tfo. 16041.
LEIDS CH DAGBLAD, Zaterdag- 8 Juni. Tweede Blad.
Asmo 1912.
Buitenlandseh Overzicht.
Finaneieele Causerie.
Brieven van een Leidenaar.
Tweede Kamer.
Aan den storm gaat doorgaans de stilte
TOoraf. Zoo is het gisteren ook geweest i n
het Hongaarsche Huis van Afge-
ge vaardigden.
Tot algemeene verwondering was het gis
termorgen voor het parlementsgebouw heel
talm, zag .men noch politie, noch militairen.
Alleen het gebouw zelf werd door de po
litie scherp bewaakt. De uitgesloten af
gevaardigden konden, ongehinderd het ge
bouw betreden en in de zaal plaats hemen.
Nog vóór de opening vaai de zitting, tracht
te een inspecteur van politie de uitgeslo
ten afgevaardigden over te halen, hun
plaatsen te verlaten. Doch de oppositie
verklaarde, dat zij alleen voor geweld wij
ken zou. Hierop vroeg de inspecteur van
politie, of de uitgesloten afgevaardigden
het leggen van- zijn hand op hun arm kon
den beschouwen als het toepassen van ge
weld. De afgevaardigden zouden dit als ge
weld beschouwen, waarop de inspecteur dit
gebaar maakte en de uitgesloten afgevaar
digden de zaal - verlieten.
Maar nauwelijks was de zitting geopend
bf Kovacs, afgevaardigde van de oppositie,
rende de zaal binnen. Hij stormde direct op
graaf Tisza af onder het brullen van: „Nog
is'er'in het Hon^aarsche Huis van Afge
vaardigden een oppositieDe ellendeling
ial hier niet langer commandeerenHet
verdere is onzen lezers bekend. De moord
aanslag op Tisza mislukte, doch voor de
afgevaardigden op Kovacs waren toegeijld
om hem het wapen te ontrukken had deze
zich twee kogels door de slapen gejaagd en
werd levensgevaarlijk gewond. Een tragisch
gevaL! Het ongrondwettig optreden van
graaf Tisza bij de legerwetten heeft onge
twijfeld Kovaios,i die onmiddellijk over
kleinigheden reeds in de grootst mogelijke
opwinding geraakt, zoodanig gaprikkeld,
dat hij dit de eenig© oplossing tot heil van
zijn vaderland achtte.
Tisza was aanvankelijk sterk onder den
admk van het gebeurde. Maar hij herstel-
He zich vrij spoedig. ,,We hebben hier te
doen met een ongelukkigen gek, die zich
aan de gerechtigheid heeft onttrokken
door de hand aan zichzelf te slaan, laten
we overgaan tot de orde van den dag en er
ons toe bepalen het medelijden uit te druk
ken, dat wij voor de daden en het lot van
'dergelijke arme verdwaasden koesteren,"
zei de hij.
Langs de journalistentribune holde Ko
vacs de zaal binnen. Men zag wat hij wilde,
trachtte hem tegen te houden, dooh hij
inkte zich los. Drie schoten werden gelost
in de richting van de presidents-tribune
en daarna loste Kovacs twee schoten op
zichzelf. Bewusteloos werd hij naar de
doktorenkainer gedragen.
Zoo'nvertrek is in het Hongaarsche
Huis een goede voorzorgsmaatregel. Kovacs
was niet de eenige, die met een revolver
gewapend was. Dadelijk na het gebeurde
stormden afgevaardigden der regeerings-
partij op hem los en velen hunner trokken
een revolver, 't Is dus alleen maar te ver
wonderen dat niet meerdere ongelukken,
reeds vroeger, zijn voorgekomen.
Professor Hirzil heeft den kogel, die bij
het neusbeen zat, uit het hoofd van Kovacs
verwijderd, doch men heeft weinig hoop
dat hij het er levend af zal brengen. Gis
teravond moet deze afgevaardigde, die pas
37 jaar oud is, zijn testament hebben ge
maakt.
Er lekt iets meer uit over de troepen
en vlootbe wegingen bij Smyrna. Men ver
wacht dat- het hier tot hevige ge-
vechten zal komen. Tier divisies Turk-
sche soldaten worden er saamgètrokken.
