ifc.
Buitenlandseh Overzicht.
Finaneieeie Causerie.
De Sociaal-democraten en
de Ministererisis.
LBEBSOH BAeBS.it.23, 1© Juli, Tweed© Slad.
(Reeds lang was 't bekend dat het.
tits clre keizer pa ar een bezoek
o,i brengen aan het Engeische
l0i'. Wanneer dit echter zou gebeuren,
las niet vastgesteld. De gespannen ver
tui mg, die langen tijd tusschen de hei-
Ho rijken bestond is hiervan wel de oor-
Eak geweest. Doch daarin is een ver-
fefldering ten goede gekomen. Reeds veel
feelegeniieden zijn er geweest om dat op
fe nierken. Nu is dan ook het tijdstifp
Eastgesteld. Zijn de Engeische bladen
Eoeii ingelicht dan is het voorjaar van
Eet volgend jaar hiervoor bestemd.
In Duitschland raakt men niet uitge
praat over de W.elf-enkwestie. Er
zouden, volgens de bladen nu weer on
derhandelingen gaande zijn met prins
Ernst August over de troonsbestijging in
Trunswijk. Men verlangt van hem een
Beslisten afstand van Ilannover, daar de
jrerldaringeii van den prins door de re-
Sjeeriiigen van een gedeelte der Bondsta
ten (o.a. Beieren, Baden, Wiirttemberg
|n Saksen) voor niet voldoende worden
ingezien. De houding der Welfenpartij
n Hannover moet aanleiding gegeven
Eebiien tot dezen eisch, die ook door
!en rijkskanselier gesteund wordt. De
lieuwe verklaring van den prins moet
■en staatsrechterlijken afstand van Han
dover voor zich en zijn nakomelingen
Inhouden. Do Welfenkwestie en de
troonsbestijging van den prins was in de
[voorlaatste zitting van den Bondsraad
en voorwerp der bespreking. Verklaard
irerd. dat de verzekering, dat de Welfen-
fcwestie geregeld is, met de openlijke
agitatie de Welfenpartij onvereenigbaor
Fas. Omdat daarna door de Welfenpartij
er op gewezen werd, dat prins Ernst
(August slechts afgezien had van de
troonsopvolging van Hannover en den
nadruk weru gelegd op den eed van den
Iprius als officier, werd in den Bonds
raad het besluit genomen en wel, zooals
[weid gemeld, op aandringen van Beie
ren, den prins, voor hij den troon van
Bronswijk bestijgt, openlijk afstand te
laten doen van Hannover. Zonder deze
verklaring zal een troonsbestijging van
idcn prins in Bronswijk niet plaats vin
den.
Wat is er toch een vertrouwen in de
wereld I
In de staking op een aantal belang
rijke Duitsche werven is geen ver
andering gekomen. De Bond der Duit
sche Metaalbewerkers heeft in een mani
fest zijn meening gezegd over het con
flict. De aangeboden loonsverhooging
wordt onvoldoend© geacht, die zal dooi
de werkgevers wel worden teruggekregen
door het systeem van aanneming dat
i flaav heerscht. De wijze, waarop de sta-
king begonnen is, wordt evenwel veroor
deeld en daarom wordt deze ook niet er
kend: Het neerleggen van den arbeid
is, naar de meemng van de bestuurde-
ïcn, doelloos: zij zien daarin een voor
barig en zeer te betreuren besluit. Onder
die omstandigheden moet de ondersteu
ning van de stakers reeds op grond der
statuten worden geweigerd. En daarom
raden de b'estuurderen de leden van de
vereenigingen aan, den arbeid onmiddel
lijk te hervatten.
In M ii 1 h a u s e n, waar een staking
was uitgebroken bil de spoorweg-
werken, wegens het laten werken onder
do plaatselijke loon tarieven en die ern
stige relletjes ten gevolge hebben gehad,
is geëindigd. De onder-staatssecreta
ris is hier als bemiddelaar opgetreden
en llet gevolg is dat de uitvoerder de'r
werken, een Berliinsche firma, het ter
plaatse geldende [ioontarief zat toepas
sen.
