No. 16364.
A21319 IBIS.
Us pers en de uitslag.
Finaneieeie Causerie.
i
Over den uitslag der afgeloopen Tweede
Kamerverkiezing schrijft de „Residentie
bode" (roomsch-kath.):
„Wij gelooven, dat de toekomst binnen
niet al te langen tijd een vernietigend von
nis zal vellen over de uitspraak der stem
ming van 25 Juni.
„De leiders van den „Nationalen Bond
van Protestantsche kiezers" en dergelijke
Staatslieden, die daaraan gedreven
door Anti-Roomsch fanatisme; samengaand
met totale onkunde omtrent - deeerste
beginselen van ons staatsrecht vóór een
groot deel schuldig zijn, zullen eerlang,
wanneer zij in hun geweten gekeerd zijn.
de verantwoordelijkheid van hun wanbedrijf
rnet bitteren rouw gevoelen".
Het „Huisgezin" (roomsch-kath.) be
spreekt nog het electoraal aoooord. Het
zegt daarvan en van de andere oorzaken,
die volgens het blad meegewerkt hebben
tot den voor rechts ongunstigen uitslag:
„Een tactische fout is de driehoek Dei-
denEdeOmmen geweest. Al waren de
anti-revolutionnairen honderdmaal in hun
Techt, zij hadden beter beleid moeten too-
nen.
„Wij beweren niet, dat, indien Leiden
en Ede aan de christelijk-historisehen wa
ren gelaten, de protestantsche actie ach
terwege ware gebleven, maar zij had toch
allicht niet dat acuut karakter gekregen
en zou den afval van elementen, die nu de
linkerzijde gingen versterken, hebben voor
komen.
Een tactische fout is mede geweest,
dat de tariefherziening sleepende is gehou
den, althans gebleven. Ware ze tijdig tot
stand gekomen, zijzou niet die noodlot
tige uitwerking op den stembusuitslag heb
ben gehad, welko zij thans heeft - uitge
oefend.
„Ten. slotte mogen wij ons wel eens ern
stig afvragen, of ook onder de rechtscho
kiezers niet, een opschuiving mogen wo
niet zeggen, maar een afval naar de so-
ciaal-demcoratie merkbaar is. Sommige
litslagen doen daarvoor zeer ernstige vrees
koesteren.
„Dat de niet-geloovige arbeiders op so
cialisten stemden is zeer natuurlijk. Maar
bedenkelijk zou het worden, indien ook in
de gelederen der christelijke arbeiders niét
direct een overgang naar het socialisme,
maar toeh reeds een stemmen op socialisti
sche candidaten moest worden geoonsta-
teerd. Is dit vermoeden juist, dan is het
een zeer ernstig verschijnsel, waaraan wij
alle aandacht hebben te wijden".
De „Gelderlander" (roomsch-kath.)
Bchrijft:
„De concentratie zit thans met de ge
broken scherven. Aan haar om den ver
warden toestand in het reine te brengen.
„Eigenlijk zou men niet van een ver-
iwarden toestand mogen spreken, tenminste
niet in verband met de oplossing der mi
nisterieel© crisis. Het ministerie is geval
len over het rood-blauwe blok. Hadden
vrijzinnigen en socialisten elkaar bij de her
stemmingen over en weer niet met allo
kracht gesteund, hadden zij niet naast el
kaar tegen de coalitie gestreden, dan zOu
deze nog glansrijk in <Je meerderheid zijn.
„Niets natuurlijker dus dan dat de re
geering worde overgenomen door hen, die
gezamenlijk het reohtsche bewind onmoge
lijk hebben gemaakt. Met een meerderheid
op de coalitie van tien stemmen kunnen
zij met gerust hart de regoering aan-
vaarden.
„Toch zal dit niet gebeuren.
„De concentratie durft de regeering met
achttien onbetrouwbare socialisten achter
zich, niet aan.