Een landing kunnen de Turken, wanneer
de Italianen dit willen doen, niet verhinde
ren. Hun vloot kan tegen de Italiaansche
niets uitrichten. Aan de zeezijde is Smyrna
nog al gemakelijk aan te vallen. De zware
Italiaansche vlootartillerie ontwikkelt een
grooter kracht dan het geschut der forten
bij Smyrna.
Die versterkingen aan weerszijden van
het mijn veld voor d'e haven zullen dus
spoedig buiten dienst zijn gesteld, en dan
is de kracht, die de Turken door de drij
vende mijnen aan de zeezijde hebben, ook
gebroken. Een blokkade aan de zeezij-die en
een sterke macht aan de landzijde zullen
'dus de Turken wel kalmer stemmen.
Dit Tripolis wordt bericht, dat onder de
inlandsche bevolking allerlei geheimzinnige
verhalen in omloop zijn over aanzienlijke
Versterkingen, welke het Turksch-Arabi-
fcebe leger Vn de laatste dagen zou gekregen
hebben. Zelfs wordt de vijandelijke macht
thans geschat op 40,000 man, welk cijfer
in elk geval wel overdreven zal zijn. Wel
schijnt juist te zijn, dat de positie der Tur
ken en Arabieren verbeterd is.
Wellicht staat met deze geruchten in ver
ban.:! het feit, dat geregeld versche troepen
uit Italië m Tripolis worden ontscheept.
Sommigen zien hierin een bewijs, dat de
staf nieuwe aanvallen op de Tripolitaan-
8cbe stelling vreest.
De Turken kunnen het slecht vinden met
'de Italianen in eigen land. Er ontwikkelt
zich een geweldige rassenhaat. Klopjach
ten worden op de Italiaansche arbeiders,
ongeveer het eenige soort Italianen, dat
nog ip Turkije te vinden is, gehouden en
zelfs -ijn er gelyncht, waarbij de politie
agenten als rustige toeschouwers bij een
tooneelvoorstelling tegenwoordig waren.
De Turen krijgen de handen vol.
Want. niet alleen de Italianen maken het
hun lastig, ook de Albaneezen roeren zich
^eer. En een klein opstandje schijnt het
°°k niet te zijn, want er is al ernsitig ge
vochten en Turkije zendt, de omstandighë-
"en in aanmerking genomen, nogal veel
**03pen derwaarts.
Acht bataljons werden van Metrowitza
gouden met bestemming voor Ipek. Maar
,/11 r"ilitaire wandeling is het niet gewor- I
o. Op hun weg derwaarts hadden ze een
ontmoeting met Arnauten. De laats ten wa
ren verdekt opgesteld en vielen de Turk-
sche troepen aan. Hardnekkig werd er ge
vochten, doch ten slotte moesten de Arnau
ten vluchten. Twee uren duurde de strijd,
maar tegen de machinegeweren der Turken,
konden ze niet op. Ze sloegen op de vlucht
en hierbij hebben ze, volgens Turksche in
lichtingen dertig dooden achtergelaten en
een groot aantal gewonden meegenomen.
Maar ook de Turken waren er niet zonder
kleerscheuren afgekomen. Ze hadden drie
do-oden en bovendien nog een vijftiental, ge
wonden,
In België wordt bet rustige r. In
de meeste plaatsen, waar nog gisteren een
verwoede staking woedde, is deze opge
heven. De gemoederen worden kalmer, een
gevolg van de krachtige actie van de libe
rale en socialistische leiders voor herstel
der rust.
"Van socialistische zijde geeft men te ver
staan, dat hot strijdmiddel van de algo-
meene staking bewaard moet blijven tot
tijd en wijle het schoolontwerp op het tapijt
wordt gebracht. Vandervelde heeft zich. per
soonlijk naar Luik begeven, om te trachten
de gemoederen tot kalmte te brengen. Het
meerendeel der arbeiders in de mijnen heeft
het werk hervat Dergelijke berichten ko
men uit Verviers.
