H. R1A
No. 15415.
BEIDSCH DAGBLAD, Woensdag' 25 MTeï. Derde Blad.
Anno 191D.
Tm s KLEEDEBMAKEBIJ,
%P Sip s Hoogewoerd 30.
Stoomboot-H1ij. „Ue Volharding".
Leiden-Alfen-Boskoop-Sonda-Nieuwveen-Amsierdam.
GR^SVERPACËTINGBN,
„MercuriusM.
Speciale Verhuur- en solide Reparatie-Inrichting,
Pieterskerkgraclit 2a,
Port
Jenever
Brandewt
Cognac
40 cents per ilesch. f
40
uo
ka n.
85
90
PERSOVERZICHT.
Waarom zal ik een FONOERS nemen, is eene VRAAG, die Gij nie'
meer zult doen, zoodra Gij onze rijwielen gezien en onze prijzen gehoord zult hebben
DE GRONINGER RIJ WIELENFABRIEK A. FOXGERS. 6724631
FILIAAL: BEEESTEAAT SS.
VERTREKUREN VIA ALEER NAAR:
Amsterdam: v.m. 5.— (Maandag 1.30), n.m. 2 uur
Zondag n m. 2.—
Gouda: v.m, 5.30, 8.30, 12.— n m. 4.45.
Zondag v.m. 7.—, n.m. 4.45. Bovendien
Vrijdag n.m. 1.30. Zat. n.m. I.—.
Nieuwveen: v-.m. 5.—, (Maand. 1.30), 8.30. (Zat. niet),
1515 34 n.m. 2.en 6.45, Zondag n m 2.—
Dienstregelingen op aanvraag gratis verkrijgbaar.
ILLUMINATIE.IflMPIOHS.VillHlVEIlK
VETGtAZEflHLlUMINEERBlOKJES
HLEvtflArtCiCR oen v£Buomrre v/h f
nflSTEEL niDCLQCMTEfl IH gCUGCnrgJD I
VAM MET B£20£ft VAM iM.VlLHEUHX J I
3Afl58flUBMöTRÊCHT:TELlZ3
5766 15
De gewone jaarlijksche
in den Kooi-, Laker-, Kogjos-of Tuin
der Polder en Faljerel, onder W a r-
ffiond, zullen gehouden worden te
WARROND, op Woensdag
1 Jnui 191Ü, des voormiddairs
9 ure-^ in bet Hotel „De Sihd Romo",
on to MASSUNHKi.TI, op Don
derdag 2 Jnni 1910, des morgens
10 uren, in „het Bruine Paard".
Op do Grasverpachting te Wermond
zal tevens worden verkocht een
Hectare Slaver en 1^ Hectare
Grasgewas, staande in den Morsebel
Polder te Oogstfeest, eigendom
van den Heer W. VINK, aldaar.
6672 19
RUIME KEUZE in alle soorten en merken van
Rijwielen, van de goedkoopste tot duurste, alle
met prima garantie. Groote voorraad Onder-
dee'en en Banden.
ZIE ETALAGE EN PRIJZEN.
dicht bij het Postkantoor.
N.8. 2de Hands Kywielen te koop. 5639 50
m
ff
•3
f» 2
ff
CO
CO
ff
f
ff
ff ft p
(p
Onder het hoofd Nieuw traktement
Voor Rotterdam driestert „De Stand
aard":
In het Voorloop ig Verslag deT Eerste
Kamer is "bij den Minister van Financiën
nader aangedrongen op meer licht over zijn
voorstel, om titan de Ned.-Herv. Gemeente
te Rotterdam een nieuw predikantsürakt»
ment te gunnen.
In zijn Memorie van Antwoord heeft de
Minister deze nadere toelichting dan ook
verstrekt. Eer blijkt nu, dat men te Rot
terdam drie nieuwe predikantsplaatsen
wenseht te stichten, en dat hiervoor een
fonds van één en dric-kwaxt ton is bij
eengebracht, belovende -ïen rente van f 6500
's jaars. Aan deze jaarlijksche rente wenseht
de Minister nu van Overheidswege f 1700
toe te voegen, zoodat in het geheel f8200
beschikbaar zal zijn, gevende voor elk der
drie plaatsen een jaarlijksch revenu van
t 2750.
