Leiden in den Franschen tijd.
Een hoogst werkzaam middel tegen
oude maagkwalen en verstopping.
Gemengd Nieuws.
Burgerlijke Stand.
Financieele meMeelmgea.
Handschrift uit de jaren 1794
1813, uitgegeven door Felix Driessen,
Led den, Ed. IJdo, 1913, ld. 4°, 84-blz.
In zijn oïtikoi „Leiden en Omgeving in
1813" (Historisch Gedenkboek, 1813, d/Sr-de
deel) maakt mi. O ver voorde onder andere
bionnen ook gebruik van „het relaas van
een ooggetuige, aanwezig in het gemeente
archief", waaraan hij ettelijke malen ont
leent. Het is dit handschrift, dat thans in
druk vóór ons ligt, door Felix Driessen
uitgegeven in een katoenen band met de
FVanscho kleuiren, wat niet onaardig staat.
Hij gaf het „geheel zooals het bestaat",
waarover wij ons verheugen, want niets is
verdrietiger dan telkens opte stuiten
als teeken, dat een stuk werd weggelaten.
Slechts betreuren wij het, dat de heer D.
Ho oude schrijfwijze in de tegenwoordige
heeft veranderd: dat ontneemt aan het ge
schrift een eigenaardig stempel. Overigens
zijn wij hem dankbaar voor wat hij ons
schonk. De „ooggetuige" vertelt ons," wat
hij in de jaren 17941813 heeft waar-ge
komen in onze stad, op de straat, want
hij was blijkbaar een lid der kleine bur
gerij en van de regeeringsdaden en van
wat op het groote wereldtooneel gebeurde
slecht op de hoogte, zoodat hij de algemeen©
maatregelen van bestuur, ook liier toegepast,
niet begrijpt en zich in namen en gebeur
tenissen vergist. Molitor Mol enten noemt en
van G ijs bert Karei spreekt als van - „een
graaf, door den prins van Oranje aange
steld." Niets natuurlijker; en het as ook
niet om daarover te worden ingelicht, dat
wij een varhaal als dit lezen. Neen, wij
nemen het (en gaarne) ter band, om to
weten, hoe van de zijde dor massa (waar
van zoo weinig stemmen tot ons zijn door
gedrongen) de gebeurtenissen werden bezien,
hoe een man uit het volk ze bekijkt en wat
hij het belangrijkst acht. En dan zijn wij
hier aan een goed kantoor. Deze man ver
telt nuchter weg, maar niet zonder uitbeel
ding, voor realisme niet bevreesd, in goed
Lcidsch („die brok was te lekker voor zijn").
Hij vertelt, zonder dat zijn toon zich ooit
verheft, maar nauwkeurig, cn wat hij ver
telt zijn natuurlijk de dingen, die den klei
nen man het nauwste raakten, de prijzen
der levensmiddelen, de inkwartieringen, de
armoede. Hij heeft het herhaalde malen over
wat in het gereformeerde weeshuis voorviel,
misschien was hij er beambte-, of woonde
in de buurt. Overtuigd Oranjeman als hij
blijkbaar is, richt hij aan het adres der
patriotten dikwijls zeer rake opmerkingen
cn brengt zijn a-necdoten vaak aardig te
pas (als die van den zadelmaker Aphof
op de Hoogewoerd). I-lij is naief en gelooft,
dat prins Willem Y, vóór zijn vertrek, er
•nog voor had gezorgd, dat Fransche plun
deraars zouden gestraft worden, maar tegelijk
is hij dood nuchter en ziet zeer scherp het
uiterlijk vertoon. Waarvan wij een diepen
indruk krijgen, dat is van de hittere ellende
in onze stad, door den kleinen burger ge
leden. Voor de zegeningen van het Napo
leontisch bestuur konden zij maar weinig
oog hebbente zwaarder- vóelden zij hot
nijpend gebrek dier donkere tijden. De lezing
van dit boék maakt daarom den indruk
van groote treurigheid en als bij „Date
Schoft Oranjehoven" sommigen leelijk uit
den hand springen, of in November 1913
de bevolking zonder energie is (de regeoring
nog erger!), dan mogen wij het demorali
seer en do der geleden ellende wel als vei?,
zachbende omstandigheid in rekening bren
gen. Het gezegde moge volstaan om de
lezing van dit relaas warm aan.te bevelen:
wie onzer voor zijn stad. (met haar deug
den en fouten) voelt, zal gaarne hootren naar
wat deze eenvoudigs man, op zijn standpunt,
van de ellenden van den Franschen tijd ver
telt. Aan den heer Driessen herhalen wij
onzen oprechten dank.
