ÊEIBSCSÊ ^AC&BILAB, Saterdag* 23 SSTmremfeer. Eerste Blad. Anno £912. PERSOVERZICHT. Het nieuwe Museum van Natuurlijke Historie. I $0.16SS5. In liet .Maandbladyande ïcr- een.g'ns v 0 Vrouw enk ie». echt" vinden wij de volgende opmerkm- bn van het hoofdbestuur omtrent de °r0uwenkiesrec h t-p a r a g r a a f van het program der Vrijzinnigen: Zooals die paragraaf is gesteld zijn wij ten opziehte van het kiesrecht voor de vrouw niet verder gekomen dan tot een blanco artikel. En dit achten wij voor ons een groot gevaar. Zoolang n. 1. alleen in de Grondwet wordt opgenomen het alge meen mannenkiesrecht en voor de invoering van vrouwenkiesrecht slechts de beletselen oorden weggenomen, bestaat nog steeds de kans, dat bij de samenstelling van een nieuwe kieswet enkel het algemeen mannen- kiesrecht zal worden geregeld, zonder dat er van eenig kiesrecht voor de vrouw sprake is. En men zal ons moeten toegeven, dat, wordt thans een nieuwe kieswet gemaakt zonder óf aan alle, óf aan een gedeelte van de vrouwen het kiesrecht te verleenen, wij lerder van de verwezenlijking onzer wen- schen af zijn dan ooit. AVant. men zal niet licht weer overgaan tot een wijziging van de kieswet, met al de beslommeringen, daar aan verbonden, enkel om op de een of an dere wijze tot de invoering van vrouwen kiesrecht over te gaan. Door deze bezwaren te opperen, doen wij niets te kort aaal-de welgemeende bedoe ling van vele mannen, om nu terstond over te gaan tot het verleenen van kiesrecht aan de vrouw in don eonen of anderen vorm. Wij weten en erkennen, dat zeer ve len onder de mannen niet. ernst en vuur voor onze belangen op de bres zullen staan. Maar wij weten evenzeer, dat zelfs onder de vrijzinnigen de liefde voor het vrouwen kiesrecht bij zeer velen of niet zeer groet of in het geheel niet aanwezig is. Bovan- dien hebben wij in het buitenland voorbeel den te over, om te bewijzen, dat beloven en doen in zake bet verleenen van kiesrecht aan de vrouw twee verschillende zaken zijn. Daarom moeten wij er op blijven aandrin gen, dat bij een Grondwetswijziging het vrouwenkiesrecht wel degelijk in de Grond wet wordt vastgelegd. Ivan men daarvoor nog niet terstond de gewenschte formule vinden, laat men dan althans de kiesrecht- paragraaf in de nieuwe Grondwet zóó in richten, dat zij behelst dat bij de kieswet wordt bepaald aan welke vrouwen het kies recht zal worden verleend. AVij hopen, dat al onze leden met. ons het gewicht der tijden zullen gevoelen. Laat niemand achter blijven om met ons in dit winterseizoen te werken in de richting als wij hierboven aangaven, nl. bij de mannen zien te bewerken niet alleen, dat zij zullen ziin vóór vrouwenkiesrecht, maar dat zij zullen medewo.rken om het nu in de Grond wet vast te leggen. (N'ctdruk verboden). Toen weder met ernst gedacht werd aan den ]>ouw van een nieuw museum, deed 'zich natuurlijk i n de eerste plaats de vraag voor: waar moet dit gebouw, waardig om een collectie van millioenen waarde ie ber ber geu, verrijzen 't Was vcor den minister niet moeilijk liet raadsel op le lossen, want reeds toenl i in 1873 over den bouw gesproken was. werd een -goede plek aangewezen. Die plak was j de Ruïne, ons tegenwoordig* Van der Werf- park. Toen in 1884 bet rijk op zich nam om de ruïne, want, de puinboopen lagen er toe ïiog, te verwijderen en de omgeving ter plaatse te verfraaien, ging de rogeering met do gemeente Leiden oen overeenkomst aan, die in 1891 word vernieuwd waarbij de staat aa.n de gemeente zou betalen bet ma ken van oen park cn verder voor bet jaar- Jij ksch onderhoud van dat plantsoen de helft 'der onkosten tot oen maximum van. f 500. Het terrein zou dan aan bet rijk iu eigenr dom teebehoorenom. volgens de bepalingen in bet contract, daarop te esniger tijd univer