Met alle beslistheid spreekt hij dan ook
uit, dat hij er niet aan denkt, voor de
overige twee plaatsen later insgelijks staats-
traktcment aan te vragen. Meer dan hij
nu vraagt, is hij niet voornemens beschik
baar te stellen. Hot blijft een unicum. Eon
geheel op zichzelf staand geval. Juist zoo
als het ook in de Tweede Kamer is op
gevat.
Kan men nu hiermede al vrede nemen,
toch valt niet te ontkennon, dat 's Minis
ters voorstelling, alsof de Ned.-Herv. Ge
meente te Rotterdam niet ook deze jaar-
lijksaho bijdrage van f 1700 zelve kon op
brengen, van een niet wel verdedigbare op
vatting uitgaat.
Deze Kerk is oen der grootste Kerken
van heel het landen dit niet alleen, maar
tot die Kerk behooren te Rotterdam bijna
alle rijken en aanzienlijken. Rekent men
nu met het feit, dat er een andere Kerk
in ditzelfde Rotterdam is, die geen tiende
van dat aantal zielen telt, on waartoe bijna
geen mannen van groot fortuin behooren,
en dat deze Kerk niet minder dan aoht
predikanten geheel zelve onderhoudt, en bo
vendien haar eigen kerkgebouwen zelve be
taald heeft, dan is het toch bijna smadelijk,
zoo men aoht, dat de meer dan tienmaal
grootere Kerk niet in het salaris van drie
predikanten geheel uit eigen middelen zou
kunnen voorzien.
Het deed ons dan ook genoegen, dat al
thans dr. Bronsveld den moed had, op het
weinig eervolle in heel deze kwestie voor
de Kerk, die hij liefheeft, met nadruk te
wijzen.
Iets, wat we niet constateeren, om tegen
'fl Ministers voorstel de oppositie te ster
ken; veeleer komt ons voor, dat de Eer
ste Kamer wel bewilligen zal. Wat we
alleen bedoelen is, zelfbewuste kracht on
der do Nedcrd.-Hervormden te prikkelen.
Rotterdam heeft voor die Kerk op zijn
minst nog tien predikanten noodig, en als
men maar den schouder er onder durft zet
ten, is men te Rotterdam zeer wel in staat,
hiervoor al het noodigo geld, niet in 'fond
sen, maar in jaarlijksche bijdragen, in edgen
boezem te vinden.
Tegen de voorstelling hier gegeven, aleof
'de Rotterdamscihe Hervormde Kerk een der
grootste van heel liet land is, en of bijna
alle rijken en aanzienlijken aldaar tot haar
behooren, komt de heer J. Wijnbeek Jzn. in
6011 aan „De Nederlander" gericht
®ohrijven in verzet.
i,Ik heb," zegt hij, ,,deze uitspraak met
do grootste verbazing geleden en mijzelven
afgevraagd, waar de schrijver van dit artik-
kel zijn informaties vandaan haalde. Ieder,
die ook maar ©enigszins met kerkelijke toe
standen te Rotterdam op de hoogte is, weet
beter en zou, met mij, deze bewering b e-
slist onwaar noemen. In onderschei
ding met vele groote gemeenten in ons
land is do Herv. Gemeente te Rotterdam
zeker wel do gemeente, tot welke zeer
weinig rijken en aanzienlijken behooren.
JJ. zijn daar om zoo te zeggen te tellen.
ijken en. aanzienlijken te Rotterdam" be
hooren voor een zeer groot deel tot de
Remonstrantsclio en Franscbe Gemeente."
Het „H andelsblad" vindt weinig stof
tot bewondering, voor do aanbangig ge
maakte wijziging der Wet op het Arm
bestuur. Al waardeert het blad de tech
nische verbeteringen, die in de wet van 185-1
worden voorgesteld, minister Heemskerk
heeft een wetsontwerp opgedischt, waarin
de moderne opvattingen op dit gebied ge
heel worden genegeerd.
