No. 15979
Zaterdag 23 Maart,
A0. 1912.
(§eze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Eon- en feestdagen, uitgegeven
Dit nommer bestaat uit
VIJF Bladen.
Vierde Blad.
Offieieele Kennisgeving.
PRIJS DUB ADVEETENTIEN:
Van 16 regels ƒ1.06. Iedere regel moer f 0.17J. ilrootere letters naar
plaatsruimte. Kleine advertentiën van 30 woorden 40 Oenta oontant j olk
tiental woordfa meer 10 Oente.—Voor het inoasseerenwordt/'0.05 berekend.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per week 0 Oents; per 3 maanden i i l f 1.10.
Buiten Leiden, por looper en waar agenten gevestigd iyn 1.30.
Bianco per posti 1.65.
Voorjaarsaclic-mw.
Burgemeester en Wethouders van Leiden;
Gezien artikel 17 der verordening van den
fcen Juli 1399 (Gem. blad No. 15); laatste
lijk gewijzigd bij de verordening van den
Ben Juni 1909 (Gem. blad No 9);
Brengen ter kennis van belanghebbenden,
idat te beginnen met Dinsdag 2 April e.k.
gullen geschouwd wordenalle wegen, lanen,
paden, straten, kaden, pleinen, hofjes, ste
gen, sloppen of poorten en gangen bene
vens de daarin gelegen of daartoe behoo-
rende bruggen en andere kunstwerken,
voor zoover die bijzonder eigendom zijn en
met gedoogen van de rechthebbenden voor
het publiek verkeer openstaan; en alle wa
teringen en slooten en de riolen, ter ver-
Vanging daarvan gemaakt, benevens de
(daartoe beboorende sluizent duikers, buizen,
toegangskokers en dergclijko werken, voor
fcoover die bijzonder eigendom zijn.
Burgemeester en Wethouder» voornoemd,
N. C DE GTJSELAAR, burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 12 Maart 1912.
MIN OER WET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
Gezien het adres van de firma TIELE-
MAN en DROS, om vergunning tot uitbrei
ding van de fabriek van Verduurzaamde
Levensmiddelen aan de Middelste- en de
jDitersbe-gracht door verbouwing van het
peroeel Middelstegracht No. 85, Sectie I
No. 405, waarin geplaatst zal worden een
Inrichting voor het fahriceeron van ijs, ge
dreven door een electromotor van 30 pk.;
Gelet op de artt. 6 en 7 der Hinderwet;
geven bij deze kennis aan het publiek, da-u
genoemd verzoek, met de bijlagen op de
Secretarie dezer gemeonte ter visie gelegd
is; alsmede dat op Zaterdag 0 April
•anst. de» voormiddags te elf uren, op het
Raadhuis gelegenheid zal worden gegeven
om bezwaren teiren dit verzoek in té
brengen, terwijl zij er de aandacht op vesti
gen, dat nies tot beroep gerechtigd zijn, zij
die niet overeenkomstig art. 7 der Hinder
wet voor 't gemeente-bestuur of een zijner le
den zijn verschenen ten einde hun bezwaren
mondeling toe te lichten.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
N. O. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris
Leiden, 23 Maart 1912.
Leiden, 23 fiüSaart.
Omtrent de gisteren vermeldde benoe
ming van ds. R. J. W. Rudolph, pred. bij
de Geref. Kerk alhier, kunnen wiji thans
oog het volgendie medoaeelen:
Behalve de Voreeniging voor onbouderde
kinderen werd ook opgericht een Voreeni
ging, die zich ten doel stelt, meerderjari
gen, die door armoede, misdaad of over
treding, of drankzucht schipbreuk leden, in
het maatschappelijk leven, door Christelijke
leiding en vruchtdragend en arbeid onder
den zegen Gods wederom tot werk- en
levenskrachtige leden der samenleving te
vormen. Beide Vereenigingen kochten de
boerderijen „Sohoonecrbeek" en ,,De
Schaffelaar", met 114 H.A- bouwgrond, en
benoemden de heeren ds. R. T. W. Rudolph
ie Leiden, en J. Wilbrink Wzn., fc© beek
bergen, tot directeuren, in dier voege, dab
ds. Rudolph met de geestelijke en zedelij
ke, de heer Wilbrink, ouder den titel van
adjunob-directeur, met de economische lei
ding zou worden belast.
