F. Ff.
AUTOMOBIELEN
HEDEN 0EOPEHD:
K. J. B. GBIMÜR,
vfr CREBSB&So.,
Te hoop aangebeden:
„HET NIEUWSTE",
Hoogewoerd 52. AUTOMOBIELEN
Oarages 68*146. tip- üsiébbs
Agent van de beroemde
4 Diverse Motorrijwielen in voorraad.
Leverantie en Reparatie van bovenstaande uitsluitend prima Artikelen.
ftile kunnen geleverd worden met 2 en 3 Versnellingen en Kettingkasten.
H
So. 16334.
LEIDSOH ISACrBXiAÏ>, Zaterdag1 24 Blei. Tweede Blad.
Anno 1913.
Brieven van een Leidenaar.
DE KOE&WINSCEL.
KOEÜREEPEÜ.
GROgmOER
NAAISTSRS-
FOURNITiJREN.
M. TURKSMA Jr.
RATTENDOOD van
W. KRAAL Jr.
J Interc. Tel. 361. HUUK«
en alle andere goede' merken.
Rtidge-Wetige Ri]wielen f 65.— Osmond-Rijwielen vanaf f 80.—.
r.-i.-Rijwielen vanaf f125.Rudge Whitworth-Rijwielen vaqaf 100.
rialOBgSl-Rijwielen vanaf f100.De bekende Archipel-Rijwielen vanaf f85.
Hollandses Fabrikaat. Alle met Freewheel, nikkelen Velgen en twee Velgremmen.
de nieuwe Magazijnen en Kantoren
Nieuwehaven 98.
Specialiteit in Electrisch Licht- en Krachtinstallaties.
Telephoons. Schellen. Bliksemafleiders.
Baden, Geysers, Junker Ruh zuinigheids-
Gasfornuizen en Comforen. 7o7«os
ELECTRISCHE ORNAsBEWTTEN.
Speciale Badinrichting voor Accumulatoren.
Plannen en begrootingen kosteloos.
S
0
0
-
3
Electro-Technisch-Bureau
Licht-, Kracht- en Zwakstroom-Installaties.
Üoforen, Bliksemafleiders.
N. V. Electro Technisch-Bur. v.h. J. A. M. BEKKING.
Rotterdam - B. Vischmarkt 10.
H
h
O
ff
Hl
ff
O
Moderne Drijfwerken,
Riemschijven, Sussenblokken, Assen,
PRIMA DRIJFRIEMEN, etcetc.
N.V.Techn.-Bur. v/h. v. DUUREN Tel. 1089, Mare 40, Leiden.
ccccxxxxvn.
Met buitengewoon genoegen zullen de be
woners van de 3-0otobeT-straat en omlig
gende straten in het B,aadsverslag hebben
gelezen, dat de Gemeenteraad heeft beslo
ten deze straten in eigendom en onderhoud
over te nemen, wat tevens be teekent, dat do
6traten in ordo zullen worden gemaakt cn
oen sloot, "die langs de eerstgenoemde straat
loopt, zal worden gedempt. Dat daar heel
wat to verbeteren valt, blijkt al roeds hier
uit, dat er bijna f22,000 aan zal moeten
worden besteed. De toestand is daar in som
mige straten vrij onhoudbaar geweest en
het is er nog lang niet een ideale toestand.
;Wij hebben er de straat opgebroken gezien,
de riolen er uitgehaald, zoodat de bewoners
bij regenachtig weer door de modder moesten
waden om "uit en in hun woningen te komen.
De voormalige eigenaar van de woningen fen
de straat had de huizen verkocht en de straat
misschien zonder dat hij het zelf recht wist,
aan zich gehouden en toen hij in geldverle
genheid kwam, had hij daarin een aardig
middel gevonden om de eigenaren der hui
zen tot den aankoop van de straat te dwin
gen en voor zoover dezen daartoe niet bereid
waren, de straatsteenen te verkoopen en "uit
te laten breken. Eindelijk heeft de rechter
aam deze praktijken een einde gemaakt, maar
toen was er al heel wat bedorven.