Het blad schrijft o. a. omtrent die nieu
were opvattingen:
Het is opmerkelijk, in hoe menig ander
land thans het vraagstuk van het pauperisme
aan de orde is, en hoe dan de overtui
ging veld wint, dat het overgeleverde stel
sel van bedeeling plaats moet maken voor
doelmatiger opgezette, meer op verheffing
en reclasseering aangelegde, op individuali-
soering berustende en de armoede als een
maatschappelijk verschijnsel bestrijdende
middelen. Engeland heeft zoo juist het rap
port van zijn Poor Law Commission zien
verschijnen, te zamen met een minderheids-
rapport, waarin de verzorging van ouden
van dagen, van kinderen, van ongeneeslijke
zieken, van zwakzinnigen, van wcrkloozon,
worden beschouwd elk onder bijzondero ge
zichtspunten; en waarbij tevens voorzienin
gen tegen werkloosheid, invaliditeit, enz.
worden besproken. De oudordomspensiormoe-
ring heeft trouwens daar te lande het ar-
menzorgvraagstuk in de kern aangeraakt.
In het ontwerp van minister Heemskerk
is voorts de heilzame rol van de overheid
als orgaan van armenzorg ter verwezenlij
king van do moderne opvattingen, volgons
het „H andelsblad miskent. En het
blad gelooft daarom, dat de Minister niet
zal kunnen raeenen een ontwerp van ingrij
pende betcekonis te hebben gegeven.
Onder het hoofd De mijlpaal schreef
„Het Volk":
Als het gaat zooals het vrijwel vaststaat
dat Ih'ct gaan zal, dat n.l. de rechter
zijde het e n q u t e-v o o r s t e 1 van
Troelstra verwerpt, neerstemt, zon
der één ernstige poging om het eenige punt,
dat de massa interesseert, de schuld of de
onschuld van dr. Kuyper, dan staat één
ding vast, en dat is, dat er wel sprake
kan zijn van een mijlpaal, doch niet van
een eindpaal.
Verwerpt de rechterzijde den eensn dag dc
enquête en dr. Kuyper komt den daarop
volgenden dag in de Kamer terug, wat is
er dan te zijnen gunste veranderd sinds zijn
„verdediging" in November? Niets, hoege
naamd, maar te zijnen nadeele des te meer.
Gebleken is dan, dat zijn verdedigingsrede
van toen, die niet, zooals van zijn „Stand-
aar d"-stukje van 28 Juni 1909 gezegd
werd, inderhaast en enkel uit het geheu
gen opgeteekend, was uitgesproken, wemel
de van onjuistheden.
Gebleken is dan, dat van een der aller
voornaamste aanklachten, de juistheid is
toegegeven (de voorbereiding der decoratie
van E. A. Lehmann), nadat ze eerst was
ontkend.
Gebleken is dan, dat de beschuldigde, na
lang aarzelen, een Eereraad heeft doen in
stellen, toen het enquête-voorstel hem bo
ven het hoofd hing.
Gebleken is dan, dat de Regeering geen
woord heeft kunnen spreken te zijner ont
lasting.
Gebleken is dan, dat van de goheele rech
terzijde niemand één woord van geloof in
werkelijke onschuld heeft geuit.
Gebleken is dan, dat het enquête-voorstal
verworpen is om redenen, buiten de zaak
gelegen.
En dan zal daar zijn, als een onverwoest
baar document van schande voor do Re-
gcering en do regeeringsmeerderheidde ge
weldige rede .van Troelstra, geweldig der
haar feitenmateriaal, door haar hoogheid
van opvatting, door haar snijdende logica,
verpletterend reeds door de teekening van
de situatie der partijen, die met de antirevo
lutionaire, de daad van lichtschuwheid ver
richten, die men op het punt staat te be
drijven.
En hij zal daar vinden de openlijke ver
achting van zijn tegenstanders en de stille
minachting van zijn medestanders, die niet
nalaten kan zich te toonon bij iedere gele
genheid.
TFie kan moe non, dat deze geschiedenis uit
kan zijn bij dergelijke situatie? Dat deze
stemming eer iets meer zal zijn dan oen
mijlpaal
Maar do Eereraad!