In het Henegouwsche bekken is tot her
vatting van den arbeid besloten te Boussu,
Dour, Badour, Frameries en Paturages,
terwijl de vakvereenigingen bezig zijn ook
in andere plaateen (ïe mijnwerkers te kal-
meeren.
Wel dreigt er in België een nieuwe sta
king, doch hier zijn de motieven andere.
Te Antwerpen weigert de bemanning van
vijf stoomschepen te monsteren. Wanneer
de firma, al deze. vaartuigen behooren aan
één firma, bereid w de vakvereeniging te
erkennen, dan zal het personeel aan boord
gaan.
In Londen wordt de toestand
hachelijker. De stakers beginnen hun
geduld te verliezen. Ze hebben nu, na hun
laatste voorstellen, nog geen tegemoetko
ming mogen ondervinden van de werkge
vers. In het Lagerhuis hebben nu gisteren
leiders der dokwerkers verklaard, dat zij
in een conferentie met leden van het kabi
net mededéeling hebben gedaan van het be
sluit der stakers om in het begin der vol
gende week de nationale staking af te kon
digen. In hoeverre dit gelukken zal, weten
we niet, want in de laatste dagen zijn geen
berichten uit andere deelèn van Engeland
gekomen. Hoe de stemming diaar is, ligt
in het duister, doch wanneer die in de
laatste week niet gewijzigd is, dan zal de
nationale staking, op zich laten wachten.
De regeering vrec($t ongetwijfeld erge
dingen, want ze heeft de werkgevers tele
grafisch tot een conferentie uitgenoodigd
in het Lagerhuis, ten einde opnieuw de
voorstellen tot instelling van een verzoe-
ningsraad te bespreken.
Eenige werkgevers begaven zich naar het
Lagerhuis, echter slechts om mede te dee
len, dat de patroons verdere besprekingen
tot Maandag a.s. uitgesteld wensohten te
zien.
Het uitvoerend oomité van den trans
portarbeidersbond heeft zich eveneens naar
het Lagerhuis begeven. Het heeft reed9
maatregelen voor de algemeene staking ge
nomen, doch niet voor Maandagavond of
Dinsdagochtend zal het bevel voor de na
tionale staking worden uitgevaardigd. Het
is dus thans maar de vraag, waartoe de pa
troons Maandag zullen besluiten. De werk
nemers hebben hun uiterste concessie ge
daan, de werkgevers zijn in niets te gemoet
gekomen, hoewel Clarke in zijn rapport aan
de regeering hun in op twee na alle pun
ten ongelijk geeft.
De Amerikaansche slagschepen „Missis
sippi", „Missouri", „Minnesota" en
„Ohio" zijn met 1000 marine-solda
ten en 2000 matrozen van Key West naar
Gnantanamo vertrokken. De Cubaansche
opstand moet volgens berichten uit New-
York, plotseling een ernstig karakter heb
ben aangenomen. De berichten van consuls
uit verschillende deelen van het eiland wij
zen er op, dat president Gomez volslagen
machteloos is. De rebellen bereiden een al-
gemeenen aanval op Amerikaansche eigen
dommen voor. De Amerikaansche burgers,
speciaal de bezitters van suikerplantages,
hebben hun regeering dringend om hulp
gevraagd.
Uit San Jago wordt meegedeeld, dat daar
vijftig Amerikaansche mariniers geland zijn
bij de Elcuera-mijnen en zestig, te Punta
del Sal.
Het negeropstootje dat eerst als niet zoo
heel ernstig werd beschouwd, schijnt dus
toch van grooter omvang te zijn, dan aan
vankelijk werd meegedeeld.
Bij- de voorvork iezingen in de Vereenigd©
Staten werden de kansen voor Roosevelt met
den dag beter. Toch kan nog niets met ze
kerheid gezegd werden ten opzichte van
't eindresultaat, omdat de mogelijkheid be
staat, dat de aanhangersvan Taft, als zij
bemerken, dat diens candidatüur hopeloos
staat, te za.men met de Democraten een!
nieuwen candidaat van democratische over
tuiging zullen steunen en dus de bekende
historie van de twee vechtende honden en
9en derde, die er mee heenliep, zou kun
nen herhaald worden. Toch baart het ver
wondering, dat Roosevelt zoo populair blijkt
te zijn; de verklaring is waarschijnlijk hierin
te vinden, dat Roosevelt poseert als de!