De uitvoering van de Clir. zang ver-
leniging Zingt den Heer" ten bate van de
'Chr. wijkvereeniging Levendaal, alhier,
heeft opgebracht f 22.32^.
De „Credictbank voor Nederland",
alliier zal over 1911 aan aandeelhouders
evenals over het vorige jaar uitkeeren
6 pCt.
Mej. A. C. Blote, hoofd der Chr. Be
waarschool aan den Ouden Rijn, alhier,
slaagde te Utrecht voor de hoofdakte van
de „Vereeniging van Chr. Rewaarsohool-
houderes&en in Nederland."
Voor het examen in de nuttige hand
werken zijn te 's-Gravenhage geslaagd de
dames W Draayer, A. de Groot, A. W.
Hoek, J. J. Houwert en J. W. D. van
(Embden Andres, allen van Leiden.
Te Utrecht slaagde mej. J. Zwijnenburg,
[van Bodegraven.
Door jhr. W. C. van Heurn, te Leiden,
Is aan 's Rijks Museum van Natuurlijke His
torie alhier een groobe verzameling dieren
ten geschenke gegeven, waarvoor hem de
dank der Regeering is betuigd.
Bij Kon. besluit is, als blijk van goed
keuring en tevredenheid, de bronzen eere-
penniiig voor menschJievend hulpbetoon en
een loffelijk getuigschrift toegekend aan P.
Braggaar, werkman alhier, wegens do door
hem met levensgevaar verrichte redding
van drenkelingen uit het water van den
Rijnsburgersingel op 8 Eehr. jl.
Dergelijke onderscheiding is toegekend
aan L. J. de Zwart, sergeant der infante
rie alhier, wegens eenzelfde daad in den
Witten Singel alhier op 20 Jan. jl., en aan
A. Brouwer, agent van politie te 's-Graven
hage, wegens het niet levensgevaar tot-
staan-brengen van een hollend paard in het
Huygenspa-rk aldaar, onder zoodanige om
standigheden, dat daardoor menschen uit
onmiddellijk levensgevaar zijn gered, op 19
Januari jl.
De heer J. Coster, uitvinder van het
vloeibare boterkleursel, oudste lid der fir
ma J. Coster en Zonen, te Gouda, herdacht
zijn tachtigsten geboortedag. Aan belang
stelling heeft het hem niet ontbroken. Be
halve een schrijven van den Minister van
Landbouw, houdende kennisgeving van het
Kon. Besluit, waarbij de jubilaris benoemd
is tot Ridder in deOrde van Oranje-Nassau,
ontving de heer Coster gelukwenschen van
den Commissaris der Koningin in Zuid-
Holland, den Directeur-Generaal van Land
bouw, heb lid der Tweede Kamer voor Gou
da jhr. mr. W. Th. C. van Doorn, den heer
R. L. Martens, burgemeester van Gouda,
deputaties van de Holl. Maatschappij van
Landbouw afd. Gouda en de Kamer van
Koophandel, benevens van handelsvrienden
en tal van particulieren.
De vijfde algemeeno vergadering van
den Bond voor Vrouwenkiesrecht zal Zon
dag 5 Mei a. s. plaats hebben in Musis
Sanriirn", te Arnhem.
In die vergadering zal gesproken worden
over deelneming aan een optocht voor
vrouwenkiesrecht.
Met ingang van 1 Mei e.k. is tot ge
neesheer-directeur van heb Emma-Kinder-
ziekenhuis te Amsterdam benoemd dr. J.
O. Schippers, aldaar.
De Raad van Baarn heeft besloten tot
den bouw vr- drie lokalen voor de vrijo-
en orde-oefeningen er gymnastiek aan de
drie openbare lagere scholen en tot den
bouw van twee schoollokalen en een gym
nastieklokaal aan de school voor M. U.
