Dansonderwijs.
The Berlitz
School
Van NELL Es KOFFIE
Privaat- ea Klaslesssn.
8 Turfmarkt 8.
Roodmerk
64 ets. per pond.
Zwartmerk
60
Groenmerk
68
Paarsmerk
54 n
Mo. 8.
02
No. 9.
50
No. io
Technicum llmenau
Hoopjes. Haarlemmerstraat 38, gespjes.
Voornaamste Taalinstituut.
Oe Erven d
Ie Wei J. VAH HELLE, Rotterdam.
„F IET AS". Directeur: H. KEEREWEER.
No. 1549*7
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag1 30 Augustus. Tweede Blad.
Internationale Ringrijderij
Leijdsche Vereeniging tot
Bescherming van Dieren.
G. H. DE JONG,
A. L. REIHRERINGER ZONEN,
Tandheelkundige Inrichting,
Thuringsch
Reuzen-Uitverkoop van EiAILLE, voor spotprijzen,
Schot sche Gollie.
Anno 1910
Ondergeteekende bericht dat Maandag 5 September a. s. de lessen weder Hoogachtend: ïois 24
een aanvang nemen. Gelegenheid voor onderwijs. Priwaal en aparte Kinder» OP13A.M,
lessen. Van af heden kunnen de leerlingen zich aanmeldenMiddelweg 17. Dansonderwijzer.
te Warmond voor Heeren en Dames
met versierde rijtuigen om fraaien
prijs en premiën op Woens
dag 31 Augustus 1910 ter ge
legenheid vaa den verjaardag van
H. M. de Koningin, des n.m. te 2 uren.
Inleggeld voor deelnemers buiten
Warmond woonachtig/1.— 165610
Concours voor Trekhonden,
ingeschreven te Leiden, op Woens
dag 31 Augustas to 1 uur op hst
terrein van het Militair Invaliden
huis te Leiden. 1639 10
Bij vonnis der Arrondiisements-
Rechtbank te 's-Gravenbage van den
23aten Juni 1910 ia het Huwelijk,
bestaan hebbende tueachen ABRA
HAM BB REEUW te Leiden,
van beroep Koopman, en REA
ROUKiqUES, zonder bercep, te
Amsterdam, dooi' echtscheiding;
ontbonden verklaard.
De Procureur van Eischor,
Mr. A. j. FOKKER.
Luiden, Juli 1910. 909 12
Siaai* laaf s
ALLE SOORTEN SCHOENEN.
Extra Inrichting voor
Voeten met gebreken.
BcnkersSeeg 9.
13S9 11
Kapiiaal beschikbaar1
voor den handel, alsmede vooUpar-
ticulieren (mits zekerheid) op accepten,
grosse van hypotheken, erfenissen,
cessiën, als bouwcrediet, lste, 2de en
Crediolhypotheken, enz. 8726 8
Brieven franco No. 65, Ned.
Kiosken-MnatD te Rotterdam.
f 6000. in contanten.
Woerdensclie Vee-Verloting,
goedgok. b(j Kon. Besl. van 16 Sept.
1909, No. 48. Hoofdprijs 30 Koelen,
wordt deaverlangd teruggekocht voor
ƒ6000. Voorts belangrijke pryzen
als: Rytuig met 2 Paarden, Rytuig
met 1 Paard, 3 Paardon, 2 Veulens,
8 Koeion, 100 Schapen, 4 Rijtuigen,
enz. Totaal 1600 prezen. Loten
/0.60 alom verkrijgbaar. Te Leiden
by C. v. d. Ven v/h. J. W. Wierda,
Breestraat 62, T. S. Spaargaren, Kort-
Rapenburg 14, J. E. Zirkzee, Steen-
straat 22, J. Erades, Burchtsteog 9 en
Th. Pel, Haarlemmeratraat 116, te
Hillegom by G. Damon Pzn., te Liwse
by A. Duinhoven, to Langeraar by
J. van Tol, te Hazerswoudo by P. v. d.
Werf Jr., te Roelofarendsveen by
B. Paauw, to Warmond by B. C. Moor.
386 21
SftlS DOpOSlf. MRMIVHIji. KLUIS J
"VEIJLIGE BEWAARPLAATS voor Effecten, stukken
van waarde, Goud en Zilver, enz., der firma 3780 24
De Firma bericht de plaatsing van een nieuw Snfeblok, waarin
kastjes tot billeken prijs gebuurd kunnen worden.