Voor de taalliefhebbers geven wij de vol
gende, doör ons aange teeken de, weinig ge
bruikelijke woorden. Blz. 11 a-ggel, aard-
appelmoat; blz. 33 rizzelen („het land was
zóó vol schuld, dat het rizzelde")blz. 55
stikkelen, zich verzettenblz. 71 tapprikaan,
tapper; blz. 74 kapotten, kapot maken; "blz.
75 vuijgt, gespuis.
L. Knappert.
Gemeenteraad van Ter-Aar.
Voorzitter de Burgemeester. Aanwezig allo
leden. Notulen na lezing goedgekeurd. Do
lieer Van der Hoorn legt in handen van
den Voorzitter de eeden af.
Mededeelingen. a. dat door Gedeputeerde
Staten onder Ivon. goedkeuring is herzien
de jaarwedde van den burgemeester, den se
cretaris en den ontvanger; b. een schrijven
van den schoolopziener in het district Gou
da, waarbij onder de aandacht is gebracht,
dat de toelagen a.an de onderwijzers volgens
Staatsblad" No. 331 van 1913 geheel af
gezonderd is van andere helooningen, die
tij ontvangen, en niet in mindering mogen
tomen van hetgeen door de onderwijzers als
inkomen vanwege de gemeente- en school
besturen wordt ontvangen; c. een circulaire
van het hoofdbestuur van den Bond van
Gemeente-ambtenaren, aangevende een nadere
toelichting van de op 1 October a s. in wer
king tredende pensioenwet; d. dat de bouw-
vereeniging „Ter-Aar" hij Kon. besluit is
toegelaten als vercenigïng uitsluitend werk
zaam in het belang van verbetering der
'%!kshuisvesting. Vorengenoemde mededeelin-
jen zijn voor kennisgeving aangenomen.
Vervolgens wordt gelezen een verzoek
schrift van L. Bosman en anderen om uit
breiding van openingsuren van het tele-
phoonkantoor te Langeraar, zoowel binnen
als buiten de zomercampagne. De Voorzit
ter stelt voor dit adres te renvoyeeren aan
B. en Ws. tot nader advies, waartoe wordt
berioten, Voorts wordt gelezen een verzoek
van de Woningbouwvereeniging „Ter-Aar",
cm te verleenen een voorschot van f 50,000
ter bestrijding van kosten voor den bouw
van 26 arbeiderswoningen, onder overleg
ging van de bescheiden daartoe betrekkelijk.
Naar aanleiding van den eisch, dat vooraf
de gezondheidscommissie haar goedkeuring
in deze aan een en (ander moet bochten,
ten einde ook het voorschot van het Kijk
te kunnen verkrijgen voor de gemeente, stelt
de Voorzitter voor deze goedkeuring eerst
af te wachten en in een nadere vergade
ring het adres in behandeling te nemen.
Dienovereenkomstig wordt besloten.
De Voorzitter deelt vervolgens mede, dat
door B. en Ws. een conferentie heeft Maats
gehad met den directeur van de gasfabriek
te Alphen. Nadat eenige toelichtingen zijn
verstrekt wordt gelezen een overgelegde be-
rekeningsstaat der kosten, zoowel de kosten
van uitga-af, alswel de baten, die de ge
meente ten goede komen. Plannen volgens
deze berekening zijn blijkbaar zeer goed voor
uitvoering vatbaar. Het Dagelijksch Bestuur
is van gevoelen een commissie uit den Raad
te benoemen, die maatregelen neemt tot uit
werking van plannen inzake de verlichting
in de gemeente, die, zoo noodig, raadpleegt
met een deskundige en alle bevoegdheid te
geven, die voor de voorbereidende werkzaam
heden dienstig zijn. De heer Visser bespreekt
een voorstel aan het Dagelijksch Bestuur
twee leden uit den Raad toe te voegen,
die alsdan gezamenlijk de commissie uit
maken. De Voorzitter zoowel als d-s ver
gadering gaan met het voorstel accoord,
waarna tot stemming wordt overgegaan.
