Hl
E.Br^nJsm^
vWaveren's
m
iö
P3
IJAC8L (Kaarkracht)
Bock
Münchener
Pilsner
Brinio
Extra Lager
Dubbel Gerste.
No. 15132.
LEXDSGH DAGBLAD, Woensdag* 23 Jnnl. Derde Blad.
Anno 1909.
PERSOVERZICHT.
Gemengd Nieuws.
JEN EVE Ren
BRAÜ90
fO,72, t O.HO
en f 0.90 p. Liter.
Eene heldere fabriek en
zuivere zeep bezorgen U
brandschoon goed. Met
Sunlight Zeep is er geen
gevaar.
V
iL
Is zoo zuiver als GOUD.
Crodietbank voor Nederland,
<X>
CÖ
O
<X>
(3
3.2
2 a
2
Mevr. VAN DEB WERF,
Verkrijgbaar in alle
buurten der stad.
'Dr. A, W. Bronsveld bespreekt in zijn
joingsto „Kroniek" iu „Stommen voor
yf aard beid on Vrede" de Nieuw-
Calvinisten, die uit puur-menschelijke
berekening met de ©ere Gods schermen. Hij
toekent dr. Kuypcr in zijn speculeercn op
don 'farizeosclien waan, den (on)geestelijken
hoogmoed van de schare, die opgezweept
moest worden cn in do mocning versterkt,
jdftt aan liun overwinning hot heil hangt
yan ons land; ja, dat daarmede de oer van
don hoogen God gemoeid is.
Na gewezen te hebben op de vereering
van menschen, die dr. Kuypcr zoekt en Welke
lxdm gebracht wordt op een wijze, die ide
perken te buiten gaat, cn herinnerd te heb
ben aan de soliade, door hem aan de Ned.-
tïervormde Kerk toegebracht, zegt dr. Brons
ki
„Voor 350 jaar, toon de gereformeerden
gejaagd cn vervolgd cn gedood werden om
hun geloof, was hetgeen zij in hun belijde
nisgeschriften neerschreven, do uitdruk
king van hetgeen er loefde in hun harten.
Hun geloof aan de uitverkiezing en aan
Gods souvereine genade troostte en sterkte
hen in de gevangenis, op het schavot bn
den brandstapel. Zij wisten zich naar
Gods eeuwig voornemen geroepen tot de
eeuwige heerlijkheid. Zij onderschreven hun
belijdenis mot hun bloed.
Thans is dat zoo geheel anders. Het 'ge
loof aan do eeuwige verkiezing is voor ver
reweg de meeste gereformeerden van onzen
tijd een ,c\pgma geworden, een zaak van !re-
danoering en bespiegeling zonder meer.
Onder de 2000 deputaten waren er onge
twijfeld zeer weinigen, die zouden durven
joggen, dat zij kinderen Gods zijn. Hun ge
loof aan de prodestinalie is een zaak van
het verstand. Het te belijden brengt ook vol
strekt niet in gevaar, maar is zelfs profij
telijk, en hoeft voor velen do „beloften van
het tegenwoordige leven."
Ik kan de gedachte niet onderdrukken,
dat in dit alles veel onwaarachtigheid is,
en dat onze hoogste, geestelijke, goederen
niet veilig zijn bij een partij, die de ver
hooging van God en van het schepsel onder
het uitspreken van ootmoedige formules zoo
treffelijk weet ie veTeenigcn.
Zij, die onze Vadcrlandsche kerk liefheb
ben, mogen niet medewerken aan de ver
meerdering van de politieke macht van dr.
Kuypcr en zijn aanhang, daAr hij „op endo
ojp een wereldsch man is, in wiens handen
<XW» geestelijke goederen niet veilig zijn."