Wc hebben ook nog terloops melding ge
maakt van het laatste relletje tus.
eolien eenDuitsc horen 'nï ranse h-
iii an te Nancy. De laatste was dronken eu
de rechtbank lioeft bepaald eens een voor
beeld villen stellen om een eind te maken
aan dergelijke gebeurtenissen. Er is e?n ste-
lige slraf geëischt, n.l. veertien dagen ge
vangenisstraf, een ferme boete en dito scha
devergoeding. Die Fransehman zal ten min.
ste zijn Duitsche stadgencolen wel met rust
laten.
In Frankrijk is *t zoo-wat gewoonte, dat
gedurende de Kamerzitting de ministers eens
per dag de kwestie van vertrouwen stellen.
Dat is zoo iets gewoons, dat liet niet meel
de aandacht trekt. Ook bij de behandeling
van het wetsontwerp op de wcder-insbelling
van den driejarigen dienstplicht
wordt dit elk oogenblik gedaan. Zoo gisteren
weer, teen er een voorstel was om de mi
nisters van oorlog en marino de bevoegd
heid ie g-even de lichtingen na twee jaar
naar huis te zenden. Barthou stelde, de ver
trouwenskwestie en het amendement kelder
de. Een voordeeltje voor de miliciens is dus
niet behaald. Wel een nadeeltje van een
tegenovergestelde bevoegdheid is gegeven, de
ministers mogen de lichtingen wel na afloop
Van den diensttijd onder de wapenro houden.
Ei- i; in dat rijk nog eens nieuws in be
wolking, n.l. een belasting op het.
li i c t-g e t r o u w d z ij n. De begrootingscom-
missio heeft besloten ong-etrouwden boven de
dertig jaar twintig percent zwaarder te be
lasten, dan hun gehuwde ovenmerisclien. Hoe
't gaan meet. met de weduwnaars, met en
zonder kinderen, vernemen we nog niet.
Bij onze zuidelijke buren zou men wed
heel vlug van stapel loepen met de wetgeving,
zooals we dezer dagen meldden. De regeering-
zal den ijver der Kamer niet op een te
zware proef stellen, door behalve de belas-
tingentwerpen ook nog denieuwcschool-
wet voor de vacantia af te doen,
gelijk zij eerst van plan was.
In liet begin van Augustus zal de Kamer
ïnet vacantia gaan tot 15 October.
In Engeland zijn weer havenarbei
der s s t ak in gen. De houding van de dok-
Werkers te Lsith, die staken om opslag te
krijgen, is zoo dreigend, dat de troepen
last hebben gekregen zic-li gereed te houden.
Do admiraliteit beeft de oorlogsschepen ver.
wittigd, dat zij ieder oogenblik bevel kun
nen krijgen matrozen aan land te zetten om
het leven en de eigendommen der ingezetenen
te beschermen. Gisteren zijn er rellatjes ont
staan de politie slccg de stakers uiteen.
Te Barcelona is haast het gehoelo jaar
door minstens wel één belangrijke staking.
En het zuidelijk bleed maakt dat het kar akter
er altijd neg ad ernstig is. Zoo is nu weel
bij een botsing tusschen stakende en niet-
stakende bakkersgezellen het gevecht zco
hevig geweest, dat er gewonden zijn ge
vallen.
Gewenden on dooden ook vallen er vele
in Marokko. Noch Spanje, noch Frankrijk
beleeft eenig pleizier van deze koloniale aan
winst. Spanje heeft 't nu zelfs te kwaad
met de Marokkanen van het Fransche ge
bied, die komen hun vriendjes in het andere
gedeelte helpen. De Spaansche regecring heeft
zich in Parijs hierover beklaagd. Gevolg
heeft dit direct want Frankrijk zal er nu
voor zorgen dat de mannetjes gescheiden zul
len moeten vechten. Wat doe je eigenlijk met
zco'n kolonie? Er over ruziezoeken met an
dere mogendheden, maar anders ook al niet.
Uit Johannesburg wordt het volgen
de sensation neele vo or val aan
de ..Daily Telegraph" gemeld, dat plaats
had gedurende de laatste reis
van minister-president Botha.