In genoemde commissie worden benoemd
de heeren J. Visser en J. Hoogervorst, dio
zich hun benoeming laten welgevallen. Na
dere besprekingen en zoo noodig voorstellen
worden door den Raad te dier zake inge
wacht. Voor de eventueel te maken kosten
dier commissie wordt een blanco crediet toe
gestaan.
Voorts komt ter sprake in hoever de ge
meente haar medewerking zal verleenen tot
het verkrijgen van aansluiting aan het spoor
wegnet. De desbetreffende ontvangen stuk
ken worden, voorgelezen en wordt medege
deeld, dat deze aangelegenheid door het Dag.
Bestuur is overwogen en men tot de over
tuiging is gekomen, dat het in het belang
der gemeente noodzakelijk is, financieelen
steun te verleenen. De medewerking van
do tuinbonden in do gemeente is ook zeer
bevredigend, zooals uit de voorgelezen be
scheiden blijkt.
De heor Visser vraagt, of de zekerheid
bestaat, dat bij eventneelc aansluiting pok
personenvervoer zal plaats hebben, waarop
een bevestigend antwoord wordt gegeven.
Nadat vooriezing der stukken van den
ingenieur is gedaan en nadere toelichtin
gen, die met betrekking tot de aansluiting
noodig zijn geweest, verstrekt zijn, komt
do Voorzitter nogmaals terug op het groote
belang voor deze gemeente en stelt namens
B. en Ws. voor een bijdrage te verleenen
van f60,000, waarvan de helft door de hon
den aan de gemeente zal worden terugbe
taald.
Niemand overigens het woord verlangende,
komt het voorstel in stemming en wordt
met algemeen© stemmen aangenomen. De heer
Hoogervorst betuigt zijn dank aan B. en
Ws., ook namens do drie tuindershonden,
voor de zorgen daaraan besteed en aan het
gemeentebestuur voor het nemen van dat
besluit, erkennende het groote belang voor
den tuinbouw, indien de aansluiting tot
stand komt en tot grondslag ligt aan den
verderen bloei der gemeente.
Niets meer to behandelen zijnde en nie-
ma.nd meer het woord verlangende, wordt
do vergadering g-cslotcn.
ItUULAltlËS, 8368 33
40 Cent per regel.
De snelle en zekere uitwerkingen die met
Stomoxygen verkregen worde®, maakten
het wijd en zijd tot een gezocht huismiddel.
Stomoxygen is een volkomen gevaarloos
zuurstof-preparaat cn is in ieder apotheek
te verkrijgen. Men neemt het beste driemaal
daags, en wel iederen keer één of twee ta*-
bletten tuaschen de maaltijden. De uitwer
king bij ontstemming van de maag, verstop
ping van de maag, verstopping en de vele
kwalen, die het gevolg daarvan zijn, zijn
werkelijk schitterend. Het zuur in den maag
verdwijnt, men heeft geen hartkloppingen
meer Pijnen in de lever en in de nieren,
evenals In den rug treden niet meer op. De
zenuw-en worden gesterkt. Stomoxygen
wordt door vele dokters van aanzien voorge
schreven, omdat d e zuurstof, die het bevat
7n werking teweegbrengt, die men wel niet
gunstiger kan waarnemen. Het Is algemeen
bekend, dat zuurstof de lucht verbetert; zij
zuivert en sterkt ook de maag en de nieren
en doodt de kiemen, die vaak de oorzaken
van zware ziekten zijn. Iedere Apotheker en
Drogist verkoopt Stomoxygen, of, indien
liij het niet zou hebben, kan hij het versohaf
fen. Een proef zal iedereen van de uitmun
tendheid van dit preparaat overtuigen.
(Knip dit uit
Een kordate vrouw. De ge
zusters De Jong, die een winkel hebben in
de Spanjaardstraat te Rotterdam hadden
gemerkt, dat uit haar zaak twee flesschen
port ontvreemd waren en zij waren tevens
tot cle ontdekking gekomen, dat de diefstal
had plaats gehad tijdens het schaftuur op
een nabijzijnde fabriek.
Op vermoeden, dat de dieven hun bezoek
zouden herhalen, hielden zij een oog in het
zeil. Een der zusters stelde zich verdekt op
in de kamers achter den winkel en de an
dere zuster in den kelder onder het win
kelhuis. En ziet, de moeite bleef niet onbe
loond, want werkelijk kwamen twee insluip-
dieven binnen, doch toen de zusters onmid
dellijk uit haar schuilhoeken te voorschijn
kwamen, kozen de dieven het hazenpad,
met medeneming van eenig tabletten cho
colade.