149, Weimarstraat 149, DEN HAAG.
Voor Min en Onvermogenden Tandheelkundige behandeling gratis.
Kunsttanden en Vullingen tegen materialen prijs (van af
f 1.en met garantie). Operaties apsoluut pijnloos.
Spreekuur te Reiden: 's Vrijdags van 9 tot 1SÏ uur,
Kniserstraat No. 36. 7031 20
Hooge tecbnieche Leerschool voor
Machinebouw en Eiectrotechniek-
afdeelingen v. Ingenionra, "Technici
en "Werkmeesters Groote fabriekt werkplaatsen voor practischa oplei
ding van Volontairs. Door den Staat gewaarborgde Examinatoren. Bui
tenlanders worden toegelaten. Proepectus gratie. 1236 18
alsFaunen, Ketels, Emmers, enz., enz.
I
13 HET
I
Dagelijks begin van
IN 1802 68
alle moderne Talen.
Leeraren uit het Buitenland.
I
Te koop aangeboden: een
Sihotscbe Collie, Reu, lj jaar,
g^ed waaksch. 1914 6
-Adres: Rokhorststraat 21.
LEIDSCHE BEGRAFENIS-ONDERNEMING
Kantoor: Aalmarkt 16.
Telefoonu. 861.
6881 10
Vraagt de eclit©
(uitsluitend in pakjes)
bij uwen Winltelier.
1908
PRIJZEN:
77
77
77
77
it
48
99
Hef S3achfhuss-rappopf>
IVo
Bij de behandeling der ontvangsten"
,komt de Commissie op het terrein van de
in de tweede plaats gedane opdracht, om
nl. de middelen op te sporen, waardoor het
tekort van ons Slachthuis zou kunnen wor
den. verminderd of gedekt.
De voornaamste ontvangsten van een
slachthuis zijn uit den aard der zaak de daar
geheven rechten. Daar naast is er de op
brengst van de steriliseerinrichting en van
den ijsverkoop en enkele andere.
Let men in de eerste plaats op de to
taal ontvangsten, dan maakt het Leidsche
cijfer op zichzelf niet zuilk een slecht
figuur. Immers de totaal-ontvangsten van
de verschillende slachthuizen houden vrij
,wel gelijken tred met de bevolkingscijfers
dier gemeenten. Men kan voor Leiden met
een bevolking van 58,000 zieden over een
ontvangstcijfer van f 47,689, met ontevre
den zijn, wanneer Groningjen met 74.000 zie
len een ontvangstcijfer maakt van f 62,772.
Nijmegen met 53^00 zielen van f 43,600 en
Utrecht met 115,000 van f 80,072. Alleen
Maastricht kan met een bevolking van
slechts 37,000 zielen op het verbazende ont
vangstcijfer wijzen van f 41,666. Maar daar
eten de menschen ook 's daags driemaal
vleesch, vertelt de commissie.
Geheel anders wordt de zaak, wanneer
men tevens op de uitgaven let en ook reke
ning houdt met de wegens rente en aflos
sing verschuldigde bedragen.
Dan wordt op eenmaal de verhouding
voor Leiden weer zeer ongunstig. Dit wondt
weder door het rapport mot cijfers uit de
verschillende plaatsen geïllustreerd.
