Zijden Kaplampen. J. L. CREYGHT0H, Aalmarkt 25.
BLOOKER'S
CACAO
Delitsche Slaolie i
DAALDERS
No. 162*75,
XjESDBCH DAGBLAD, Woensdags 12 Maart. Derdo Blad,
Anno 1913
De Universiteiten.
PERSOVERZICHT.
M. M.
Hierbij hebben wij de eer U mede te
deelen, dat op 18 Februari de heer K. J. B.
CREN1ER van zijne functie als technisch direc
teur der I.V. ElectrotechsiiscSi Bureau
v|h J. A. R3. BEKKimGi te Rotterdam,
©uilievesï is, en dat hij dus ook niet meer
verbonden is aan de Firma CREMER Co,,
Rapenburg 81, Leiden.
Deze zaak, die eene onderafdeeling vormt
van het Hoofdbureau te Rotterdam, wordt
onder bekwame technische leiding voortgezet,
en blijft gevestigd BapenSsuri] 81, Leiden.
R.V. Electrot. Bur. v|h. J. A. 19. SEKKINC.
Filiaal Leiden vlk. CREMER Co.
Wilt gij THEE drinken
om te bakken en te braden.
Firma KOERT8 FEEN8TRA.
FONGERS-RIJWIELEN,
de beste en goedkoopste in het gebruik.
STOKPAARDJES
ROOMZEEP
Be beste KinderZeep,
i&elksaion 91,
Hoekhuis.
IhaemoferrinI
MODES. - HOEDEN.
Mej. M. DE BOLSTER
Naar Zuid- en Oost-Afrika per llnion Castle-Lijn.
Nederlandsch-Amerikaansche Hypotlisskbank
is zoo goed, omdat ze uit de beste grond
stoffen wordt vervaardigd: een ieder proeft
dit onmiddellijk.
r Statistieken, dio in den laatsten tijd zijn
'eaiDén gesteld, wijzen aan, dat Europa thans
jJ25 Universdbeiten heeft met een aantal stu
denten van ongeveer 230,000.
Na Parijs en Berlijn volgen, naar bet aan
tal studenten gerckond: Budapest, Weonen,
Moskou, Madrid, Napels en St.-Petersbuxff.
Do onderhoudskosten van de negen univer
siteiten in Pruisen zijn van 1860 tot onge
veer 1900, gestegen van 221/* inillioen gulden
'tot 100 millioen; daarenboven hebben nieuwe
'gebouwen, enz. 65 millioen gulden gekost,
Waarvan Berlijn alleen reeds bijna 20 millioen
noodig had. Met vlugge schreden wordt
Berlijn voor Duitschland, hetgeen Parijs voor
Frankrijk is: heb overstrooanende midden
punt van universiheiteleven. Behalve do 8000
ingeschreven studenten zijn <*r nog ongeveer
7000 andoren, die de lezingen bijwonen; het
geen eon totaal maakt van slechts één dui
zend minder dan Parijs.
Over het algemeen trekken de universi
teiten in de diohtbevolkte groote steden van
Duiteohland hot grootst aantal studenten:
Münohen, Leipzig en Bonn wijzen een groot
cijfer aan, terwijl do kleinere universiteits
steden geen overeenstem mende toeneming be-
Xioliten.
Do univensitedt in Madrid komt na die
te Münohen, die van Napels is zoowat van
'dezelfde grootte als die van Madrid. Ver-
Echillendo Engelsche universiteiten staan
bovenaan, behalve .boven de vier grootste
In Duitedhland.
Do universiteit van Weenien komt na
Münohen. en de Czechischo universiteit te
Praag te grootor dan alle andere, behalve
weer de vier grootste Duiteahe universiteiten;
in grootte heeft zij Teeds lang de oude Duit-
sclio universiteit in dezelfde stad overtroffen.
Budapest heeft een universiteit, die iets
kleiner is dan do grootste Duitsche. Die
.van Athene is iets kleiner dan die te Bonn
mét liaar 3900 studenten, en de universiteit
Ivan Porno, die do derdo is in Italië, komt
tusschen Freiburg en Breslau, welke laatste
ongeveer 2400 studenten heeft.
Denonaavkens eenige universiteit, die- van
Kopenhagen, te zoo wat even groot als Hei
delberg, jdio No. 9 te in de lijst van de
Duitsche universiteiten. Tvvep andere Scan
dinavische universiteiten: TJpsala in Zwe-
'den en Chrtetiania in Noorwegen, zijn gTOO-
ter dan de zes kleinere Duitsche univer
siteiten, terwijl Hehdngfors in Finland ge
lijk staat met de zc3 grootere.