Twee gewapende mannen kwamen de
spoorwegcoupé van don minister binnen,
tijdens de trein op het station te Rand-
fontein stil stond. Zij vonden daar zijn
particulieren secretaris dr. Bok, dien zij
met hun revolvers bedreigden en hem
vroegen, te zeggen waar minister Botha
was. Deze had den trein reeds vrocgeil
verlaten om met een automobiel ver
der te gaan, en dr. Bok deelde dit den
indringers mede. Deze echter hieven
hem met de revolvers dreigen en ver
dwenen ten slotte even onverwacht als
zij gekomen waren vóór men ze kon ar
resteeren.
Generaal Botha wilde, dat van dit inci
dent geen melding zou gemaakt worden
zoodat het lot nu toe ook niet bekend
werd. Het lekte echter uit, daar een
plaatselijk blad de geschiedenis ver
haalde.
Volgens de „Daily Mail" is de toe
stand aan de n Rand veel m in -
der goed dan de Zuid-Afrikaansche
regeenng het doet voorkomen. De spoor
wegmannen schijnen besloten binneneen
week te staken als hun eischen niet wor
den ingewilligd.
Zij vorderen o.a. een vaste en unifor
me loonregeling met geregelden opslag
op alle sporen "in de Unie. Verder een
permanente commissie van onderzoek
naar grieven van het personeel.
De regeering acht sommige, der
eischen onaannemelijk.
Ook de houding der inboorlingen, die
in da mijnen werken, geeft reden lot on
gerustheid. Als het tot ean nieuwe sta
king in de mijnen komt, zou het plan
bestaan om alle inboorlingen naar huis
te zenden en de mijnen te sluiten.
Onder de blanke mijnwerkers heerscht
ontstemming over het ontslag van vijf
tien werklieden d-^r Nieuw-Modderfon-
tein-mijn, die zich tijdens de afgeloopen
staking erg hebben laten galden.
Da regeering naemt reeds uitgebreide
maatregelen van tegenweer en heeft
plannen voor de bescherming van open
bare gebouwen en spoorwagen door de
troepen uitgewerkt.
Had 't aanvankelijk den schijn, dat de Ne-
derlandsche Bank met haai* disconto-verhoo-
gihg het becogde doel had bereikt, in do
laatste dagen neigen de wisselkoers-en op
nieuw omhoog en zijn reeds weer, [althans
wat betreft de devise Londen, bijna op 't
goud uit voerpimt aangeland. Het geld in do
epen markt is trouwens weer dichter bij 3
dan bij 4 pCt. en 't is zeer natuurlijk dat
het geld op de buibenlandsehe markten voor
deliger emplooi tracht te zoeken dan hier
to lande is te vinden. De sterke uitbreiding
der ored iet vraag waaraan de Nederlamlsche
Bank blootstond kort vóór, en onmiddellijk
na, de discontoverhoogiug, is wat ingekrom
pen; de laatste bankstaat toonde eenigs ont
spanning; blijkbaar heeft men oude posten
bij de Bank laten afloopen, nu in do open
markt op voordeeliger condities kon worden
geleend. De vraag is of de Nedarlaiidsche
Bank niet zal moeten breken met de ge-
wconte, waarbij disoonto.a an vragen tegen het
op den datum dar aanvrage geldende tarief
nog gedurende 3 dagen van kracht blijven.
Het gevolg dezer gewoonte is, dat er altijd
een zeer aanzienlijk bedrag disconto loopt,
waartegen een verhccging van 't disconto
niets vermag. Zcodra deze plaats heeft wor
den de aangevraagde wissels togen 't oude
disconto aangeboden en wordt de Bank dus
op 't oogenblik zelf, dat zij de crediotvraag
wenscht te beperken, tegen haar zin ver
zwakt. Veel logischer lijkt 't Engeische
systeem; daar bekrachtigt de Bank haar
disconto-verliooging door aankoopen van lang
papier in de open markt en steunt zoodoende
haar eigen actie.