Mogen we hieruit niet de conclusie trek
ken, dat aan het Leidscli Slachthuis te veel
wordt uitgegeven in vergelijking met de
zusterinstellingen elders, al is de commissie
tot een belangrijke bezuiniging kunnen ko
men 1
Wo zullen thans aan de hand der Commissie
de verschillende ontvangsten wat nader be
schouwen, beginnende met de Slacht-
gelden als verreweg de belangrijkste
bron van inkomsten aan ieder Slachthuis.
Leiden staat hier bij allo slachthuizen, be
halve bij Nijmegen, achter. In het bedrag
'der geheven rechten kan hier de oorzaak
niet liggen. Deze zijn over het geheel in
Leiden niet lager dan in andere slachthui
zen, waarmede men Leiden heeft vergele
ken. In Nijmegen is het tarief zelfs belang
rijk lager. De mindere opbrengst van de_
Leidsche slachtgelden is dan ook hoofdza
kelijk te wijten aan het geringere aantal
slachtingen.
Had men daarmede bij den bouw maar
rekening gehouden, de opzet kleiner ge
maakt, dan waren rente en aflossingen
ook kleiner geweest, de exploitatiekosten
geringer en er was meer evenredigheid ge
bleven tusschen ontvangsten en uitgaven.
De Commissie stelt nu twee vragen: Hoe
komt het, dat er minder geslacht wordt?
enKan er iets gedaan worden om het
slachten aan het Leidsoh Slachthuis te be
vorderen
Behalve Groningen, dat een belangrijke
exportslachting heeft, zijn alle andere
slachthuizen op het vleeschgebruik van
eigen ingezetenen aangewezen. En er volgt
uit, dat in Leiden naar evenredigheid wei
nig vleesch gegeten wordt. Maastricht met
37,000 inwoners heeft 137 slagers, Leiden
met 58,000 inwoners heeft er slechts
even 100. Vermoedelijk moet dit hieraan
worden toegeschreven, dat hier de fabrieks
bevolking zulk en overwegend deel van de
bevolking uitmaakt.
Maar dat was ook bekend, toen men het
Slachthuis bouwde, en daar had men toen
mede rekening kunnen houden.
Men kan intusechen de menschen niet
dwingen vleesch te eten en de slagers niet
om te gaan slachten. Het eenige, wat men
in Leiden doen kan, is het slachten voor
export in de hand te werken, aldus de Com
missie.
Dat de vrijstelling van de verplichte keu
ring voor zendingen vleesch beneden 5 K.G.
aan particulieren belemmerend werkt op
het aantal slachtingen in deze gemeente,
gelooft de Commissie nauwelijks.
Wil men eohter de slagers gelooven, dan
wordt er toch heel wat vleesch op deze wijze
ingevoerd. En men zou kunnen redenee
ren: als de keuring van grootere partijen
als gezondheidsmaatregel noodig is dan is
ze ook noodig voor hoeveelheden van min
der dan 5 K.G.
Wij zouden het daarom niet kunnen af
keuren, indien men de verplichte keuring
ook voorschreef voor zendingen van minder
dan 5 K.G., te meer, omdat door deze zen
dingen de slagers heel wat concurren
tie wordt aangedaan. In Groningen beperkt
zich de vrijstelling der keuring tot 2 K.G.
Dat zou al reeds helpen.
De Commissie durft niet tot opheffing
der vrijstelling adviseeren, eerstens omdat
de control© verbazend moeilijk is, daar de
verzending dikwijls per post geschiedt, an
derdeels, omdat velen ©r een inbreuk op de
persoonlijke vrijheid in zien.
Men ziet het, zonder verhooging der ta
rieven weet de Commissie ook al geen mid
delen aan te geven, waardoor het bedrag
der slachtgelden zou kunnen vermeerderen.
In de opbrengst der stalloonen be
hoeft het -tekort van het Leidsch Slachthuis
zeker niet te worden gezocht. Het stalloon
is hier niet hooger dan elders en toch over
treft de opbrengst hier verre die van alle
andere slachthuizen. Leiden overtreft Gro
ningen met bijna f 2600, Nijmegen met
f 2200, Maastricht met ruim f 2300, en
Utrecht met bijna f 1400. Meer kan men
zeker niet verlangen.