L. O.
Uit Den Helder mel.it men aan ,,Het
Volk"!
Opgericht is een Voreeniging ten behoe
ve van R.-K. Marine-personeel, die ol.
gens de statut n onder meer zal ijveren
voor aanleiding van een vlootpastoor.
Deze vereeniging is, volgens een oircu-
laire die zij rond zendt, opgericht ,,met
volkomen instemming van het Marine-be
stuur."
Tot ons groot genoegen kunnen wy
meedeelen, dat Z D. H. Mgr. W. van de
Ven, Bisschop van 's-Hertogenbosoih, na-
zijn ernstige ziekte gisteren voor de eerste
maal wederom de H. Mis in zijn huiekapel
heeft opgedragen. Huisgezin")
BODEGRAVEN. De rederijkerskanrer „H.
K. Poot", alhier, heeft gevolg gegeven aan
de uitnoodiging om voor de leden van heb
Nutsdcpartement Alplien Oudshccurn, een
toonoelvoorstelling te geven. Mot veel suo-
oes heeft zij in het Nutsgebouw te Alphen.
opgevoerd „De Veroveraar", door J. A- Si
monsMees.
Do lieer Kauling, alliier. heeft zijn
modemagazijn „Het Anker" een verbouwing
doen ondergaan, die onze Brugstraat wer
kelijk mooier gemaakt heeft. Een twee-de pui
is Cr aangebracht voor de afdeelïng hee
ren- en kinderkloeding. Het breeds winkel
huis met de smaakvolle uitstallingen is nu
een sieraad van de Brugstraat.
Bij het bestuur van de afd. Bodegra^
von en Omstreken van do Hollands oho hlaat-
scahppij van Landbouw beslaan plannen om
in September een landbouwtentoonstelling
alhier te houden.
HAARLEMMERMEIER. Bij C- v. d. M.
aan den Aalsmeerderweg hooft men 's nachts
uit eon Ihiok op liet erf een 16-tal kippen
ontvreemd. Het schijnt, dat de dief of de
dieven geen vrees voor ontdekking hadden,
want het mosrendoel der kippen is daar ter
plaatse geplukt en de voeren zijn achterge
laten. Geen enkel spoor van dader of daders
is er verder achtergebleven.
Te Hoofddorp worden gisteren publiek
verkocht 50 school- on kerksehapen, die door
elkander f27 per stuk opbrachten.
HAZERSWOUDE. Gisteravond vierde de
Gereformeerde Knapen vereoeenigi tig „Sa
muel" haar jaarfeest. De hoor A. ten Hoor
opende met gebed. Opstallen, samenspraken
en voordrachten wisselden elkaar af, terwijl
van tijd tot tijd liedaren werden gezongen
en de inwendige mensch werd verkwikt. Ds.
Bounia sprak een slotwoord en sloot 'do
bijeenkomst met dankgebed.
Ala bestuurslid van de Vereeniging
tot bevordering van Christelijk Onderwijs
in de Ned-Herv. Kerk is gekozen do heer
S. Huisman. Besloten werd voort te gaan,
om alle middelen aan te wenden tot het
boliwen van een eigen, sohool.
Het afbreken van de oude brug in 't
Westeinde, het mak on ,yan een noodbrug
en het leggen van een nieuwe brug is door
de Hazerewoudsohe Droogmakerij gegund aan
den aannemer A. Heesterman voor 3500 gld.
De lieer De Graaf is aannemer van het be
tonwerk.
MiddernachtStilte heorscht alom en
dikke duisternis omhult het landschap op den
Voorweg. Het rijden zonder licht was den
geheelen winter gaedgegaan, waarom zou
men dan nu de fietslantaarn nog opsteken?
Een goed gangetje en de wielrijders zijn
spoedig thuis. Wat is dat? Een luid ge
schreeuw en oen geweldige slag worden in
't rond gehoord, daarna kreten van pijn en
schrik. Midden op den weg lagen verbogen
metalen buizen on stukken ijzer. Dat wa
ren een minuut vroeger nog mooie rijwielen.