De gemeente heeft tot stelregel aangeno
men particuliere straten eerst dan over
te nemen, .wanneer de eigenaren haar in
goeden staat kunnen opleveren. Zij was daar
toe dan ook niet onmiddellijk bereid en eerst
moesten de eigenaren zelf ook over do brug
komen. Voor zoover zij daartoe in staat
waren, hebben zij het gedaan en voor hen,
die het niet kunnen, zal de gemeente het
noodgedrongen voor haar rekening moeten
nemen. Dat kost haar onverplicht een be
drag. van f 4825, doch daardoor zal dan
ook bereikt worden, dat men in dit stads
kwartier een behoorlijken toestand krijgt.
En tot op zekere hoogte draagt de ge
meente ook eenigc schuld aan een toestand,
zooals ik hoven heb geschetst. Zij geeft
vergunning tot bouwen van huizen, zonder
'dat een zekere waarborg ïs verkregen, dat
'de straat, waarin de huizen, staan, inderdaad,
in behoorlijken staat zal worden gebracht
ien gehouden. Zoolang men te doen heeft met
solide, tevens fatsoenlijke menschen, is daar
aan geen gevaar verbonden. Het is ook in
het belang van de eigenaren, dat de straat
behoorlijk in orde is. De bewoners zijn
niet allen zoo gehecht aan hun woning
als bij de meeste bewoners van de 3-Octo-
ber-straat en omgeving is gebleken het ge
val te zijn, die ondanks het feit, dat de
toestand ÖSast onhoudbaar was, toch zijn ge
bleven.
Maar als de eigenaar niets meer dan sohijn-
'eigenaar, en om den hypotheekhouder te be
vredigen genoodzaakt was afstand van zijn
eigendommen te doen, dan zocht hij wat uit
de bestrating te slaan door deze te verkoopen.
Ja, het is gebeurd, dat een eigenaar, om te
ontkomen aan de hem vanwege de overheid
met het oog op de veiligheid van het ver
keer opgelegde verplichting, een straat op
zijn kosten in goeden staat te brengen, deze
z.g. verkocht aan iemand, die absoluut on
machtig was en die het er dan nog maar
op waagde de straat op te breken en de
steenen, trottoir-banden en riolen te verkoo
pen.
Men moet er de gemeente echter niet te
hard over vallen, dat zij daartegen vóór het
bouwen geen maatregelen nam. Daar is een
tijd geweest, dat èr in onze gemeente vju
bepaalden woningnood sprake was en dat
het zeer moest worden toegejuicht, dat er,
menschen gevonden werden, die tot den.
bouw van huizen overgingen, huizen voor
iederen stand. En deze bouwondernemers
waren over 't algemeen niet bijzonder kapi
taalkrachtig. Zij bouwden met kapitaal van
anderen, hoofdzakelijk van credietbanken,
terwijl de leveranciers van bouwmaterialen
hun ook crcdiet verleenden. Men bracht met
behulp van dit laatste crediet het huis onder
dak en dan eerst werd door een bank of
een particulier hypotheek gegeven en kon
men het huis of de groep huizen voltooien.
Verschillende bouwondernemers hebben bij
deze wijze van bouw zelf weinig zijde go-
sponnen en de credietbanken dikwijls ook
niet, zoodat men nu al veel voorzichtiger
met het yerleenen van bouwkapitalen is.
Met dat al is er machtig veel gebouwd en
de voorraad huizen, zeer in het belang der
stad en haar bewoners, belangrijk vermeer
derd.
