No. 16062.
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag* 3 Juli. Tweede Blad,
Anno 1912.
Offieieele Kennisgeving.
Ko-25)W& •-*
Buitenlandseh Overzicht.
PERSOVERZICHT.
De Burgemeester en Wethouders van Lei-
Hen doen te weten, dat door den Baad dier
gemeente, in zijn vergadering van den 6den
Juni 1912, is vastgesteld de volgende ver
ordening
VERORDENING, 1
ter voldoening aan artikel 178 der
Gemeentewet.
Eenig Artikel.
De Baad der gemeente Leiden verklaart,
jdat op 6 Juni 1912 nog gelden:
lo. do verordening van 20 April 1893
óp het veil bieden en verkoopen van viseh.
in do gemeente Leiden (Gemeenteblad No.
6), gewijzigd bij do verordeningen van 13 Juli
1893 (Gemeenteblad No. 9.) en 5 Maart 1908
(Gemeenteblad No. 9);
2o. do verordening van 20 April 1893
Óp het veil bieden en verkoopen van ooft
in de gemeen to Leiden (Gemeenteblad No.
6), gewijzigd bij de verordeningen van 13 Juli
J.S93 (Gemeenteblad No. 10);
3o. do verordening van 11 November 1897
óp do wateren in de gemeente Leiden (Ge-
Jmeenteblad No. 12), gewijzigd bij de ver-
órdeningen van 23 October 1902 (Gemeente
blad No. 23) ai 2 Mei 1912' (Gemeenteblad
No. 13); WL
4o. de verordening van 28. April -LSÜB
Óp openbare vermakelijkheden en bijeenkom
sten (Gemeenteblad No. 9), gewijzigd bij
<le verordening van 2 Mei 1912 ("Gemeente
blad No. 16);
5o. de verordening van 26 Mei 1898 op
(de markten (Gemeenteblad No. 10), gewij-
jzigd bij de verordeningen van 23 October
1902 -(Gemeenteblad No. 24), 9 Januari 1903
(Gemeenteblad No. 3), 3 Maart 1904 (Ge-
(meenteblad No. 3), 3 September 1907 (Ge-
(meenteblad No. 18), 6 Februari 1908 (Ge-
tmeenteblad No. 3) en 20 October 1910 (Ge-
imcenteblad No. 22)
6o. de verordening van 1 December 1898
óp tapperijen, bierhuizen, enz. en logemen
ten (Gemeenteblad No. 14), gewijzigd bij
Ide verordeningen van 23 October 1902 (Ge
meenteblad No. 25), 1 Maart 1906 (Gemeen
teblad No. 9), 25 Juni 1908 (Gemeenteblad
No. 16) en 24 Juni 1909 (Gemeenteblad!
No. 12);
7o. de verordening van 16 Februari 1899
,%ot aanwijzing van een plaats voor het op
dichten, hebben of gebruiken van tapijtklop.
■perijen binnen de gemeente (Gemeenteblad
No. 1);
8o. de verordening van 6 April 1899 op
bet begraven van lijken (Gemeenteblad
Jtfo. 4);
9o. de verordening van 6 Juli 1899 op
Ji?et blusscben van brand (Gemeenteblad
No. 14);
lOo. de Verordening van 6 Juli 1899 op
Jwegen, lanen, straten enz. en wateringen
fen slooten (Gemeenteblad No. 15), gewijzigd
bij de verordeningen van 18 Juni 1903 (Ge
meenteblad No. 33b 30 November 1905 (Ge-
Imeenteblad No, 33), 6 December 1906 (Ge-
tmeenteblad No. 34) en 3 Juni 1909 (Ge
meenteblad No.