In de afgeloopen veertien dagen is er heel
wat gebeurd. Eerstens in de politiek. Togen
veler verwachting in is de toestand op den
Balkan plotseling in een heel ander stadium
getreden. Het schijnt, dat de Bulgaren leelijk
in de knel zitten, niet 't minst door 't op
treden van Rumenië. Naardien Bulgarije
echter 't groote struikelblok was bij de ver
deeling van den oorlogsbuit, bestaat <?>r
greote kans, dat de nederlaag van dit land
tot een spoediger en gemakkelijker oplossing
der geschillen zal leiden, dan vroeger te ver
wachten was. In dien geest schijnen de fend-
seninarkten de zaak dan ook te beschouwen,
waarvan een betere stemming voor de Staats,
fondsen 't ^gevolg was. De staking aan de
Bandmijnen, die zich eerst zoo ernstig liet
aanzien, is al heel energiek en snel verloopen;
de vrees, dat een min of meer langdurige
onderbreking der goudproductie de interna
tionale geldmarkten in de war zou sturen,
is gelukkig niet bewaarheid. In Amerika
hadden te Pittsburg eenige Bankfaillisse-
menten plaats, waardoor 't noodig bleek, dat
de American Waterworks Guaranty Com
pany, wier G pCt. winstdeelende preferonte-
aandeelen ongeveer 2 jaren geleden tegen
97Vs pCt. te Amsterdam werden geïntrodu
ceerd, onder Receivers handen werd geplaatst.
Hoc de vork daar eigenlijk in den stoel zit,
is nog niet bekend, doch verontruste bezitters
dezer aandeden vertrouwden 't zaakje niet
te best en hun verkoop en deed den koers
beneden 40 pCt. dalen. Een dar firmanten
van. de introduce-orende firma vertrekt mor
gen naar Amerika, om de zaken ter plaatse
te gaan onderzoeken en 't is te hopen, dat hij
geruststellende bevindingen zal kunnen pu-
blicoeren. In tusschen heeft de episode wear
eens opnieuw in 't licht gesteld, dat een
hcog rendement noodzakelijk met risico's ver
benden is en tevens, dat men niet voorzich
tig* genoog kan zijn met zich voetstoots te ver.
trouwen aan Amerikaansche firma's, al moge
haar Teputalie een ongerepte en langdurige
zijn.
Over 't algemeen is de tendenz der Beurzen
heslist gunstiger geworden, blijkbaar zijn
de liquidaties, althans voor 't moment, opge
houden en heeft de speculatieve positie reeds
een grondig zuiveringsproces ondergaan. Wat
natuurlijk allerminst wegneemt, dat zich
aanstonds opnieuw aardschokken kunnen
voordoen, die een nieuwe liquidatiebeweging
in 't leven roepen, 't zij dat die dan voort
spruit uit speculatieve engagementen of uit
angstverkcopen van bonafide beleggers., In
verband daarmede mag niet worden vergeten,
dat de „fons et origo" van 't euvel voor
namelijk is te zoeken in den overspannen
toestand der geldmarkten, en dat 't herstel
lingsproces, indien, dit al is ingetreden, nood
zakelijk van langen duur 'moet zijn. Inder
daad "zijn er wel kenteekenen, die wijzen
op oen. inkrimping op handels- en industrie
gebied, welke, bij den zeer internationalen
aard der betrokkingen, noodzakelijk algemeen
zou zijn. Indien de vraag naar geld uit dien
hoofde zou afnemen, zou dit natuurlijk een
horstel van 't evenwicht bevorderen; maar
tegelijkertijd wordt daarmede de kans op een
tijdperk van malaise' g*eopend, en dat is
natuurlijk cp zichzelf geen aangenaam voor
uitzicht.
Toch schijnt 't Avel die richting uit te
moeten gaan. willen we niet voor nog onaan
genamer feiten geplaatst worden. Do geld
nood is groot, maar is nog geenszins voldaan.
Het einde van don Balkankrijg*, als dit de
sideratum ons werkelijk reeds thans te wach
ten staat, moet 't sein geven tot finaneieeie
reorganisatie der betrokken landen en die
hervorming eischt in de allereerste plaats
geld. "De candidaten Turkije, Bulgarije, Ser
vië, Griekenland staan.reeds gereed en zullen
zeker moeten wedijveren in; 't aanbieden van
aantrekkelijke voorwaarden, om de noodige
middelen te verkrijgen. Als die vraag ge
paard. ging met greoto eischen van handel
cn industrie, zou de ellende dus niet. to
overzien zijn.