Dr. Bronsveld begrijpt dan ook niet, dat
'<\jt christelijk-historisohen, die blijkens
i&m orgaan voor de keus geplaatst tus-
whon sommige liberalen en sommige anfci-
j*evolutioiraairon, aan eerstgenoomden de
[F/Ottrkeur zouden geven on die evenmin oen
^uti-re volution nairo meerderheid als een
Lwcodo ministeric-Kuyper wensohen, hun
Jwlfstandigheid niet handhaven.
„Toegegeven (wat wij niet onvoorwaarde-
kunnen doen), dat alloen door „de
httlitie" de christelijke grondslagen van
5o» volksleven beveiligd worden, zou-
3oa deze in gevaar komen, wanneer man
ken ala Van Kar nebeek, Roell, De Beau-
tjcrt, Van Foa-ejat, Van der Vlugt, om geen
Andere namen te noemen, ons bleven
rrrtegenwoordigen of bestuurden? Tooh zal
Otma afdeeling van dc Okr.-Hist. Unie het
wagen, deze mannen candi(baat te stel
len. Zij noemen zich niet „christelijk" en
daarom zal men liever de onbeduidendste
anti-revolutionnairan, gereformeerde zeloten,
en roomsoken kiezen boven mannen, be
kwaam, eerlijk, en iu hun particulier leven
vriend'-n van Kerk en religie. Het gaat
niet aan hier in 't openbaar namen te noe
men van Kamerleden, die dc Kamer ont
sieren, maar „christelijk" (hoeten?) doch
ik vermoed, dat byv. dc hoer Lohman de
voorkeur zou geven aan' ben alleszins be
kwaam vrij-liberaal, maar de christelijk-
historisehen loopen in 't gareel. Zij moeten
ruilhandel drijven mot do twee andere
groepen dor coalitie. Zij moeten met 'kracht
en geweld velen van hun partij Ier (toe
brengen om den anti-revolutdonnair of
den roomsche te stemmen. Inderdaad, ik *vind
de positie dier mannen niet benijdenswaard,
en de houding, welke zij aannemen, (niet
onberispelijk. Er zijn oogenblikken, waarin
hun geweten zegt: gij behoort niet bij de
^calvinisten", doch zij missen de macht 'om
naar die inspraak te handelen. Zij ineenen
zioh te moeten houden, bij de „christelijke"
partijen."
Dl-, Bronsveld komt vervolgens óp tegen
de onrechtvaardige beschuldiging aan het
adres der linkscho partijen, dat zij „tegen"
niets feller vijandschap 'aan den dag hebben
gelegd, dan tegen de scholen, die het ver
band van den christelijken godsdienst met
do volksopvoeding wensohten to handhaven."
„Is or sinds 1SS7 bij de liberale partij
niet een kentering gekomen, en kan inen
haar nu nog ten laste leggen, idat zij het
bijzonder onderwijs onderdrukt? Do libe
rale minister van koloniën, baron Van.
Dedem, wordt nog altijd door alle bestuur
ders van onze Zcndingsvercciiigingen gepre-
zon om zijn welwillendheid jegens den ar
beid der Zending in Indië; liberalen steu
nen wat Zondagsrust bevordert; en do Kin
derwetten, door een liberaal minister ont
worpen, hebben in onze wetgeving een ele
ment gebracht-, waarvan 'de Kerkgenootschap
pen en de christelijke philanthropic ruim
schoots partij en profijt trekken.
Is het eerlijk die geheelo partij, ook hu
nog, voor te stellen als een gezelschap van
aan God on godsdienst vijandige mannen?
Zeker, do schoolstrijd, zooals die door Kap-
pcyne c. s. werd gevoerd, strekt den libe
ralen niet tot eer; maar we zijn dien tijd
en strijd to boven, en do tijd tis er, waarin
niet d8 dogmatiek, maar de gezindheid, en
de eenheid in de practische politiek tot
een nieuwe partij-formatie had moeten lei
don. Do heer Lohman is ai'keerig van dc
bcruchto antithese waarom weerstaat hij
dr. Kuyper niet, die zijn deputaten iwéér
opriep tot den godsdienststrijd Wij vin
den hot protest tegen do antithese, gepaard
met liet ijveren voor de herkiezing van dr.