llo. ..de verordening van 4 October 1900
op het vervoer van lijders aan een besmet
telijke ziekte (Gemeenteblad No. 2);
12o. de verordening van 20 Juni 1901 op
(do keuring van eet- en drinkwaren (Ge
meenteblad No. 10);
13o. de verordening van 18 September 1902,
krachtens artikel 4, sub 3o. dar Hinder-
■wet, betreffende heb opriohtcn, hebben of
■gebruiken van slachterijen of vilderijen van
Voe, penserijen of darmwasscherijen (Ge-
(móenteblad No. 12)
14o. de verordening van 23 April 1903
op het gebruik van het Openbaar Slacht
huis (Gemeenteblad No. 23), gewijzigd hij
de verordeningen van 26 Mei 1904 (Gep
tmeenteblad No. "20), 15 Februari 1906 (Ge
meenteblad No. 4) en 10 December 1908
(Gemeenteblad No. 33)
15o. do verordening van 22 October 1903,
houdende voorschriften nopens behoorlijke be
loning van;woningen (Gemeenteblad No] 36)
16o. deverordening van 12 October 1905
óp liet bouwen en sloepen (Gemeenteblad
No. 25), gewijzigd bij de verordeningen van
12 April 1906 (Gemeenteblad No. 16) en 10
December 1908 (Gemeenteblad No. 31);
17o. de verordening van 18 Juli 1907 op
Iden handel in en den verkoop yan melk
(Gemeenteblad NjjÖyj,/gewjjzijitfl bïf^Tle
órdening van 24jH§tober \L9f)7 iGem^Êtet^ad -
18o. de verordening van 15 ilpril 19ÏÏ9
tot voorkoming van brand (Gemeenteblad
No. 3);
19o. de verordening van 3 Juni 1909 op
Iden invoer, het vervoer, den doorvoer, do
keuring van vee en vleescb en den handel
fin vleesch in de gemeente Leiden (Gemeen
teblad No. 10), gewijzigd bij de verordening
van 28 October 1909 (Gemeenteblad No. 22);
20o. de verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot bouw of herbouw op
'grond, gelegen aan de Gasthuislaan op den
hoek van den Heerensingel, kad. bekend,
'gemcento Leiden, Sectie K. No. 2393 (Ge
meenteblad No. 26);
21o. de verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot. bouw of hcTbouw op
ferond, gelegen aan den Heerensingel, ooste
lijk van de Christelijke school, lead, bekend
gemeente Leiden, Sectie K, No. 484 (Go-
{meenteblad No. 27);
22o. de verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot bouw of herbouw op
grond, gelegen aan den Zijlsingel, nabij de
Schrijvcrsbrug, kad, bekend gemeente Lei-
iden, Sectie K, No. 698 (Gemeenteblad No. 28);
23o. de verordening van 14 April 191o'
houdende verbod tot bouw of herbouw op'
'grond, gelegen aan den Zijlsingel, tegenover
!de begraafplaats van liet Nederduitsch.Her-
ivormd Kerkgenootschap, kad. bekend ge-
tmeente Leiden., Sectie K, No. 1475 ('Ge*'
tmeenteblad No. 29);
24o. de verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot bouw of herbouw op
(gronden, gelegen tusschen liet Utrechtsche
Jaagpad en den Hoogen Bijndijk, nabij de
Boomburgerbrug, kad. bekend gemeente Lei
den. Sectie M, Nis. 1114 en 936 (Gemeente
blad No. 30);
25o. do verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot bouw of herbouw op
grond, gelegen op den hoek van de Heeren-
straat £üi de Bloemistenlaan, kad. bekend
gemeente Leiden, Sectie M, No. 606 (Ge
meenteblad No. 31);
26o. do verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot bouw of herbouw op
grond, gelegen aan de Heerenstraat op den
hoek van de Y/ittelaau, kad. bekend ge
meente Leiden, Sectie M, No. 66S (Gemeen
teblad No. 32);
27o. de verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot bouw of herbouw op
grond, gelegen aan de Heerenstraat, nabij
den .Witten Singel, kad. bekend gemeente
Leiden, Sectie M, No. 2848 (Gemeenteblad
No. 33);
28o. de verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot bouw of herbouw op
grond, gelegen ten noord-oosten van de Dui-
venbodestraat, kad. bekend gemeente Lei
den, Sectie M, No. 1135 (Gemeenteblad No.