Een bepaalde uitzondering in de overigens
vriendelijke tendenz maakten da Mexicaan-
sehe waarden. De revolutie schijnt daar te
lande nog steeds niet te zijn bezworen; er
heerscht chaos cn onzekerheid en daarvan
heeft de National Railroad of Mexico wel
in de allereerste plaats te lijden. Zoowel de
obligation als de 1ste en 2de preierentc-
aandeelen hadden zich zware koersverliezen
te getroosten. Dit werd nog geaccentueerd
door 't aftroden van den president der Maat
schappij, den lieer Brown, een Amerikaan, die
schijnbaar 't onderspit heeft mc-eten delven
voor de zuiver Mexieaansche invloeden in 't
bestuur. Eh* schijnt in Mexico een anti-Ame-
rikaansohe beweging op touw te zijn gezet,
dia bereids geleid heeft tot 't plotselinge
terugroepen van den Amerikaanschen gezant
Wilson in Mexico-City, ten einde over den
toestand te confeneoren met Woodrow "Wil
son, den President der Amerikaansche Re
publiek. 't Heet daarbij dat de Amerikaan
sche Regeering, 't rumoer aan haar voordeur
ten langen leste moede, van politiek zou
veranderen, wat dan feitelijk hierop zou
neerkomen, dat de Yankees do orde in Mexico
gewapenderhand zouden gaan hers tellen, al
dus brekende met de politiek van laisser
aller, die tot nu toe is gevolgd. Bij de
nauwe aaneensluiting onder de Zuidamsiri-
kaansoke Staten heeft dit zijn bedenkelijke
zijde en opent de kans op een nieuwe wereld
gebeurtenis, waarvan de portee cn de uit
komst onmogelijk zouden zijn te overzien.
Hoe grooto veranderingen in betrekkelijk
korten' tijd kunnen tot stand komen, wordt
geïllustreerd iu de 2de prefereute-aandcelcn
Mexican National, die nauwelijk 2 jaren
geleden aan den vooravond stonden van oivi-
dendbetaling en aldus op rondom 40 pCt.
sterk, gefavoriseerd waren bij de speculatie.
Thans zijn zo rondom 10 pCt. en 't is de
viaag of ze daarmede nog niet te duur zijn
betaald, als niet spoedig aan den toestand
van anarchie een einde komt. Het merkwaar,
dig'ste van dit geval is, dat de Mexicaansehe
Regeering zelve het geheele gewone aan
delenkapitaal der Maatschappij bezit, zoo-
dat in geval van déconfiture en 't plaateen
van de Mij. in Receivelrshanden, bij een even-
tueele reorganisatie zij voor 't alternatief van
confiscatie van haar bezit of bijstorting zou
komen te staan. Wellicht slaagt men er dan
in een reorganisatie door te voeren zonder
haar belangen te schaden, op dezelfde wijze
als indertijd geschiedde bij de Underground
Railways of London, waarbij de aandcelen
ongerept uitgingen zij waren nog in
handen der bankiers terwijl de obligatie
houders 't gelag moesten betalen.
W.
!>e Kabinetscrisis.
Gistermiddag had de kabinetsformateur
dr. D. Bos ten zijnen huize een samenspre-
king met mr. P. J. Troelstra.
De A Bister«ïa5iïsche Keurs houdt
heden vacantieda», zoodat de no-
teeringen ontbreken*
Het „Volk" wijdt een vierde artikel aan
de crisis en zegb als haar opinie:
„Ons verantwoordelijkheidsgevoel voor
de kiesréchtbe-weging doet ons dit aanbod
awijzen. Maar heel het wezen van onze
partij zou zich er tegen verzetten, indien
wij ons bepaalden tot afwijzen alleen. Niet
alleen buiten, ook in het Parlement zullen
natuurlijk onze par tijgen ooten den kies-
rechtstrijd voortzetten; hieruit volgt, dat
zij tegenover eeii kabinet dat het Alge
meen Kiesrecht op zijn program heeft, en
voor de tot-stand-koming ervan zich schrap
zet, heel anders zullen staa-n dan tegenover
een zakenregeering die zich ten doel zou
stellen, te zorgen voor heb boe-zempeil van
de Vier Noorden Koggen, om nu eens
wat anders te noemen dan de droogma
king van de Zuiderzee.