Kuypcr en zijn medestanders, een bet reu-
re nswaardigo inconsequentie, een tegenhan
ger van het tegen spreken, maar v oor-
stemmen."
En do andere bondgenoolen van dr. Kuy
per, do B.-KathoHekcn,,'t Moet hen wel
zonderling aandoen roept dr. Bronsveld
uit zoo samengekoppeld te worden !met
mannen, die zoo fier en zoo uitdagend zioh
^Calvinist-en" noemen. Te Utrecht riep dr.
Kuyper uit, dat het zoo heerlijk 'zou Wezen,
indien in dit 400-jarig geboortejaar van Cal-
vjjn zijn partij bij do stembus zegevierde.
Zoo mak*» dus de roomsehen zich op, om
in Juni te stemmen „ad majorem gloriam
Johannis Calvini." Als de grooto Hervor
mer dat nog eens beleven moolit!"
De rechterzijde kondigt bij verkiezingen
aan: uitbreiding en verhooging van heb
tarief van invoerrechten: lo.
om daardoor de geldelijke lasten van een
stelsel van sociale verzekeringen te beta
len; 3o. om de productie-voorwaarden hier
te lande en elders meer gelijk te maken.
In een vliegend blaadje van de Yereeni-
ging „Het Y r ij e Ruilverkeer"
wordt over die kwestie van de productie-
voorwaarden het volgende gezegd:
„De productie-voorwaarden, en dan op
verschillend gebied van maatschappelijke
werkzaamheid, gelijk te maken aan die
elders bestaan, wèl, dat is op zichzelf nog.
een zeer matige eisch voor hen, die ons
volk vooruit willen brengen.
De productie-voorwaarden moet men
hier beter maken, ons volk op allerlei ge
bied sterker maken dan den vreemdeling,
ten einde de kracht op de wereldmarkt te
verhoogen, de nationale welvaart te ver
meerderen, en dat in alle kringen der sa
menleving.
Alleen is het maar de vraag op welke
wijze.
Dat het ons voor den landbouw geheel
en al op den verkeerden weg zou hebben
gevoerd, wanneer men indertijd graanrech
ten was gaan heffen, welke aan de rech
terzijde vroeger o zooveel sympathie heb
ben gevonden en nu o zoo weinig steun
meer vinden, dat wordt nu wol algemeen
toegegeven. Die gelijkmaking van do pro
ductie-voorwaarden, zoonis men dat des
tijds op dit gebied ook noemde, zou hot
overgroots de-el van onzen vaderlandsohen
landbouw gevoolig hebben geschaad. Ze
zou de productie-voorwaarden van boter,
kaas, vleesch, vee, groenten, eieren, tuin
bouwproducten, de voorwerpen van onzen
reusachtig vermeerderenden uitvoer, 6tork
hebben verminderd cn daardoor al heel
weinig voordeel, integendeel veol nadeel,
aan den vaderlandsclien landbouw hebben
berokkend. Dat ziet men nu wel in.
Maar wat men nog niet zoo algemeen
ziet, dat is, dat de verhooging en uitbrei
ding van liet tarief van invoerrechten van
de bewerkte artikelen precies denzelfden
invloed zal hebben in ons land.
Allereerst voor den landbouwer, dio geen
enkel voordeel daarvan geniet, geen enkol
van de producten van zijn bedrijf in prijs
daardoor ziet verhoogen, maar die wèl voor
zijn werktuigen, zijn hulpmiddelen van het
bedrijf zoowel als voor de voorwerpen van
dagelijksch gebruik meer zal hebben te be
talen. Verslechtering derhalve van do pro
ductie-voorwaarden, bij ^lians vergeleken.