34);
29o. -de verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot bouw of herbouw op
grond, gelegen aan den Zoeterwoudschen weg,
in het ..verlengde van de Stadhouderslaan,
kad. bekend gemeente Leiden, Sectie M. No-
1958 (Gemeenteblad No. 35);
-30o. de verordening van 14 April 1910,
dmudendo verbod tot bouw of herbouw op
grond, gelegen aan de Gerrit-Dou-straat, te
genover de Vreewijkstraat, kad. bekend ge
meente Leiden, Sectio M, No. 274 (Gemeen
teblad No. 36);
31o. de verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot bouw of herbouw op
grond, gelegen aan het einde van de Jan
van Goyenkade, kad. bekend gemeente Lei
den, Sectie M, No. 309 (Gemeenteblad No.
37);
32o. de verordening van 14 April 1910,
houdende verbod tot houw of herbouw op
grond, gelegen aan den Witten Singel, ten
zuiden van het Diakonessenhuis, kad. be
kend gemeente Leiden, Sectie M, No. 1798
(Gemeenteblad No. 38);
33o. de verordening van 21 December 1911,
houdende voorschriften ingevolge ari. 37 c,
d en e der Pandhuiswet .1910, Staatsblad
321 (Gemeenteblad No. 34);
34o. de verordening van 21 December 1911,
houdende voorschriften ingevolge art. 37 f
der Pandhuiswet 1910, Staatsblad 321 (Ge
meenteblad No. 44)
35o. de verordening van 2 Mei 1912 op
de straatpolitie (Gemeenteblad No. 17);
36o. do verordening van 2 Mei 1912, re
gelende de verplichting der ingezetenen in
geval van verhuizing binnen de gemeente
(Gemeenteblad No. 14);
37o. de verordening van 2 Mei 1912 op
het houden van varkens en het maken van
mestputten (Gemeenteblad No. 15)
38o. de verordening van 23 Mei 1912 op
het rijden (Gemeenteblad No. 18).
Vastgesteld door dan Gemeenteraad van
Leiden, in zijn openbare - yergadering vah
den Gdciï Juni 1912.
Do Burgemeester,
N. C. DE GIJSELAAB.
De Secretaris,
VAN STBIJEN,
Zijnde deze verordening aan de Gedepu
teerde Staten van Zuid-Holland, volgens hun
bericht van den 25/27 Juni 1912, B. No.
844 (2de afd.) G. S. No. 82, in afschrift
medegedeeld.
En is hiervan afkondiging geschied, waar
het behoort, den 2den Juli 1912.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. A. VAN HAMEL,
Weth. lo. Burgemeester.
VAN STBIJEN, Secretaris.
Nu zijn we dan eindelijk zoover, dat we
een democratise he ncandid.a-at
hebben voor het presidentschap der Ver-.
een gde Staten. Dat is riiimmer twee. Wie
volgt? Tot candidaat is gekozen Wood-
row Wilson.
Bij de 43ste stemming won Wilson 78 stem
men. Na de 45ste werd de caudidabuur van
Underwood ingetrokken. Bij h .-t begin van
de^öste stemming, toen Wilson's benoeming
zeker scheen, trokken de leiders van de
^paxtlj van Clark hun candidaat terug. On-
'^rdtcMellijk daarop ontstond een tooneel van
de grootste verwarring, te midden waarvan
Fitzgerald uit New-York voorspelde Wilson
bij acclamatie te benoemen. Een toestem
mend gebrul volgde, maar op technische
gronden werd toch onder toejuichingen een
stnuiamg gehouoen.
De cijfers van de eindstemming waren:
Wilson 980 en Clark 8-1 stemmen. Onmiddel
lijk daarop werd Wilson met algemecne
stemmen verkozen verklaard.