„De sociaal-democraten zien in het zich
hervormen tot een regeeringspartij een po1
litieken zelfmoord. En terecht. Want dan
zouden ze moeten geven, wat ze beloofd
hebben en daar ze het vooral van onver
vulbare beloften hebben moeten, zoudeD
de arbeiders hun heel spoedig op voelbare
wijze rekenschap afvragen.
„Zoolang de coalitie de meerderheid niet
meer verwerft, zullen we dus een zaken
kabinet houden. Immers de oonoentratie
krijgt alleen de meerderheid nooit en voor
de sociaal-democraten blijft het bezwaar
om in een linksch kabinet zitting te nemen
beslaan.
„Hoe dit. zakenkabinet de zaken zal aan
pakken, zullen we afwachten. Vooral zijn
wc er benieuwd naar hoe het een oonflict
met de Eerste Kamer zal weten te bezwe-
Ten wanneer het er toe mocht overgaan,
de Invaliditeitswet van minister Talma in
te trekken".
De „Rotterdammer" (anti-rev.) be
spreekt ook, evenals bijna alle bladen de
kabinetskwestie. Het schrijft o. m.
„De eenige solutie is eeu concentratie-
Kabinet.
„De twee keurmachten trokken nauw
Verbonden op en vonden ten slotte in het
concentratiemanifest het punt van veree-
niging.
„De trouw daaraan betoond was graad
meter voor de politieke zuiverheid.
„Welnu, thans eischt de politieke zuiver
heid, dat aan de afwerking van dit pro
gram de hand wordt geslagen".
De stichtsche Ct." (anti-rev.) zegt in
haar beschouwing o.a.
„Welnu, de linkerzijde heeft dan de
meerderheid, de sloopers-actie is gelukt,
de rechterzijde is minderheid, het kabinet-
Heemskerk wordt uit het bewind gestoo-
ten.
„Maar wat nu?
„Nu moeten de heeren overwinnaars het
bewind overnemen.
„De concentratie en de sociaal-democra
tie beide zijn voor de gevolgen van hun
actie verantwoordelijk.
„De man, die in de eerste plaats door
de Kroon moet worden geroepen is mr.
Troelstra.
„Op het program door hem gesteld: al
gemeen kiesrecht en staatspensionneering is
de overwinning behaald.
„Bij de herstemmingen nam hij de lei
ding; de vrijzinnigen hebben zijn eischen
aanvaard. Niet zij waren de leiders, ze
waren de gebondenen door den leider der
actie, mr. Troelstra.
„Mr. Troelstra dient een Kabinet te
formeeren uit zijn partij en de concentra
tie.
„Een zaken-kabinet is natuurlijk niet
mogelijk.
„Het volk heeft zich beslist in een be
paalde richting uitgesproken, het wil alge
meen kiesrecht en staatspensionneering en
niet tariefsherziening.
„Ieder gevoelt, dat niet een zaken-kabi
net moet optreden om dit te verwezen
lijken. Daarvoor dient niet een- zaken
kabinet; een politiek kabinet uit de over
winnaars van de linkerzijde moet dit
doen.
„Indien mr. Troelstra voor de kabinets
formatie bedankt en ook do leiders der
concentratie, dan bewijzen de heeren hoe.
politiek onverantwoordelijk zij hebben ge
handeld door te zamen op te trekken ons
om te wei-pen zonder in staat te zijn tc sa
men te kunnen opbouwen'.
Hot „Nieuws van den Dag" (neutraal) ves
tigt er de aandacht op, dat het positieve
resultaat van de verkiezingen voor de con
centratie een onbeduidenden aanwas heeft
opgeleverd, welke nog slechts - verkregen is
met, de hulp van deuiterste linkerzijde.
En dan zegt dit blad:
„Op zichzelf is dit voor de vrijzinnigen
bemoedigend genoog. Nog geen vier jaar
geleden, in October 1909, klaagde wijlen mi-.
Veegens in de „Vragen dos Tijds": „Da voor
standers een-er vrijzinnige hervorming zijn
nog geen derde deel van de Kamer, een
verhouding ver beneden hun invloed op hot
maatschap pel ijk loven: althans in de middel
punten van hot geestelijk leven plegen zij
den toon aan te geven". Had de lieer Vee-
gans kunneai zien, welk een wending naar
links in enkele jaren zieli baan gabrokèn
heeft, hij zou tevreden geweest zijn!