siteitsgebouwen le plaatsen. Op kosten van den staat zou dan, zoo bepaalde liet her nieuwde contract van 1891, bet standbeeld van den kloeken burgemeester uit deu tijd van het beleg, worden overgebracht naar en opgericht, op een door de gemeente aan te wijzen plek. Daar bad men dus bet aangewezen ter rein voor bet vereischtc gebouw, dat I dit was dadelijk te voorzien een z-oer groote ruimte in beslag zou nemen. Moeilijker echter was 't om aan te geven, boe 't museum zou moeten worden inge richt, welk stcl-cl moest worden gevolgd. Men was reeds de opinie toegedaan, dat de oude plannen geen goed richtsnoer gaven. Niet duidelijker kon dit blijken, dan door het verstrekken van een opdracht aan den di recteur, dr. Jen tink we zeiden dit reeds met een enkel woord in ons eSrste artikel om een studie te maken over musea van natuurlijke historie en dan aan te geven op welke wijze hij het vraagstuk, dat aan de orde was, wenschte opgelost te zien. 't Was geen gemakkelijke taak, verre van dat. Want liier viel op zooveel te letten. Vcor de verschillende onderdeden waren de eischen hij lango na niet dezelfde. Wat vcor skeletten en schedels goed is, zooals veel licht, kan niet worden goedgevonden voor y.ogels met hun geveder te van dikwijls teerc. kleuren of voor de opgezette boesten, waar van de huid ook bederven kan. Voor die dieren, welke nog* te bekomen zijn, is Üil niet zoo erg, maar wel voor de typen wat daarmee wordt bedoeld, hebben we reeds gezegd - cn voor de exemplaren, die Van uitgestorven diersoorten aanwezig zijn. Dn dan mocht men de opgezette voorwerpen Het besluit van de aanneming van het concentratie program zal, zegt de „Ni e u w e Rotterdamse he Co urant", oncler vrijzinnigen in den lande groote vreugde wekken. Te meer, waar gebleken is; dat het verbond con amore kon worden gesloten. Het blad zet dan uiteen, dat de concen tratie van 1913 een geheel ander karakter draagt dan die van 1909 en zegt van de huidige concentratie: Een compromis. Zeer zeker, maar een compromis zonder gevaren, omdat in de daling geen beginselen zijn betrokken. Zoo biedt zij de basis voor een kabinet, dat in de Kamer op vasten steun van de drie vrijzinnige groepen zal kunnen reke nen. Yoor individueele opvatting en ver langens in onderdeelen blijft ruimte, maar nooit zal op de niet-inwilliging een non possumus mogen volgen. Wie met het ccn- centratieprogram instemt, erkent, dat de siderata, welke daarbuiten vallen, voor hem niet zijn principieel e wenschen, van welker inwilliging verdere samenwerking moet afhankelijk zijn. Zoowel in de toe lichting, in den Yrijzinnig-Democratischen Bond aan den concent rati ebrief gegeven, als in de rede, waarmee mr. Tydeman d? bijeenkomst der Vrije liberalen geopend heeft, is dit onomwonden aan den dag ge treden. "iTy Doordat dit alles'zeer duidelijk is toege zegd, erkend en in H-e drio" hi jetm kVmisle toegejuicht, krijgepde drie vrijzinnige;, partijen bij de verkiezingen vasten grond onder de voeten. Men gaat- geen onzeker© toekomst in, doch vertoont- een oerspeetief, waardoor aan de kiezers belangstelling, vertrouwen en opgewektheid, om in het vuur te komen, zullen worden geschonken. „De N i e n w e C o u r a f11" Het is sedert de» openbaarmaking vaa het vrijzinnige concentratie-program dui- Celijk gebleken, dat de leiders, die het op stelden, het oor goed to luisteren hadden gelegd en opgevangen wat er werkelijk omgaat in liberale kringen van het land. Zeker, de openbare meening is niet altijd uit besluiten van kiesvereenigingen te kennen, maar wanneer gedurende eenige weken, in alle streken van ons land, vereenigingen van Yrij-liberalen, buie-liherajeai, van Vrijzinnig-democraten, van verschillende nuanceering dus en van zeer verschillend temperament, bijna zon