Een der gezusters zette de dieven achter
na en slaagde er in, om in de Bingleystraat
(Boschpolder) een hunner te achterhalen en
vast te grijpen. Wel deed de man pogingen,
om zich los te rukken, doch de kordate
vrouw hield hem bij zijn kraag cn bleef hem
vasthouden. Tevergeefs riep de vrouw de
hulp in van een aantal omstanders, w. o.
eenige glazenwasschersgeen van dezen
had den moed haar te liulp te komen of de
politie te waarschuwen.
Daarop bracht mej. Dc Jong haar arres
tant terug naar het winkelhuis in de Span
jaardstraat cn hield hem on bedwang, tot
dat de politie kwam opdagen. De arrestant
werd nu meegenomen naar 't politiebureau
aan de Aelbrechtskolk, alwaar hij bleek te
zijn de 22-jarige J. V/. W., terwijl later
aangehouden werd de medeplichtige, de 19-
jarige A. A. F. Beiden waren sedert eenige
dagen werkzaam in de fabriek van Wilton,
aan den West-Kousdijk.
Men meldt uit Amsterdam dat
door een tweetal rechercheurs een persoon
is aangehouden, die in gezelschap van een
gelijkwaardig individu op de Prinsengracht
bij de Leliegracht bezig was een baal ta
bak te stelen uit een kelder. De gearres
teerde werd in het bezit bevonden van
verschillende inbrekerswerktuigen en is
reeds meermalen met de politie en justitie
in aanraking geweest. Ook zijn metgezel
is een bij de justitie ongunstig bekend
persoon. De gearresteerde is een rijwiel
handelaar en wordt verdacht schuldig te
zijn aan verschillende der in den laatsten
tijd alhier gepleegde inbraken.
Woensdagavond werd te 1J m u i-
clen de 6-jarige jongen Vastenhouw nabij
het station te IJmuiden door een zandwa-
gen van de Hollandsche Spoor overreden.
Gisteren is de jongen aan de bekomen
kneuzingen overleden.
Woensdagmorgen kreeg een
troep Zigeuners op den weg van Varsse-
veld naar Aalten oneenigheid met een tol
baas, daar zij de tolgelden niet wilden
betalen. De tolbaas kreeg hulp, en de par
tijen geraakten slaags, waarbij van weers
kanten van sabels en zeisen gebruik werd
gemaakt, en enkelen werden gewond. De
Zigeuners namen daarop de vlucht.
De burgemeester van Wisch waarschuwde
den burgemeester van Aalten en zette de
Zigeuners zelf ook na met enkele politie
beambten. De Aaltensche politie wist het
troepje te vatten, juist vóór de Duitsche
grens. De Zigeuners werden, na gehouden
onderzoek, onder sterk polifciegeleide naar
Varsseveld teruggebracht.
Te Brussel is op schitterende
wijze het vijftigjarig jubileum van dc Socié-
té Solvay et Cie gevierd. Den heer Ernest
Solvay, den bekenden uitvinder, die tevens
den dag herdacht, dat hij vijftig jaar ge
leden in het huwelijk trad, wercl in de ge
bouwen der maatschappij een geweldige
ovatie gebracht. Niet minder dan zestien
redevoeringen werden door bekende ge
leerden uit verschillende landen gehouden,
waarin den heer Solvay uitbundige lof
werd gebracht voor hetgeen hij door zijn
energie en werkkracht tot stand had ge
bracht. Ter gelegenheid van dit dubbel ju
bileum heeft de heer Solvay aan de univer
siteit van Parijs een bedrag van 500,000
francs geschonken. De universiteit van Nan
cy ontving een bedrag van 300,000 francs,
ten behoeve van een leerstoel in de elec-
tro-techniek. Het bureau van Weldadigheid
van Dombasle ontving eveneens een gift
van 300,000 francs. De Duitsche Solvay-Wer-
ke A. G. heeft voor haar arbeiders een pen
sioenfonds met een kapitaal van 34 millioen
mark opgericht.