Verschillende van de Russische universi
teiten hebben, wanneer zij niet gesloten zijn
vanwege te liberale uitingen van politieke
'opvattingen, evenveel studenten als de Duit-
£ohe, die na de vijf grootste volgt.
Behalve de universiteit to Madrid, zijn
ier twee of drie oude scholen van Spanje
met 1800 tot nDocr dan 3000 studenten, en
de eenige Portugeesche universiteit, die van
Coïmbra, oen van de meest schilderachtige
ze tela van geleerdheid in de wereld, omdat
zij zich houdt aan maddeleeuwache kleedeir-
dracht en gewoonten, ia grooter dan 7 of
'acht Duitsche universiteiten.
Minstens twee van de Fransche provin
ciale universiteiten zijn even groot als de
eerste tien in Duitschland en de groote Ka
tholieke universiteit van België, die te Leu
ven, te zoowat van dezelfde grootte.
Vier of vijf dar universiteiten in de Ver-
eenigdo Staten zijn even groot als de eerste
drie Duitsche instellingen; in Zuid-Amerika
komt die van Buenos-Ayres in grootte over
een met de eerste vier of vijf Duitechei
universiteiten.
Zelfs de grootste Duitsche universiteit te
Bei-lijn te klein, vergeleken met eenige van
de Middeleeuwsehe. Hoewel reizen in die
dagen kostbaar was, langzaam en moeilijk,
lokte do verschijning van een groot leer aar
in oen of andere universa bei fc een groot aan
tal studenten van andere hoogesohedon, zoo
dat de middeleeuwEche hoogescholen van
jaar tot jaar in aantal studenten groeiden en
afnamen. Dan ook brachten twisten met de
regeering of met de faculteit, een plotse
linge afscheiding van honderden studenten
en met hen ook eenige leeraren. Toen Abélard
college gaf aan de universiteit te Parijs,
zegt men dat het aantal studenten gestegen
wa» tot 30,000. De universiteit van Bologna
had in haar bloeitijd 10,000 studenten; thans
heeft ze er 1500. Padua, 'CÜie haar eerste
siicocs te danken had aan eenscheuring te
Bologna, werd bijna dadelijk daarna in 1228
bedreigd met ontvolking, doordat Vercelli
aan ontevreden studenten voorstelde hun vijf
honderd woningen te geven en andere voor
rechten indien zij naar Bologna wilden ver
huizen. De universiteit van Salamanca had
6000 studenten gedurende een deel der zes
tiende eeuw.
Do raiddelceuwsche Duitsche universitei
ten wedijverden niet, wat betreft het aantal
hunner studenten met de grootste van Italië,
Frankrijk en Spanje; hun groote toename
ging samen met den materieelen voorspoed
van Duitschland en den zeer grooten roem
van geleerdheid. Gottingen, oorspronkelijk
niet middeneeuwsch, had in 1823 meer stu
denten dan vijftig jaren later.
De Nederlandsche universiteiten, hoewel
niet meer zoo beroemd als zij het
3 a 4 honderd jaar geloden waren, hebben
wellicht thans evenveel studenten als vroeger.
(Uit Harper's Weekly) -
11 Januari 1913.
Prof. mir. D. P. D. Fabius schrijft in
zijn „Studiën en Schotsen" over de
voorstellen tot Grondwetsherzie
ning van het ministerie-Heemskerk. Hij
wijst er op, dat art. 171 gehandhaafd is.
„Toch leek het, alsof minister Heemskerk
nog 13 Deo. 1.1. eenige wijziging beoogde,
toen hij in de Tweede Kamer omtrent de
voornemens der Regeering zeide: „Ten aan
zien van de vérhouding tusisohen den Staat cn|
de Kerken wensoht zij de liistorisch verkre
gen rechten én besthande toestanden tc eer
biedigen. Zij meent, dat op dien grondslag
eenige aanvulling der tegenwoordige uitkee-
ring mogelijk is."
Wat ook het een en het ander had
kunnen verwezenlijkt worden bij eenvoudige
schrapping van art. 171."