Deze eindstemming had plaats onder
groote verwarring. Bell, een gedelegeerde
uit Californië, deed een poging om de stem
ming van Californië te verklaren, maar hij
werd overschreeuwd Staat na staat kwam
Wilson's meerderheid versterken. Bij de be
kendmaking van het resultaat gingen de ge
delegeerden op stoelen staan en schreeuw
den als gekken. Alleen de gedelegeerden
van Missouri en New-York bewogen zich
niet. De aanhangers van Wilson renden door
de zaal en schudden elkmder de hand of
omhelsden elkaar. Anderen stonden te dan
sen en te zingen. De zijgaanderijen waren
verstopt door een uitzinnig g-edrang. De po
litie vocht tevergeefs om de orde te herstel
len. Bryan was het middelpunt van de be
langstelling. Wat hij het meest van alles
noodig had, was geschied, zoo zeide men.
n.l. de benoeming van een progressie /en
candidaat. Hij heeft zijn zin gekregen, dat-
niet Clark candidaat werd. Daartegen had
hij zich met hand en tand verzet, omdat de-
7*> volgens zijn beweren slechts een marionet
was, het werktuig van eenig© groot-kapitaïis
ten. Het heeft hem nog wel even vervelen
de oogenblikken gekost, omdat hij in 1910
Clark als een man van onkreukbare
eerlijkheid had afgeschilderd, maar
een mensch is nu eenmaal voor verandering
van opinie vatbaar. Bryan maakt in deze
geen uitzondering op den regel. Toch kwa
men de afgevaardigden van Missouri met 'n
banier, waarop deze uitspraak vermeld
werd, Bryan's geheugen wat opfrisschen.
Het heeft nog een tooneeltje gegeven, waar
bij de politie de handen vol werk had. Er
hebben formeele vechtpartijen plaats ge
had. De politie liet niets onbeproefd om de
orde te herstellen, de herrie werd echter
hoe langer hoe erger en ten slotte bestorm
de het publiek zelfs de perstribune, waar
heen de banier verhuisd was. De politie
trachtte de tribune te ontruimen, zij moest
haar pogen echter opgeven. De zaal mo-ak
te nu ten volle den indruk van een gekken
huis. Mannen en vrouwen stonden op stoe
len en tafels, gilden als krankzinnigen door
een, de opgewondenheid kende geen gren
zen.
Na een vrij hevig gevecht, gelukte het de
politie de banierdragers naar het midden
van de zaal te dringen. De president gelast
te toen, dat alle banieren uit de zaal ge
bracht zouden worden, hetgeen weder pro
testen uitlokte en bijna opnieuw tot een ge
vecht geleid had, eindelijk echter werd de
orde toch eenige rmate hersteld.
De nieuwe candidaat is geleerde en histo
ricus, die zijn geheele leven aan het onder
wijs verbonden is geweest, tot twee jaar ge
leden, toen hij de democratische candida-
tuur aanvaardde voor de benoeming tot
gouverneur van New Jersey. Hij werd als
zoodanig gekozen en beweès een goed admi
nistrateur te zijn. Hij staat bekend wegens
zijn radicale neigingen, ep heeft een. groote
academische kennis van regeeringszaken.
Er is na deze candidaatsbelling ook iets
meer bekend geworden over de derde
p a r t ij, de nieuwe partij die Boosevelt
denkt te stichten. Deze heeft nu laten we
ten dat de stichting van de progressieve
partij noodzakelijk is en hij roept daarom
de afgevaardigden bijeen tegen den eer
sten Augustus, ten minste omstreeks het
begin dier maand.
In Engeland dreigt een parle
mentaire crisis. Te Hanley en
Crewe moeten tusschent.ijdbche verkiezin
gen plaats hebben. In het eerste district
moet een opvolger worden gekozen voor
Edwards, den leider der mijnwerkers, die
onlangs overleden is. De arbeiders-partij
heeft zich nu verbonden alleen candidaten
te stellen tegenover unionistische candidla-
t-en. Trekken de liberalen hun candidaten
niet terug, dan dreigt de arbeiderspartij
tot na de verkiezingen, een tijdruimte dus
van veertien dagen, uit het Parlement weg
te blijven. Ze wenscht de zetels te behou
den, en dit is haar onmogelijk, want ze
kan geen candidaten stellen, omdat de libe
ralen dit reeds deden. Weten deze laatsten
niet van toegeven, dan zal de regeering
44 stemmen missen in het parlement.