,,Doch tevens zou lüj bejammerd hebben,
dat uiterst-links bij deze verkiezingen enorm
gewonnen heeft, terwijl de linkerzijde der
liberalen aan invloed verliest. Daarentegen
is de reeds dood-vcrklaarde - liberale rechter
vleugel van 4 op 10 gekomen, en nagenoeg
leven krachtig geworden als de anti-revolu-
tionnalre partij.
„Een feit van -beteekenisHet wijst er op,
dat indca-daad zöcr vole conservatiefigeZrnde
laezera in teif lande wel vóór alles een eind
wilden maken aan het bewind der coalitie,
én thans nog liever den socialist kozen dan
den regceringsmaji, doch dat zij daarom nog
geenszins gezind zijn de consequentie te trek
ken, idio uit do nu verkregen stem groepeering
schijnt voort te vlooien."
Het bestuur dar anti-tarief-vereniging
„Het Vrije Ruilverkeer" schrijft o. m.
„Thans heeft de stembus gesproken, nadat
de regeering nog eens schriftelijk en mon
deling het itarief gestempeld had tot inzet
van den strijd. Het is alweder* niet aan ons
de politieke, gevolgen te bespreken, die do
uitspraak van het volk kan hebban, maar
het ware te ver gedreven zucht tot onthou
ding, geen uiting te geven aan onze opmer
lang, dat ten tweede male in een kort tijds
bestek gebleken is, dat iedere partij, die haar
bestaan afhankelijk maakt van een wijziging
onzer economische politiek in beschermenden
zin, veroordeeld schijnt, minderheid te worden.
Ook de als gerusts bel ling bedoelde verzeke
ring door menig candidaat der regeerings
partij gegeven, dat het tarief nog voor wij
ziging vatbaar was, kon den slag niet keeren,
waar immers het beginsel van vrijen handel
werd bedreigd. Er is reden voor ons tot vol
doening, omdat do uitspraak der kiezers
ons vrijwaart tegen de herhaling van proef
nemingen, die in hooge mate een antinatio
naal karakter dragen."
Het nummer van voornoemd orgaan ein
digt:
„Veroordeeld is de belasting, die geen reke
ning kan houden mot draagkracht, die oneven
redig zwaarder drukt naar mate het gezin
grooter, hot inkomen kleiner is. Veroordeeld
is de begunstiging van enkelen, ten nadoele
va.n can veel grooter aantal. Veroordeel!
is de bescherming -die door verzwaring van
de produorie-voorwaarden een drukkenden
last zou hebben gelegd óp onze uitvoernij-
vorhead, op onzen land. en tuinbpuw. Ver
oordeeld is de tarief-politiek, die moet voeren
tot bedelen om gunsten, die de deur zou
openen voor vriendendiensten en corruptie op
zedelijk en politiek gebied. Hot voorgestelde
tarief heeft waarlijk genoegzaam aangetoond
op welk hellend vlak men ons wilde brengen.
„De stembus heeft ten tweeden male dui
delijk gemaakt, dat het Nederlandsche volk
wil volharden bij het stelsel van vrijhandel,
dat ons tot welvaart heeft gebracht, dit stel
sel, kan het zijn, tot vervolmaking wil bren
gen. Ook zonder ons op politiek terrein te
bewegen, wenschen wij, aan het einde van
den strijd gekomen, deze uitspraak van de
kiezers vast te leggen. Het goed recht daartoe
laten wij ons niet ontnemen.
„En indien misschien later een hernieuwde
poging gedaan mocht worden om een wijzi
ging te brengen in onze handelspolitiek, die
in strijd zou zijn met onze beste traditiën,
in étrijd met ons volkskarakter, dan zal
ieder bewindsman zich te herinneren hebben:
Qui s'y frotte s'y pique."