beschermer van de ontevredenen. Dat was
hij oorspronkelijk in zijn optreden tegen de
gehate Trustmaar gedurende Taft's régime
heeft het land gekwijnd, ofschoon hij de
politiek van Roosevelt in dit opzicht, niet
alleen navolgde, doch zelfs nog strenger!
tegen hen optrad. Intusschen is gebleken,
dat, ondanks de ontbinding der Tobacco en
Standard Oil Trusts de toestanden ^geens-
zins veirbeterd zijn. Feitelijk is er alleen
verandering gekomen in den vorm, in de
constitutie der Trusts, maar zijn zij in hun
doel en gevolgen onveranderd blijven voort
bestaan. Het Amerikaansche Volk voelt, dat
er wat niet in orde is en het gelooft, dat
de impulsieve, doortastende Roosevelt er
wel in zal slagen genering te brengen. Is
het wellicht het stelsel van bescherming,
dat oorzaak is van den toestand? Zonder
twijfel is protectie de oorzaak van de groot©
fortuinen der enkelen in d© Statenis zij
het, die den. werkman belast ten gerieve
van het monopoliedoor de Trusts te ver
volgen, te ontbinden en uit te rooien, begon
men hij het verkeerde eind. Trusts zijn
slechts gevolgen, geen oorzaken, van heti
beschermende stelsel. Er is ongetwijfeld ge
stadig^ vooruitgang te oonstateeren in den
handel eü in de industrie. Nauwelijks een
12-tal jaren geleden zou een uitvoer cijfer
van 1 millioen dollar pér dag sohittorend
gevonden zijn, thans is dit het driedubbele.
In 'tloopendo jaar zal dé export ruim 2200
millioen dollar bedragen, de import 1600
miillioen dollar. Dat zijn waarlijk geen be
droevende cijfers. Aan den anderen kant
vinden we, dat het leven in de Staten ge
weldig duur is. De loonen zijn hoog en
nog steeds stijgend. De kans op verlagling
schijnt uiterst gering, nu de levenskosten
fditelijk hooger zijn, dan ooit te voren. De
Sporen gaan sleoht, want zij maken geen
rekening bij verhoogde lasten in den vorm
van hoogere loonen en gelijk gebleven, zoo
niiet verlaagde, vrachttarieven. Worden
echter de laatste verhoogd, dan leidt dit
noodzakelijk tot een nog hoogeren levens
standaard.
De suggestie, dat hetprotectionistische
systeem ten 6lotto~ verantwoordelijk is .voor
de wantoestanden is nog, zoo mal niet. En
evenmÜn zou het Verwondering behoeven te
gekken, indien Roosevelt eens de man zou
blijken te zijn, die tegen protectie te velde
ging trekken. Het war» slechts te hopen,
dat eventueele veranderingen op dit gebied
geleidelijk zouden geschieden. Het is onmo
gelijk de oogon te sluiten voor de voordee-
len, die het proteotionisme aan landen als
Duitschland en Amerika heeft gebracht.
Doch het ware dwaasheid om te verwach
ten, dat de industrie, die als kasplant is
opgeteeld, plotseling geschikt zou zijn om
in de open luoht te tieren.
En wat de Spoorwegen betreft, bij de
anti-kapitalistische strooming. die er op heb
©ogenblik dn Amerika heerscht, zal er wel
heel weinig kans zijn op verhooging der
vrachttarieven. En tocli is het dringend'
noodzakelijk, dat de Spoorwegen worden ge
holpen. Door drang der omstandigheden heb
ben zij de tering naar dè nering gezet en
bezuinigingen ingevoerd,j waar dit maar
eonigszins mogelijk was. Dat heeft echter
zijn grens en wij kuan|n toch de oogen
niet sluiten vooï cijfers' als die van de'
Union Pacific, die inde' maand April bij
©en bruto toename van bijna 300,000 doll,
nog 72,000 doll, minder netto maakte, terwijl
bij de Southern Pacific de bruto vermeer
dering van 357,000 doll, uitliep op een netto
vermindering van 52,000 doll. Dit verschijn
sel is geen uitzondering, want de oijferM
bewijzen, dat vermeerderde uitgaven, ondanks
de ingevoerde bezuinigingen, hebben geleid
tot ©en afname in de netto's van 182 doll,
per mijl in 1911, vergeleken met. 1910 en
van 303 doll, in 1910, in vergelijking met
1909.