Had de gemeente vooraf van deze bou
wers een bedrag" in geld of een solieden
financieelen. waarborg geëischt, dan zou
dit zoo bezwarend hebben gewerkt, dat veel
minder nieuwe straten zouden zijn aange
legd. Dit rechtvaardigt al reeds' ons ge
meentebestuur, wanneer zij niet op eens
bezwarender eisehen voor stratenaanleg
heeft gesteld. Bovendien zijn die gevallen,
zooals nu laatst in de 3-October-straat, zeer
sporadisch voorgekomen. Zij hebben de ge
meente allerminst schatten gekost.
Niettemin lijkt mij ook nu de tijd geko
men, om in dezen de eisehen wat te ver
zwaren. De grootste bouwlust van
„bouwwöede" behoeven we in 't geheel
niet meer te spreken is voorbij. De be
hoefte naar meer Idezer woningen ik zeg
niet aan verbetering van de bestaande wo
ningtoestanden in het algemeen is thans
trouwens niet zoo groot meer. Bovendien
ontwaakt meer dan vroeger de lust bij par
ticulieren of groepen van particulieren om
zelf tot het bouwen van eigen woningen
over te gaan; iets, wat moet worden toege
juicht, al is hét alleen, omdat dan beter en
solieder gebouwd wordt.
Het kan thans echter geen kwaad meer,
eisehen te stellen, die alleen kunnen geac
cepteerd worden door de particulieren en
door bouwondernemers, die een beetje rui
mer bij kas zijn ofmeer crediet hebben,
dan vroeger bij de meesten het geval was.
En het komt mij voor, dat de gemeente
wel mag eisehen óf teen behoorlijken straat-
aanleg voor er met den bouw wordt .begon
nen, óf voldoenden financieelen waarborg,-
dat deze tot stand zal komen. Het best zou
zijn, dat de gemeente met een vooraf te
storten bedrag door den eigenaar in staat'
werd gesteld onmiddellijk zelf de straat aan
te leggen. Daartegen bestaat echter weer
dit bezwaar, dat de gemeente moestal duur
der werk levert dan een particulier. Mij
is althans door bouwondernemers verze
kerd, dat zij zelf de straten altijd veel goed-
kooper maken, oojk wanneer zij het even
solide doen als de gemeente.
Hoe het zij, in deze richting moet de wij
ziging gaan, die B. en Ws. wenscben te
brengen in de verordening op het bouwen
en slcopen.
Wij hebben nu kunnen lezen, dat reeds
voorstellen door de Commissie voor die
Strafverordeningen zijn ontworpen en eerst
daags te wachten zijn. Zij zullen zeker met
belangstelling worden ontvangen.
liet plan-Vollenhoven.
De vergadering van „Vrede dool* Kcclit",
in Den Haag, waar prof. Van Vollenhoven,
van Leiden, zijn plan verdedigd h-eofi, dat
Nederland aan de derde Vredesconferentie
een voorstel zal aanbieden tot het in het
leven roepen van oen begin eener interna
tionale politiemacht, is zeer belangrijk ge
weest, zegt ,,De N. Crt.'\
Zij werd bijgewoond door verscheidene man
nen uit de hoogste kringen des lands: twee
Ministers waren aanwezig, een aantal Ka
merleden, hoogloerairen, eenige hoogc mili
tairen. Toch bleven, boewei de zaal goed
gevuld was, te vele van de in grooten go
tale gereserveerde (dus voor genoodigden be
stemde) plaatsen open.
De rede van prof.^Struycken tegen het plan
was welsprekend en goed gedocumenteerd, in
den aanvang een weinig insinueerend, maar
weldra opklimmend tot wetenschappelijke
hoogte en toen hij ten slotte het denk
beeld-Van Vollenhoven verwierp als ©en aan
slag op de Vredes-idee, een loochening van
haar inwendige kracht zich verheffend
tot een geestdrift, welke die van den ver
dediger evenaarde.
Het was te betreuren, dat prof. Van Hamel
op het laatste oogenblik berioht van verhin
dering had gezonden. Dit verzwaaJrde ook do
taak van prof. Struyoken, te meer, nu deze
wegens den langen duur van de vergade
ring van repliek moest afzien.
