COSTER's
Koninklijke Esreprijs. Schitterend succes.
Stremsel en BCle&srssl.
Rijwielen
Onderdeelen
No. 15982.
LEIDSOH DAGBLAD, Woensdag1 2? Maart. Berde Blad.
Anno 1912
r it.IJ'J
Oiedsrslaanda prljz&n
Laiidboiiwleiilooiistelliiigto Leiden
KftföS esi BOTER
Eereprijs van Hare Majesteit de Koningin.
GOSTER's Stremsel en Kleursel
Abdijsiroop isde grootste schctt.
Voor jonger? en voor ouden;
Wantneemt men er geregeld va
Dan wordt men
MOOIT VER KOUDE; n
ABDIJSIROOP SI
BEHANGERIJ, ÏÏOOGrESWOERD 70, Telef. Interc. 698
IHTPK I», Ontvangen:
STOFFEERDERIJ. GROOTE SORTEERING. LAGE PRIJZEN.
Palace-Hotel, Noordwijk alZee. Opening i Juni a. s.
staat ook het hoogste
aangeschreven ais
AmRE R£!BI33T93R.
en
Naar de Janvossensteeg 63.
A. FAAS.
Gemengd Koor
„syüsiii eoROA."
^linl
r
5 Waarom betaalt tl bijna het dubbele
Toor Roomboter? Weet u, dat wij voor 0.50 per
pond de hoariyicste „Natura" leveren,
procent VRAACi EEN «RATIS MONSTER,
dividend. Na ontvang t postwissel van 1.50 of onder rem.
bonre, zenden wy franco door liet geheele land, steeds rerseh
uit do fabriek, hygiënisch verpakt in cartons:
drie pond overheerlijke „Nafnra".
Bj) iedere zending is een bewils van besteed bedrag aanwezig, reobt-
gevende op 5 procent dividend, ééns per jaar te betalen. 7696 28
Nederl. Plantenboterfabrlek „SATIIRA",
17710 v. Ostadestraat, AMSTERDAM.
OVERAL WEDER VER KOOP EItS GEVRAAGD.
ZIJN OP DE
TOEGEKEND AAN
GEMAAKT MET
5 prijzen voor Boter voorzien van liet Rijksmerk.
Eerste prijs voor gecontroleerde Kaas (lichtgewicht.)
Eerste
Eerste
Eerste
Eerste
Eerste
Eerste
Eerste
gecontroleerde Kaas (middel gewicht.)
gecontroleerde Kaas (zwaar gewicht.)
niet gecontroleerde Kaas.
Eeidsclie Kaas.
Eeidsche Kans (zwaar gewicht.)
gecontroleerde Edammer Kaas.
gecontroleerde Edammer comm. Kaas
ENZ. ENZ. Totaal St5 prfj-'-eu.
Wederom is op overtuigende wyze gebleken, dat COSTER's
FABRIKATEN aan de hooget gestelde eischon voldoen.
Neemt een verstandig besluit en gebruikt uitsluitend
iu fleschjes en kruikjes. 41S9 100
OVER*AL VERKRIJGBAAR.
OU! JA? DAT WIST
IK AL LANC
is dan ook een onovertroffen middel tegen asthma, kink-en slijmhoest, ver
ouderde en verwaarloosde verkoudheid, heeschheid, pleuris, Influenza,
bronchitis, keelpijn en aileborst-enlongaandoeningen.Voolrkomt de Tering.
De ABDIJSIROOP, Klooster Sancta Paulo, kost per flacon van 230 gram f 1.—,
per flacon van 650 gram f 2.en per flacon van 1000 grain f 3.50. Eischt den rooden band
met de handteekening van den Generaal-Agept: L. J. AKKER, Rotterdam. Verkrijgbaar
b^" de bekende verkoopers, alle drogisten en de meeste apothekers.
Bollv I EiSl Jl de nieuwste dessins voor tapijten, Vloerzeilen, Karpetten, Linoleums, Gordijnstoffen, 3241 42
Behangselpapieren, enz. enz.
Eerst© Rang:. 72 Kamers en Salons. Electr. Eift.
Kamers met eigen JBad en Toilet. Kond en warm Water
in ieder vertrek. RËSTAVR4NT 1ste KLASSE.