Ontvelde handen en gewonde hielen getuig
den mede van oen hevige botsing. Man vraagt
belangstellend naai* el 1canders gezondheid en
meet zich den gang huiswaarts getroosten
met de fietsruine op den schouder. Nog
maals een angstkreet en een nieuwe bot
sing met een anderen fietsrijder had plaats
gehad. Ook deze mocht zijn karretje dragen-
Maar zij hadden dan toch voor een aardig
duitje carbid uitgespaard eu een goede les
ontvangen op don koop toel
Ds. Beukenkamp, van Delft, hield gis
teravond in „Salvatori" oen lezing over het
„Genadoverbond". Achtereenvolgens behan
delde de spreker hot „Werkverbond", daar
na het Genade verbond van den mensoh on
daarna, hoe de mensch in dat verbond kan
wordon opgenomen. Ds. H. Smelt opende met
gebed en leidde den spreker in De zaal was
goed gevuld. De Chr. Jongel. Vereeniging
„Eere zij God" mag met genoegen op de
gehouden lezingen terugzien.
KATWIJK AAN DEN. RIJN. Hedenmor
gen werden bij twee ingezetenen niet min
der dan rospeptievelyk 14 en 9 kippen ver
mist. Natuurlijk werd onmiddellijk aan dief
stal gedacht, doch later bleek, dat wij hier
zoc.r waarschijnlijk met vicr-pootige dieven
te jnaken hebben, althans op verschillende
plaatsen word een kip gevonden.
KATWIJK-A AN-Z EE. Hot werk aan do
zanderij Elshout wordt mot kracht voortge
zet. 't Is liacust ongelooflijk, hoo vlug C6n
troin van achttien wagens door de machine,
de „ijzeren man'V is volgcschept. Een grooto
oppervlakte duingrond 13 dan ook reeds af
gegraven. Het terrein behoort geheel tot
het domein-gebied. Het thans vrijkomende
zand wordt gebezigd voor den aanleg c-ener
begraafplaats te Rotterdam. Dc tegenwoor
dige aannemer heeft, voor vijftien jaren heb
recht gepacht zand weg* te halen. Van deze
vy'ftien jaren zijn er nu drie om.
De verkooping van den inventaris van
het „Tehuis voor Jongelieden" heeft opge
bracht ruim hondord tachtig gulden.
De bemanning van den liaringlogger „K.
W. 7", der firma Meerburg, schipper C.
Varkevisser, dio op Zondag 1 October 1912
veertien schipbreukelingen oppikte van het
stoomschip „Bris" der „Rhederi Aktiebolaget
Bore" te Gotliaburg, Zweden, heeft hier
voor van do reeders der „Bris" een gratd-
fcaitie, groot honderd gulden ontvangen, AJs
men in aanmerking neemt, dat dit bedrag
onder twaalf personen moet worden verdeeld,
is de belooning nieb zoer groot te noemen.
Het z g. „Klaphuis" do naam is
teekenend op den hoek deir Louwestraat,
is dichtgespijkerd en aldus voor het publiek
gesloten.
Toen vroeger de haringschuiten hier aan
kwamen, deed liet gebouwtje dienst als
waohtkamenr om vandaar te zien of er ook
visschersvaartuigen in aantocht waren, waar
voor geetakeld moest worden. Nu er echter
goen vaartuigen meer hier aankomen, heeft
het gebouwtje zijn bestemming verloren.
Vroeger bevonden er zioh langs den boule
vard vier van deze huisjesthans is er
slechts één meer over, n.l- bij het Paviljoen.
LEIDERDORP. Uit lvet verslag der Com
missie tot Wering van Schoolverzuim! blijkt,
dat in h1aar samenstelling in 1911 geen ver
andering kwam en dat haar werkzaamheden
niet omvangrijk waren.
