Uit den strijd tegen de longtering. Drankbestrijding in Stockholm. Slachtoffers van het verkeer. De bevolking van AtgenUmë. den kleinen Hans zitten, en pas op hom, dan kan ik aan mijn werk blijven". Luthcr, ofschoon hij voor do Kerstfeest- viering zich moest voorbereiden, zette zich met zijn Bijbel geduldig en gewillig bij do wieg van zijn kind, zooals zijn vrouw hem verzocht had. En toen hij eens door hot wiegekleed keek, on zijn klein, hulp behoevend, slapend kind, gadesloeg, werd zijn hart tot in den diepsten grond bewo gen. De gedachte greep met alle kracht hem aan, dat do eeuwige «Zoon van God ook zulk een hulpbehoevend kind was ge worden En eensklaps, het kon niet anders, nam hij de harp van den wand, en lieflijk klonk door het huis het heerlijke lied, dat hij toen gedicht cn gezongen heeft: „Von Him nel hoch da komra' ich her." En hij was daar zoo gelukkig mee, dat hij later nog dikwijls zijn Catha.rina, „vrouw Kilthe", bedankt heeft, dat zij hem bij de wieg op wacht had gezet. KRAKTEN LEZEN. Vroeger was mem vast overtuigd, dat het lezen van kranten dc mcnschen veranderde en dat zij er splinternieuwe eigenschappen door opdcdcu. Of die altijd betere waren dan de reeds aanwezige, is een amdero waag. De een beweerde, dat. het krantenlezcn den nvcnsch afstompte; misschien waren er zoo. Maar daartegenover stond de meaning, dat de dagbladlectuur do mcnschcn beweeglijker en rusteloozer maakte, wat vrijwel het tegen gestelde was. Een derde beweerde, dat het krantenlezcn de energie verlamt en menige frisKche gedachte doet ondergaan in de massa berichten en tijdingen en aankondigingen. Het gaat hiermee als met ziekten cn kwa len wie zooveel verschillende.kwaaltjes heeft, is in den regel zoo gezond als oen \risch, cn als de lcrant zoo verschillenden invloed op de mensclien uitoefent en nog wel zulko tegenstrijdige invloeden, dan is het haast aan te nemen, dat de krant er onschuldig aan is, maar dat de rnenschen, die de krant lezen, vn chillend zijn en dat die verschil len alleen bij het krantenlezcn wat beter aan het licht komen. De krant onderstreept de hoedanigheden fen eigenaardigheden, die wij al hebb?n; zij maakt ons niet goed of niet 6lecht; maar het goede of verkeerde, dat in ons is, kaatst zij terug; zij is de spiegel, waarin men ons beeld trouw kan weervinden- Let maar eens op, hoe iemand de krant leest, want geen twee doen het op dezelfde manier. Daarmee wordt nu niet bedoeld, dat de een adleen do ad verten tiën, do ander de Beursberichten, een dorde het gemengd nieuws en de vierdo het buitonland leest, terwijl een vijfde alle vergaderingen en bij eenkomsten. afloopt. Dat weet iedereen wel en daarvoor behoeft men geen opmetrketr to zijn, wjmt dat wist men ook al uit de ge sprekken van de personen in kwestie. Wie zoo trouw, en in de oersto plaats, de familie berichten leest, zal in het gesprek het ook Wel vaak over anderen hebben, en wie alleen aandacht schenkt aan do gemengde berich ten, is ook in hot dagelijksch leven meestal iemand, die u trakteert op nieuwtjes en nog eens nieuwtjes. Ook hieruit blijkt zelfs, dat és meestem hun natuur laten zien, ook in hetgeen zij in de krant leraan. Maar wij bedoelden wat an dors. Sr zijn er, die het krantlozen als een gtewichtig DummOT op de dag-agenda beschou wen; zij gaan „er voor zitten" en lezen rustig voort; enkelen spellen heb blad. An deren zijn min of meer nerveus; ook bij hen staat de krant op het dagprogramma, maar zij vervullen met het lezen een plioht, dien ze niet kwijt kunnen raken en dien ze toe.li gaarne onvervuld lieten, als ze maaJr durf den. Sommigen lezen de krant met oen lachend gezicht, hetzij dat er werkelijk be lachelijke dingen in 6taan, hetzij dat ze uit de