Ih de Fransche Kamer is de staking ter
sprake gekomen. Vaillant verdedigde er
een voorstel om de behandeling van een
motie dringend te verklaren, waarin de
regeering wordt uitgenoodigd om alle mid
delen aan te wenden, waarover zij be
schikt, om den tegenstand van de scheep
vaartmaatschappijen te breken en de
vervolging van de ingeschrevenen te laten
ophouden.
David zette uiteen wat de regeering in
de laatste week heeft gedaan, om de kwes
tie op te lossen. De toestand is er sinds
Donderdag niet op achteruitgegaan. De
minister zette uiteen dat de regeering
slechts twee middelen te hater beschik
king heeft en wel een evenredige korting
van de postsubsidi© of de schepen der
maatschappijen met matrozen van de vloot
te bemannen.
De Kamer nam daarna de motie, over
genomen door de regeering aan met 394
tégen 173 stemmen.
De' bootwerkers te Duinkerken hebben
tot staken besloten. Zij zouden daarmee
hedenochtend beginnen.
De Duitsche keizer, is opwegnaarde
Finsche Sohere n. Gisteren is hij te
Danzig aangekomen, de woonplaats van zijn
oudsten zoon. De ontmoeting die. nu aan
staande is, wordt verwacht van veel belang
te zijn.
De Tsaar is met zijn familie aan boord van
de „Standard" gegaan. Hij is ook naar Bal-
rischport vertrokken, de plaats waar de
begroeting zal plaats vinden.
Belangrijke mededeelingen worden er ge
daan over dat wat thans aan de orde zal ko
men. Een Petersburgsch blad zegt van zeer
gezaghebbende zijde te hebben vernomen,
dat na de begroeting aan boord van de
„Standard", een onderhoud zal plaats heb
ben tusschen minister Sasonof en den Rijks-
kanselier v. Betmann-Hollweg, waaraan men
daar groote beteekenis hecht. In dit onder
houd zullen de oorlogstoerustingen der groe-
te mogendheden in het algemeen en het
Russische vlootprogram in het bijzonder wor
den besproken. Yan Russische zijde zal er
op gewezen worden, dat de uitbreiding van
de Russische vloot niet tegen Duitschland is
gericht, doch slechts het vormen van een
Russische zeemacht ten doel heeft. Vervol
gens zal de Balkan-ouaestie grondig bespro
ken worden. De verklaring, die beide staten
zullen afleggen, zal daarop neerkomen, dat
zij den status quo wenschen te handhaven
en dat zij in geen enkel opzicht agressief
zullen optreden. Ten opzichte van de Tripo-
litaansche quaestie zal Duitschland zoowel
als Rusland pogingen doen om aan de van
Russische zijde meermalen gedane vredes
voorstellen een voor de oorlogvoerenden
aannemelijken vorm te geven.
De correspondent deelt verder mede van
wélingelichte zijde vernomen te hebben, dat
de beide vorsten te Baltischport wel alle
Europeesche quaesties _zullen bespreken,
maar dat men daarvan geen nieuwe
groepeering der mogendhe
den behoeft te verwachten.
De verkiezingen voor de vierde Doe-
m a had men aanvankelijk verwacht in Sep
tember. Doch naar thans gemeld wordt, zul
len deze eerst plaats hebben in den win
ter. Het nieuwe college zal niet bijeen wor
den geroepen voor Januari. Men zal het dus
zoolang zonder Doema moeten stellen.
De staking in Londen blijft vrijwel station-
nair. Er zijn wel eenige werklieden meer
aan den arbeid gegaan, doch vaklieden zijn
het niet. Volgens de laatste berichten zal
binnen eenige dagen een gedeeltelijke
bijleggin g van het conflict in de ha
ven plaats vindenten gevolge daarvan en
ook door de groote ellende in de stakers-
families zal de staking worden opgegeven.