Daarover zijn uit den mond van den heer
Van Karncbeck ©enige mededeelingen go-
komen. Zijn taak zal zijn: „Na onderzoek,
een oordeel uit te spreken in zake de se
dert Juli 1909 uitgesproken beschuldiging
als zou dr. Kuyper als Minister van Bin-
nenlandscho Zaken zich hebben schuldig ge
maakt aan corruptie."
Best. Maar wat volgt? De leden van den
Eereraad hebben twoo voorwaarden gesteld:
lo. „dat de Raad de volle vrijheid zou
hebben om al die feiten te onderzoeken,
waarvan hij dat noodig mocht achten; 2o.
dat dr. Kuyper rich bereid zou verkla
ren, om alle bescheiden, gegevens en in
lichtingen to verstrekken, en, voor zoover
hem mogelijk was, door andere personen
tc doen verstrekken, die de Raad mocht
verlangen."
Geschiedt dit niet, dan zullen de leden
van den Eereraad zich aan verdere deelne
ming onttrekken.
Dit lijkt aardig, maar wat is het op
den keper beschouwd
Dr. Kuyper heeft belang bij dc aanneming
der taak door do aangczochtcn, zoolang de
Eereraad dienst kan doen om de enquête
af te wenden. Zoodra de enquête afgewend
is, hoeft dr. Kuyper er belang bij, dat
de Eereraad zijn werk staakt. En de voor
waarde 2o. door de leden gesteld, geeft hem
daartoe ten allen tijde de gelegenheid. Ze
ker, bij hem, die dr. Kuyper beschouwt
als een eerlijk en hoogstaand man, die zich
zelf zuiver voelt, komt deze verdenking
niet op, doch bij zoo iemand was het steil in
der voorwaarden roeds overbodig. In 'fc stel
len zit reeds oen maar al te gemotiveerd
wantrouwen. En wie de gedragingen van
dr. Kuyper in deze heeft gevolgd, zijn val-
sehe voorstellingen on zijn draaierijen hoeft
gadegeslagen, do middelen hoeft bekeken,
die hij heeft aangewend, hem bovendien kent
als absoluut onkieschkeurig in zijn strijd,
zooals hij die steeds in „D o S t a n d a a r d"
voerde, die kan dat wantrouwen onmoge
lijk van zich af zotten.
Do Eereraad, ook al is hij zoo schoon
schijnend als uit de mededeelingen van den
hoer Van Ivarnebeek lijkt, is oen doodgebo-
ron ding. Een afgedwongen voorwendsel om
do enquête te verhinderen.
De rechterzijde zaljiot enquête-voorstel ver
werpen, doch het oordeel der geschiedenis
over die daad zal slechts één woord be
vatten, één woord: schandeI
Met het wetsontwerp, waarin de
vrouw el ij ko ambtenaar bij
huwelijk ontslagen wordt, toont
het „F rieschDagblad" zich inge
nomen. Al het kromme op eenmaal recht
maken, gaat niet; maar met vasten tred op
het goede doel aansturen, dkt is, wat we
noodig hebben, en dat doet de Minister.
Vrouwelijke rijksambtenaren en onderwij
zeressen wil hij bij huwelijk ontslaan.
Dc ongehuwd© vrouw kan voor vele betrek
kingen bruikbaar rijn. Ook voor haar geldt,
dat ze zes dagen arbeiden zal. En de om
standigheden dwingen er maar al te vaak
de ongehuwde vrouw toe, zal ze in eer
en deugd door de wereld komen, in buiten
huiselijken arbeid haar bestaan te vinden.
De gehuwde vrouw staat anders.
Zij heeft haar man ter verzorging.
Die moet het brood verdienen.
Kan hij dat niet, dan moet hij niet trou
wen, of wachten met trouwen, maar dan
moet hij niet zijn inkomsten vermeerderen
door het traktement zijner vrouw-ambtena-
resse.
Het is al erg genoeg, als de vrouw in
huis er wat b ij verdienen moet, of dat
ze af en toe buitenshuis een dag uit. wer
ken moet gaan, maar dat ze haar werk bui
ten de deur heeft en thuis komt om te
eten en ie slapen, dat is wel allerminst naar
de teekening, die de Heilige Schrift op zoo
menige plaats van de rechte huisvrouw
geeft.