„De Eakkel" (vrij lib.} noemt het feit, dat
het ministerie zal aftreden hot gelukkige
en alles overhoerschende resultant van den
strijd. Dat zooveel sociaal-democratische
^qtels werden veroverd, geeft een bitteren
bijsmaak. „Dc Fakkel" wijt dit aan de coa
litie.
„Voor onze partij den Bond van Vrije
Liberalen is de uitslag van deze ver
kiezingscampagne" dübbel verheugend. Na de
sociaal-democratie boeken de vrije liberalen
de grootste winst: van vier zetels kwamen
zij op tien en al mag daarbij zeker met
erkentelijkheid worden gewaagd van den
krachtigen en loyalen steun onzer candidaten
van unie-liberale zijde, maar ook en vooral
door do vrijzinnig-democraten geboden, toch
mogen wij een groot deel van het bijzondere
succes der vrije liberalen Doeken op de door
werking van de gezonde liberale beginselen,
dcor deze staatkundige partij met zooveel
volharding aangehangen -en door haar emi-,
nente leiders in de Tweede Hamer met zoo
veel bekwaamheid en overtuiging voorge
dragen on verdedigd."
Het „Utreohtsch Dgbl." (vrij-lib.) wijdt
ook de aandacht aan den groei der sociaal-
democratio en zegt daarvan
„De overwinning der sociaal-democraten is
het fortuinlijkst geweest; zij waren in ver
bazend gunstige conditie. Op de jongste
openbare vergadering der S-D. A..P. te
Utrecht heeft ds. Van der Heide het zoo
terecht gezegd: de S.-D. A..P. heeft geen
groot«r propagandisten gehad dan van 1901
1905 dr. Kuyper on van 19081913 mr.
Heemsberk. De uitslag dezer verkiezingen
brengt de werkelijkheid daarvan in cijfers.
Bij de herstemmingen hadden de soc.-demo
craten bovendien den steun vaoi rechtshet
onthoudingsadvias kon onder de bestaande
omstandigheden geen andere uitwerking heb
ben. Do reohtsche partijen hebben dan ook
van nu af aan den pas volkomen afgesneden
aan het verwijt, als zom do roodc overvloed
aan hulp alleen van links tc danken zijn.
„Het groot aantal zetels, waarover thans de
S.-D. A..P. beschikt zal het mogelijk ma-
loen, dat zij haar tot heden gevolgde taktiek
zal moeten wijzigen. De S..D. A..P. hééft
op de beduiJenste wijze overwonnen het
behoort tot de eerste vereischten van een
eerlijken strijd, dat de overwinnaar dc ver
antwoordelijkheid ook-daarvan drage. Zal de
S.-D. A.-P. dat (inderdaad doon?"
De „Arnh. Courant" (lib) schrijft o.m.:
A Ilea te zamen genomen verheugt ons de
uitslag, omdat cr een eind is gemaakt aan
de opstuwend© kracht, die ons dreigde te
verstak kon. Een verlies van 14 leden betee
k-ent voor rechts het eind zijner overheer-
sching.-
„Dat heeft de Coalitie niet kunnen ver
hinderen, ondanks alle middel-en, die in heft
werk zijn gesteld, niettegenstaande aLle troe
ven, dio tegen links werden uitgespeeld. Zij
zal voor zichzelf het antwoord dienen te
geven, of het niet beter: ware geweest, bij
dezen verkiezingsstrijd minder scherpe lijnen
te trekken tussehen gdoovigen en ongeloo
vigen en, naar heb bekende woord, den lie-
ben Herrn Gotfc aus derft Spiel zu lassan".
Op strijdleuzen, zóó hartstochtelijk, als rechts
aanhief, op oorlogskreten, waarin zóózeer
eigen belangen vereenzelvigd werden met de
zaak Gods, behoorde alleen con slag to vol
gen, dio met een overwinning* van de tegen
partij eindigde. En zie, die overwinning blijft
uit. Is om in de taal der Coalitie te spre
ken Gods arm verkort? Of zou or nu,
'eindelijk en onder den dwang der feiten
zelfs bij de Coalitie .een vermoeden kunnen
schemeren, dat haar zaak niet de zaak des
.Heeren was?"