Niets eohter, dat wij gehoord hebben, be
reikte het peil van Van Vollenhoven's schit
terende repliek. Indien ©r nog iemand mocht
zijn, die de beweging, waartoe hij den stoot
gaf, als „plannenmakerij" zou willen be
schimpen, hij ga 'een volgende maal naar
hem luisteren. Vollenhoven hoeft zijn plan.
zoo van alle kanten, in de breedte en in
de diepte, doorgedacht, dat hij aan geen
enkele zijde voor eenigen aanval terugwijkt.
Zijn rede en het was een re plick, dus
gTootendeels geïmproviseerd drong recht
streeks uit zijn helderén kop tot het be
grip zijner hoorders door; zij werd snel
uitgesproken in oorspronkelijke, praohtig ge
bouwde en krachtig gebeeldhouwde zinnen.
Hij spreekt als een-boek, zei men vroeger;
welnn, deze sprake was persklaar, kon zóó
gedrukt worden en het boek zal men, een
maal geopend, niet meer neerleggen voor
men het tot het eind gelezen heeft.
Aan de zaal was niet te bemerken of de
meerderheid vóófr dan wel tegen het plan ge
kant was. Beide sprekers werden toegejuicht
en indien het applaus aan het eind van Van.
Vollenhoven's. rede tot een ovatie aan
zwol, zoo zal dit wel het gevolg hiervan ge
weest zijn, d.at hij de hoofdpersoon was van
dezen middag en dat er van zijn geest en
taal een buitengewone invloed uitgaat. Wij
weten dus niet of velen voor zijn zaak ge
wonnen zijn; wel is alweer in ruimeren
kring belangstelling voor het plan gewekt.
Dat vinden wij gelukkig, want hoewel het
vaste „geloof" van Van Vollenhoven nog
lang niet het onze is, toch wensehen wij
van harte, dat het plan van onzen genialen
landgenoot de Vredesconferentie van 1913 als
een Nederlandsoh voorstel bereike. Dit kan
naar onze overtuiging ons land slechts tot
eer en voordeel zijn.
nog geen notitie, had. Op den vraag van
don tuinman antwoordde Galilei, dat op dia
hoogte de „horror vacui" eindigde. Mefc
zijn leerlingen Torricelli en Viviani begaf
hij zich echter naar zijn studie-cel waar deze
natuurkundigen den barometer uitvonden,
.Ken schip, dat met vrouwen
o „bemand" Is.
Arbeiders als uitvinders.
a De historie der uitvindingen toont een
lange rij voorbeelden van arbeiders die door
een doodeenvoudig toeval uitvinders wer
den.
Zeep b. v. werd ontdekt door cjïi wasch-
vrouw aan boord van een schip, dat met olie
was geladen. De olie, uit de kleeren der
matrozen vermengde zich met het soda hou
dende Water, en men had zeep.
Vloeipapier hebben we te danken aan de
onoplettendheid van een arbeider. Bij het
mengen der papierbrei vergat hij de lijm.
De chef, die begon met den man een flinke
schrobbeering te geven, ontdekte echter,
dat 't papier inkt opzoog en.... zijn fortuin
was gemaakt. Voortaan fabriceerde men
slechts vloeipapier.
De uitvinding van den barometer is een
gevolg van de opmerkzaamheid van een
tuinman te Florence, die een. buis in den
grond stak en zich er 'over verbaasde, dat
het water niet hooger dan 10 M of 32 Pa-
rijsche voet omhoog steeg. Hij deelde z'n
verwondering mee aan Galilei. Men leefde
toen nog in een tijd, dat men van het ge
wicht der lucht en van atmosferiechen druk
Terwijl de suffragettes te Londen meb
bommen en petroleumkannen om haar po
litieke rechten strijden, liep dezer dagen
uit de Engelsche haven Boston de schoe
ner „Hiram" uit, waarvan bevelhebber en
equipage bijna uitsluitend uit vrouwen, al
thans niet uit mannen bestaan.