Leiders van vakvereenigingen voorspellen,
dat het stakingscomité tegen het einde de
zer week bevel zal geven het werk te her
vatten.
De Fransche minister van marine heeft
iets meegedeeld over de resultaten van het
onderzoek, dat een commissie heeft inge
steld inzake de voorziening van de verschil
lende markten van Frankrijk van graan en
meel. De commissie is tot de conclusie ge
komen, dat de voorziening van meel tot den
volgenden oogst voldoende verzekerd is.
Het ,,K atholiek Sociaal Week-
bl a d" schrijft;
,,D e T ij d" bracht een ontijdig bericht
over pogingen, door enkele Bechtsche Ka
merleden aangewend, om alsnog tot a f-
sohaffing van nacht ar be i d i n
broodbakker ij en te komen. Dit be
richt was juist, maar voorbarig. Het-nood
zakelijk overleg is nog niet afgeloopen. Het
gevolg is geweest, dat „HetOentru m"
reeds kwam met een critiek, welke echter
volstrekt langs het voorloopig geformuleer
de voorstel gaat. Dit beoogt uitsluitend en
alleen te gemoet te komen aan het p r i n-
c i p i e e 1 e bezwaar, dat verschillende Ka
merleden hadden tegen het verbod van
nachtarbeid ook door de patroons .Met
de enkele schrapping van dit verbod is men
er echter niet, daar dan alle, zeer ernstige
practische bezwaren, waarop minister Talma
te recht wees, blijven staan. Getracht nu
wordt om ook deze practische be
zwaren te ondervangen. Indien alles mee
loopt, kan het wetsontwerp binnen twee of
drie weken worden verwacht.
Over de plannen, om afschaffing of be
perking van bakke r snachtarbeid
spoedig te regelen zegt het Kamerlid Scha
per o.m. in ,,H et Volk":
Komen Christelijke Kamerleden met een
nieuw ontwerp-bakkerswet, dan is er groote
kans, dat zij die groepen willen bevredigen
welke den kleinen patroon de vrij
heid van nachtarbeid willen laten. Vooral
van katholieke zijde zal een derge
lijk voorstel te wachten zij,cl Van die zijde
toch is in het debat herhaaldelijk op den
voorgrond gebracht de liefde voor en de
waarde van het kleinbedrijf. Daardoor is
zelfs wel eens kwaad gedaan aan de stem
ming ten aanzien van het ontwerp Bakkers
wet. Wel is door mr. Aalberse het arbeids-
verbod voor den patroon warm verdedigd.
Maar moet hij kiezen tusschen een van
twee: het meer ruimte laten aan de groot
industrie dan wel aan het k 1 e*i n b e-
d r ij fdan zal hij wellicht het oog vestigen
op het laatste.
Daartegen zou van onze zijde met klem
moeten worden opgekomen. Zeker is er iets
voor te zeggen, om, zoolang geen andere
Bakkerswet is'tot stand te brengen, het pa
troons verbod voorloopig achterwege te la
ten, opdat de e r v a r i n g als in Noor
wegen en Tessino dat verbod over eenige
jaren zal brengen. Maar ©m allen nachtar
beid aan de gezellen te verbieden en de
(kleine) werkgevers maa-r te laten bakken,
daardoor zou op enorme wijzo het dwerg-
bedrijf worden bevorderd. Wil men voorloo
pig dezen kant uit, dan zal men tegen-
overde vrijheid van den patroon de y r ij-
heid moeten stellen .van het
g ro o. t bedrijfomondergunsti-
ge voorwaarden ook naoh ta r-
b e i d t o e t e s t aa.n. In het ontwerp-
Arbeidswet der sociaal-democraten zit dit
beginsel ook. Dit ontwerp bedoelde natuur
lijk niet te zijn een speciale Bakkerswet;
het is ontworpen in de onderstelling, dat de
Bakkerswet zou worden aangenomen. Het
heeft alleen voor wat de gezellen betreft,
ook de materie van den bakkersarbeid wil
len omvatten. Komt er niet eerder een spe
ciale Bakkerswet, dan zou men met dit ont
werp ver kunnen komen. Maar komt men
met een noodhul p-Bakkersontwerp, dan
is het stelsel, in ons groote -ontwerp uitge
werkt, eerst recht het aangewezene.