Dat begreep de Minister.
Hij snijdt den pas ineens al
Bij huwelijk... ontslag.
Dit is de regel. Die enkele uitzondoringen
tellen tan, maar die we toch volgaarne on
derschrijven en waarvoor we hopen, dat de
beide Kamers der Staten-Gencraal van har
te haar medewerking zullen verleenen.
Het blad bespreekt dan do tegenwoordig
nogal op den voorgrond tredende beweging
voor gelijkheid van man en vrouw; een ge
lijkheid, die nooit bestaanbaar is on in strijd
is met de scheppingsordinantie. De Over
heid, zoo zegt het blad, heeft niet te vra
gen naar de luimen en grillen harer onder
danen, doch naar de ordinantiën Gods.
Die rijn duidelijk genoeg.
Dc gehuwde vrouw krijgt haar plaats en
arbeid in het gezin Niet daarbuiten ligt
haar bezigheid. Zij moet dat gezin wöl ver
zorgen als God haar den kinderzegen
schenkt.
In stilheid late zij zich leeren.
De ,,kroon haars heeren" is zo, niet
door des Zaterdags of aan het eind der
maand haar salaris te beuron, maar door
van den opgang der zon af, bezig te zijn in
de verzorging van haar gezin.
De mannen zullen in nijveren arbeid het
noodige trachten te gewinnen.
In stille, huiselijke bedrijvigheid zal do
vrouw haar geluk vinden.
Dat de Minister met ontslag niet wachten
wil tot er kinderen komen, is zeer goed ge
zien.
Om al deze redenen juicht het blad het
wetsontwerp toe.
„D c Beukelaar" komt op tegen het
ontslag, verleend aan de bekende
E n k a als onderwijzeres aan een Christe
lijke school. Het blad schrijft:
Do Christelijke vrijheid is aangerand. Aan
een onzer Christelijke scholen is een onder
wijzeres, die publiekelijk uitmunt in kunde,
ontslagen uithoofde van haar Christelijk
politiok-sociale overtuiging. Onze Christe
lijke onderwijzers en onderwijzeressen heb
ben in het vervolg te weten, dat zij in poli
tiek-sociale overtuiging niot te zeer van hun
bestuurdcren hebben af te wijken; zoo ja,
hun ontslagbrief ligt gereed.
Er is een tijd geweest, dat van den libe
ralen dwang met zoo groot-en geestelijken
strijd, mot zoo vele geldelijke opofferingen
het Christelijk onderwijs, de Chris
telijke onderwijzers zioh vrij hebben
weten te vechten. Vrijheid i3 do leuze ge
weest, waaronder men optrok. En die vrij
heid is thans vertrapt. De Christelijko on
derwijzers bobben hun bestuurdcren op po-
litiek-sociaal terrein te volgen; zoo niot,
hun ontslagbrief ligt gereed.
Na daarna aan de kaak gesteld te heb
ben, dat allerlei andere zaken in den doof
pot moesten, maar dat E n k a eerlijk was,
heen had te gaan en dat de mede-Christenen
haar het brood zouden ontnemen, besluit
het blad:
Het ontslag van E n k a is het begin.
■Straks wordt het lidmaatschap eencr poli
tieke partij, die niet tot de coalitie behoort,
voor een Christelijk onderwijzer ongeoor
loofd geacht. De politiek-sóciale vrijheid is
niet meer gewaarborgd.
Zullen de mannen van het Christelijk on
derwijs, zullen Nederlands Christenen deze
aanranding der Christelijke vrijheid ge-
doogen1
Het gaat hier mede om de eer van ons
Christelijk onderwijs.
Dc kinderj all rouw der Prinses.
Wanneer straks het Koninklijk Gezin ge
durende een week te Amsterdam zal toeven,
eal ook natuurlijk een deel dor zorgen voor
Prinses Juliana toevertrouwd worden aan
haar kinderjuffrouw, mejuffrouw Lena
Marting.