Over de samenwerking aan de linkerzijde
zegt het blad
„Het eerste wat gedaan moest worden,
is gebeurd. De coalitie is tot minderheid
gereduceerd. Nu komt de moeilijke taak
om uit een niet homogeene meerderheid
een regeering saam te stellen, die met
vrucht kan arbeiden. We hadden liever een
concentratiemeerderheid gehad, die, op
eigen krachten alleen steunend, de regee-
ringstaak ter hand had kunnen nemen.
Doch nu de zaken geloopen zijn, zooals zij
zijn, nu èn door den noodzakelijkheidseisch,
die ons onzen steun deed geven aan de so
ciaal-democraten èn door de houding der
rechterzijde het aantal zetels der sociaal
democraten zoo belangrijk is toegenomen,
nu aanvaarden we ook, als logisch gevolg,
de samenwerking met de sociaal-democra
ten. En we wenschten ten zeerste, dat zij,
van hun zijde, hetzelfde willen en dat wil
len tot en met het dragen der regeerings-
vorantwoordelijkheid, dio zij o. i. slechts
ten eigen nadeele kunnen weigeren."
Ook de Brusselsche „Indép en dance" (lib.)
bespreekt den uitslag van de verkiezingen
liier te lande. Het blad zegt, dat Neder
land den vasten wil heeft getoond een eind
te makon aan de politiek van reactie en
van geostdrijverij, die het zittend kabinet
heeft gevoerd.
Het blad voegt er bij, dat elke regeering,
uit de linkerzijde voortkomend, rekening
zal hebben te houden met den invloed der
sociaal-democratische groep in de Tweede
Kamer die tot op zekere hoogte meester
van den toestand is. De „Indépendance"
hoopt, dat de Nederlandsche liberalen alle
moeilijkheden, die uit deze verkiezing
voortvloeien, zullen, weten te overwinnen.
Als een regeering uit de linkerzijde aan
het roer komt kan dit diepgaanden invloed
hebben op den koers der buitenlandsche
politiek van Nederland. Hot blad gelooft,
dat in dat geval het fort te Vlissingen niet
zal worden gebouwd.
De „Nieuwe Rott. Ct." bespreekt nog de
oorzaak van de nederlaag voor de rechter
zijde
,,Hoe het komt, dat de coalitie zóó hard
tegen den grónd is gesmakt?
„Het is met één, zij het wat plat, maar
volkomen typeerend. woord, te zeggende
monschen waren er beu van. Dit is wel, ge
looven wij, de groote oorzaak, dat de slag
zoo verpletterend is neer komen te vallen.
Daarbij kwamen dan nog het Tarief, dat in
zonderheid in onze groote handelssteden
den schrik erin had gebracht, de grondwets
herziening, waarbij het op de openbare
school was gemunt, en nog enkele beweeg
redenen meer. Maar het élan, de gloed
waarmee is gestreden, de eensgezindheid
en de kracht is toch wel voor een machtig
gedeelte hierdoor veroorzaakt, dat men het
coalitiebewind hartgrondig moe was. Men
kon het niet langer verkroppen, en het is
uitgebarsten, dat er geen houden meer aan
was.
„Geen wonder. Wat wij nu vijf jaren-lang
van do coalitie gezien hebben, heeft een
tegenzin gewekt zonder weerga. De coalitie
eischte alle goede hoedanigheden op als
monopolie voor zichde eerlijkheid, de
fierheid, de zedelijkheid, de standvastig
heid, de kracht, de alleen juiste beginselen.
Zoo was de theorie. Doch wat in de prac-
tijk daarvan aan den dag kwam is bitter
treurig geweest, 't Was een politiek, die
maar één leidraad scheen te erkennen zoo
te knutselen en te laveeren, dat bij dc
stembus voor de eigen partij succes kon
worden verkregen. Het was één wenden
en keeren, beginselverloochening en draai
en naar de omstandigheden van het oogen-
blik. Een politiek, die geen doel scheen to
hobben, of haar doel niet wilde erkennen.