In de opbrengst der weegloonen
blijft Leiden daarentegen ver bij andere
slachthuizen achter. Zij bedraagt er bij een
gemiddelde opbrengst van f 1272, bijna
f 2900 minder dan in Groningen, f 1150 min
der dan in Nijmegen, f 1200 minder dan
in Maastricht en. bijna f 3000 minder dan in
Utrecht. De geheven rechten loopen echter
niet veel uiteen.
De oorzaak ligt voornamelijk hierin, dat
Leiden naast de waag aan het Slachthuis
nog de oude Stadswaag en de weeggelegen
heid aan de vette varkensmarkt heeft. En
nu werden bijv. in 1908 aan de vette var
kensmarkt 9018 en aan de Waag 2807 var
kens gewogen. Tegen een weeggeld van
f 0.15 per stuk bracht dat een bedrag van
f 177,375 in de gemeentekas. En al maakt
het nu voor de gemeente zelve weinig uit,
op welke wijze de- weeggelden in de gemeen
tekas vloeien, voor het Slachthifis ligt in
deze regeling ongetwijfeld een nadeeL Het
is billijk om bij de beoordeeling van het
tekort op de Slachthuis-exploitatie hierme
de rekening te houden.
Ook van het koelhuis wordt in Lei
den te weinig gebruik gemaakt. In de ja-
Ten 1905190S gemiddeld door slechts 55
personen tegen 96 in Groningen, 82 in Nij
megen, 131 in Maastricht en 135 in Utrecht.
Nog duidelijker komt dat geringe gebruik
uit, wanneer men tevens let op het aantal
cellen en de oppervlakte daarvan, die in
gebruik zijn. Zoo waren in 1908 te Leiden
van de 80 cellen met een oppervlakte van
288 vierk. M. slechts 44, met een opper
vlakte van 151 vierk. M. in gebruik slechts
even de helft van de beschikbare ruimte.
In Groningen waren van de 100 cellen 87,
in Nijmegen van 58 57, in Maastricht van
de 66 65 en in Utrecht van de 100 cellen 95
in gebruik. Nu is, naast een gering aantal
slachtingen zeker niets meer voor een
slachthuis te betreuren, dan een gering ge
bruik van het koelhuis. Immers het is juist
het koelhuis, dat een slachthuis duur maakt.
Hoe is het nu te verklaren, dat in Leiden
dat gebruik zóó gering is? De Commissie
heeft over dit punt èn met den directeur
èn met de door haar uitgenoodigde slagers
èn in een vergadering, waarin beiden te
genwoordig waren, breedvoerig van gedach
ten gewisseld. Volgens den directeur lag de
hoofdreden in het irrationeel gebruik, dat
de slagers van het koelhuis maken. Deze
zouden zich nog altijd niet bewust zijn, van
de groote voordeden, die het koelhuis hun
aanbiedt.
Volgens de slagers zelf ligt de oorzaak in
de eerste plaats hieraan, dat de prijs voor
het gebruik van koelhuisruimte te hoog is.
Dit nu kan volgens de Commissie moeilijk
worden toegegeven. Immers, de prijs in
Leiden is evenals in Nijmegen en Utrecht
f 20 per vierk. M. koelcel oppervlakte per
koelperiode en waar nu in beide plaatse*,
de geheele koelhuisruimte in gebruik geno
men is, kon men moeilijk volhouden, dat de
prijs hier te hoog is.
In de tweede plaats zou de directeur bij
het in-gobruik-geven van de koelcellen te
willekeurig te werk gaan en van hun kant
zouden de slagers tegen dit alles reageeren
door zich geheel van de koelhuisruimte te
onthouden. De grieven, die de slagers in
dit opzicht hebben en die in het rapport
worden opgesomd, kunnen we hier niet al
le opnoemen. Ze vullen een paar bladzijden.