Ook voor den handel, wiens vrijheid van
beweging wordt belemmerd, die, voor zoo
ver het detailhandel is, veel meer op bin-
nenlandsche fabrikaten zal zijn aangewe
zen, vaak afhankelijk wordt van enlcolo
fabrikanten zooals bijv. in Duitschland
eoo sterk het geval is, die minder omzet
zal hebben en meer kasten voor tal van
artikelen, vaatwerk, verpakkingsartikelen,
papier, alsmede voor voorwerpen van alge
meen gebruik zal hebben te besteden. Ver
slechtering dus van de productie-voor
waarden bij thans vergeleken.
Maar ook de industrie zal in algemeenen
zin in haar productie-voorwaarden achter
uit gaan.
Een groot gedeelte van onze nijverheid
ia reeds bijna geheel oxportnijverkeid.
Aardappelmeel-, strookarton, turfstrooi-
selfabrieken in het noorden, weefnijvolheid
in het oosten cn zuiden, scheepstimmer
werven overal, zijn reeds enkele voorbed
den uit de vele, hoe de groote nijverheids
takken van ons land don prijs van een
goed deel van hun product in het. buiten
land en op do buitenlandsche markt vast
gesteld vinden. "Vermeerder door invoer
rechten, de kosten van lovensonderhoud
der werklieden, van do hulpstoffen, werk
tuigen, koper- en metaalwerk in het alge
meen, houtwerk, papier, enz., en dc pro
ductiekosten worden hoogcr zonder kans
op evenredige vermeerdering van de
verkoopprijzen. Geen verbetering, maar
verslechtering van productie-voorwaarden
bij thans vergeleken.
Enkele takken van nijverheid, die
hoofdzakelijk voor do binnenlandsche
markt werken, zouden intusaohen profitee-
ren, him prijzen ten koste van den verbrui
ker wat kunnen opzetten. Wat beteekent
evenwel dit voordeel voor weinigen, vergo-
lekcn bij de nijverheid van ons land in haar
geheel
Niets of uiterst weinig, daargelaten nog
de verkeor'dö werking, die op den duur
ook voor de besohermde industrie telve niet
uitblijft.
Verhooging en uitbreiding van het ta
rief van invoerrechten, zooals bijv in het
ontwerp Harte van Teoklonburg, schaadt
ook cam industrie in haar geheel geno
men.
Tal van takken van nijverheid, vooral
van de kleinere industrie», dio tot groote
nijverheid moet uitgroeien, kunnen alleen
daarom in ons land bestaan en groeien,
omdat daarbij do keuze van grondstoffen
en halffabrikaten geheel vrij is. Van alle
deelen der wereld kunnen de fabrikanten,
zonder te groote kesten, betrekken wat
hun voor hun fabrikaat past. In vele vak
ken leert de ervariDg, (lat men alleen
daarom voordeelig kan werken, omdat men
onderdooien van hot fabrikaat uit het
buitenland kan laten komen, waar ze in
zeer groote inrichtingen uiterst goedkoop
worden vervaardigd op een schaal, die in
ons land toch niet mogelijk zou zijn (som
mige rijwiel-onderdfcelen bijv. in groote ge
weer fabrieken). Leg daar invoerrechten op
cn gij krijgt dergelijke groote fabrieken
van hot halffabrikaat niet in ons land
overgeplaatst. Maar wel krijgt- gij een druk
op de productie-voor waarden van tal van
industrieën, die nu iu concurrentie met hot
buitenland naar alle deelen der wereld
exporteeren.
Neen, voor ons land, voor onze indus
trie, zooals die in ons land nu eenmaal is
gegroeid met het oog, wat den afzet be
treft, hoofdzakelijk naar buiten gericht,
naar de vesste markten zelfs, voor ons land
beteekent verhooging en uitbreiding van
het tarief van invoerrechten niet verbete
ring van do productievoorwnardcn, maar
verslechtering.