hoogte op al dat onbeduidende neer- zien; maar daartegenover staan wocr anderen, wien de ernst bij het lezen duimdik op het gezicht ligt en wier rimpels zich vermenig vuldigen. Er zijn er, die de krant even vluchtig, haast schuw, inkijken, alsof ze zich schaamden, dat zij er zich mee afgeven; ter- wjfl. ©r anderen zijn, wien een gevoel van bohaogli^kheul m belangstelling op bet ge laat 6taat uitgedrukt- Enkelen slaan alle bladen om on om en zoeken en zooken, schijn baar zonder te vinden; maar velen weten ook precies don wog in hot pakje en slaan met zekerheid do bladzijde op, waar ze zullen vinden, wat zij verlangen te weten, Monigeen leest de krant met onverstoorbare kalmte cm vastheid en als ge goed oplet, leest ge op zijn gezicht de krant mee, want de trekken spiegelen deai indruk af, dien het gelezeno maakt. Zrolfs is het volgen der rorels en kolommen bij don oen anders dan bij den ander; de beweging der wenk brauwen en zelfs van lials en nek is een oanv ijzing voor de lectuur. Er is beweerd, dat men uit de wijze, waar op iemand de krant «.eest of inziet, zijn leeftijd kan opmaken; niet het aantal zijner ja»en natuurlijk, maar zijn innerlijken, gees telijken leeftijd. Het liantoeren van de lcrant zelfs zegt bacil wat belangrijks omtrent den lezer. Hoe ver schillend is de wijze, waarop do krant ter hand wordt genomen De een houdt hot blad geheel open en neemt het met c£n hand vast: gevolg con onophoudelijke strijd tus- solren do krant, die niet rechtop wil staan en den lozer, die da.t van haar verlangd. En dan het opvouwen van d© krant t Zeker, er zijn ordelijke menschen, die haar weg. leggen, zooals zij haar hebben ontvangen; maar er zijn ook honderden slordige naturen, die „den rommel" wat ineen frommelen, of haar neerleggen, zooals zij haar lazen, bin nenste buiten, zoodat het blad er zelfs on willig onder wordt, alsof het vragen wilde: „Moet dat zoo?" Ook de wijze, waarop een lcrant in den zak gestoken wordt, verschilt. Een zakenman deelde mee, dat voor hem het hanteeren van de krant-, door degenen, die zich voor een plaats op zijn kantoor aan meldden, veel gewicht in de schaal legde hij keuze; hij liet den sollicitant in een ka mertje, waar allerlei kranten la.gen en gluur de door een klein, nauwelijks merkbaar kijk gaatje. Hij gaf aan het zoo waargenomeno verreweg de voorkeur boven den sollicitatie brief of do voorstelling; de krant liet hom' den man zien in zijn waren aard. Een merkwaardige statistiek. In het Zu'den van Italië is, zooals men weet, de bevolking even dom als schilder achtig. Wij kunnen het ons bijna niet voor stellen, welk een ontzettende bijgoloovig- heid daar heerscht. Het spreekt vanzelf, dat do jongere onderwijzers dan ook al het mogelijke doen, om dit bijgeloof te bestrijden. Men moet daarbij voorzichtig te werk gaananders is de kans groot, dat dc heele bevolking zich tegen het wer ken vaD dc onderwijzors zou verzetten, zoo- dat de bevolking over een halve eeuw nog even bijgeloovig zou zijn als thans. Een merkwaardige statistiek wordt door deze onderwijzers in eenige Ibaliaansche bladen gepubliceerd. Het is een „bang- zijn-statistiek". De onderwijzers vroegen aan hun loerlingon, wat hun zooal vrees kon aanjagen. Hollandsche kinderen zou den hierop antwoorden Een groote hond een snel rijdende autoeen man, die er gevaarlijk uitziet; een stoomfluit, enz. 70 pCt. der Italiaansche kinderen bleek evenwel bang te zijn vooreen begra fenis. 