In de schacht Hercyria bij Vie-
nenburg is de kabel van een ophaalbak,
waarin twaalf mijnwerkers zaten, gebro
ken. Door den val zijn vier mijnwerkers ge
dood, de overige acht zwaar gewond.
B ij Ne w-Y ork zijn twee electri-
sche treinen op elkaar geloopen. Drie pas
sagiers zijn door den schok gedood en meer
dan vijftig gewond. Een wisselwachter, aan
wiens schuld de botsing te wijten was, is
gevangen genomen.
Te Bloomington, in den Ameri-
kaanschen staat Indiana, heeft een werk
man zichzelf, zijn vrouw en een zijner kinde
ren op vreeselijke wijze van het leven be
roofd. Ontmoedigd en gedemoraliseerd, om
dat hij geen werk kon vinden, verschafte do
man zich twee dynamietpatronen, bevestig
de er één aan zijn gordel en legde zich met
zijn vrouw en een zijner dochtertjes op bed,
waarna hij de lont aanstak. De ontploffing
die nu volgde, was zoo hevig, dat het gehee-
le huis instortte. Van den arbeider en zijn
dochtertje werden slechts de verstrooide
ledematen teruggevonden. De vrouw was
zoo ontzettend toegetakeld, dat er niet de
minste hoop bestond haar in het leven te
houden, terwijl twee andere dochtertjes
van den zelfmoordenaar, die in eer» aan
grenzend vertrek sliepen, eveneens doode-
lijk gewond werden.
Dr. H. Broyles, senator van
Aberdeen, en een rijk houtkooper, Hen
dricks genaamd, uit Selmer, in Tennesee,
doodden elkaar bij Green>vood Springs in
een duel, dat slechts enkele oogenblikken
duurde. Béide mannen, die reeds ruim een
jaar in vijandschap leefden, ontmoetten el
kander bij toeval op bovengenoemde plek
cn een woordenwisseling ontstond. Zij ver
spilden echter geen tijd met woorden. Hen
dricks bracht zijn hand naar zijn pistool
holster, doch Broyles, die dit bemerkte,
riep: „Gij zijt niet vlug genoeg!" en met
een korte zwaai doorkliefde zijn bijl, waar
mede hij gewapend was, de lucht. Het staal
zonk tot het handvat in het hoofd van zijn
tegenstander. Ofschoon men mag aannemen,
dat iemand, die een dergelijke wonde ont
vangt, niet meer in staat is te denken,
vuurde Hendricks, terwijl liij neerstortte,
zijn revolver af en trof Broyles in het hart.
Beide vielen gelijktijdig dood ter aarde.
Broyles was doctor in de medicijnen en laat,
evenals Hendricks, een vrouw en kinderen
achter.
Uit Tokio wordt de volgende
sensationeele geschiedenis gemeldIn No
vember van het jaar 1909 werd Tokio door
een vijfvoudige moord in opschudding ge
bracht. In het Schiba-district werden de
vrouw van een kapitein, Kuba genaamd,
haar drie kinderen en een jong dienstmeisje
vermoord gevonden. .Mie nasporingen der
politie bleven vruchteloos en in November
van het vorige jaar werd tot ontzetting der
buren in dezelMe straat wederom een
moord bedreven, thana een drievoudige. De
slachtoffers waren de pottenbakker Orawa,
zijn vrouw en een leerling. Ook nu slaagde
de politie er niet-in den moordenaar te
achterhalen, wat ten gevolge had, dat een
scherpe critiek op de activiteit der politie
werd uitgeoefend. Deze bleef echter onver
moeid haar nasporingsarbeid voortzetten
en is er dan ook in geslaagd den dader te
ontdekken. Zijn naam is Aranchi. Toen hij
zijn eersten moord bedreef, was hij zeven
tien jaar oud. Een kleedingstuk dat hij stal
en verpande, bracht do politie op zijn
spoor. Nadat hij een volledige bekentenis
had afgelegd van den drievoudigen moord,
bracht men er hem eveneens toe, ook een
bekentenis af te leggen inzake den vijfvou-
digen moord in 1909. Doel van den moord
was diefstal geweest, maar de moordenaar
was door een gerucht gestoord en gevlucht.
Onlangs heeft een agent van politie in een
aanval van jalouzie acht personen ver
moord. In al deze gevallen blijkt het, dat
de moordenaars door een zekeren moord
lust aangegrepen waren, waardoor zij zelfs
zeer jeugdige kinderen niet spaarden. In
den loop deT jaren zijn 'n groot aantal van
dergelijke moorden bedreven, terwijl gedu
rende dezen zomer moorden en zelfmoorden
bijna dagelijks voorkwamen.