der tegenspaak gelijk geschied is geestdriftig haar adha-esie schenken aan een plan als dit, dan mag men wel aanne men, dat de samenwerking der vrijzinni gen bij de stembus van 1913 en daarna aan een algemeen en wesnsch beantwoordt eu dat. de grondslagen, waarop dié samen werking is voorgesteld, allerwegen als aannemelijk worden aanvaaïd. De groot?. vergaderingen van de drio partijeny te Amsterdam, Utrecht en Den niet dn één kast bewaren met de spiritua liën. Prof. Schlegel wees op dit laatste ook ïeeds' in zijn toelichting, op de teek en in- gen voor ccn door ncm ontworpen museum.'. Maar in die toelichting schreef prof. Schlegel ook nog iets over het bewaren van huiden in laden, een systeem, dat- reeds) toen ter tijd in Engeland werd toegepast, en waaraan hij een beschouwing vastknoopt, die pp de geheelo collectie iu het museum slaat. Die opinio zouden we niet gaarne doelen. 't Is niet om hier verschil van opvatting aan to geven iusschen dien geleerde en ons, ware 't niet, dat or gevonden zullen wor- Haag gehouden, hebben dan ook niet meer te doen gehad can aan bet ontwerp-pro gram de officieel e sanctie te verleenen. Alleen in die partij, waaraan wij ons het naast verwant gevoelen, werd een at v/ijkende kl :nk gehoord. Een wanklank was het niet. Het was de stem van een ouden staatsman, aan wien de liberale partij sedert vele jaren zeer veel te clanken heeft- gehad. Het blad wijst- er clan verder op, dat van de vrije liberalen, ge'ijk van de an dere partijen, offers gevraagd werden. Doch het wijst er op, dat wat het alge meen mannenkiesrecht betreft dit voor verreweg de meesten is een offer aa-n tijd. Evenredige vertegenwoordiging en vrou wenkiesrecht zijn daartegenover te be schouwen als „correctieven niet zonder waarde." Meer bezorgdheid blijft bij het blad bestaan ten aanzien van de overeen stemming in.de praktijk op het punt van ouderdomsvoorziening. Dóch Wij willen hier dadelijk aan toegeven, dat de sociale, paragrafen van het concen tratie-program, al mogen zij ruimte laten voor zeer verschillend© methodes van uit voering, als grondslag van samenwerking verre verkieslijk zijn boven die, waarmede de rechtsche coalitie, thans zoo vinnig in haar critiek, zich vóór en na de verkiezin- -gen van 1909 tevreden meende te kunnen -stellen. Het verkiezingsprogram van twee der drie reohtsche partijen bevatte ge dwongen ziekte- mi in validate its ve rzeke- rig, die door de derde principieel werd afgewezen tothet jooge-nblik, waarop electorale nood ook deze tot een niet min der dan smadelijke capitulatie dwong! Zie daar een vorm van politieke samenwer king die de deelnemer® tot groote be scheidenheid moet stemmen bij de beoor deeling van het vergelijk hunner tegen standers., De positieve eenswillendheid", waarvan de heer Tydeman in zijn openingswoord sprak; het program, waaruit (aldus de lieer Borgesius) ,,een vrijzinnge regeering stof kan putten voor het hervormingswerk, dat zij aanvaardt" ziedaar wat ons in de tot stand gekomen samenwerking der drie vrijzinnige partijen ten zeerste aantrekt. Wij hebben thans een antwoord op de vraag: En daarna? die wij gesteld hebben, zoo vaak zonder meer een algemeen anti- clerioaal en vrijhandelsgezind verzamelen werd geblazen. ,,H e t H u i 8 g e z i n" bestempelt de ver gaderingen met den naam „een offerfeest van overtuigingen": Het ergst voor de oud-liberalen. Hun leider, de heer ^Tydeman, heeft po gen goéd te praten liet aannemen van het algemeen kiesrecht zonder vergoeding en het aanvaarden dei* -Staatspensioitneering, niaar zelfs dit goedpraten ging gebrekkig en hakkelend. De andere oud-liberalen bauwden liem na den, die deze mooning toegedaan zijir. Prof. 