Schr. vindt het voor te voor de practijk
weinig verschil maken, of art, 55 gewijzigd
wordt, in den door de Regoering gewchsoh-
ten zin, zoodat dit artikel voortaan zou lui
den:^,,Bij dien Koning berust de uitvpetende
ma-cfit. Hij oefent de wetgevende machten it
in gjemcen o vei-leg met de Sta ten-Generaal.
In naam dea Konings wordt reoht gespro
ken."
„Juist uit antórevolutionnair oogpunt is
dit voorstel nog al bedenkelijk."
Immers vertoont het duidelijke sporen Van
de txias politica.
Ook doet hot gevaar ontstaan, dat op die
wijze art. 10 der Grondwet geheel ontseild
wordt.
Daarover is destijds zoo ernstige strijd ge
voerd, als het do vraag gold, of in dat arti
kel de souvereinibeit dor Kroon wordt .uitge
sproken. Thorbecke en anderen looohenden.
dit. Groen van Prinsberer heeft dit met
kracht staande gehouden. En dat hij het
pleit gewonnen hoeft, trachtte ik in „De leer
der SouvercLnitedt", blz. 457 en volgg., te
betoogen.
Is ook die strijd weer nut tel 003 gestreden?
Moet nu art. 55, ien dan op wéinig geluk
kige wijze, dienon olm: uit te drukken, dat
do volheid der staatsmacht is bij de Kroon
Zal dus art. 10 van de voornaamste beteüke-
nis worden beroofd?"
„Zoo ia dus ook, ja;, met name voor anti-
revolutionnairen het omtrent art. 55 G.-Wi.
voorgestelde weinig aannemelijk.
En er is meer wat juist voor hen érnstig
bezwaar moet opleveren.
Do Regeering stelt voor, uitdrukkelijk in
art. 193 op te nemen openbare armenzorg;
daarin te verklaren, dat, voor zoover in del
behoeften niot door de kerkelijke dezd
nog wel voorop of bijzondere liefdadig
heid wordt voorzien, van overheidswege daar
aan zal worden te gemoet gekomen.
Zoo zou dus zelfs in de Grondwet iete
worden vastgelegd, waartegen destijds de
antirevoluti0nnaire partij een strijd „op leven
en dood", gelijk Groen van Piinstener zeide,
heeft gevoerd."
Sohr. haalt dan de geschiedenis van het
kiesrechteartikel op en vervolgt:
„-Thans komt de Regeering, in den trant
als in 1885 geschiedde, oök met hoofden
van huisgezinnen, dooh nu. zonder den band
aan een woning van zekere huurwaarde, en
eveneens met oen tweede categorie daarnaast,
gelijk de Regoering destijds later voorstelde.
En de tweede oategorie: zij, die zelfstan-
tig optreden, ia tamelijk wel in overeen
stemming mot wat toen door sommigen ge
vraagd werd, dooh door ^anderen der Re
goering ia bestreden, ook om de vaagheid
der uitdrukking.
Thans maakt omgekeerd, minister Heems
kerk in de Mem. v. Toel. weer bezwaar
tegen de „vage formulocring" van art. 80.
Müsehicn ware van de door de Regeering
nu voorgestelde bepaling ook te zeggen, dat
zij sloohts cén categorie hoeft: dio als zelf
standige personen in de maatsohappij optre
den. Terwijl de vaagheid dan eenigcr mate
zou worden weggenomen door hij voorbaat
allen, dio aan het hoofd van een gezin
staan, als zulke zelfstandige personen te
beschouwen.
Overigens zal de wet nader hebben te
regelen wat onder die zelfstandigheid is to
verstaan en wie als hoofd van oen gezin
is aan te merken.
Dat hierbij nog wel eenig verschil van
mecning zioh zou kunnen openharen, zal wel
geen tegenspraak lijden.
Evenmin, dat deze vage formula feitelijk
zeer wel algemeen stemrecht toelaat.
In elk geval geeft zij gowoon, zeer uitge
breid, massa-stemrecht. De ongeorganiseerde
massa van de 25-jarige mannen zal, behou
dens eenige uitzon (leringen, op deze wijze
waarschijnlijk kiesrecht ontvangen. Misschien
gaat het in hoogeTo kringen niet altijd door,
dat wie 25 jaar oud is, zelfstandig in de
maatschappij optreedt. Maar voor het gros
der bevolking is het stellig regel."
Schr. Bepleit dan ten slotte samensmelting
van de beide Kamers met behoud van de
verschillende wijze van verkiezing, zoodat Va
der leden door de Provinciale Staten geko
zen zou worden.