Minister Malefijt maakte, na zijn afschuwe
lijk misverstand rechtsomkeert. Op het ge
bied van de sociale wetgeving draaiden de
c.hristclijk-historischen als een tol in het
roncl. Minister Heemskerk diende een
grondwetsherziening in met een kiesrecht
artikel, waaruit u de onwaarachtigheid te-
gengrijnsde. Op elk gebied werd geschip
perd, en gekonkeld, niet het minst als het
benoemingen gold. Nergens fierheid. Het
ergste was dat ook in de lagere administra
ties eenzelfde geest begon rond te waren.
Door heel het land ving onoprechtheid aan,
hoogtij te vieren.
„Dit alles is den kiezers tot aan do keel
toe gaan zitten. Onze rondborstige Holland-
sche aard kwam spontaan in verzet tegen
deze politiek, die wellicht het best wordt
gekenschetst door haar te noemen een po
litiek „van achter do mouw". Men begreep,
hoe het volkskarakter werd aangotast en
naar beneden gedrukt, en men besefte, dat
daar oen eind aan moest worden gemaakt,
of er zou onder het vaandel der zedelijkheid
oen zedelijke inzinking des vofës ontstaan,
waarvan het in geen tientallen van jaren
zou op te heffen zijn."
Het blad gaat dan nog na, waarop van
de linkergroepen vrije-liberalen en sociaal
democraten de grootste zetclwinst hebben
behaald en wijst erop dat deze oorzaken
juist tegenovergesteld aan elkaar zijn.
En dan eindigt het artikel
„De kleine verliezen van Unie-liberalen
en vrijzinnig-democraten zijn in hoofdzaak
gevolg van pech. En van haat der oranje
klanten, die, waar candidaten van deze
partijen met sociaal-democraten in her
stemming waren, de laatstea onbestreden
de Kamer hebben binnen gelaten.
Heeft de protestantsche beweging op den
uitslag van deze verkiezing veel invloed ge-
hau? Voor een deel zeker, doch men sla de
beteekenis daarvan niet te hoog aan. Hebben
wij den gang der gebeurtenissen van
laatste maanden wel bespied, dan is de pro-
testantsche partij in hoofdzaak gerecruteerd
uit christelijk-historisehen, die toch re?d«
om andere redenen van de coalitie ruim
schoots genoeg hadden. Ook zonder de73
protestantsche beweging noodzakelijk j
beweging, overigens, doch haar recht van
bestaan is helaas nog niet genoeg tot liet
volk doorgedrongen! zou de uitslag der
verkiezingen niet veel anders zijn geweest.
Wat wellicht aan de overwinning der linker
zijde juist op het laatst nog wel goed heeft
gedaar, de reuzenzwaai, dien Us. van
U-.agerhuyze vlak voor de herstemming
gemaokt heeft. Toen bleek, dat ook hij geen
man was, waar pit in zat; toen daarenbo
ven deze man in eens weer met groot gejubel
in de coalitie werd binnengehaald, zijn ze
ker de weifelaars aan de linkerzijde komen
to staan. Het is een politiek fortuintje ge
weest, dat juist ter elfder ure de leider van
de protestantsche partij zich aan dc coalitie
gevangen gegeven heeft
Nog een verblijdend iets is uit deze verkie
zingen af te leiden. De kiezers zijn, nage
noeg in alle districten, zoowel bij d'e eerste
stemming, als bij de herstemming, in reus
achtige getalen opgekomen.
Als de gebruikelijke verkiezingssta
tistiek verschijnt,, zal wel blijken, dat er
voor deze verkiezing een deelneming ge
weest is als,nooit nog te voren. De conclu
sie ligt voor de hand. Ook- in dit opzicht,
afgezien van alle andere overwegingen, is
de tijd voor uitbreiding van kiesrecht vol
strekt rijpHet laatste staketsel,de schijn
van onverschilligheid der burgers voor hun
hoogste burgerschapsrecht, is thans ver
dwenen."