'Schlegel oordeelde indertijd, dat men niets zoo mochtopbergen, dat Jan-en-alleman het niet kon zien. Hij noemde dat en daar bij was dan ook het opbergen der huiden i'n laden niot minder dan „berooving de geheele natie aangedaan, wier eigendom de instelling is." Nu zijn er vele dingen, die het eigen dom der natie zijn, maar toch niet voor ieder te zien of te bekomen. Waarom due ook niet daaronder gerangschikt een deel van den inventgria van het museum, van jmtu^lijke historic? Indien dit niet noot- dig „wa^, dan wej$ de zaak een andeu& iua,ar er dreigde ge vaar yocfc dfè en traden wat zij altijd hebben hooggehou den onder den voet. Yoor Druoker en Borgesius en in opper ste instantie voor Troelstra hebben zij den vaak koppigen, in ieder geval ficren nek gebogen. Slechts één man was er onder deze libe ralen, die de pretensie hebben, van het libe ralisme het dubbel-overgehaalde intellect en het dubbel-gobeide standsaanzieu te verte genwoordigen. Deze man was het kamerlid Van Karne- beek. Hij weigerde den knieval voor Borgesius en Troelstra. Deze eenzame stond op het hoogst. Hij al thans toonde zich een figuur en een ka rakter. „De Maasbode" noemt de vergade ringen „tooneel zonder einde" en schrijft o. m. Een gering aantal politieke aristocraten vergaderde en bedisselde in geheime bin- nenkameren en legde aan de vergaderin gen het resultaat eenvoudig voor: a pren dre ou laisser; wat de „heeren wijzen, moesten ze allen prijzen." Eenige eerbied voor persoonlijke gevoe lens van de mindere goden in de verschil lende partijen, zelfs voor dat van een paar afwijkende mede-grooten, is niet getoond. In de partij der yrijzinnig-d emocraten heeft gezegevierd de oligarchie, in die der liberal e n eën tirannie van enkelen. Het zal nog langen tijd duren, misschien wel tot na de verkiezingen, vóórdat genoeg bezinning ?al zijn teruggekeerd om de linlc- sche partijen te doen beseffen, dat deze modus pfocedendi, die twee van de voor naamste en veruit bekwaamste linksche jo- litici al deed sneven, toch bedenkelijk moet zijn. Ja, mocht men voor redeneering oorén hebben, wat bij het hooggespannen con centratie-delirium. zooals een zenuwachtig man het op een der vergaderingen betiteld heeft, niet waarschijnlijk iswe zouden de altoos nog gebleven vaagheid en dubbelzin nigheid van Het program een keer te meer betoogen gaan; we zouden de onvoldoende weerlegging van de bezwaren van den heer Yan Karnebeek door den voorzitter der Utrechtsche vergadering gaarne aantoo- nen; en een genoegen zou het ons wezen, uit de hoogst diplomatieke en gereserveer de toelichtingen en de druppelsgewijze me- dedeelingen, welke op de openbare verga deringen niet achterwege konden blijven in de gesloten vergaderingen is er meer ver haspeld na te wijzen, hoe nog weer meer de innerlijke strijd, die in het program ligt opgesloten, aan den dag getreden is. ,,D e Standaar d" waardeert den -politiekén meed, die spreekt uit de aan vaarding van het algemeen kiesrecht, roor_ al door de Yrije-Liberalen, clie met dit stelsel zien de ro ogen achteruit zullen IEtd.B* ft J.J III M «aJ.JtfrWI IWW ill,. ■IVh M-l gaan. Alleen het evenredig kiesrecht zal hen daarover kunnen troosten. Wie echter met algemeen kiesrecht be* gint, had er ook mee kunnen eindigen,; zegt het blad, want er is Grondwetsher-! ziening voor noodig. En clan komt er een heel andere Kamer. Die Kamerverschuiving heeft clan van zelf weer Kabinetswisseling ten gevolge. En eerst als men daarvoor stond, zou het ©ogenblik gekomen zijn, om het verdere re- geeringsprogram in te luiden. Dat de hee- ren van den proloog toch nog drie ander© punten voor eèn regeeringsprógra-m aan stippen, spreekt dan ook niet van veel klaarheid van begrip, of 't moest zijn om kiezers te lokken. Juist dit echter maakt 't laatste punt weer niet waarschijnlijk.