet heele gestel.
Het is hierbij ook weer: voorkomen is
beter dan genezen, en als een moeder be
merkt, dat haar kind voor deze kwaal vat
baar is, dan kan zij zich verzekerd I.ouden,
dat het niet voldoende gezond en krachtig
is, hoe opgewekt het ook moge zijn. Het
dieet van zulke kinderen behoort daarom
zorgvuldig geregeld te worden. Warme on-
derkleeding is m de eerste plaats ge^
wenscht, verder ruime laarzen, gevoerde
handschoenen en overvloedige beweging in
de buitenlucht.
Nog tegen een slechte gewoonte moet ge
waarschuwd worden, n. 1. tegen het aan-
weftdsel om de zwaarte van het lichaam op
één kant van den voet te doen neerkomen,
waardoor het zwikken wordt bevorderd.
Loopt ge uw schoenen scheef, dan is het
verkeerd, den afgesleten kant hooger te
laten maken dan den anderen; laat ze lie
ver onmiddellijk in orde brengen, zoodra
de laars maar een bagatel zijn horizontalen
stand verliest.
De laarzen dus moeten ruim en rekbaar
genoeg wezen, om den beenderen en ge
wrichten eenige speling te gunnen. Het
knellen der voeten in een paar, te nauwe
schoenen veroorzaakt een soort kreupelheid,
die ook alle.bevalligheid aan den gang ont
neemt
In een Oostenrijksch vakblad lazen we
aldus „De Bakkerij" dezer dagen een
artikel met bovenstaanden titel, dat we
hieronder vertaald Weergeven
Een Arabisch, wijsgeer uit de zeventiende
eeuw heeft eens gezegd: ,,De oorlog is als
een woedende orkaan, zij velt neer, wat
niet tegen haar kracht bestand is, zij ver
pletterd alles, wat oud en gebrekkig is,
maar uit de puinhoopen caer wrakken zal
weer een nieuw en krachtig loven rij'ü.i
Hoe treurig, hoe wreed en hoe mensch-
onwaardig een oorlog moge zijn, hij heeft
toch het vóordteel, dat hij hot oude en ge
brekkige vernielt; er worden nieuwe toe
standen uit geboren.
Zoo ook op bakkersgebied in Bulgarije.
Ons vak werd daar vóór den oor'cg op
hoog9t primitieve wijze uitgeoefend. Het
deeg werd er met de voeten gekneed, een
eigenaardig verzuurde geitenmelk werd als
gistingsmiddel gebruikt, en om de rijzing
goed tot haar recht te laten komen, bedekte
men het met een warme paardedeken, zoo
van het ros af. De oven verkeerde er in
een aartsvaderlijken toestand, waardoor het
brood altijd eenigszins naar rook smaakt©.
Taai of verbazend hard brood was meestal
het product van den bakker.
Behalve in de weinige steden, had men
ook nog bakkerijen in de dorpen, meestal
één, omdat de landbevolking over bet al
gemeen haar eigen brood bakt, dat nog
een paard gradfen slechter is dan dat der
bakkers.
Ten gevolge van den oorlog zijn er een
massa bakkerijen, indien We ze zee noemen
mogen, verdwenen. Vele bakkers moesten
teil strijde optrekken cn hebben op het
slagveld hun leven gelaten. Het grootste
gedeelte der bakkers werd echter ge
bruikt voor de veldbakkerijen, wa*r zij ic
aarakmg kwamen met Duitsche en Oosten-
rijksche collegia's, voor de bediening der
veldbakkerijen aangeworven tegen veel geld.
Deze veldbakkerijen waren hoogst modern
ingericht en trokken wegens de groote
practisch© waarde algemeen de aandacht
der buitenlandsche mogendheden.
Deze veldbakkerijen besten deai uit ovens,
welke men opbouwde uit cementplaten,
terwijl de deegkneedraachmes, geleverd
door een Weensche firma, in beweging ge
bracht vierden door eenstoomfiets.
waarvan het achterwiel niet den grond
raakte, maar dienst deed als vliegwiel,
waarover een riem liep.
Men ziet: eenvoudig, maar praotisch.
De broodvoorziening van het Bulnraarsche
leger lieft, de ongunstigst© omstan die-heden
in aanmerkinr genomen, weinig te wen-
schen over. 't Was natuurlijk zich behelpen,
maar dat is in den oorlosr steeds het geval.