Prospectus op aanvrage b/d Directie 2879 16
N. G. FORTIELJE.
<179 16
De r.ituwite Dunlopbanden met
Blokjes 6.60, Contlnetal Buitenban
den met een half jaar garantie 2.76,
Buitenbanden van af f 1.65, Last-
dragors f 0.45, Begagedragers 0.55,
Bandafnemera 3 6 10 Cts., Band-
remmen 0.95, Velgremmen ƒ1.10,
Bellen ƒ0.16, Olie 0.08, Kaaraen
0 22, Broekkappen van af f 0.35,
Broekveeren 2 Cts. per paar, PERRY's
baste Ketting f 1.60, PERRY'»
Freewheel f 1.60, Pedalen 0.95,
Kettingen alle maten 0 95, Handles
ƒ0.15, Kettingkasten 1 60, Ketting-
«pannen 12 Cis. per paar, Ketting-
wielen met Cranks 2.35. Harken,
Hamers, Zagen, Boren, Vylen, Npp
tangen in alle pryzen. Nog verschil
lende £<lc-Han<ls-Rij wielen wor
den voor spotpryzen opgeruimd.
Binnenbanden 1.30. 3794 32
lfaines en Hecren, die werkend
lid weuschen te worden, worden ver
zocht zich daartoe aan te melden by
den directeur den Heer J. H. BERKED-
JON, of op de repetities, die a. e.
Donderdag 28 Maart, des avonds te
8 uur, weder aanvangen i h gebouw
„Patrimonium". 4147 12
Vermouth f 0.50 Jenever 0.75
Bordeaux 0.50 Bitter 0.75
Boode Fort 059 Calx en Rood 0.75
Wilte Port 0 50 Citroen 0 75
ladera 0.50 Brandewijn 0.80
Samos 0.50 Cognac 0.80
Anijs 0 50 Advocaat 0.80
Persico 0 50 Boerenjongens 080
Cnrarao 0.50 Altos p. Oesch van 9 tot
Frambozen 0 50 4 nnr, Hartesteeg.
4094 10
De Rijksveeartsenijschool te Utrecht.
Verschillende omstandigheden hebben in
Jden laats ten tijd de aandacht gevestigd op
het instituut onzer veeartsen. De instelling
yan keuringsdiensten en de oprichting van.
slachthuizen in vetrsohillende gemeetnten ver
oorzaken reeds, dat de vraag naar veeartsen
het aanbod overtreft. Als de Rijkskeurings-
idienst eerlang lot stand zal zijn gekomen,
zal een nog groot-er getal noodig zijn. Ook
[de kwestie omitirent deu invoer van het goed-
lcoopcre Argentijnse li vlecsch, teweeggebracht
idoor de duro tijden, heeft de aandacht op de
yeeartsen gevestigd. Het leek mij daarom
,wel van belang eens het oen en ander mee
to deelcn over de inrichting, waar de aan
gaande veeartsen, hun opleiding ontvangen,
nl. de Rijksveoarbscnijschool aan de De.Bildt-
gtraat te Utreoht.
Door de welwillende toestemming van dein
.waarnemend-directeur, den hoer W. CvSchim-,
ïilel, en de goede voorlichting van dr. H. A.
Vermeulen, proseotor-anatomus, en den pro-
éeotor bij heb pathologisch instituut, den heer
H. Schornagel, heb ik een en ander kunnen
."bezichtigen.
Wie met. lijn 2 van het Ccntraal-stataön
bij den hoofdingang van het instituut uit
stapt, ziet een gebouw voor zich, dat oen
Combinatie van een stal en een ou der wets ch
hoerenhuis lijkt. Het stalachtige vormen de
hooge poortdeuren en de heerenhuizingc is
jhet gebouw met de groen beblinde ramen,
!dat aan die poort vastzit.
Dr. II. A. Ven^mJeulen, dien ik reeds noemde,
nam mij aan het „Bureau" der school in
ontvangst.
In zijn ontleedkundig laboratorium zette
1de prosector dezer af deeling (proseotor is
idegeen» die de praeparaten maakt on ver
borgt) mij al dadelijk voor eenigz merk
waardige dingen, 't Leken zoo oppervlakkig*
Wel wat op die fraaivormigè vertakte stuk
ken rood en blauw koraal, maai' in werke
lijkheid waren het geprepareerde slagaderen-
gtelsels van een rund en van een paard.
1 De ledige aderen worden nl. met gips vol
gespoten en dan gekleurd. Die. waar het
zuurstofrijke roode bloed in heeft gezet-en,
krijgen ter onderscheiding een fraai rood
kleurtje, en die, waarin het koolzuurrijke
bloed zich bevond, worden blauw getint-
Zoo conserveert men de bloedvatenstelsels
der (lieren, hier voor liet anatomisch museum,
dat een rijke verzameling aansehouwings-
Smiddelcn voor liet onderwijs aan de school
bevat.