„Van den aanvang af hebben wij op
grond van de stembusuitspraak geeischt
een kiesrechtministerie. De konsekwentie
daarvan is, dat wij aan zulk een ministerie
dan ook het leven mogelijk maken".
Aangaande het stemmen van de socialis
ten van een oorlogsbegrooting wordt nog
het volgende gezegd:
„Thans zijn de verhoudingen zoo, dat in
dien de rechterzijde slechts weet: de socia
listen stemmen tegen de oorlogsbegrooting,
het doen verongelukken van de grondwete
herziening geheel in haar macht ligt
„Dergelijk spel moet door een partij, die
werkelijk het Algemeen Kiesrecht wil,
worden verijdeld. Dit mag van ons worden
verwacht In de partijoonferentie, waar
deze kwestie uitvoerig werd besproken,
bestond hierover eenstemmigheid. Onze
partij kan natuurlijk niet voor haar reke
ning nemen dat de opdrijving der militaire
uitgaven ongestoord wordt voortgezet Er
moet een soort wapenstilstand worden ge
sloten. Het ministerie van Oorlog moet
zich getroosten, dat het eindcijfer, thans
bereikt, niet hooger mag klimmen. In dat
geval zou onze Kamerfractie, indien van
uit de rechterzijde werd gepoogd het
Kiesrechtkabinet omver te worpen, de
grondwetsherziening te doen mislukken,
door verwerping der oorlogsbegrooting,
zich in dien val niet moeten laten vangen,
maar feitelijk, door te stemmen voor de
begrooting, stemmen tegen een aanslag op
het Algemeen Kiesrecht".
De heer F. v. d. Goes zet in „Het Week
blad" van „Het Volk" zijn beschouwingen
over de ministerieels crisis voort, waarbij
hij begint er op te wijzen, dat het vraag
stuk thans, nu de kabinetsformateur dr.
Bos aan de sociaal-democraten drie minis
ter-portefeuilles heeft aangeboden, een an
dere phase is ingetreden.
De zaak gaat thans hierom, zogt hij:
krijgen wij, sociaal-democraten, algemeen
kiesrecht door aan de regeering mede te
doen en, aannemende, dat dit gebeuren
zal, zijn dan buiten dit gunstige gevolg
ook geen ongunstige gevolgen te wachten,
die er van moeten doen afzien.
De lieer v. d. Goes antwoordt hierop:
„Ongunstige gevolgen, immers hiertoe
kunnen we reeds dadelijk besluiten, zijn
ook in het beste geval van het optreden
van socialistische ministers, zoolang geen
sterke socialistische meerderheid hen
draagt, met zekerheid te verwachten. Ds
internationale conclusie gaat daarvan uit.
Het zou niet noodzakelijk zijn geweest de
deur zoo stevig en zorgvuldig te vergrende
len, als de meening had bc9taan dat er
geen gevaar te vreezen was, wanneer ze
open waaide of in een onbewaakt oogen
blik door iemand werd opengeworpen.
Neen, men duchtte toen reeds wat de on
dervinding sedert maar al te zeer heeft
bevestigd, meenigerlei kwaad voor het so
cialisme. Men heeft danrom gesproken van
een „voorbijgaand uitzonderingsgeval",
van een „onvermijdelijken uitweg in een
gedwongen toestand". Trouwens, de reso
lutie noemt het rondweg: „een gevaarlijke
proefneming". Het mag alleen wanneer het
volstrekt moet dit is in den korten zin
der lange resolutie. Wie zoo spreekt geeft
te kennen, dat hij erge dingen vreest en
alleen toestemt uit vrees voor nóg erger.