Eer werden slechte vier vergaderingen ge
houden. Opgeroepen werden 6 ouders van
leerplichtige kinderen, waarvan cr 5 ver
schenen voor de Commissie, die inlichtingen
gaven omtrent de gepleegde verzuimen hun
ner kinderen. Uit de mededoclingon dezer
ouders bleek, dat, mochten de verzuimen
volgens do wet wettelijk ongeoorloofd zijn
en ook naar het -oordeel der Commissie
meestal niet te billijken, de ouders hun kin
deren t.ooh niet geheel willekeurig thuis
hielden of langs dc straat lieten slentercln,
zooals in vroegere jaren maar al te dikwijls
gebeurde. In één geval bleek het, dat door
de regeling der werkzaamheden bij een
weTkgever de ouders genoodzaakt waren hun
kind te doen verzuimen.
Na een bespreking zegde deze patroon
toe, zoodanige maatregelen te nemen, dat
zijn bedrijf niet langer oorzaak zon zijn
van Schoolverzuim.
Daar het der Commissie is gebleken, dat
in deze gemeente in het geheel geen abso
luut schoolverzuim plaats heeft-, mag we
derom met blijdschap geconstateerd worden,
dat aard. en omvang van liet schoolverzuim
grooto reden t-ot tevredenheid geven.
Na hot houden der tentoonstelling van
de teekeningen, werden prijzen toegekend
aan de navolgende leerlingen der Ambachts-
toekensolioolM. van der Ploeg, W. Oosterom,
J. Wessel, B. Keyser, B. Degenaars, G.
yWessel, D. van Tol, Ario Janssen, Aart
Janseen, J. Nagtegaal cn Albert Mol.
LISSE. In tegenwoordigheid van. den
Rij ks tuinbo u w! o era ar, den heer Volkert-z,
de leeraren en de Commissie von Toezicht,
werd gisteravond de eindlcs gehouden van
den tuinbouwwintercursus. Deze werd geslo
ten met 21 leerlingen. De heer Volkertsz
richtte zich met een korb woord tot de leer
lingen waarin hij hen ten slotte aanmoedig
de om zich allen voor heb tweede gedeelte
weer te komen aanmelden. Aan de leerlin
gen werd voorts in het vooruitzicht gesteld
een excursie te mogen maken naar een cf
meer van de meest bekende kweekerijeu.
Deze excursie zal plaats hebben in de eerste
week na Paschen.
NOORDW1JK. De Commissie tot Wering
van Schoolveizuiiu in de beide Noordwijken
hebben een gecombineerde vergadering ge
houden ten Raadiiuizo. Daar is behandeld
het reeds door ons vermelde verzoek van
B. en Ws., of genoemde Commissies bereid
waren, de leiding der schoolfeesten op zich
te nemen, r.u de Schoolcommissie dit nieb
wensoht te doen. Wij vernemen, dat met 10
tegen 2 stemmen besloten is, aan het ver
zoek van B. en Ws. te oldoen. Wat wij du3
eerst gehoord hadden over een weigering,
is zeker de meening der minderheid ge
weest.
NOORDWIJKEBHOUT. Donderdag a.a-
zal in de Hervormde Kerk alliier een uit
voering van gewijde muziek worden gege
ven door het Gemengd Koor der „Gemeen-
tewoning," onder leiding van den predi
kant.
Op het programma komt o. a, ook een
gedeelte van de Mabtheus-passion van Boch
voor, dio heerlijke lijdcnsmuziek, welke in
deze w ekenvóór Paschen weer in verschil
lende steden wordt ten gehoore gebracht.
Waar van een plaatsje als hier slechte
enkele bevoorrechten in staat zijn zulke uit
voeringen bij te wonen, is het zeker een
verblijdend pogen om aan de dorpelingen
op deze wijze althans een gedeelte er van
te doen hooren, voor zoover de beschikbare
krachten dit natuurlijk veroorloven. Een
ander voordeel van dergelijke kerkconosr-
ten is mede, dat hier dan ook enkele kora
len door de geheele gemeente kunnen wor
den roeegezongen.
OEGSTGEEST. Yermeld werd, dat in den
Raad van Beroep tot lid uit de patroons is
benoemd, de heer C. Zandbergen; dit moet
zijn C. Zeestraten.
VOORHOUT. Gisteren zijn alhier op heb
landgoed van den landbouwer P. van Rijn
de eerste kievitseieren gevonden.