Zij is een Amsterdamschc van geboorte
en bracht haar geheele kindsheid daar ter
stede door. Haar ouders behoorden tot de
minder met aardsche goederen, bedeelden
en woonden in een der straten van den J^r
daan en zoowel haar vader als haar moeder
werkten hard om in het onderhoud van h„*frf
gezin te voorzien.
Als kind bezocht zij een der lagere scho
len der eerste klasse en was daar eon dei
ijverigste leerlingen. Zij stond in lioog aan
zien bij het hoofd der schooi. Toen reeds
verklaarde Lena Marting zich geroepen to
gevoelen om ziekenverpleegster te worden.
Hetgeen rij op school verklaarde van plan
te zijn heeft zij ook ten uitvoer gebracht.
Zij kwam als leerlingverplcegster aan do
Lulhersche Diaconesseninriohting aan do
Koninginneweg te Amsterdam.
Na daar eenjgen tijd werkzaam geweest
te zijn, geraakte rij verloofd. Ze moest
dientengevolge haar ontslag nemen in dit
ziekenhuis en vertrok naar 's-Gravenhag
om daar haar arbeid voort te zetten in het
Haagsch Ziekenhuis.
Haar verloving word echter weer afge
broken on met hart- en ziel wijdde zij zich
toen verder aan haar zieken. Zij werd daar
door haar vlijt hoofdverpleegter en in deze
kwaliteit kwam zij in aanraking met dr.
Roessingh.
Toen hem werd opgedragen, nu om te zien
naar een verpleegster tovens kinderjuffrouw
voor ons Prinsesje, noodigde de lijfarts van
Hare Majesteit zuster Marting uit eens met
hem te komen spreken. Zij was wel wat hui
verig om aan dc uitnoodiging gevolg te go^
ven, maar ten slotte trok zij dc stoute
schoenen aan om eens naar het Noordeinde
te gaan om mot Hare Majesteit de Konin
gin kennis te maken.
Dit onderhoud heeft tot gevolg gehad dal'
aan, zuster Marting een gedeelte van de
zorgen werd opgedragen voor Prinses
J u liana.
En zoo zal gebeuren, dat zuster Marting
tijdelijk in haar geboortestad zal wederkec-
ren in een betrekking, waarvan zo niet ge
droomd had, dat ze ooit bereikbaar voor
haar was.
Zij heeft dit zeker te danken aan haar
voorbeeldige plichtsbetrachting: en haar
ouders zijn trotsch op hun kind dat het
reeds zoover heeft mogen brengen
(„N. v. N.")
VIootmanoonvroM.
Ook dit jaar /uilen door onze Marine
vlootmanoeuvres gehouden worden, en ri
in de tweede helft van September, aan
vangende omstreeks den 19den van die
maand tot begin October.
De manoeuvres, die op dezelfde schaal
zullen plaats hebben als in 1903 en van den
selfden aard zullen zijn, worden gehouden
in het zuiderfrontier, met Hellevoetsluis
als punt van uitgang.
Particnlicr© landerijen.
De Minister van Koloniën heeft aan da
Tweede Kamer, ter inzago voor de leden,
doen toekomen het van de Commissie tot
herziening en codificatie van* de voor de
gouvemementslanden op Java en Madoera
geldende voorschriften van agrarischen aan'
afkomstige ontwerp van een Koninklijk
besluit, houdende regelen nopens de ver
eischten, waaraan de eigenaren van parti
culiere landerijen in Nederlandsch-Indic
zouden moeten voldoen, vergezeld van de
bijbehoorende toelichting.
Hamerverkiezing Helmond.
De „Res.bodc" schrijft: In de 'vacatur t-
Regout werden, na den bekenden professor
dr. Pocls, reeds tal van namen genoemd
voor het lidmaatschap der Tweede Kamer,
't Lijken echter proefballons, evenals hot
bericht, thans in een der bladen tc lezen,
dat er sprake „zou" zijn van een werkman-
candidatuur voor deze Kaïner-vacature.
„De Tijd" meldt, dat van invloedrijke zijde
de oud-minister Nclissen voor de Candida-
tuur zou worden aangezocht, doch voor een
eventueel© candidatuur niet in aanmerking
wejiseht te konien. - -