En nu is het onze reeds onmiddellijk uitge
sproken meening, dat het verleenen van
algemeen kiesrecht aan do Xederlandsohe
arbeiders door een ministerie, waarin on
der de tegenwoordige omstandigheden so
cialisten, onze partijgenootcn, zitting had
den, gepaard zou gaan met zooveel kwade
gevolgen, dat wij reeds om die reden tegen
het deelnemen aan de regeering meenen
te moeten adviseeren. Men redeneere, men
vermane of dreige in de burgerlijke bladen
zooveel men wil er is ten slotte geen
ernstig man van links of rechte, dte in
deze overtuiging geen voldoenden grond zal
vinden, om het voorstel af te wijzen. Het
belang van de zaak, die men voorstaat
is in de politiek het hoogste gebod, en
niemand kan redelijkerwijze gedwongen
worden tot handelingen, welke hij met
dat belang strijdig acht".
Verder merkt de heer v. d. Goes o.m.
nog op:
„De mogelijke weigering van de liberale
concentratie om zonder de sociaal-demo-
kraten te regeeren, levert o.i. het dringen
de uitzonderingsgeval niet op, omdat die
weigering hoogstens de invoering van het
Algemeen Kiesrecht zou vertragen, en ze
ker niet lange tijden onmogelijk maken.
Tegenover de kans met de sociaal-demo
craten het A. K. te versnellen, staat o.i.
de zekerheid, dat het mede-regeeren, altijd
een gevaarlijke proefneming" onder die
omstandigheden, dus niet als een door de
massa oogenbbkkelijk gevoerde plicht tot
redding van de hoogste belangen, de oor
Azme 1913.
zaak zou worden van groote ongelukken
voor het socialisme in ons land".
De heer W. II. V liegen verklaart zich in
„Het Volk" vóór de aanvaarding van de
aangeboden ministersportefepilles.
„Die aanvaarding zal met zich medebren
gen een tijdelijke verandering in de positie
der partij, van zoo'n gewicht, dat er gewis
cenige inwendige strubbeling uit voort kan
komen. Dat is het nadeel.
„Het voordeel isZekerstelling van de
invoering van algemeen kiesrecht en staats
pensioen. Twee groote dingen, waarmede
do partij die ze verwezenlijkt, zich een on
verwoestbare positie verzekert in het volk.
„Nadeel en voordeel tegen elkaar opwe
gend, is naar mijn oordeel de partij ver
plicht te komen tot het inzicht, dat het na
deel voor haar in het niet zinkt, tegenover
het voordeel voor de geheele arbeidersklasse
te betalen.
„Tegenover deze afweging van voor- en
nadeelen van de aanvaarding, dient cok
plaats te hebben een afweging van de voor-
en nadeelen van de weigering.
„Het voordeel is: ontsnapping aan oen
gedeelte van cle directe verantwoordelijk
heid van een korte regeeringsperiodc, die
zich voltrekt oncler strenge socialistische
kontröle in regeering en parlement.
„Het nadeelin het gunstigste geval, n.l.
in het geval dat de vrijzinnige concentra
tie op konditie van steun onzerzijds zonder
ons de regeering aanvaardt, indirekte me
de-verantwoordelijkheid voor een regee-
ringsperiode die zich volstrekt zonder kon-
tröle in de regeering, met wel is waar een
sterke fraktie in de Kamer, welke fraktie
evenwel ook voor taak heeft de regeering
die algemeen kiesrecht en staatspensioen
moet brengen, hot leven mogelijk te maken.
In het andere niet-gunstige geval, een „za-
ken"-ministeiie, dat geen algemeen kies
recht en geen staatspensioen wil, dat mis
schien spoedig in konflikt komt met do Ka
mer, deze ontbindt. Volgtde mogelijkheid
van een rechtsche meerderheid, oen
rechtsch ministerie, opgraving van de
Hoemskcrkiaansche grondwetsontwerpen,
doorvoering van de Talmaniaansche verze
keringswet, weg algemeen kiesrecht, weg
staatspensioen.
„De zaak zóó gesteld zeg ik: aanvaar
den."