De Weensche correspondent
van de „N. R. Ct." heeft onlangs het een
en ander gemeld over een onbekend roof
dier, dat in Stiermarken onder het vee
huishield en voorloopig boerenschrik werd
genoemd. We hebben, zooals men zich zal
herinneren, dit bericht uit voornoemd blad
overgenomen. Honderden jagers, gesteund
door soldaten, waren er op uitgetrokken
om het ondier te schieten. Een telefoonnet
was over het verontruste gebied gespreid,
opdat de onderscheiden groepen jagers in
onderling contact zouden kunnen blijven.
Die jacht nu heeft, naar wij lezen, geen
succes gehad. Men heeft te doen met
een uitgestrekt terrein van wel 1000 vierk.
K.M., dat bergachtig en dichtbegroeid is,
diepe ravijnen doorsnijden het, die tallooze
schuilplaatsen voor wild geven. Want uit
de sporen, de wijze waarop het vee is ver
scheurd en de gevonden uitwerpselen van
het roofgedierte hebben de mannen van
het vak, waaronder de leeuwenjager Bron-
sart von Schellendorf, opgemaakt, dat men
niet met één, maar met verscheiden Toof-
dieren te doen heeft, behóorende tot twee
groepen, en wel de hondachtige (wolven
en hyena's) en de katachtige (een leeuwin
met haar welpen).
Zij moeten nit een beestenspel zijn ont
snapt. Van een beestenspel, waar men die
dieren dan toch zon moeten missen, leest
men echter niets.
De roofdieren verscheuren niet alleen uit
honger, maar ook om hun bloeddorst te
bevredigen, wat hieruit blijkt, dat zij meer
dieren verscheuren, dan zij kunnen opeten.
Zoo werden op een weide gedurende één
nacht 26 schapen, alle aan den hals, dood
gebeten.
Het roofgedierte besluipt des nachts het
slapend vee en bespringt het van vlak bij.
Van een rund had een roofdier de rugge-
graat uitgebeten, de sporen der klauwen
van de voorpooten waren aan den hals, die
van de achterpooten in de lendenen duide
lijk zichtbaar. Een en ander was een dui
delijk blijk dat men met een leeuw te doen
bad.
Een anderen keer vrat het roofdier van
een rund een stuk af van ongeveer 35 K.G.
en sprong er mee over een aantal tuinmu
ren heen, waarvan eenige twee meter hoog
waren.
De bevolking in de geteisterede streek
verkeert in stijgende onrust, daar zij vreest,
dat als het vee uit de weide is gehaald,
het roofgedierte tot menschelijke woon
plaatsen zijn tochten zal uitstrekken. Men
durft de kinderen niet meer naar afgele
gen scholen sturen. Sinds eenige dagen ver
mist men een gendarme uit Graz en men
vreest, dat hij door de beesten verslon
den is.
NT EU W KOOP. Bevallen: N. Tijsterman geb.
Veibruige D. W. de Jong g-b. De VosZ.
Overleden: M. E. Blom, wed. van S. Ver
meulen, 75 j.
OUDSHOORN. Bevallen: P. v. d. Heijden
gïb. Geerlof D. E. van Middelkooo geb. Ue WitD.
Gehuwd:B. Verwaal en YV. den Hertog 20 j.
TER-AAR. Bevallen: A. C. Verboom geb.
Kesting D. H. M. Doppen g^b. Valentijn Z.
Overleden: G. C. Wildenburg D. 6 m.
J. Vuijk 91 j.
WOUBRUGGE. Bevallen: G. A. Bont geb.
Akerboom L>. A C. van Rijn geb Buitenhuis D.
ZWAMMERDAM. Bevallen: C. E. van
Niekerk geb. Prins Z. M. Slappendel geb.
Kloosterziel D.
l)e GBitflekkiiig van den Grooten ot
Stillen Oceaan, £5 Sept. 1513.