- Juist dit laatste punt toch is een vogelver schrikker. Toch stuurt men aan op „herziening van het schoolwezen." Wat bedoelen de heeren daarmee vraagt het blad en ver raadt het kracht, dat zij zich daarvan met een nietszeggende phrase afmaken? „Verbetering van positie der onderwij zers" vroeg op de Haagsche meeting al leen 20 millioen.Dan komt nog de in uit licht gestelde ouderdorns-verzorging. Wie zal dat- alles betalen? Te dezer zake nu doet zich in den pro loog de zonderlingheid voor, dat in artikel 9 alleen staat, hoe men de noodige gelden voor de sociale hervormingen zal moeten verkrijgen, maai* dat er met geen woord wordt uitgelegd, hoe men aan het geld zal komen voor de verbetering van de volksscholen. Een al te dwaze weglating., Hoe laag toch de nieuwe uitgaven voor het lager onderwijs ook genomen worden, een vijftien millioen meer gaat cr in elk geval mee heen, terwijl keer op keer is nagerekend, dat de sociale kwestie, in voege en maniere als de proloog haar op-» vat, stellig naar de twintig millioen gaat). Men komt dus, zoo dit stelsel voor de Volksschool en de sociale kwestie doorga-at, op zijn minst voor een nieuwe uitgave van 35 millioen te staan. Hoe zal men die nu dekken? Het blad toont dan uit de „Jaarcijfers^ aan dat dit zal neerkomen op een verdub^ beling van personeel-, bedrijfs- en vermo gensbelasting. En dan zei men nog geen woord over de Landsverdediging. Die weglating, zegt liet blad ten slotte, is op zijn zachts genomen, uiterst zonder ling, cn tast de nationale eer van de drie partijen aan. Voorts zegt „D e Standaar d" nog onder het hoofd Tragisch: De drie liberale partijen hebben zioh, met het bekende proloog-program tot mid denpunt, in concentratie vereenigd. Op de drie vergaderingen van de drio partijen ging het niet zonder geestdrift toe. ling. Toepassing Van wat prof. Schlegel, die met de beste bedoelingen bezield was, wilde, zou liet museum ten gronde richten. Bovendien het publiek zou 't niet euvel dui den, wanneer ze wat minder opgezette die ren zag, wanneer er wat huiden in laden werden geborgen of wat beesten uit de zalen verdwenen. WaaJr zou 't trouwens heen moe ten, wanneer men maar steeds de (lieren, bleef opzetten? Welk een enorm gebouw zou cr dan wel moeten verrijzen? Het oude stelsel afgedaan. Het was duidelijk, metjjet oude beginsel moest gebroken. Hier ging 't er alleen om, welke eischen moesten worden gestold om schade voor do voorwerpen uit te sluiten, van welken aard die schade ook mocht zijn. Bij de plannen door den directeur in overleg met de heeren Victor cle Stuors, den Rijks bouwmeester wijlen Van Lokhorst, den dir. der gom oen tewerk en in Rotterdam, enstegenwoor dig Kamerlid G. J. dc Jongh en W. F. Leemans ontworpen, had heb oudo stelsel afgedaan, een geheel a.nder zou er voor in de plaats komen. Die plannen werden goed gekeurd en zijn thans reeds ten dooie uit gevoerd, en nu het zoover is. mag met Voldoening wordeu geconstateerd, dat de nieuwere inzichten hebben gezegevierd. Reeds nu blijkt, dat deze ten gocrle komen aan liet wetenschappelijk onderzoek, aan den leek, die naar vermeerdering zijner kennis zoekt en 't is wel het meest belangrijke aan flo collectie, die gedurende zoovele jaren met groote zorg en toewijding door hoogst- bckwame mannen is bijeengebracht en wordt b ij eongehou den Met don bouw begonnen. Eindelijk kwani er dus weer kans op ver betering. Ditmaal zou 't tot daden komen- Het ministerie PiersonBorgesius zette in 1899 op de begrooting voor 1900 een post voor het eerste gedeelte van don nieuwen muscumbouw. Den 12den December viel de beslissingdo Tweede Kamer keurde den post goed on daarmee was in principe met een aangenomen de 6ticbting van een nieuw museum van natuurlijke historie. Want wat toen werd aangevangen, meest worden vol eind ook. Bijna een jaar later had de aanbesteding plaats van den bouw van dat eerste ge deelte. 