55 pCt. der kinderen had wel eens een spook gezien, en kinderen, die niet aan spoken geloofden, waren er bijna niet. Een nieuwe methode om de identiteit te bepalen. Prof. Tamasia. van df> Universiteit te Padua hoeft een nieuwe methode gevonden om de identiteit te bepalen, die het sy steem van Bertillon nog moet overtreffen. Het nieuwe systeem berust op waarne ming van de aderen der hand. Het ader- net vertoont bij ieder individu buitenge woon groote verschillen, daarbij komt nog, dat bij denzelfdcn persoon het ader- net van rechter- en linkerhand sterke af wijkingen vertoont. Hierdoor wordt de con- tróle nog verscherpt. Het groote voor dcel van Tamasia's methode is haar een voud er is- slechts wat oefening en waar uomingsrermogen voor 1:00dig. Eenige dagen geleden wendde de bekende geleerde prof. Calmette,directeur van het Instituut-Pasteur te Kijssel, zich in een open brief tot do liegeering met een voor stel, dat zoowel in medische als leekenkrin- gen groot opzien verwekte. Prof. Calmette vroeg do Regeoring, hem, in naam der wetenschap, de %rije beschik king te verleenen over een tropisch eiland en een jaarlijkse subsidie van frs. 300.000 Calmette geef' daartegenover do stellige verzekering, dat hij binnen don tijd van tien jaren een abso'uut afdoend middel ter in- ënting tegen do .uberculose gevonden heeft. Een dergelijl bewering van een man, die alom als hoogst serieus wetenschapsmensc1 geëerd wordt, moest wel indruk maken. Be- kond was, dat Calmette zich reeds lang aan de studie dor tuberculose wijdde. Een medewerker van de „Éclair", die den ge leerde opzocht, publiceert eenige interes sante bijzonderheden. Door een lange reeks proefnemingen heeft Calmette gevonden, op wolk© wijze een in- ënting tegon tuberculose plaats hebben moot. Koeien en ossen heeft hij reeds ander-' half jaar geleden volgens zijn methode be handeld, met het resultaat, dat do dieren inderdaad onvatbaar geileken zijn voor longtering. Zelfs tuborculose-bacillen, in het voedsel vermengd, hadden geenerloi sto-> renden invloed op het organisme. Honder den millioenen bacillen werden den diereD in het bloed gespoten, en met den bloedsom loop door het lichaam gevoerd, zoodat het heele organisme vermengd was met bacillen. De dieren bleven gezond. Niet een minste spoor van tuberculose was te ontdekken. Het resultaat van deze proefnemingen geeft goede hoop voor de toekomst. Doch nu komt het er op aan, vorder te gaan in deze richtinghet behaalde succes is nog niet voldoende, omdat proefnemingen niet op volkomenheid kunnen bogen. Nog vele ex perimenten zullen gehouden moeten worden, vóór men deze vijand van het volk geheel verslagen heeft, dat wil zeggen, vóór men alle rnenschen door inënting voor Jongteri-.g onvatbaar kan maken. Aan de laboratoria en stallen, waarover Calmette tbans beschikt, heeft hij niet vol doende. Hij heeft een heel eiland, en liefst* 'n tropisch eiland, benevens 'n flinke som gelds noodig, om zijn d->el te kunnen be reiken Daarginds wil hij, die het er ter wille van de wotenscha-» voor over heeft, zich als een kluizenaar af te zonderen, proeven nemen met apen, hetgeen in het vochtice. koele '"H-naat van Erankriïk niet zou gelukken. Alleen de Recee^'n© kan hier ingrijpen, om een succes mogelijk te maken. Het portret van Goethe op bankhiPjjetten. Het mterkwoardigsi silhouet van Goètii© bevindt zich ongetwijfeld op een Ameri- kaansch bankbiljet van 10 dollar. Vele Duitschers, die in 1839 naar de Vdr- eenigde Staten trokkon, versierden hun pa pieren geld met d© „bloem1" van hun „Hei-, mat." Ben banknoot had jplaats voor vier „groote mannen", en de keus was niet zoo heel gemakkelijk. Allereerst moest Goethe natuurlijk een plaatsje hebben onder de „me-1 preventative men of Germany". De ander© hoeken „aan den man te brengen" was Qrjn moeilijker geval. Een tweede dichter kreeg naast Goethe eten plaatsje, echter niet Schiller, maar Klop stock. De beide overige hoeken werden ge reserveerd voor don grooteten musicus en