Een geheimzinnige trap naai: beneden leidt
5aar een ruimte, die men do operatiezaal
zou kunnen noemen. In 't midden der zaal
gtonden de drie steepen operatietafels, waar
op in drie fasen van pntleding paarden-
cadavers lagen. Van No. één was alleen nog
maar de liuid overgebleven; No. twee lag
toet geopenden buik op de tafel. Dr. Ver-
jmeulen liet eeni ge studenten de huid open
slaan en toonde mij de verschillende in
wendige deeden.
„Dit 's de long", zei hij, een dikke, witte
laag oplichtend, „en dit 's de maag; dit 's
hot harthier zijn de bloedvaten en
hier de. zenuwenZijn handen gleden
daarbij langs en tusschcn. de glibberige in
gewanden en betastten vochtige aderen en
spieren mot een gewoonte-gebaar.
Bij het volgende paard fra gment wees dr.
Vermeulen den studenten, die met pincetten
en mesjes in het pa ardenlichaam zat-èn te
prikken en te snijden, waarop zij vooral
letten moesten en hoe zij de. lichaamsdeelen
behoorden door te snijden.
„We krijgen van October tot Februari
twee gezonde paarden per week. Daarna één
maar nu er zoon groot ge.tal studenten is,
krijg ik er nog wel eens eentje extra,"
zei m'n geleider.
We lieten de studenten aan liun bloede
rig werkje, nadat dr. Vermeulen mij nog
gewezen hadop de goede dag- en avond
verlichting en op de oordeelkundige reini
ging dezer zaal, die geschiedt door riolen,
welke in een kalkput uitloopen. In dit
oude gebouw is ook het anatomisch museum,
maar alleen voor zoover het gezonde dieren
betreft.
Ik zal niet uitweiden over de skeletten
van paarden, varkens, runderen, honden en
katten, noch over de merkwaardige spierpre-
paraten; al zijn zij wel eens aardig om
te zien, die paarden,geraamten in dravendoi
en grazende houding opgezet, die skeletten
van een moederschaap met dat van een pas
geboren lammetje er onder en als tegenhan
ger een geraamto van een paard, dat den
voor het paardenras hoogen leeftijd van 46
jaar had bereikt.
De geprepareerde lichaamsdeelen waren
merkwaardiger nog. Daar is bijv. de blinde
darm van een paard. Als een menscli op
een dag door de mode-ziekte: blindedarm
ontsteking getroffen wordt, maakt de ge
neesheer een kruissnede in den buikwand,
spolt de vier slipjes om en snijdt het darmpje
er uit. Bij een paard, doen we dat niet
operatief, zei dr. Vermeulen- En (lat leek
mij ook wel bezwaarlijk, want zoo'n paarde-
bljjujl^d^rmpje is. zoo groot als een stukje
elleboog van een kachelpijp, ter lenglc van
drie kwart meter cn even dik, als zoo'n.
elleboogstuk.
Een rundermaag, de beroemde met de vier
afdeeiingen, die elk haar functie hebben bij
hert herkauwen, heeft veel overeenkomst in
grootte en vorm met een flinke jute-zak.
En dan een paardegebit! Als men eens een
harddraver in den bek ziet, zou men niet
zeggen, dat wat van de tanden in de kaak
zit, wel een lengte heeft van een decimeter.
De veearts die een naard een kiesje trekken
moet mag dus wel kracht in de vingers
hebben. Die tanden kunnen het beest soms
raar in den weg zitten. Dat toont het skelet
van een klein Javaansch paardje. Dr. Ver-
hieulen vertelde, dab liet beestje aan de
school werd gebracht, omdat het niet meor
eten kon. Een der tandon in de bovenkaak
was zoo ver doorgegroeid, da.t het dier den
bek niet meer dicht kon krijgen. Daar het
beestje te klein was, kon de tand niet ge
trokken worden. Toen is het van honger
gestorven. Aan heb skelet kan men nu nog
zien, dat de kwaadaardige tand zoo lang is
geworden, dat hij zelfs een gat hoeft ge
graven in do onderkaak.