't Was inmiddels 19 November 1900 geworden. De aannemer Raaymakers, van Amsterdam, nam den bouw aan en 't werk werd hem ook gegund, zoodat in Januari d. a. v. begonnen werd met heien en graven. Do bouw geschiedde onder toezicht van den Rijks-opzichter P. M. J. van Oe.rlc te Leiden. Dat eerste gedeelte was het spirit-usma- gazijn» een gedeelte der magazijnen voor de opgezette voorwerpen en on gewervelde dieren en oen doel dor dienstge bouwen voor zoover dat noodzakelijk was voor den arbeid van conservatoren aan de afdeelingen, die in orde werden gebracht., Het spjrit.usmagazijn is aan de Raamsteeg, zijde gymnasium. Epn toonbeeld van ar- ohiteotoüisch. schoon is 't niet bepaald niet da vele helgele ateeuen, die er ia verwerkt zijn. Dit gedeelte der magazijnen vooP opgezette voorwerpen, dat tot dozen bouw; behoorde, is op le mérken aan de zijde Van." der Werfpark. 't. Is het lagere deol valn' het reusachtig* gebouw, dat daar thans ver rezen is. In tegenstelling met liet nieuwere» deel, is dit tien meter hoog en hot anderé vijftien. Het doel er van was een tweeledig^ n.!. eendeels de kostbaarste voorwerpen iii veiligheid brengen, anderdeols om na te gaan; of nog verbotcringon moesten worden aange bracht in het nieuwe systeem, dat men inj toepassing ging breng*en. De dienstgebouwen zijn naderhand Voraiiv derd en opgenomen in de monumentale inrich ting voor gelijk doel. In 1905, den 6den April, werden de g©-: bouwen goedgekeurd en mot inderdaad b©» kwamen spoed werd begonnen met den reu zenarbeid der verhuizingreeds den 15den' April betrokken dc eerste dieren hun nieuwe woning. Eerst een aantal kleinere exem plaren, in October volgden do eerste groot© dieren: de giraffen, rhinoceros, enz. IIoc 't hiermee verder ging, hebben wo in do vcoTgaando regelen reeds gezegd. Zoo langzamerhand hebben wc trouwens al vóel over de nieuwe stichting gesproken, té gelijk met de critiek op veel iu het oude muséum. Het tweede gedeelte, dat werd a-anbesteedl wus het groote magazijn aan het Van dort Werfpark, dat een gehe.d uitmaakt mol: liet lagere deel, volkomen daarbij aansluit. En liet derde deel was liet dienstgebouw met do custos-woning op den 'rechtervleu gel. Dit is thans ook gereed en iu gebruik genomen. D e i nr i ch t i n g der m a ga zij non. 't Klinkt zeer eigenaardig bij een museum te hooren spreken over magazijnen. Toch geeft die benaming juist weer, welke be doeling liier voor zit. Zoo min als een handelaar ieder in z'n magazijnen toegaiigj verschaft, zoomin zal Jn.n-en-alleman liier; toegang verkrijgen. 't Zou bovendien, zoo-' als men straks zal zien, niet uitvoerbaar, zijn, ieder hier te laten s nu fiolen. Maar wie zich met ernst- wijdt aan de studio' der natuurlijke historie, voor hen zullen de betreffende ambienareu ongetwijfeld een uit zondering maken,, want juist met 't oog op de .studio is hot nieuwe museum gewordenf' zooals 't is. Waarom is 't niet doenlijk liet publiek? er toegang te geven? Omdat alles er in ge-i sloten kasten zit-. Men weet 't nu moteen.; alles zit veilig achter slot, al behoeft mort el an ook geen loopers te gebruiken om di$ kasten te openen. We kunnen al de magazijnen tegelijk be spreken, want de verschillen tusschen. LaÜj spiritusmagazijn en die voor opgezette voor-; werpen zijn slechts zeer gering. Bij deu bouw is eau buitengewone regel maat betracht. Twee maten zijn cr zelfs, <Ü4( men overal, waar me.n komt, aantreft. Daij is do hoogtemaat der verdiepingen en deaj^. halve ook die der kaste.n en de lengtemaoii der laatste. Die hoogtemaat is twee-en-oe^' halve, de bedoelde lengtemaat is drie nröbe

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1912 | | pagina 5