„Die gedragslijn wordt naar het. oordeel
van den heer Vliegen den sociaal-democra
ten ook voorgeschreven door hun parlemen
taire positie, maar vooral door de wor
dingsgeschiedenis van die parlementaire
positie.
„De door ons gestelde en de door ons ge
steunde kandidaten vormen samen de meer
derheid. Doch alleen samen. De concentra
tie kan de regeering aanvaarden, maar for
meel verplicht is ze het niet. In elk geval
missen wij elk middel haar er toe te dwin
gen. Zij wil het nu doen met ons. Wil zo
het ook zonder ons? Dat punt is onzeker.
En daardoor is de verwezenlijking van het
geen wij bij deze verkiezingen wilden be
reiken, allereerst in onze handen gelegd.
Het zijn de politieke scheepjes, die wij heb
ben opgetuigd, die thans voor dc haven lig
gen. Wij hebben de lijn te pakken en zo
binnen te lialon, ofwind en golven heb
ben weer vrij spel met ze."
„Het plan van het burgerlijk gemengd
ministerie noemt de heer Vliegen van huis
uit een onmogelijk plan. Vooral in zijn na-*
der aangeduiden vorm van een kabinet be
staande uit liberalen en katholieken.
„Een tweede denkbeeld iseen concen
tratie-ministerie, dat regeert met parle
mentaire hulp van de sociaal-democraten.
„In de gegeven omstandigheden, zoo
schrijft de heer Vliegen, ware ook mij dezo
oplossing de liefste geweest, ofschoon der
gelijke systematische steun-verzokering aan
een geheel burgerlijk ministerie mij princi
pieel bedenkelijker lijkt dan de direkte
deelneming aan een ministerie met een
program als thans is aangeboden. Het re
sultaat zou echter ongeveer hetzelfde kun
nen zijn en om dat resultaat is het mij te
doen. De reden die ik heb om deze oplos
sing op het oogenblik beter te vinden dan
een vrijzinnig-socialistisch ministerie, ligt
in de vrees onzerzijds om dit laatste te vor
men, een vrees die ik niet deel, maar die.
er is.
„Maar dc zaak is ons nu eenmaal zóó niet
gesteld. Uit te maken hoe ze gesteld moet
worden, ligt niet binnen onze macht. Wat
zal er geschieden als de heer Bos niet
slaagt een ministerie uit de geheele lin
kerzijde te vormen? Zal dan aan hem cf
aan een ander de vorming van een concen
tratie-ministerie worden opgedragen? Hij
zal het zelf wel niet weten. De onzekerheid
van wat er gebeurt als de S.-D. A.-P. wei
gert tot de vorming van een grondwetsmi
nisterie mede te werken, is een bedenkelijk
ding. Want wat er nadien misloopen zal,
kan en zal op onze rekening worden gezc-t,
ook al zou het in het andere geval ook
mis geloopcn zijn. Als echter dc vrijzinni
gen geen kans zien met slechts 37 man ach
ter zich, te regeeren, geen kans zien om
tegen twee opposities te vechten, die geza
menlijk 63 leden tellen, dan is het erg ge
makkelijk daarop te smalen, maar, wie kan
ze in gemocde ongelijk geven? is het bo
vendien niet wat ridikuul de vrijzinnige con
centratie die door ons tot de aanvaarding
van het algemeen kiesrecht is gedreven, en
van welke een groot deel bekend staat als
behoorende tot het genus der „onwillige
honden", nu in eens te pjoklameeren tot
de meest geschikte uitvoerder van oen wi'<,
waartegen velen hunner zich zoo lang «De
gelijk hebben verzet?"
Ook ziet de lieer Vliegen in den nei'cabil
den toestand een der uitzonderingsgeval
len. bedoeld in dc Parijachc resolut'o van
1900.
Verder schrijft hij:
„Wij hebben gesmaald op het moeras
waarin de burgerlijke politici ons hebben
gesleept. Wij hebben ons diep geërgerd
over de schrikbarende hervormingsonrcachb
van de afwisselende regeering en en meer
derheden. Thans heeft het roodsteimnenilo
kiezerskorps de deur opengedrongen en eer*
paar groote, voor heel het proletariaat on*