den eorstcn natuurkundige. De keus viel op Hay dn en Herschel. Slechts cén exemplaar van deze merkwaar dige serie is voor het nageslacht bewaard gebleven. Het bevindt zich in het plaatsje Baden, bij Wcenon, in een particulier Goethe- musuem, waarin 300 Goethe-portretten onder liet stof verborgen Liggen. Ben rijk Ameri- k&an van Duitscbe afkomst heeft 20,000 dollar voor het exemplaar geboden- Het beroemde „Gotenburgsch systeem" dat op heel Scandinavië den verkoop van spiritus regelt, vindt in het Stockholmsch systeem" een geducht medewerker. Dit stel sel, dat in Februari 1914 in werking treedt, wordt geëxploiteerd door een Maatschappij, speciaal voor dat doel opgericht. Dr. Bratt is de led der van deze methode van drank bestrijding. De Maatschappij heeft, voorloo- pig voor den tijd van clrio jaar, hot recht van alleenvorkoop van spiritualiën in eigen verkoop- en schenklokalcn, zoowel aan kof- ïiehuishouders als aan handelaren in alco holische dranken. De jVfaatschappij heeft ge meend, door het stollen van een zeer laag maximum en strenge contróle het drankmis bruik zeer te kunnen beperken. Van af Februari kunnen de inwoners van Stockholm slechts dan alcohol koopen, wan neer zij in het bezit zijn van een door do Maatschappij uitgegeven coutrólo-boekje, dat bij iederen koop moet worden getoond en bijgeschreven. Niemand kan per kwar taal meer koopen dan 12 liter. Wie mis bruik maakt van zijn boekje wordt het recht van koop ontnomen. Twijfelt een de pothouder er aan, of de waar werkelijk voor rekening is van hem, wiens controle- boekje wordt getoond, dan heeft hij hot recht, het geleverde franco thuis te zenden. Aan minderjarigen wordt geen boekje ver strekt. Op het schenkon van spiritualiën door koffiehuishouders oefent de Maatschappij ook toezicht uit. Er is eon maximum van inkoop bepaald. De ontvangsten komen ten bate van verschillende openba.ro instellin gen. Een restaurateur liecft er dus abso luut geen belang bij, dat zijn gasten veel alcohol verbruiken. De Maatschappij heeft het plan, een aan tal volks-schenklokalen op te richten, waar alleen hij, die tevens een spijs gebruikt, brandewijn (nooit meer dan 4,25 centiliter) of bier (hoogstens 1/3 L.) krijgen kan. Voor den kleinhandel in spiritualiën zijn ook ze kere bepalingen getroffen. Tn Stockholm mag de alcohol niet worden verkocht bene den do 3 kr. per L., behalve do Zwecdschc punch, een volksdrank, met een minimum van 2 kr per L. Vóór 10 uur in den ochtend en na 6 uren in den namiddag mogen geen spiritualiën worden verkocht. De neiuwe prefect van politie te Parijs, mr. Hennion, is een autoriteit op hot ge bied van uitvindingen. Reeds lang hield de Parijsche politie zich bezig met de vraag, hoe men zich het best van de niot-stationneerende auto's en rij- tuigem, die steeds heen en weer trokken „om een vraggie op te pikken", de t. g. n. snorders kon bevrijden. Mi. Hennion vond een oplossing, zooals men zion zal, het ei van Columbus. Hij vaar digde de verordening uit, dat alle rijtuigen ©n auto's die niet over een vaste stand plaats beschikken, van nu af op het midden der straat moeten rijden. Daardoor blijft de grootste ruimte rechts en links voor de on ophoudelijk af- en aanrijdende wagens. Dc voetganger, die een vervoermiddel zoekt, heeft het recht den koetsier of chauffeur door een wenk uit to noodigen, met zijn voertuig naar het trottoir te rijden. Men heeft niet durven bepalen, dat de voetgan ger, dwars door de file van rijdende wa gens, karren en fietsen been, naar het voer tuig moet stappen. De Parijzer boulevard oversteken stoat bi.ina gelij*k met con poging tot zelfmoord Mr. Hennion is er, helaas, nog niet iD geslaagd, een regeling te tref fen, waardoor de