De „Nieuwe Arn. Ct." (unic-lib.) schrijft*
„Het intellectueel© peil der Kamer Links
is aanzienlijk gestegen, in tegenstelling
met Rechts, welks peil aanmerkelijk is ge
daald, daar de beste elementen, na het af
treden dezer regeering, althans tijdelijk van
het parlementaire terrein verdwijnen."
En dan verder:
„De Coalitie is bezweken onder den
storm van verontwaardiging, afkeer en
wantrouwen, welke zij had gewekt.
„Aan de twee mannen die het meest heb
ben bijgedragen tot de overwinning van
Links, dr. Kuyper en baron van Wijnbergen
den besten dank van het overwinnend
Canaille."
D „Midaelb. Ct." (vrijz.) heeft het o. m.
over dc houding der sociaal-democraten
„Het is niet waarschijnlijk dat de sociaal
democraten nu de verantwoordelijkheid van
de regeering mede zullen aanvaarden, hoe
wel hun getal van 18 Kamerleden hen daar
?eer zeker voor in aanmerking doet komen.
„Maar nu zij medewerkt, en zoo krachtig
meegewerkt hebben tot het omverwerpen
a'er coalitie zullen zij zich toch niet kunnen
onttrekken aan de medewerking zij 't
ook buiten de regeering bij het tot stand
komen van datgene wat ook zij stelden te
genover het coalitie-program.
„Of we dan niet bang zijn voor den in-,
vloed van die groep van 18 socialisten
Ronduit gezegd: neen! De beweringen over-
het gevaar voor „vaderland en vorstenhuis",
zijn bakerpraatjes. De socialisten mogen al
eens feller zijn dan wij gerechtvaar
digd achten, zij mogen al eens onhan
delbaar zijn voor „Principienreiterei",
ze verliezen van zelf veel van
dat felle karakter zoodra ze niet meer lau-
ter oppositie zijn, maar aansprakelijk wor
den voor den practischen gang van zaken,
zoo niet als lid der regeering dan toch door
de positie," waarin zij komen door de over
winning op rechts."
„De Wereld" (vrijz.-dem.) wijst cr o. m'.
op, dat, in 't algemeen aan den linksch.cn
kant de politieke stroomingen zich in do
richting der Vrij-liberalen en Sociaal.Demo
craten bewegen.
Over den huidigen toestand schrijft hot
blad
„Door do houding, welke dc Sociaal-De
mocraten bij de herstemming tegenover de
Concentratie hebben aangenomen, hebben zij
zich mede vei*antvi ordelijk gesteld voor oen
evéntneele .verwezenlijking van enkele punten
van het Concentratie-program: algemeen
kiesrecht voor mannen, opening van de gele
genheid voor ©en democratisch vrouwenkies-"
recht, intrekking van do invaliditeitswet en
pensdonnccring van dc 70-jarigen. Daarbij zou
nog genoemd kunnen worden het princij©
der evenredige vertegenwoordiging. Wij wil
len hiervan op dit oogenblik alleen zeggen,
dat de loop der verkiezing en dc leuzen
waaronder de linksehc partijen, de Sociaal-
Democraten incluis, in de herstemmingen
hebben gezegevierd, den geconcentreerder
vrijzinnigen groepen het recht geven, to ver
wachten, dat de nieuwe Soeiaal.Demooratu
scho Kamerfractie haar op de genoemde pun
ten loyaal zou steunen.
„In allo geval bewijst een en ander, dat
het nieuwe kabinet heel wat meer zal kun
nen aanvatten dan alleen maar „de droog
legging van do Zuiderzee".
„Senatu dóliberante zullen wij er op 't
oogenblik niet méér van zeggen en bepa
len ons voorloopig, nu Nederland bevrijd
is van het duistere coalitie-bewind, dat
geheel bolicerscht werd door een onverant
woordelijk partijleider achter de schermen,
tot oen hartelijk... Oef!"