-Deze en andere overwegingen zijn oor
zaak, dat het niveau der prijzen van Spoor-
wcgaandeelen geen wijziging van bet-eekenis
heeft ondergaan. Anders staat het met de
industrie.aandeelen. De sfcaalnijverheid blijkt
er met den dag boter voor te staan. De nieuwe
staalfabrieken te Gary schijnen thans zelfs
tot volle capaciteit te werken, dat wil zeg
gen, dat do ontbinding der fabrieken ten tijde
der laatst© Hochconjunctur, welke sedert
te groot bleek to zijn voor het zakenvolumen,
thans weer tot haar recht komt. Maar meer
dan eenige andere tak van nijverheid, pros
pereert de koper-industrie. Zoo groot is de
toename in heb verbruik van en de vraag
naar Koper, dat de bovenmatige grootc voor
raden van enkele jaren geleden, die tot een
geweldige koersdaling leidden, thans heb
ben plaats gemaakt voor een dreigend te
kort. Er is wel geen artikel, dat zoozeer
den invloed ondervindt van de onverbidde
lijke economische wet van productie en vraag,
als het rcode metaal. Vandaar trouwens de
veelvuldige pogingen, die zijn aangewend
om een kartel te vormen, dat productie en
prijs zon regelen en zou traohten naar sta
biliteit. Op het oogenblik schijnt de pro
ductie niet voldoende te zijn voor de behoefte
en dit moet noodzakelijk leiden tot hoogere
prijzen voor het metaal. Intusschen hadden
de Koperwaarden niet geprofiteerd van de
rijzing, die de prijs van het metaal onderging
en stonden zij langen tijd op ongeveer even
hoogen prijs, als toen het metaal 141/® cent
per pond was, terwijl hij nu ruim 17 cents
bodraagt; dat is een a-ijzing vv£,n 18 pCt.
Het is dus geenszins te verwonderen, dat
de Koperwaarden thans zoo vast zijn, de
rijzing is alleszins gemotiveerd en steunt op
logische en tastbare gronden. Ons publiek
gaat ongestoord voort zijn veel lager ge
kochte Amalgamateds op te ruimen en of
schoon alles duidt op hoogere prijzen, is
deze politiek do eenig juiste. Want het
staat als een paa l boven wat or, dat. aan
stonds de hoogc prijs van koper een nieuwe
oeconomische factor lm werking zal brengen,
die van toenemende productie, veroorzaakt
door mijnen, die bij lager prijzen braak
lagen. Dan krijgen wij cpuieuw hetzelfde
spelletje, denzelfden kringloop, overproduc
tie en daling der Koperpfijzen. Vooralsnog
schijnt dit keerpunt intusschen nog niet be
reikt te zijn.
In do afdeeling voor Oliewaarden is de
beroering heel wat bekoeld. Er is van beide
zijden van re- en dupliek gediend en we
zijn nog net zoo wijs! Er worclt zoowaar
hier en daar gemompeld van Staats.exploi-
tatie onzer Indische Olieterreinen
Indien wij nog melding maken van een
kortstondig stroov.uurtje in Peruanen, on
danks. de slechte Mei-ontvangsten uit Spoor
wegen in de maand Juni belangrijk moch
ten afnemen, belooft het totaal echter on
geveer gelijk te zijn aan dat van vérleden
jaar, terwijl ditmaal geen rekening behoeft
te worden gehouden met de afschrijvingen,
die verleden jaar noodig bloken te zijn ten
bedrage van 50,000 pd. 6t. De preferönte-
aandeelen zijn daarom op hun tegenwoor-
digen koers van circa 45 pCt., bij een goed
verzekerd dividend van 2 pCt. met het oog
op de toekomst, niet van aantrekkelijkheid
ontbloot. ,W.
OCCCIII.