VOORSCHOTEN. Gisteravond vergader
de de Vereeniging voor Bloembollenteelt
van den Hoogen en Lagen Rijndijk, ge
meenten Voorschoten en Oeg&tgeest. Als
bestuurslid, tevens penningmeester, werd
herkozen de lieer L. Verhaar, en de heer
W. van Egmond, bode der Vereeniging, die
weder hun herbenoeming aannamen, en op
nieuw gekozen de heeren A Uitenbogaard
en A. Marbus, als bestuursleden, die oven
eens zich hun bencemng lieten welgevallen-
Besloten weird dit jaar een groene veiling te
houden op 1 Mei a. s. Tot directeuren wer
den benoemd de heeren A. de Mooy Jr, en
Jac. van der Gugten, on tot notaris de
heer L. A. T. Binnendijk.
Verder eindigde de vergadering met een
fraaie verloting, bestaand© in prachtige
bloemen en planten, een waar sieraad in do
huiskamer.
WOUBRUGGE. In de jaarvergadering
van de Vereeniging voor Chr. Nat. School
onderwijs alhier bleek uit de verslagen van
secretaris en penningmeester de Moei dei
school. 113 kinderen ontvingen onderwijs
door drie leerkrachtenHeb schoolgeld
bracht f 1064.95 op; aan dit bedrag droeg
het suppletiefonds f 388.95 bij.
Uit een der vele wijken nabij het
Brasemermeer is opgebaggerd een oude
ebbenhouten zwei (winkelhaak, timmer
mansgereedschap) met koperen beslag,
welke daar ongeveer twee en een halve
eeuw rustig op dei modderigen bodem
heeft gelegen. Op de eene zijde van dit
goed bewaard gebleven werktuig staat de
Rijn land sche maat in alle bijzonderheden
en op de andere zijde de naam van den
eigenaar of maker, n, m. „Jan Pietersen
anno 1650."
Als een zeldzaamheid zal dit Voorwerp
bewaard blijven.
Wat er uit economisch en sociaal*
ethisch oogpunt tegen den oorlog
kan worden gezegd.
Telegrafisch weerbericht,
Hoogste barometerstand 763.6 te öoruna;
laagste 746.5 te fëkagen.
Verwachting tot den avond van 24 Maart:
Toenemende tot matigen of kraohtigen
zuidelijken tot zuidwesbelijken wind. Be
trokken tot zwaar bewolkte lucht. Waar
schijnlijk regenbuien. Dezelfde temperatuur.
Gisteravond hield de afd. Leiden van 'den
Alg\ Ned. Bond „Vrede door Reclit" in
het Nutsgebouw een openbare vergadering,
waarin als sprekers optraden prof. mr. dr.
D. van Embden, hoogieeraar te Amster
dam, cn ds. S. Lulofs, predikant bij del
Doopsgezinde Gemeente te 's-Gravenliage.
Dc goed l>ezochtc vergadering werd ge
leid door de presidente, mej. Th. A. van
Eek, die met een kort woord de spr. bij de
aanwezigen inleidde.
Het eerst voerde het woord prof. Van
Embden, die beteekenis van den oorlog
in 't bijzonder den aanvallenden, van eco
nomisch standpunt behandelde.
Oorlogen om dynastieke belangen heb
ben 'hun tijd gehad. Godsdienstoorlogen be-
hooren tot het verleden, aldus ving spr.
aan. Maai- nu zijn economische redenen de
zondenbok geworden. Handelsbelangen, ex
pansie voor een snel aanwassende bevol
king, het beheerschcn der koloniën, het
vrijhouden der zee, en derg., dat zijn de re
denen voor den oorlog heden ten dage.
Spr. gelooft, dat die economische redenen
voor die onaantrekkelijke rol bedanken.
Ook zij wenschen zich te excuseeren. Oor
log is ook van economisch standpunt on.
noodig, ja, schadelijk: de groote kosten
worden niet goedgemaakt, de hedenciaagi.
sclie oorlog levert ook den overwinnaar
©eu nadoe lig saldo.