levensyerzekerinespromie van den Pariizer voetganger wat daalt. De ongelukken door overrijden vermeer deren in do laatste jaren 00 schrikwekken de wijze. Volgons een statistiek, die dezer dagen verscheen, werden er in 1912 to Pa rijs n&afc minder da* 22,451 personen over reden; 237 stierven' aan do gevolgen. Be denkt men daarentegen, dat Londen met 2,5 maal zooveel inwoners slechts 10.589 on gelukken moest noteeren, dan blijkt daar uit, dat do Franschman wel wat al to roe keloos met zijn „body" omspringt. De hoofdschuldigen zijn echter de automobie len. Zoo constateordo men in 1912 niet min der 11,491 automobiel-ongelukken, waarvan 187 met doodelijkcn afloop. Telt men de „accidents", waardoor alleen materieele schade werd voroorzaakt, mee, dan krijgt men voor 1912 do fantastische cijfers van 86, 188. In de laatste 15 jaren zijn er in do Parijzer straten 140.000 rnenschen omgeko men. Een „Drahtseilbahn" over den Himalaya. Do Amorikaanschc consul Baker bericht in do „Daily Consular and Trade Reports" (Washington), dat Kaschmir, door zijn na tuurlijke ligging afgesloten van de gansche buitenwereld, in do toekomst toegankelijk zal worden gemaakt. Er bestaan plannon tot den aanleg van een „Drahtseilbahn" met een lengto van 120 K. M. over de afgronden cn spleten van hot Himalayagcbcrgte heen. Do kosten van, dezo transportlijn worden op 3.5 millioon gulden geschat. Reeds heeft men met do voorbereidende werkzaamheden «en aanvang gemaakt. Een elcctrisoh water werk to Ramp ore moet do noodigo drijf kracht leveren. De draden werden beves tigd aan ij/.eren „torens" op ccn afstand van 1000 M. Voorloopig zal de lijn alleen dienen voor goederenvervoer. Een antiek bronzen wagen gevonden. Do Russische archeoloog prof. N. J. Wesseiowsny beeft 111 Zuid-ltusland een zeer bijzondere vonclst gedaan. In het inwendige van een grafhouvel vond bij, behalve een bronzen ketel en een paar amphora-vazen, een bronzen wagen, welks bodem bestaat uit gevlochten ijzerreepen, mot een rieten mat. Naast don wagen stonden conige andere voorwerpen van moeilijk te beschrijven vorm en twijfelachtig doel, die alle waar schijnlijk den overledene hadden vergezeld naar zijn laatste rustplaats. Nabij den West- uitgang was een graf ingericht voor twee paarden, die met het golaat naar het men- schelijk geraamte gericht, met den kop naar hot Oosten lagen. Zeer merkwaardig is het tuig, dat in het paardongraf gevonden werd Do goudon en zilveren sieraden waren van beide dieren precies gelijk. Op het voor hoofd passen houten, met goud ingelegde roliefversiersels in den vorm van een visch Het hout is nog goed gebleven. Aan de vis- schon zijn bronzen slangen bevestigd, die dienst doen als ketting, en adelaren ero kloino vischies als „chari-vari". De staarten der paarden waren versierd met twee aren- don. Leidsels en verder tuig waren ook rijk- voorzien van allerlei bronzen en goude-n tooisels. De zeewier-industrie in Noorwegen, In Noorwegen is liet branden van zeewier een belangrijke industrie. In het voorjaar worden door de golven groote hoeveelheden zeewier op de kust geworpen Wagentjes mot twee wielen worden beladen met iiet natte glibberige goodjo, dat als hooi uitge spreid wordt om to drogen. Vervolgens wordt 't op hoopen geharkt en verbrand. Do ascb vervoort men naar Schotland, waai' deze gebruikt wordt voor het bereiden van jodinepor pond brengt dezo ascb ongeveer 8 ct. per pond op. Gedurende de laatste 45 jaren werd jaarlijks meer dan 1500 ton asch van Stavanger naar Schotland geëx ploiteerd. Do industrie brengt don boeren, die in het bezit zijn van het recht om het zeewier to „oog-Ren", heel wat. op Gedurende eenigen tijd was het branden van zeewier verboden de visschers beweerden, dat