Het reeds honderd jaar oude schip staal
onder bevel van mevrouw Georgia Oma,
en de eenige man aan boord is haar echt
genoot, wiens heldhaftige figuur onder
het bevel zijner vrouw staat en de betrek
king van eersten stuurman vervult.
Mevrouw Orne. die de ,,Hiram" reeds
verscheidene jaren in het bezit heeft en
bet bevel over het schip voert, is volstrekt,
geen suffragette in die ongure beteekenis
van het woord, die 't een of ander „demon-*
streeren" wil. Zij bezit grote bekwaamhe
den inzake zeilsport en is een geharde zee
bonk, als men deze term mag toepassen-
■op iets, zoo liefelijks als de vrouw. Met
de mauDelijke equipage van haar schip
kon zij echter in de laatste jaren niet goecl
opschieten", hetgeen wellicht minder aan
de bemanning dan aan haar zelf lag. en 7x>o
ontsloeg zij, na kort beraad, alles wat ma»
was aan boord, en nam louter vrouwen al
matrozen, kwartiermeesters, zeuntjes",
baksjongens, koks, stuurlui, enz., aan.
En nu voer het bedaagde schip naar dei
kust van Maine, Yereenigde Staten, om
een lading hout naar New-York op te ne
men. Vandaar denkt kapiteine Ome mefi
een lading steenkool weer terug te keeren.
Een ontzaglijke menigte bevond zich op
en bij de steigers, om het uitvaren van
de ,,Hiram" te zien, en teen het schip zijn
anker lichtte en statig de haven uitvoer,
steeg er een duizendvoudig hoera op. Me
vrouw Orne 9tond op de commandobrug
en gaf haar bevelen, zoo ferm en met zoo'n
stentorstem, als geen man 't haar had
kunnen verbeteren, terwijl de ,bevrouwin-rl
de oommaudo's onberispelijk uitvoerde.
Alle stoomschepen in de haven floten het
zeilschip een saluut achterna, en de oudste
en meest ervaren schippers verklaarden,,
dat de „Hiram" zoo goed bestuurd wérd,
ais waren er niJet anders dan bekwame
mannen aan boord.
A. FRANGK,
Haart.str. 75- Leiden.
Een lekkere versnapering, bijzonder voordeellg,
1% en 14 Cent per pond.
Goed en Goedkoop,
4J, 9, 13, 14, 18 en 88i Cent.
7077 10
een melkslijterij, annex verkoop
van kaas, boter en kruidenierswaren.
Huis met tuin te koop, of te huur.
Brieven letter 31. Bookh. Pfauth.
Bodegraven. 7060 8
HAARLEMMERSTRAAT l96n.
I
Door bevoegd eeraar leasen
aangeboden in
BOEKÜOIJDEM
Handelsrekenen, enz. Opleiding
voor de practijk en alle Nederl.
examens. Leegeld van af ƒ2.—
per maand.
Br. Bur. v. d. Blad No. 268».
t. Kampen, verdelgt
iu één nacht alle ratten.
Onschadelijk voor
buiadieren. BI) alle Dro
gisten voorhanden A
30 Cents per karton.
7868 10
7079 10
11
TAN HET
Electro Teclmisch Bureau.
Hoofd kantoer
Leiden
Breestraat 28.
Tel. 1327.
Filiaal
Jtolterdam:
Tel. 3610.
ft
fH
0>
•H
FILIAAL DER
Technisch Directeur,
"W. HAS
Leiden - Rapenburg 81.
Telefoon 787.
Teleioon 86 36. 7071 DO
O
0
n-
1
M»
CD
M
M
D
Honten Biemschijvcn van 100-1500 m/in diani.
Levering uit voorraad, ruim 46GO etuks. 7072 20
COMPLETE POMP-INSTAELATIEX, (vele referentiGn.)