Er- is sedert de oprichting van het Ge
meentelijk Slachthuis al heel wat over deze
inrichting gesproken en geschreven en ik
zelf heb er het mijne ook wel toe bijgedragen.
De inrichting was van meet af niet popu
lair en dat, was een kwaad ding. De slagers
zagen er in een aanranding van de vrijheid
in het bedrijf en hun verzet er tegen werd
nog gestijfd door een deel dor burgerij, dat
van meening scheen, dat het Slachthuis als
een instelling van hygiëne te duur werd
betaald. |En erger nog: het voor of tegen
het Slachthuis wérd een soort leus bij de
Gemeenteraadsverkiezingen.
Dat alles heeft de exploitatie schade ge
daan, en mie er dan eens heb ik er tegen ge
waarschuwd. Voor- en tegenstanders had
den te bedenken, dat men de inrichting een
maal had en dat het in het belang der
gemeente was, dat zij behoorlijk Tendeerde.
Nu, als een stuk strijdmateriaal bij de Ge
meenteraadsverkiezingen had het gelukkig
ook spoédig afgedaan; de partijen hebben
weldra ingezien, dat het daarvoor dan toch
te goed was, en met de inrichting zelf
hééft men zich eindelijk ook verzoend. De
slagera hebben uit ervaring geleerd, dat
tegenover eenige beperking in "het bedrijf
toch ook stonden verschillende gemakkeini
én eein meer rationeele uitoefening van het
vak. De meerdere bedrijfskosten werden over
den prijs van het vlecsoh omgeslagen, zoo
dat de vleeschverbruikers per slot van re
kening de kosten betaalden in den vorm
van hoogere vleesohprijzen, wat ook niet
meer dan billijk is, omdat zij tegelijk meer
deren waarborg hebben gekregen, dat het
vleesoh aan behoorlijke eisalien voldoet en
er zooveel mogelijk wordt gewaakt-, dat voor
de gezondheid schadelijk vleesch buiten con
sumptie blijft.
Toen dan eindelijk het besef was doorge
drongen, zoowel bij de burgerij als bij de
slagers zelf, dat het Slachthuis een goed'
ding is, bleef er sleohts overoppositie tegen
het voeren van het bedrijf.
De gemeente had het voorrecht als direc
teur aan het Slachthuis te kuunen verbin
den een zeer wetenschappelijk man, die op
aomimiger gebied der veeartsenijkunde een
Nederlandscheïi, misschien een Europeeschen
paam heeft, wat zeker zijn benoeming tot
buitengewoon hoogleeraar aan de Leidsche
Universiteit heeft bewezen.
Maat of dr. De Jong bij al zijn ken
nis en wetenschap wel de rechte bedrijfs
leider was en nog „wel aan een inrichting
als het Slachthuis, waarbij de directeur den
tact moet hebben met slagers en hun per
soneel te kunnen omgaan, dat werd dik
wijls betwijfeld. Telkens kwamen er adres
sen bij het gemeentebestuur van belangheb
benden bij heb Slachthuisbedrijf, waaruit
©en opposante» geest sprak. Met onwillige
honden is het slecht hazen vangen en met
slagers te werken, die het er nu eenmaal
op gezet hebben de directie niet ter wille
te zijn, omdat deze niet van genoegzame
welwillendheid blijk geeft, is eveneens moei
lijk. Zoo hadden er steeds botsingen plaats,
waar samenwerken noodig was, en het be
drijf leed er onder. Er was elk jaar een
belangrijk tekort en om dit te voorkomen,
werden voorstellen gedaan tot verhoqging
der tarieven, wat steeds moor kwaad bloed
zette.
Het Slachthuis ging veel te veel over de
tong; er werd vesl te veel over gepraat;
een bedrijf moet, zal hot goed gaan, rustig
maroheeren, de buitenwacht moet er werkelijk
buiten blijven.