Mr. L. J. Godefroy, oud-lid van den Raad
van Justitie in O.-I., schrijft in hot
„Utrcchtsch Dagblad" over Do Zending
in Ned.Oost-I n di
Dr. Bronsveld is in zijn kroniek in „S tem
men voor Waarheid en Vrede" be
ducht voor oen «enigszins vijandige of althans
niet zeer vriendelijke gezindheid van do libe
ralen tégenover de Zending. Ik geloof niet,
dat daarvoor vrees behoeft te bestaan, maar
wijt de bestrijding van de Zending in de
Tweede Kamer voornamelijk toe zooals dr.
Bronsveld ook terecht meent aan de on
voorzichtige en te ver gedreven maatregelen
en plannen van de Christelijke bewindslieden.
Voor een bestrijding van die plannen be
staat dan ook alle reden, wanneer men let
op het in de laatste tijden tot meerdere vrij*-
heid en ontwikkeling opgewekte geestelijk
leven onder de Mohammedanen, zooals o.a.
blijkt uit de redevoeringen, welke gehouden
zijn in de laatstelijk te Soerabaia plaats ge
had hebbende vergadering van de Mohamme-
da.ansche Vereeniging „Sarikat Islam", waar
van de leden uit alle standen zijn, o.a. fcen,
patih (na den regent de hoogste Inlandsche
hoofdambtenaar).
Wel is in dio vergadering géén woord ge
rept over hun godsdionst, maar de naam dier
Vereeniging duidt reeds genoegzaam aan, dat
onder 'de door haar bedoelde vrijheid, ook
bedoeld is godsdienstige vrijheid. De hoofd
redenaar, een Javaansch aristocraat, liet iq
zijn rede herhaaldelijk uitkomen, dat, wam
neer de Vereeniging door wien of op welk*
wijze ook, in moeilijkheden mocht géraken>
zij zal kunnen vertrouwen op den steuq
van don Gouverneur-Generaal, aan wien v
geus het door hem aangehaalde art. a
het N.-I. Regeerings-Reglement de zorg voor;
de belangen der Indische bevolking is opf-
gedragen.
Moge nu de Gouverneur-Generaal dat lq
hem gestelde vertrouwen zich niot onwaar
dig betoonen, gedwongen door de onzalig*
kerstening-politiok van het tegenwoordig*
coalitie-ministerie
Nu nog een enkel woord over de vetry
houding van <je liberalen tob de Zending.
Men meent, zoo niet algemeen, dan tooü
veelal, dat de liberalen tegen de Zending
zijn. Ik geloof hot niet; evenmin ge
loof ik, dat die tegenzin in O.-I. bestaat*
althans ik heb gedurende mijn verblijf al
daar nooit iete van een tegenzin gemerkt*
Mij wil het voorkomen, dat ieder recht
geaard liberaal een voorstander moet zijn
van de Zending. Want welk denkbeeld isj
grootscher en getuigt meer van ware vrij
zinnigheid dan dit, om, door alle bezwaren
cn moeilijkheden heen, het vollo besef van
naastenliefde in aller volkeren gemoed tei
planten en wortel te doen schieten 1
Het weekblad „De Beukelaar", onder
redactie van mr. dr. A- R. van do Laar*
prijst minister Tal ma voor diens werk*
kraoht, getoond bij de voorbereiding en'
verdediging van het wetsvoorstel in ?ako
voorziening bij invaliditeit en ouden dag.
Maar betreurd wordt, dat heel deze arbeid
ligt onder den vloek van d« stelselzucht.
Een stelselzucht, waardoor deze Invalidi
teitswet op hoofdpunten indruischt tegen
levenswerkelijkheid.
Het stelsel vraagt piet naar de werke
lijkheid. Het bedrijf hoeft de premie op te
brengen, zoo klinkt het, en ondernemers e®
arbeiders hebben den last maar te dragen.-
De arbeider, dio op het oogenblik zijn kin
deren niet behoorlijk kan vooden, zorgt nu
voor zijn ouden dag; het ondernemertje, dat
wellicht een eigen ouden dag vol kommen
in het verschiet heeft, zorgt nu voor het
pensioen van zijn .arbeider.
Van den last, dien de kleine ondernomérül
te dragen krijgen, geeft „Do Beukelaar''
een voorbeeld.