Het kan ook anders. Men kan ook alleen
de groep De GeerBos willen bevredigen
geen Bakkerswet zonder gelegenheid van
nachtarbeid bij een 3-ploegen-stelsel. Deze
groep was van de oppositie de grootste;
haar te bevredigen ware het beste voor het
slagen van het ontwerp. De sociaal-democra
ten zouden zich daarbij onder bepaalde om
standigheden kunnen aansluiten, om ten
spoedigste lets van dezen aard te krijgen.
Moest van de sociaal-democraten gevraagd
worden, op deze voorwaarden aan de duizen
den gezellen de nachtrust te bezorgen, on
getwijfeld zouden zij voor een zoodanige
noodwet te vinden zijn.
Het voorstel tot benoeming van een
hoogleeraar in het Zuid af ri-
kaansche recht aan de universiteit
van Amsterdam wordt door het ,,H a n-
d e 1 s b 1 ad" zeer toegejuicht.
„Er ligt" schrijft het blad „iets
zeer eigenaardigs in, dat het in Zuid-Afrika
geldende recht nog voor het overgroote deel
wordt gevormd door het feit, dat in Ne-,
derland in de 17de eeuw geldende was, en
dat toen door mannen als Huig de Groot,,
Bimon van Leeuwen en anderen is te boek
gesteld als een mengeling van Romeinsch,
recht en vaderlandsch recht.
Vandaar de naam, door die oude juristen
er reeds aan gegeven, van Romeinsch-Hol-
landsch Recht. Het heeft in Zuid-Afrika
door verschillende plakkaten en wetten me-)
nigerlei wijziging ondergaan; het is natuur
lijk ook aan invloeden van het EngelscK
recht onderhevig geweest, maar de Hol-
landsche bron is toch immer het middelpunt
gebleven. Zoo kan men „De Groote InleL
ding tot de Hollandsche Rechtsgeleerdheid"
en andere werken onzer groote juristen, in
de rechtzalen van Kaapstad, Pretoria en
Bloemfontein, of in de rondtrekkende go-
rechten ginds, nog dagelijks hooren citee-.
ren.
Vandaar de eigenaardige taak, dio een
Nederlandsche universiteit nog voor de vor-.
ming van juristen op zes duizend mijlen af-
stands hebben kan. Afgescheiden nu natuur
lijk van de algemeenere aantrekkingskracht
die van Europa met zijn groote steden, en
onder die steden van een Hollandsche stad
als Amsterdam, op het kennis zoekende
jonge geslacht van Zuid-Afrika, in allerlei
studievakken, hebben kan. De leerstoel in
het Hedendaagsch Romeinsch-Hollandsoh
Recht is korten tijd geleden te Leiden va
cant gekomen, doch zal, zijn wij wel inge-.
licht, daar niet meer worden bezet, omdat
het verblijf in Amsterdam door de Zuidafri-
kaansche studenten eerder bleek te worden
gezocht. De hoop mag dan ook worden uit
gesproken, dat, indien de nieuwe leerstoel
hier gevestigd wordt, vele vrienden uit
Zuid-Afrika zullen mogen worden begroet,
om een tijdlang in den Hollandschen kring
der hoofdstad te komen doorbrengen."