De opposanten hebben het zoo ver weten
te brengen, dat een bijzondere Commissie
uit den Raad word benoemd, om een onder
hoek naar de exploitatie in te stellen. Deze
Commissie heeft haar taak vrij breed opge
vat door het bedrijf aan ons Slachthuis
te vergelijken met dat van andere Slachthui
zen, en zij heeft ook den directeur geen
critiek onthouden. Zij heeft verbeteringen
aan de hand gedaan, vereenvoudiging wen-
schelijk geacht. De directeur was het daar
mede niet eens. Hij heeft met eenige felheid
zich tegen menige conclusie van het rap
port verzet enis ten slotte heengegaan.
Eensdeels was dit een verlies. Een weten
schappelijk man, waarop men trotsch mocht
zijn te bezitten, ging den gemeentedienst
verlaten; maai- anderdeels kon men er vrede
mee hebben. Het werd ook voor den Ge
meenteraad vervelend, telkens weer kwesties
inzake het Slachthuis in behandeling te
moeten nemen en 't zou nu eens kunnen blijken
of de bedillers gelijk zouden krijgen, die al
tijd beweerden, dat het met het Slachthuis
beter zou gaan. als de leiding anders was.
Een nieuwo directeur kwam en het is wel
eigenaardig, dat men sedert diens optreden
bijna nooit iets van het Slachthuis hoorde,
geen goed en geen kwaad. Er werd niet
over de slagers geklaagd, noch over het per
soneel; maar ook dezen klaagden evenmin.
Men vroeg wel eens: ,,Hoe zouden nu op het
Slachthuis de zaken wel loopen Doch daar
bleef het bij.
Eenmaal in het jaar brengt echter do
directeur verslag uit over den toestand en
de exploitatie van de inrichting en dan,
kan het publiek zien hoe de zaken staan.
Het verslag over 1911 is nu weder ver
schenen en afgaande op hetgeen er in het
.Xeidsoh Dagblad" van medegedeeld is, kun
nen we, vooral in vergelijking met de vroe
gere vrij aanzienlijke tekorten, zeer tevreden
over de exploitatie zijn. Hoewel er door
de bank niet meer is omgegaan dan vorig©
jaren, zelfs aanzienlijk minder dan in het
laatste lustrum jaar, wijzen do meeste posten
van ontvangst hoogere bedragen aan en die
der uitgaven kleinore. Het verschil is in;
de meeste gevallen niet groot, maar vele
kleintjes maken een groot©. Een verblijdend
verschijnsel vooral is, dat het gebruik van
koelcellen belangrijk is toegenomen. En dit
wjjst op een kentering in de opvatting der
slagers in dit opzicht, die eerst wellicht
uit contra-welwillendheid tegenover den nieu
wen directeur er maar eens toe zijn overge
gaan eenige celruimte t© huren en nu, door
do ervaring geleerd, er het nut van hebben
ingezien cn er niet graag weer afstand van
zouden willen doen. Ook de post ijsverkoop is
belangrijk hooger dan vroeger. Voor. oen
deel is dit misschien een gevolg van den
zeer warmen zomer," doch liever schrijf ik
het toe aan de omstandigheid, dat de sla
gets, wier hoofdmannen met de bijzondere
Slachthuiscommissio confereerden en bolool
den te zullen bevorderen, dat de slagera
voortaan het benoodigde ijs cok van het
Slachthuis zouden betrekken, wat vroeger
minder het geval was, woord hebben ge.
houden. Dat in verband met hot meer dei
gebruik van koelcellen en de vermeerderde
ijsfabricago er toch aanmerkelijk minder
steenkolen zijn gebruikt, wijst er op, dat-
de zuinigheid wordt betracht. Zoo moot het
ook. Bij zoo'n grooten omslag, waar het
over zoovele sohijven loopt, vormt oen kleine
bezuining op de verschillende posten treeds
een beteekenend bedrag. Daar moeten directie,
personeel en belanghebbende slagers het op
aanleggen en er toe samenwerken. De exploi
tatie leverde nu nog een tekort op van een
kleine duizend gulden. Als men daarbij in
aanmerking neemt, dat er voordat we het
Slachthuis hadden, ruim drie duizend gul
den werd uitgegéven aan den keuringsdienst
van vee en vleesch, welko tak van dienst
thans bij het Slaohthuis berust, dan 13 ar
al een winst gemaakt van ruim f 2000.
Dooh zoo moeten we eigenlijk niet rekenen.