Dit werd nader in een uitvoerig weten
schappelijk betoog door spr. a an get o oud;
iu het kort hierop neerkomende:
De economische taak der menscliheid is
het voorzien in haar levensbehoeften dooi:
voortbrenging. Rusteloos zijn de millioenen
werkers met hoofd en hand aan de voort
brenging doende; bedrijvig cn scheppend,
zijn de over de geheele aarde.
Ten dienste van dit economisch leven is
noodig rechts-orde ën reclits-niacht, wetge
ving dus. Daarvoor te zorgen is de dienst;
dreai de Staat aan liet economisch leven be
wijst. Zij maken de welvaart mogelijk, maar
de welvaart zelf wordt voortgebracht door
het oneindig omvangrijker economisch wer
ken der nijvere burgers. Die lenkelinge.n,
exploiteteren en genieten de welvaartsbron
nen Wclar zij ook gelegen zijn. Wij, Euro
peanen, bezitten dc AmCrikaansche petro-
fëuimbronnen en den Australische n veesta
pel 'economisch bezitten wij menschen!
■de geheele planeet ongedeeld, als onze we
reld-li uis ho ud i ng
Dc burgers hebben van him gouverne
menten niets anders te verlangen dan recht
en orde.
Expansie uit staatkundig oogpunt is niet
noodig. Millioenen Duitscliers en Italianen
zijn geëxpaniteferd,naar de Vereenig-de
Staten, Brazilië, Argentinië, al beheerschf
de Duit sche of Italiaansche Staatsmacht
die landen in het minst piet. Engeland!
„bezit" wel koloniën Staatkundig, maar
heeft het er daardoor economisch moer
genot van?
En als de z.g. „moederlanden" zich aan
matigen andere streken baatzuchtig te be
hoeven dan nemen deze in Staatkundig
opzicht' afscheid van hun moederlanden en
liet gaat dezen ook goed.
Of kan misschien worden aangevoerd, dat
rnic-n, annexCerendc, toch nieuwe belasting
kracht er bij verwerft? Ja, maar belasting,
die men dan, ten bate van een omvangrij
ker gebied, te besteden heeft.
Zegt men, dat de Staten ook eikaars
Concurrenten zijn, dan zëgt spr.: Ja; maar
ook' eikaars klant en leveranciers, vervoer
ders, bankiers. En is liet voordecling zijn
klanten of zijn bankier te ruïneeren?
Men leze en verspreide aldus eindig
de spr. door rusteloozé propaganda de.
waarheid, dat in de liedendaagsche wcreld-
liuishouding het veroverend geweld ook1
Jen overwinnaar niet baat. Zorg, dat de
verkeren het economisch steriele, het ijdcle
van het wapengeweld leeren inzien, en zij
zullen bedanken voor een zoo schadelijk
bedrijf.
Geweld ën vernietiging kunnen geen
bronnen van rijkdom zijn; want alleen in
arbeid, eerlijkheid, verdraagzaamheid en
vrijheid ligt de welvaart der volken.
Ds. Luloffs behandelde daarna den aan
vallenden oorlog uit sociaal-ethisch oog
punt.
Vooraf verklaarde hij den verdedigenden
oorlog rechtvaardig te 'achten, niet het an-
timilitairismio te willen verdedigen en oiv-
danks dat, hij den oorlog haatte, 'eerbied;
te koesteren voor de mannen, die zich aan
den militairen stand hebben gewijd. Hij
toekende verschillende grepen uit de vroe
ger© en latere geschiedenis de verschrikkin
gen van den oorlog, noemde en -weerlegde
de gronden, waarop de oorlog wordt ver
dedigd of onuitvoerbaar wordt geacht, en
ging ten slotte aanwijzen langs welken weg
de oorlog z. i. Verdwijnen moet en zal, nl.
door arbitrage.
Gezegend dan ook, volgens spr., dat door
onzen tijd zulk leen krachtige strooming
daarvan uitgaaf, dat de volken samenko-
men in vredesconferenties ën internationale
parlst^ëntaitë vergaderingen en 'dat in onze