Vasco Nunez de Balboa, een vurig Span
jaard, geboren te Xerez de les Gaballeros
in het jaar 1475, die na een jeugd van roe-
kelooze verkwisting door een groot aantal
schuldeisehers vervolgd werd, trachtte in de
Nieuwe Wereld zijn vermogen te herwin
nen. Niet in staat, een overtocht naar het
pas-ontdekte Amerika te bekostigen, sloop
hij heimelijk aan boord van het schip van
Enciso, die een expeditie naar het vaste
land.van Midden-Amerika zou ondernemen.
Het plotseling verschiinen van den „blin
den" passagier, toen het schip reeds in
volle zee was, verraste den kapitein nu
juist niet bijzonder aangenaam. Enciso ver
wachtte groote moeilijkheden met den Gou
verneur van Haïti, omdat hij het vervoe
ren van personen, die door schuldeisehers
vervolgd werden, verboden had. De over
weging echter, dat men in den flinkge-
bouwden, kloeken jongeman een zeer te
waardeeren kracht bezat in den strijd tegen
de Indianen, deed hem eindelijk met Bal
boa's tegenwoordigheid genoegen nemen.
Balboa, de intellectueel, de aristocraat van
het bloed, kon echter niet nalaten, zijn in
vloed van meerdere op het scheepsvolk te
doen gelden. Hij wist hem mït zijn verha
len te boeien, en toen hij het waagde, Enciso
af te zetten, en zichzelf het „president
schap" van den scheepsstaat aan te bieden,
ontving hij den steun van alle „ondetAa-
nen". Enciso dwong men eenvoudig tot te
rugkeer. Dit was de eerste van een lange
rij autoritaire handelingen. De Spaankihe
nederzetting Maria- del Antigua, die op
haar oorspronkelijke plaats niet leven en
tieren kon, verplaatste hij naar de monding
van de Darien. hoewel dit gebied reedt
verleend was aan den Spanjaard Nicuesa<
Toen deze van een expeditie naar de bin
nenlanden terugkeerde, maakte Balboa er
zich niets uit, Nicuesa naar Europa te zen
den. Met z'n handje vol scheepsvolk wist
hij schrik en ontzetting te brengen onder
de Indianen. Een paar bloedhonden ver
leenden hierbij goede diensten. Eeuwen
lang hebben er onder dc Indianen nog ver
dichte verhalen de ronde gedaan omtrent
de vreeselijke roof- en bloedzucht dezer die
re^ Met vaste hand werd de Spaanscht
heerschappij in deze streken uitgebreid.
Toch was er nog een werelddaad noodig, om
Balboa te behoeden voor een gerechte straf
voor de manier, waarop hij Enciso en Ni
cuesa had behandeld. Een vingerwijzing
voor een dergelijke daad ontving hij in veT-
halen over een goudland, dat aan een zui
delijk gelegen zee moest liggen.
Den eersten September 1513 brak Bal
boa op, van de kust van dc monding van de
Dariën. Aanvankelijk marcheerde men langs
de Atlantische kust noordwestwaarts, en
sloeg men later landwaarts in. Men was nu
slechts een 9 mijl van den Grooten Oceaan
verwijderd, terwijl het gebergte zich niez
hooger dan tot 700 M. verhief, doch heb
ondoordrongen oerwoud, waar men zich
het hout moest weghakken, om een weg ta
banen, hield de expeditie weken lang ge
vangen. Bovendien ondervond men veel laat
van de vijandige houding der Indianen»
Balboa had eindelijk 25 September geteld,
toen de gidsen meldden, dat achter de be-
Teikte berghelling zich de zee uitstrekte. In
volle vaart ging het toen den berg op. Elk
wilde de eerste zijn. Eindelijk boven en ill
het gezicht van de wijde, wijde zeevlakte
kwam Balboa, de geweldenaar, zoo ondev
den indruk, dat hij de knie boog en een
dankgebed ter eere van zijn God uitsprak.
Toen wenkte hij de zijnen, en ook deze ruwe
kerels werden door den grootschen aanblik
zoo ontroerd en aangegrepen, dat zij nede
rig en klein neerbogen en dankten. Jui
chend aanvaardde men daarna den terug
tocht. Den 29sten September keerde Bal
boa weer terug, om met wapperende vanen
in naam des Spaanschen konings van alle
omliggende landen bezit te nemen. De zee
noemde Balboa Zuidzee.
Ontstemd over de behandeling, die Ni
cuesa had moeten ondervinden, werd Pe-
drarias de Avila benoemd tot stadhouder
van de door Balboa veroverde gebieden.