Een drukker, die stel vier meerderjanig^
arbeiders in dienst heeft, on drie minder-»
jarige, zal aan verzekeringspremie volgend
de Invaliditeitswet minstens f 1.10 per week
moeten voldoen. Want ook al vallen deze
meerderjarige arbeiders in de loonklasso f 400.
f 600 por jaar, dan zal toch volgone het canon-
dement- Aalberse door den ondernemer 21 cty,
moeten voldaan. De promias der vier meer
derjarige arbeiders bedragen dus te zamjeq
voor den ondernemer minstens 80 oente pér
week, terwijl het totaal der premie» voor d*
3127 24
Hoogachtend, 3320 60
zooals uw Ouders en Grootouders gebruikten?
Neemt dan onze Thee in WITTB Pakjes. Dit is een China
Mélange en heeft den echten Theesmaak.
HOOFDSOORTENƒ0.90, ƒ1.10 en ƒ1.30 per pond.
Preferoert ge echter de in den Iaat9ten tyd veel in zwang gekomen
Inilieclio Thee (Java, Assam, Ceylon), die in amaak zeer van
de China Thee efw(Jkt, neemt dan onze JAVA ASSA.H
Mélanges in KOODE Pakjee.
HOOFDSOORTEN: ƒ0 90, ƒ1.10 en ƒ1.30 per pond.
Ann kenners bevelen svij echter steeds de Chius
Mélanges in Witte Pakjes nan.
Onze Thee ie verkrijgbaar by dio Kruideniers, die gewoon zyn
goede waar tegen conourreerende pryzen te verkoopen.
Gaarne doen wy U opgaaf van hun adressen. 3183 50
AMSTERDAM. THEEHANDEL E. BRANDSMA.
Hork Extra 7i fl. ft. V, fl. ƒ0.65.
Surphlne 'A O.S5, 0.55.
Suprn 0.75, ,0.50.
3424 43
Filiaal te Leiden: Breeatraat 86. Telef. 216.
van BergmannfcC? Amheny
uiterst mild en weldoend voor iedere gevoelige
huid, voortreffelijk vooreen zacht blank teint
Alleen echt mei bovenstaand Etlkets
P* 5t. 30 ets. verkrygbaar by:
GEBRs. CHRI3TIAA5teE, Drogisten,
Hoogewoerd 3 en Filiaal Haarlem
merstraat 6; J. F. SUSAN, Coiffeur,
Vrouwesteeg; GEBRS. SUSAN,
Coiffeurs, Haarlemmerstraat 3941;
Fa. DIJKHUIS, Drogist, Hoopstr. 5.
2652 24
Bezoekt liet
BOER 31A A VEST RA AT II,
Goedo Consomptie. Goedkoops Prijzen
290210 Aanbevelend,
Hej. SLINGERLAND.
- (STAAL-HAEMATOGEN)
j een aangenaam smakend bl] uitstek I
j bloedvormend versterklngs- I
I middel in gevallen van bloed- I
I armoede, bleekzucht en alle I
I daaruit voortkomende zwakte-toe-
1 standen.
Prlja per LIlerResch, voldoende I
voor ongeveer 20 dagen, f 2.—
Bereid door
Dr. H. NANNINB's -&-'n
m.-Chsm. Fabriek, de. haaq.
4664 15
beveelt zich aan voor het leveren,
vervormen en garnecren van
alle soorten Dames- en Klnderhoedsn.
AdresGERECHT 4.
416a 8
Koninklijke Wekelljksche maildienst vla de Kaap.
Manndelijksche dienst vla het Snes Kanaal.
Nadere inlichtingen by de Agentan: EVKENSLUYTEBS TROMP,
Anna Pnnlownastraat, Lloyd Gebouw, Piet Heinplein, A. J.
LINDEMAN Co., Plaats O, DE VRIES Co., Den Haag.
740 16
Gevestigd te UITHUIZEN (Prov. Groningen). Opgericht in 1 8 8 3.
1342 41
Geplaatst kapitaal f 3.200.000. - Reservos op 31 Deo. 1911 c.a. f l.OOO.OOO.—
Gestort kapitaal c.aI.SOO.OOO.— j UitBtaande pandbrieven c.a. ,,23.300.000.—
De Bank geeft 4A pCt. pandbrieven uit, groot /"IOOO.— en 500.met coupons per 1 Mel en 1 Nor.'
tegen den koers van IOO pCt. Te Leiden ten kantore van de firma LEZWIJN EIGEMAN.
6433 ts%