Een kleine zaal van het anatomisch mu
seum, bevat het mooiste, wat hier voor
'deskundigen te zien is. Een der leeraren
der school, die reeds lang gestorven isl Ver
haren geheet-en, had een bijzondere methode
van prepareeren, waarvan de kennis thans
verloren i$ gegaan. Deze leeraar bereidde
o.a. een milt van een paard toe. Dit pro-
paraat moet nergens in de wereld zijn weder
gade hebben. Het mooie van doze wereld
beroemde milt, zooals dr. Vermeulen liet mij
zei de as, dat men van buiten af het geheele
lna as weefsel door kan zien. En inderdaad,
toen mijn geleider de milt tegen liet lioht
hield, kon ik overal in de mazen van het
weefsel het oranjekleurige licht zien, dat
de zou /laarin bracht.
Dr. Vermeulen wees mij er op, hoe alle
ruimte in het anatomisch museum was in
genomen. Men is nu bezig een paar ver
trekken aan de tentoonstellingsruimte tee
te voegen; maar' toch hoopt men, dat na
niet te langen tijd het geheele oude Hoofd
gebouw, dat naar ik meen, nog dagboekent
van 1821 hot oprichtingsjaar der school
door een nieuw zal vervangen worden,
evenals het Pathologisch Instituut, dat nu
sedert eenige jaren over een zeer mooi en
uiterst doelmatig ingericht nieuw gebouw
beschikt.
Behandelt men ia hel Anatomisch instituut
de gezonde dieren, het Pathologisch instituut
brengt gelijk de naam reeds zegt
deu studenten de kennis der zieke die-
Ten bij.
De heer H. Schornagel, die hier prosector
is, liet mij dit gedeelte der school zien.
Lang bleven we niet verwijlen in de zaal,
waar dr. Marcus den studenten „practicum"
gaf, noch in de laboratoria, waar deze
leeraar en de heer Schornagel naast de pa
thologische ook bacteriologische onderzoekin
gen 'doen. Meer interesseerde ook hier het
museum. In glazen liglcasten waren daar
in een der zalen te zien, al de ongerechtig
heden die menschcn en dieren in blaas en
nieren kunnen hebben.
Nieïgruis en niersteenen iu allerlei groot
ten en van allerlei hoedanigheid. Zijn die
steen en bij een mensch al groot, wanneer
zij den omvang van een duivenei hebben,
een hond heeft or wel ter grootte
van oen Zwitsersch kaasje eh een paard
draagt wel. eens steenen mee met afmetin
gen, van eep kleinen kanonskogel.
Al die abeonon zijn kouTig gel ijk geslepen.
De meeste zijn grijs of wit, maar sommige
ook zijn overdekt met een laagje metallisch
goud.
Heel groot zijn ook de haar ballen, die de
koeien soms in de maag hebben. Hoe kun
stig de haarvezels in elkaar geweven zijn,
toonon deze kluwens.
Natuurlijk ontbreken hier niet de prepa
raten en wasmodellen, die betrekking heb
ben op de veepest. Natuurlijk, omdat deze
verschrikkelijke veeziekte eigenlijk de oor
zaak is goweest van 't ontstaan der Veeartse
nijschool.
De ontzaglijke ramp, die de runderpest
herhaaldelijk in Europa, oolc in ons land,
in 1865 voor :t laatst teweegbracht-, deed
uitzien naar middelen om deze verschrik
kelijke ziekte te beteugelen. Een der eerste
vereischten was de bestivdeeriug der ziekte
en daardoor meer deskundige hulp.
Het bleek ten slotte alleen mogelijk de
ziekte te bestrijden door liet afmaken der
aangetaste dieren en van de beesten, die ver
dacht werden aan veepest te lijden.
Er werd een fonds opgericht, om daar
uit de kosten van de bestrijding dezer ziekte
te kunnen voldoen. Toen men in het begin
van de 19de eeuw de Veeartsenijschool te
Utrecht oprichtte, werd de stichting ook
uit dat fonds betaald, zoodat de school direc-
telijlc en indirectelijk haar bestaan aan de
veepest verschuldigd is. Hoe deze ziekte
de oogen der runderen en do tong met roode
zweertjes overdekte, geven de preparaten aan.