De keuringsdienst is $en onderdeel van het
geheole Slachthuisbedrijf en komt ook den
vleeschverbruikers in het bijzonder ten goede.
Ook deze kosten behooren geheel uit het
Slachthuisbedrijf bestreden te worden. En
dat kan, als de slagers nog meer dan in
het laatste jaar met de directie samenwerken
tot een voordeelige exploitatie. Er moet geen
enkele slager in de stad zijn, of hij moet
gebruik maken van het koelhuis; niemand,
die met het Slachthuis te maken heeft., mag
verzuimen zijn ijs er van te betrekken; do
pa ardenslagers mogen niet in Rotterdam' la
ten verdienen wat evengoed aan het Leid
sche Slachthuis kan geschieden. Do har
monie moet zoo volkomen zijn, dat da slagers
den band niet meer voelen on tot do over
tuiging komen: het Slachthuis is voor ons
en ons bedrijf alleen. Dan zal een volgend
jaar het kleine tekort al reeds veranderd zijn
in eenkleino winst. Maar hèt is d©
bedoeling van het gemeentebestuur niet uit
het Slachthuis winst to trekken en dat mag
ook niet. Het moet zioh bedruipen, meer
niet, en ik geloof, dat we het nog best
zoover kunnen brengen, dat de tarieven voor
slacht- en keurloon, in plaats van verhoogd,
zcoals in de laatste jaren dikwijls het geval
is geweest, kunnen verlaagd worden, wat
èn slagers èn vleeschverbruikers ten goede
komt. Met dit ideaal voor oogén blijvc de
goede en (rustige samenwerking tussehen di
rectie en slagers bestaan en wordt de har
monie nog grooter.
Maar één ding heeft mij getroffen. Tot
do groots slinking van het tekort heeft ook
bijgedragen een post, die vroeger op de re
kening onder de uitgaven voorkwam, nl. bui
tengewone toelage aan den directeur van
f 500. Indien nu deze directeur de zaken
zoo weet te regelen, dat er geen verlies
meer wordt geleden, is het dan nist een
beetje vTeemd, dat juist aan hem wcirdt
onthouden, wat zijn voorganger wel kreeg:
een buitengewone, belooning voor buitenge
wone diensten
Radenwet.
Bij de voortzetting gistternamiddag van
het debat over art. 1 der Radenwet schaar
de de heer T r e u b zich aan de zijde van
de heoren Loeff en Yan Idsinga ten aan
zien der grondwettelijke^ bezwaren tegen de
Raden.
De heer Van Karnebeek wijst er
op. dat de heer Lohman gezegd heeft, dat
diens amendementen gebaseerd zijn op ver
werping of vervallen van de Radenwet. In
verband hiermede betoogt spreker, dat de
wijze van behandeling, die thans gevolgd
-wordt, door n.l. in dat vooruitzicht de
Radenwet te behandelen, niet de juiste is
en een element voor onzuivere stemming in
de debatten brengt. Spreker acht het daar
om wenschelijk de behandeling der wet te
schorsen en de voorstellen van den heer
Lohman in handen te stellen van de oom
missie van voorbereiding, die dan overleg
kan plegen met den Minis' t. De amende
menten Lohman acht spreker zoo ingrij
pend, dat men niet kan voortgaan zonder
het gevoelen der commissie te kennen.
De heer Nolens spreekt verwondering
er over uit, dat de heer Lohman eerst in
het tegenwoordige stadium der behandeling
met zijn gewichtige amendementen is geko
men.
Spreker acht het eigenlijk niet mogelijk
thans de amendementen-Lohmaji naar de
commissie terug te zeilden, omdat dit slechts
volgens het reglement van orde kan ge
schieden betreffende voorstellen, die be
trekking hebben op een in behandeling
zijnde wet.
En daar de amendementen-Lohman zijn
voorgesteld op de Ziektewet, en thans de
Radenwet in behandeling is, zou 't renvooi
niet kunnen geschieden. Intusschen zoo
letterlijk wil spr. het reglement niet opvat-
tan, mits er geen precedent door gescha
pen wordt, wil spreker de voorstellen-
Lohman wel naar de commissie terugzen-