De Commissie gchijnt zich na onderzoek
over deze kwestie aan de zijde van den
directeur te scharen, die bij het in-gebruik-
geven van de koelhuisruimte zoodanige ge
dragslijn volgt, dat misbruiken zooveel
mogelijk worden voorkomen. Om het ge
bruik van het koelhuis te bevorderen was
de directeur dan ook op weg om een nieuw
stelsel toe te passen, hierin bestaande, dat
aan de kleinste slagers de kleinste ruimte
in gebruik moet worden gegeven, en een
grootere ruimte, naarmate de omvang van 't
bedrijf toeneemt. Weigert dan de slager die
grootere ruimte in gebruik te nemen, dan
moet hem in het geheel geen koelruimte
worden afgestaan, en mocht daarvan dan
onverhoopt het gevolg zijn, dat- er ten slot
te een to gering gebruik van het koelhuis
gemaakt wordt dan blijft er niets anders
over dan het koelhuis te sluiten.
De Commissie laat zich over dit stelsel
niet beslist uit. doch zegt er van, dat het
dit voordeel zou bieden, dat misbruiken als
thans voorkomen, dat nl. personen van hot
koelhuis een grooter gebruik maken, dan
waarvoor zij betalen, of dat personen van
hot koelhuis gebruik makeii die daarop
in het geheel geen recht hebben, zoo al niet
geheel werden voorkomen, dan toch in hun
gevolgen voor de gemeente minder schade
lijk zouden zijn. In Haarlem, waar het
Slachthuis evenals hier van de voortduren
de oppositie van de slagers te lijden heeft
gehad, namen de hier bedoelde misbruiken
zelfs zoo groote afmetingen aan, dat in het
koelhuis sleoh'ts 15 cellen verhuurd waren,
terwijl toch niet minder dan 35 slagers er
gebruik van maakten. Men heeft daarom
in Haarlem een ander middel aangegrepen,
om de opbrengst van het Slachthuis to
verhoogen. De gemeenteraad van Haarlem
heeft de slachtgelden met 20 pet. verhoogd
en daarvoor tevens het gratis-gebruik van
het koelhuis toegestaan. Het verrassend re
sultaat van dezen maatregel is geweest, dat
de opbrengst van het gebruik van het koel
huis te Haarlem op eens van f 2000 k f 3000
tot ongeveer f 10,000 is gestegen.
Ook in Leiden zou dit middel eventueel
kunnen worden toegepast, meent do Com
missie, al is het ook niet zoo onschuldig als
het er uitziet4 wat zij verder nader aan
toont.
Een derde middel eindelijk, dat men zou
kunnen aanwenden om langs een omweg een
hoogere opbrengst van het koelhuis te ver
krijgen, zou kunnen bestaan in een verhoo
ging der slachtrech'ten met gelijktijdige ver
laging van het tarief voor het koelhuis.
Later komt de Commissie op dezen, maat
regel terug.
Zij zou het in ieder geval wenschelijk ach
ten, dat de gezondheidscommissie tegen het
gebruik van vleesch, dat niet in het koel
huis bewaard wordt, waarschuwde.
Ons dunkt, dat de Gezondhcidscommissie
dit zoo in het algemeen maar niet doen
kan. Alle vleesch toch, dat niet in het koel
huis bewaard wordt, is niet bepaald voor
de gezondheid nadeclig. Dan zou het er in
plaatsen, waar geen Slachthuis met koel
huis is, al heel slecht uitzien.
Iets anders zou het zijn wanneer af en'
toe bekend gemaakt werd, welke slagers van
het koelhuis gebruik maken. Dit zou voor
de burgerij een prikkel zijn om het vleesca
te betrekken van een dier slagers, wat cp
zijn beurt de slagers tot het gebruik van
het koelhuis zou aansporen. En deze maat
regel zou het al heel gemakkelijk in te voo«
ren zijn.