Een merkwaardig beestje, dat den dieren
veel kwaad doet, is de worm. Men heeft ze
hier in allerlei soorten. De wormen, die bij
de dieren door de ingewanden boren en zelfs
midden door 't hart haar weg graven en on
geveer één tot anderhalven decimeter lang
zijn; de reusachtige lintworm, die in veler
lei soorten voorkomt en wier eieren soms zelfs
iu een vloo voorkomen, zij staan hier alle "op
„sterk water",meestal met de ingewa nden
der dieren, waarin Zij gevonden zijn. Bij den
vele meters langen lintworm is in tegen
stelling met 't geen wel eens beweerd wordt
de kop met 't bloote oog goed waar te
nemen, 't Is een kleine, knopvormige ver
dikking aan het dunnere eind van het witte
sliertaehtage dier. Die kop is 't kwade ding,
dat zich bij den mensch meestal aan de
slijmvliezen vasthecht, en steeds weer aan
groeit, al wordt ook verder 't geheele lichaam
van het dier afgescheiden. Zoolang de kop
dus niet uit het menschel ijk lichaam is ver
wijderd, is men den lintworm nog niet de
baas.
Een bijzondere afdeeling in dit museum
is ingericht voor do Teratologischc verza
meling, een collectie van dierlijke monsters,
wangedrochten, die meestal evenals bij
de mensehen fepoedig na de geboorte
sterven.
Alle excessen van het dierlijke schepsel,
aldus deelde de heer Sehornagel mij mee,
hebben w'ij hier. Wanneer men bij 't dier
van boven begint, bij den kop, dan kaaC
men een hoele serie waarnemen, waarbij aan,'
't bovenlichaam de declen uil- en inwen
dig verdubbeld zijn. Dit gaat dan aan liefr'
benedenlichaa.ni gepaard met enkellallig^
lichaamsdeelen.
Omgekeerd heeft, men er wezens, waarb'yi
de poolen en andere lichaamsdeelen aan liet»
onderlijf verdubbeld zijn, terwijl dan onkel;
voudigo lichaamsdeelen aau het .bovenlijf
voorkomen.
Zoo treft men hier alle mogelijke combi;
naties van abnormaliteiten en afwijkingen]
in lichaamsbouw aan. Er zijn bijv. biggetjes1,'
met twee snuiten en twee bovenrompen en
maar vier pooten, eendjes met twee koppen,
honden met acht pooten en één kop, aan-i
eengegroeide tweelingsdieren, als twee lam'w
metjes met één kop, schajten met één oog
midden op 't voorhoofd, dre men cyclopen]
noemt, 'tis of dona tutu*met ma thematische'
ïiauwkeiu'ighóid alle mogelijke combinatie;
en permutatie-gevallen heeft doen ontstaan.
Dit is wel heb merkwaardigste wat voor*
oen leek in de Rijksveeartsenijschool te zien
is. Misschien zal het veler meelij gaandte!
maken te weten, dat in een afzonderlijke zaal
ook proefdieren gehuisvest zijn, de bekende'
Guineesche biggetjes o. a., die iggeënt zijn:
met allerlei b..i< ii: .n
Proef dieren warén cr. -pietkwaden- droes,-
met longziekte en hondsdolheid ingeënt.
Vorder zijn er in het uitgebreide complex
van gebouwen, dat tot dc schooi behoort^
gehoorzalen, leerzalen voor natuurkunde en
andere wetenschappen, klinieken, stallen, een'
manege en zelfs weilanden, waar de lovendq
havo des zomers lcau verblijven.
Zoo is deze school ccn inrichting, die,-
toegerust met alle hulpmiddelen cn bekwame
leer krachten, den jongelieden voortreffelijk!
onderlegt in dit belangrijk onderdeel cIclI
alge mee n e .geneeskunde. Belangrijk is do'
taak van den veearts zeker. Want niet al;
leen de veeteelt, die. alleen-reeds zulk eeni
groote bestaanshron voor ons land is, maar,
ook ieder mensch, die vlecsch. en dierlijke!
producten gebruikt, heeft belang bij oen goe
den veterinaireh 'diénst. Een gelukkig" ver
schijnsel is het daarom, dat zich een 6boeds(
g'rooter aantal studenten doet inschrijven aan,'
do school.
De heer Schornagel vertelde mij, dat toen
hij nog studeerde er een 85 jongelui aaat
cle school waren. Nu zijn er een 170- Difl
jaar lieten zich 56 studenten inschrijven.
De vereischten daarvoor zijn een einddi
ploma gymnasium of 5-jarige H. B..S. of
het met goed gevolg afleggen van oen daar
mee gelijkgesteld examen. De studie duurte
vier jaar, maar het laat zich voorzien, dab'
dit eerlang tot vijf' jaar zal uitgebreid wor
den, pmdat de. leerstof zich in cle laatstej
jaren, dooi' de voortschrijding der weten
schap zoo uitbreidt, dat zij in 4 jaaj' nieti
meer goed te venverken is.
JAC. C. M. Jiy