Men blijvo daar af cn bovordcre de nij
verheid op andere wijze."
Gisternamiddac e ge n te
Loosduinen de vlammen uit de berg- en
werksohuur van den tuinder O. v. d. L.
Nadat de levende have gered was, wist de
brandweer het vuur tot dit gobouw te be
perken. Later bleek, dat de brand ontstaan
was doordat een vijfjarig meisje met haar
nog jonger broertje in die schuur met
lucifers had gespeeld. Dc sohade wordt
door assurantie gedekt.
Sedert een paar dagen houdt
Hr. Ms. pantsordekschip „Heemskerk"
oefeningen onder do Soheveningsche ku6t.
Maandagavond werden die mot zoeklichten
gehouden, waarbij de oorlogsbodem een
torpedoboot verraste, die door de „Heems
kerk" onder 6chot werd genomen. Dit on
gewone verschijnsel dat o- een vergevor
derd uur zoo dicht onder de kust eon aan
tal kanonschoteu werd gelost, trok zeer
de aandacht en lokte vele toeschouwers op
den strandmuur te Scheveningen.
A.an.'a R ij k s o o n s t r u o t i e w e r k-
plaatsen to Delft werden sedert een half
jaar tal van kostbare koperen machinedeo-
len vermist. Eindelijk is het der politie
gelukt drie leerjongens als de daders aan
te houden. Een opkoopcr te Delft kocht
hen het gestoleno af Hij en de' jongens zijn
geverbaliseerd.
Een klein deel van het gestoleno werd bij
den opkooper in beslag genomen; maar de
groote hoeveelheid was reed» in Den Haag
door hem te gelde gemaakt.
Ter navolging aanbevolen.
Menigmaal bestaat er aanleiding om
zich, zooal niet te ergeren, dan tooh min
stens te verwonderen over de kalmte,
waarmee een aantal belastingschuldigen
hun aanslagbiljet eenvoudig, zooala 't heet,
„achter de pendule" leggen. Hinderlijk ia
dat, als bewijs dat soms zoo weinig besef
bestaat van plicht; en dom ia want inj
don regel is nu Leiden in last, als de ont«
vanger ten slotte tot vervolgen overga»*
en er nog groote kosten bij komen.
Intusschen moet als verzachtende om*
standigheid worden erkend, dat '4 vmk
bot wafca mtwwk Boeilgk mh, all om
vaak zeer matig weekgeld de termijnen
van de belasting te betalen, waarbij
dan nog het tijdverlies voor dat betalen
komt.
Een uitstekend denkbeold is 't dan oekg
dat men naar de „Haarl. Ot." meldt
thans te Haarlem tracht te verwezenlijkeni
een voreeniging te vormen voor de werk-
manskriugeu, met het doel om in staat
to stellen, door kleine, wekelijksche ster*
tmgen do belastingen te voldoen.
Het doel is, te voorkomen dat velen
zooals nu geschiedt wegens wanbetaling
hun kiesrecht verliezen.
Maar ook als sociaal opvoedingsmiddel
is 't een plan, dat navolging verdient.
Sportbetooging. Vrijdag-
avond wordt te Amsterdam, onder leiding
van den heer H. Terstoeg, bestuurslid van
de afdeeling Amsterdam van Volksweer
baarheid, oen vergadering gehouden van
afgevaardigden van sport- cn oponluoht-
epolyerecnigingen, zangvereonigingen en
muziekgezelschappen ter nadere bespre
king van het plan om bij gelegenheid van'
do eerstvolgende komst van H. M. do Ko*
ningin^ in de hoofdstad, een groote sport*
betooging met avondfeest in to rlohten.
Voorts zullen op deze vergadering een
olgemeeno regelingsoommisse en een con*
trale oommissie voor al com een e leiding
worden gekozen.