Mr. S. van Houten, die „Staatkun
dige Brieven" schrijft en daarin bij
gedeelten een Liberaal Str Ij d- en
Werkprogram voor 1913 geeft,
licht in zijn jongsten Brief zijn streven al
dus toe:
De lezers dezer Brieven weten, dat mijn
streven is, de 1 i b e r a 1 e n, bij de verkie
zingen van 1913, onderde vrijheids-,
vlag te vereenigen, ten einde in dat jaar
gelijktijdig de herwinning rnzer nationale
onafhankelijkheid te herdenken en onze
overwinning op den binnenlandsohen vijand
te vieren, die met drank-, leerplicht-, zede
lijkheids-, woning- en arbeidswetten, bouw-
verbod, bouw- en woningtoezicht, winkelshii-.
ting, enz., ons volk heeft gemaakt tot jacht
wild van bureaucraten, politie-agenten en
spionnen, en een regeering te verkrijgen,
die de macht en invloed vah al dezen weder
binnen tamelijke grenzen terugbrengt.
Het huidige streven naar sooiale wetge
ving noemt de heer Van Houten de Ker-
dijksche ziekte; mr. Kerdijk toch acht hij
er den invoerder van en hij is nrituiirlijk
van meening, dat minister Talma in hooge
mate door bedpelde ziekte is aangetast;
„Zonderling treffend", zegt hij, „is ook
de gelijke werking der ziekte bij Talma en
Kerdijk, wat den invloed op humeur en
methode betreft. Evenals Kerdijk indertijd
voor de linkerzijde, is Talma thans voor de
rechterzijde een ontbindend element. Het
stelsel Kerdijk-Talma is valsch; bovendien
met ons gelieele volkskarakter in strijd. Met
argoimenten kunnen zij dus niet winnen;
door den bijval van intelligente elementen
der bevolking evenmin. Maar met groote
woorden en ijdele beloften vormen zij zich'
een soort van geloovigen aanhang. Toen
Kerdijk in 1901 om redenen van gezondheid
het Staatstooneel verliet, was het een op
luchting voor de liberale partij.
Als zuiver verslag der feiten kon ik des
tijds schrijven:
„Met Kerdijk treedt uit de liberale be
weging de man uit, die met mr. Borgesius
de drijver was van haar afdwaling in so
ciale dwangpolitiek en die in het partijleven,
zoo geheel in strijd met de liberale methode
van overtuigen en vertrouwen op de wer-.
king van goede argumenten, het dreigen,
dwingen, boos worden, uitdrijven en weg-
loopen, inheemsch heeft gemaakt."
Het is mogelijk, dat zulk politiek bestaan
ook de gezondheid aantast en zoo het con
flict zich ook nu oplost. Zeker is reeds nu,
dat, als Talma het Staatstooneel verlaat,
de rechterzijde, als geheel genomen, zich"
even opgelucht zal gevoelen als de libera
len in 1901 en hetzelfde van Talma kan zeg
gen, wat ik toen van Kerdijk schreef. De
aard der politieke ziekte brengt het meo."
De schrijver zegt dan het voor de poli
tieke vrijheid op te nemeneen aanranding
van die vrijheid was o.a. de bepaling: „Ge
moogt 's nachts geen brood bakken"; de
verwerping van de Bakkerswet acht de
schrijver een aanwijzing voor de herleven
de begeerte naar het bezit van politieke
vrijheid.
„D e Nederlander" beschouwt de
benoeming van prof. Noordfc-
z ij te Utrecht van zeer vele kanten. Het
slot van het vier-en-een-halve kolom lange
artikel luidt
Uit welk oogpunt derhalve wij de gedane
benoeming ook beschouwen, en al begrijpen
wij de aanvankelijke ontstemming van som
migen, onmogelijk is het ons in te zien, dat
de Minister op eenigerlei wijze zijn bevoegd
heid is te buiten gegaan. De lijn volgende,
die sinds 1876 was gevolgd, heeft hij wat
tot dusver niet geschied was, ook een
„gereformeerde" geschikt geacht voor het
geven van onderwijs in een van staatswege
onderwezen theologisch vak. Ongeoorloofd
zou het geweest zijn, hem enkel om zijn lid
maatschap van een „Gereformeerde Kerk"
uit te sluiten. Allerminst stond, in het on
derhavig geval, dat lidmaatschap aan die
benoeming in den weg.
Rekenende op het gezond verstand en heS^