de visch er door verjaagd werd. Uit den prae-liistorischen tijd van Argen tinië d. w. z. uit de eeuwen, die verliepen vóór Amerika ontdekt werd is zeer weinig voor het nageslacht bewaard gebleven. Er zijn wel overblijfselen van menschelijke ge raamten gevonden in pampa-formatie, en ook vond men rnenschen- en clierenresten in de boroemdo Grypotheriënholen ,van Pata- gonië, doch er is geenerlei grond voor de be wering, dat men hier met zeer oude cultuur to doen heeft. Evenmin mag het tegenover gestelde worden beweerd. Met stelligheid kunnen wij alleen iets van na de vijftiende eeuw weten. Argentinië is bewoond geweest door verschillende stam men, die voor het grootste deel zijn uitge storven. Hoe zuidelijker men in Argenti nië afdaalt, hoe minder beschaving men ont moet. Hot laagst staat de bevolking van de oilanden ten Z. W. van Vuurland, de Yagans, die uitsluitend van jacht en visch- vangst leven. Zij kunnen niet eens potten bakken. Iets minder onbeschaafd zijn de Onas, die in het Oosten van Vuurland voor komen. In Midden-Argentinic hebben de oorlogzuchtige Querandes zich destijds hard nekkig verzet tegen de heerschappij der Spanjaarden. Meermalen verwoestten zij Buenos-Ayres. In het bergachtige Noord westen zaten do Calchaquis, die een vrij hoogo cultuur bereikt hadden. Zij bouwden steden en in hun vesting-werken wisten zij' de Spanjaarden langen tijd te weerstaan. Hun stam is geheel uitgestorven, en met hen verdween de beschaving. Merkwaardig is het feit, dat al deze bewoners feitelijk niets hebben bijgedragen tot de ontwikke ling van het land; on dat de bestaande cul tuur eenvoudig het werk is der immigran ten. De oorsprong der Gaucho's is niet be kend. Een bastaardras tugschen do India nen en Spanjaarden is het niet.- Het echte type van een ouden Gaucho wijst er voel eer op, dat het nakomelingen zijn van dc Mooren, die daai in de vijftiende eeuw ver toefden. De steeds toenemende emigratie van uit Europa geeft allen grond te vermoeden, dat in de toekomst de hoofdbcvolking zal bestaan uit een uitstekend mensclienras, een vermen ging van het Gormaansche met het Romaan- sche ras. Argentinië is door zijn bodemge steldheid en klimaat een dor meest begun stigde landen ter wereld, cn de beschaving van Europeeschen oorsprong heeft er zoo'n hoogo vlucht genomen, dat Argentinië nu aan de spits staat van alle Zuid-Ameri- kaansche Staten. Een belangrijke vondst. Reeds sedert langen tijd had het bas-relief van een vrouwenfiguur in de parochie Brotten (BadenBaden) zeer de aandacht getrokken. Het bevond zich in d. n steenen muur van een kerkgebouw. H:t geheel droeg een Romeinsch karakter Dezer dagen werd de steen weggenomen cn vervangen door een anderen. Men bekeek het bas-te- lief-werk nader, onderzocht achterkant en zijkanten, en nu bleek, dat op elk der vier zijden van den steen een mythologische fi guur gebeeldhouwd was. De vrouwengestal te stelt Juno voor. Zij is gesluierd en houdf, met de linkerhand haar kleed op. Op den anderen kant is Mercurius afgebeeld, met overblijfselen van vleugels aan hoofd on schouders in den linkerarm houdt hij een dier, waarschijnlijk een bokje. De rechter hand steunt op zijn staf. De derde figuur stelt Hercules voordo omtrekken zijn slechts vaag te onderscheiden. Den vierden kant wordt ingenomen door Minorvazi.j heeft den helm op het hoofd on haar attri buut, den uil op den schouder. Later ontdekte men in het Zuiden van het dorp tusschen de puinhoopon eenige muur schilderingen dezo dateeren uit de Middel eeuwen, ongeveer uit de 15de eeuw. Eenigo brokken muur en een drempel vertoonden echter de kenteekenen van 'n oud-Romein - schen stijl.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1913 | | pagina 12