Te Heerenveen vochten Zon-
dag twee honden. De oigonnar van den
oenen hond sloeg met een groot leaasmes
den m ooien herdershond van don slager K*
zoo in den rug, dat een gapende wondrf
ontstond en het dier op advies van don'
veearts direct werd afgemaakt. De dader
is door do marechaussee geverbaliseerd
het is d© koopman v. d. M. f..N. R» O.")
Een grijsaard gesard. To
Elsloo Is een 77-jarig man zoolang gesard
tot hij naar zijn geweer greep.
Naar do „L. K." meldt, had hij Woena*
dag met een geweer uit zijn woning eenigo'
schoten gelost op een massa menschen,-
waardoor twee porsonen, een bierbrouwer
cn con 10-jarige jongen, werden getroffen
cn bloedend verwond, doch golukkig niet
ernstig. De oorzaak moet zijn geweest*
dat van te voren verschillende jongens op!
den ouden man met steenen hadden ge
gooid, waardoor deze woedend werd, z(jn'
geweer voor den dag haalde on toen ©enige'
schoten loste. De marechaussees namen'
ten huizo van den verdacht© eon hoeveel*
lieid hagolpatronen in beslag, nismede he4
geweer, hetwelk ter griffie t© Maastricht
werd gedeponeerd.
Vrijdagmorgen werd hij overgebracht!
naar Maastricht om tor beschikking defl
justitie te worden gesteld.
Op de t e n t o o n st o 11 i n g v a tt
portretten van sehoon'a vrouwen uit de 18de
couw te Parijs, kwam sedert enkele wekorf
een deftig oud heer, een Franschmax», da*
gelijks kijken en bleef langen tijd in brf*
wondering 6taan voor een portret vaat
Jeanne, markiezin van Pompadour, go*
Bohildord door Boneter, afkomstig uit hefl
museum te Edinburg. Woensdag kwam hif
weer ract een grootcn ruiker koronbloemetf.-
Voor het portret viel hij op de knieën erf,
den ruiker omhoc^ houdende, riep hijf
„O, geliefde Jeanne, eindelijk hob Ik jfll
gevonden. Kom bij me, kom bij mo 1"
Do Buppoosten hebben den arme rad
moeite meegetroond naar een kam'er, waat.
familieleden hem hebben weggehaald.
By afhalen wordt van WIJN 10% en van GEDISTIEaLIEERD
7228 16 5% kortisig gegeven.
Suniightzeep-Schaafjes, om zachte Zeep te
maken, GRATIS te bekomen bij uw Winkeliep in
Puil voop 5 omslagen. 7244 84 j
6174 30
Nieuwe H-iju 28, te Leiden,
geeft uit pCt. Obligatiën ln stukkon van f 1000, 500,
f 100 en f 50 tegen den koors van /*100{ vorkrUgbasr b(j eiken
Kassier en Commissionnalr in Effecten. 6784 20
cd
O
**4
n
»-< CL)
jj 22
t>
tJ 2
"£-
.ti
<L» <L>
öo
W
Q
ii
w
►J
cst
CO
De Antiseptische Haarmid-
delen. van den Hoflcapper JUST.
SJAN JACOB, waaronder
tl)n te Lelden verkrijgbaar bjj denHee
ren A. G. HOPJPEZAK, Bree-
straat on GEBRS. C1RISH-
AANSE, Hoogewoerd. 6178 11
Verloskundige,
Prins Hendrikkade 37, bjj het
Centraal Station, Amsterdam. Consult
alle Werkdagen 11-8 en 7 9.
6614 6
Alle gebrouwen van
Gerstemouten Hop, zon
der maïs of andere min.
derwaardige grondstof,
fen en zonder Conser.
veermiddelen.
Wil zooveel
mogelijk de
Zondagrust
van uw naasten eerbie.
uigen. Koop niet op
Zondag wat gij op andera
dagen kuni bekomen.
1384 6