Wel werd Balboa vice-gouverneur, maar do
Avila loerde op een gelegenheid, Balboa to
laten vallen. In 1516 werd de geniale ont
dekkingsreizigers na een gefingeerd proces
onthoofd.
Volgens liet Weekblad van de Com-
mlssiebank te Amsterdam, zijn in de
■wiek, geëindigd 23 Sept., door tus-
solienkomst dier Bank verhandeld de
navolgende incourante en minder cou
rante fondsen:
Aand. Administratiekantoor van Gemeen
schappelijke fondsen Mrs, Van Vierssen
Trip en Feitli .115 pct.
Aand. Algemoene Waarborg-MaatschappjJ
(Hypotheekbank voor Nederland) .130
Aand Assurantie-Maatschappij De Rijn (10
pCL gestort) 95
4 pCt. Obl. Bouw-MaatschappiJ lot liet ver
kregen van Eigen Woningen 90
pCt Obl. Gemeente Arnhem floening 1909) 837$
Aand. Maatschappij tot exploitatie Y&n Graan
silo's en Pakhulzon 60
Aand. Maison Ledeboer voorheen Ledeboor ft Go. 100
Aand. Nederlandsch-Indische Gul tuur-Manisch. -10
Aand Nederlandscho fabriek van Werktuigen
en Spoorwegmatoriöel(kl coup.y 106
Aand Noderlandsche Horvorzekering-Maatsch. 93
Aand. Noord OostorLocaaispoorwog-JJaalsch. 105 j
Aand. Proanger Koffiecultuur-Maatschappij
Tjiharoes Rahajoe .50
Aand. Ramocnia Cultuur-Maatschappij 220
Aaud. Residentie Hypotheekbank (10 pCt.
gestort) 95
Aand.Maatsch van Assurar.tio,Disconteering
en Belecning der Stad Rotterdam 92 w
Aand. Mijnbouw Maatschappij Salida 7n_73
4'7ï pCt. Obl. Maatsch. tot exploitatie vnn
RhoinischeKohlonsaure Weifco 75
8 M pCt Obl. Vereoniging tot Land vei betering
te Dordrecht 75
2pCt Obl. Waterschap Groot Mijdrecht. 50 n
4^4 pCt. Obl Ijzergieterij en Emaiileerfabriek
Vulcaansoord" voorheen von
Raesfeld de Both ft Co. .83
4 pCt. aand Zekeiheidsfonds der Onderlinge
Leveusveizokoring-Maatsch. van
Eigon Hulp 75 J
Oprlchtersbewijzen Holland Canada Hypo
theekbank F 180
Oprichteisbewijzon Holland La Plata Hypo
theekbank P 270
Oprichtorsbewljzon Holland "Washington
Hypotheekbank F 110
Oprlchtersbe wij zen Javasche Bosch Exploitatie»
Maatschappij .F 533-5-15 —550
Oprichtersbowijzen Levensverzekering-Maat
schappij Arnhem F 76
Oprichtorsbewijzen Nederlandsch Indische
Cultuur Maatschappij F
Winstbewijzen Hollandsche Cacao- en Chocolade
fabrieken vjh BoD9dorp Co. 85 J
Bewijzen van Deelger.- Nederlandsch Amori-
kaansche Stoomvaart Maatsch. F 920
Bewezen van Deolger Spiegel- en Lijsten-
fabriek de Atlae F 6
Volgestorto polissen Eerste Nederlandse))©
Maatschappij van Verzekering van
Risico In Loterijen F 42
Het grootste hotel ter wereld.
Zou het mogelijk zijn, dat het grootste
hotel ter wereld ergens elders gevestigd
was dan te New-York? Neen, nietwaar. De
Yankees genieten ook op het gebied van
hotelwezen de eer van een record te slaan.
Op het Times Square zal zich over eenigen
tijd grootsch en indrukwekkend het groot
ste tehuis voor kapitalistische dakloozen
verheffen. Het bevat niet minder dan 1800
kamers, die verdeeld zijn over 24 verdie
pingen. De grond alleen kost 9 millioen
gld. en de bouw is aangenomen tegen 30
millioen. De teekeningen zijn tot in de
kleinste bijzonderheden afgewerkt, en met
den bouw zet men spoed. Oudejaarsavond
1914 moet het gebouw plechtig geopend
worden.