De Bulgaarsche milrfaire bakkers zagen
het gemak dor machines in. wat h^t schoone
gevolg heeft gehad, dat na den oorlog
reeds eèn dertigtal mengmachines naarj
Bulgarije verzonden zijn. Vóór het uitbre
ken der vijandelijkheden waren er in heelj
Bulgarije slechts drie deegkneedmachines]
aanwezig, waarvan twee in de hoofdstad.*!
Men kan dus wel zeggen, dat de oorlogi
op d'3 bakkerij een gunstigen invloed heeft
gehad.
Natuurlijk zal men bij de landelijke be
volking van dezen vooruitgang weinig of
niets bemerken daar blijft men natuurlijk
op oude wijze bakken.
Het huisbakken brood wordt in den re
gel bereid door d'e vrouwen, soms ook wel
door oude mannen. Doch ook in de dorps
bakkerijen doen de vrouwen wel het zwaar
ste werk, namelijk het kneden. Het vor
men en het bakken echter doet de bakker.
Over het algemeen oefenen de dorpsbakkers
er ook nog het vak van herbergier uit. of
zij drijven handel in allerhande artikelen.
In den regel is de dorpsbakker een ge
wichtig man. Hij hoort veel, doordat de
menschen bij hem samenkomen om brood
te koop en. Door zijn handel reist hij veel
en doet daar meer ervaring bij op dan
rijn dorpsgenooten, die maar zelden het
huis verlaten. Hij is dus zijn medemen-
sohen in kennis ver vooruit en heeft daar
om eenig overwicht op hen. Hot i9 daar
door geen wonder, dat vole dorpshoofden
óf iijbe boeren óf rijke bakkers zijn.
Grootendeels is het brood van grof tar
wemeel bereid andere soorten heeft men
er niet, behalve in de groote steden. Toch
bestaan er wel eenige soorten van feest
gebak, zoogenaamde honigkoeken, die men
vroeger ongetwijfeld heeft leeren bakken
van de Muzelmannen, Deae honigkoeken,
somtijds met uien en kruiden bereid, zijn
j niet onsmakelijk. Ook de eierkoeken met
I honig zijn er niet te versmaden. Boter
wordt zoo goed als nooit bij het bakken
I gebruikt, maar wel rundervet en olie. Vroe-
J ger gebruikte men algemeen schapenvet.
Op feestdagen bakt men nooitdit zou
onheil teweegbrengen. Ook zal de bak
ker niet te bewegen zijn brood te bakken
op den ste«rfdag zijner ouders, dhar dit,
volgens algemeen bijgeloof, een sterfgeval
j in de familie zou veroorzaken. Op den
J dag na Pinks tea-en worden de veeren van
i een zwarte kip in den oven verbrand dit
j moet een prachtig middel zijn om booce
geesten te verdrijven. Booze geesten toch
zoeken graag de bakkerijen op. Zeker om
dat het er zoo lekker warm is. Als hetj
brood een paar keer achter elkaar ver
brandt, is dit een teeken, dat de boozei
geest in de bakkerij rondwaart. Dan wordt
er allerlei hocus-pocus uitgevoerd, oa
hiervan bevrijd te worden.
Waar echter de deegkneedmachine in
gang gevonden heeft, zullen deze antieke
toestanden ook wel langzaam, maar zeker
verdwijnen.
E enigen tijd geleden pu/jliceerde 't Frao-
ache wetenschappelijke blad ,,La Nature"
een artikel van den ingenieur Franck Duro-
quier, waarin de gevaren werden aange
toond, veroorzaakt door 33.9 Herz-golven,
uitgazonden door krachtige radiografiesta
tions. Zoo werden, o.a. de brand van het
s. s. „Volturno" en de mijnramp te Cardiff
hieraan toegeschreven.
Dit artikel heeft natuurlijk in wetenschap
pelijke kringen zeer de aandacht getrokken
en ook aanleiding gegeven tot allerlei com
mentaar. Terwijl de door wetensekappel ijk©
proeven gerugsteunde bewering van Duro-
quier, dort de Herz-golven van zeer sterko
Marconi-stations op enorme afstanden, tus-
schen de eindpunten van geïsoleerde, niet
gesloten leiders inductie-vonken veroorza
ken, die onder bepaalde omstandigheden
bramd of explosie kunnen doen ontstaan,
door ta-1 van electro-technici wordt beves
tigd, beweren andere specialiteiten, dat, hoe
wel het optreden van deze inductievonken
moet worden erkend, er geen sprake van is.
Wat intusschen niet wegneemt, dat na eert
officieel onderzoek, door een regeerings-
commissie in de Vereenigde Staten inge