Wat wij d© vorige week voorspelden ia
spoediger geschied dau algemeen we>rd
verwacht: de Nederlandsche Bank heeft
haar rentekoersen 1.1. Wcensdag met 1 pCt.
verhoogd. Als men den Bankstaat per 21
dezer, Dinsdagmorgen gepubliceerd be
schouwt, blijkt dat de positie der Bank
zeer veel slechter was geworden. Zij, die
een verhooging binnen korten tijd ver
wachtten, hadden zich gehaast van 't lage
re tarief gebruik te maken door te discon-
teeren en te beleenen, zooals blijkt uit de
toename in de binnenlandsche wissels met
ruim 2! millioen, en in bel-eeningen met
bijna 64 millioen. Daarentegen was do
goudvoorraad afgenomen met bijna 12.V
millioen (alles duitsch goud) en dc buiten
landsche wisselportofeuille met 3$ ton.
Daar do wisselkoersen vlak bij 't goudpunt
bleven, moest de bank óf toestemmen in
een verdere verzwakking harer positie
door onttrekking van goud, óf den disconto
schroef aanzetten. Tot den laatsten maat
regel besloot zij en dat wel met één pcrce -t
in eens, en 't schijnt, dat die doortastende
politiek ook reeds onmiddellijk 't b^jgde
doel heeft getroffen; immers de open markt,
volgde wel 4% pCt. prolongatie en dc wis
selteersen zijn snel gedaald; vooral
Duitschland, dat in twee dagen 7 punten
moest prijs geven. Hiermede is Nederland
weer in normale verhouding gekomen tot
do andere landen, wat den rentevoet be
treft; wij wezen er reeds vroeger op, dat
die veriouding tijdelijk ges'oor.: was door
bijzondere invloeden, maar dat de ©econo
mische wetten niet zouden nalaten zich ook
ditmaal te laten gelden.
De prospectus der nieuwe 6 pCt. M-exi-
caanscke leening is ook thans bij ons to
lande gelanceerd. Zij is gewaarborgd door
38 pCt. der douane-ontvangsten, de andere
62 pCt. zijn reeds bestemd voor de oudero
leeningen. In de laatste 10 jaren bedroe
gen de gemiddelde douanen-inkomsten
44.308.235 Mexieaansche Pesos waarvan
62 pCt. 27.471.103 Mex. S
38 pCt. 16.837.129 Mex. S
terwijl voor den dienst der oudere leenin
gen vereischt wordt 12.023.620 Mex. 8 en
voor dien der nieuwe leening 9.360.0GÖ
Mex. In 't eerste half jaar 1913 bedroe
gen de ontvangsten 24.774.592 Mex. 8, dus
naar rato van ruim 48 millioen Mex.
per jaar. Het slechtste jaar was 1902, toen
zij ruim 33 millioen pesos bedroegen. Zelfs
naar dien maatstaf is 't voor den dienst
der nieuwe leening benoodigde bedrag nog
1 1/3 maal gedekt.
In 't licht dezer cijfers mag de dienst der
nieuwe leening dus goed gesecureerd ge
noemd worden. Er is echter een maar. Het
langdurige tijdperk der revolutie heeft
schatten gekost en de rekeningen, die nog
te betalen zijn uit dc vorderingen van hen,
die geleden hebben door de onlusten, is
legio. Zoo worden de Mexieaansche lijnen
van den Southern Pacific ter lengte van
ruim 1200 mijlen, sedert maanden geëxploi
teerd door do Insurgenten, die de ontvang
sten ten eigen bate aanwenden. Mocht 't
land ten langen leste tot vrede en rust
terugkeeren, dan zal de Regeering deze
claims moeten erkennen en zal de schat
kist dus opnieuw danig worden aangespro
ken. Bovendien schijnt de rust nog ver in 't
verschiet te liggen. Men wil, dat Iluerta'
reeds uit eigen beweging zou zijn afgetreé
den. Mogelijk staan we dus opnieuw voor
een chaos en. 't is de vraag of de Vereenig-
de Staten van Noord-Amerika een derge-
lijken janboel veel langer kunnen toelateni
