Het nieuwe gebouw voor
de apen in „Artis."
Gehoor gevende aan de uitnoodiging
van het Genootschap, dat het gebouw ge
sticht heeft, meldden zegt de redactie
van „Het Nieuws" wij ons aan op het
kantoor van „Artis". Toen wij een oogen-
blik gewacht hadden, ging de telephoon.
£r werd opgebeld van uit het nieuwe ge
bouw. De directeur van het Genootschap
„Natura Artis Magistra", dr. Kerbert, in
formeerde, of de bezoekers er al waren
en toen dat bevestigd werd, bracht een
der heeren ons door den fraaien tuin naar
de plaats van bestemming.
"Daar werden wij opgewacht door dr.
Kerbert, zijn assistent den heer Portielje
en den Amsterdamschen architect, den.
heer Ouëndag, ontwerper van het gebouw,
dat ons bij den eersten aanblik al bijzonder
fraai voorkwam, 't Is gelegen aan de Dok
laan te Amsterdam en beeft zjjn front in
de Diergaarde,
Als men door de vestibule met dubbele
tochtdeuren het Apengebouw binnentreedt,
komt men in een ruime zaal, die, evenals
de nog daaropvolgende twee zalen, een
prettigen indruk maakt. Het licht komt
vrij binnen door de plafonds van gekleurd
glas, zoodat men de bewoners, die in de
verschillende kooien, aan weerszijden ge
bouwd, vertoeven, goed zien kan. Men ziet
nu de apen allen bij him eigen sooj-t en fa
milie. Of zij schik hebben in hun nieuw
verblijf I Zij kunnen daar naar hartelust
klauteren en klimmen en zelfs door een
deurtje van bijzondere constructie naar bui
ten gaan, om in de vrije natuur te ver
toeven. Een aap heeft nu eenmaal graag
het uitzicht op boomen, zoodat er ook
voor een goed buitenverblijf gezorgd moest
worden. Men kan nu goed zien, hoe de
apen heeten en waar zij vandaan komen.
Op de naamplaatjes, die onder de hok*
- ken aangebracht zijn, vindt men, dank zij
den arbeid der schilderes mcj. Kelting,
een portret van de apen met hun fami
lienaam er bü, zoodat men niet meer be
hoeft te gissen.
Op twee voorname punten bo den tiouw
van het nieuwe apenverblyf dienen wij te
wijzen. In de eerste plaats is de ventilatie
zoo, dat steeds frissohe buitenlucht aange
voerd wordt, die op temperatuur en eenigs-
zins voehtig gehouden is. Van een min
of meer benauwde lucht is dus geen sprake
meer. Dan hebben de bezoekers ook goen
last van de werkzaamheden, die voortdu
rend "verricht moeten worden voor de ver
zorging der apen. Achter de kooien loopen
de „dienstgangen", waar de bewakers in
staat zijn, de dieren te voeden en op hun
gemak schoon be houden. Alle onzinde
lijkheden loopen door buizen en gootjes uit
de kooien weg; het publiek ziet niets daar
van. Als we in de tweede zaal komen, krij
gen wü de „clou" van het aponpatei» te
zien. Hier is het verblijf van de oraag-
eetangs en chimpansee».
Deze dieren moeten met de gTOotste zor
gen behandeld worden, om ze "in, het leven
te houden. Vroeger kon men den orang-
oetang zich achter tralies zien bewegen.
Nu niet meer. De dieren houden nu ver
blijf in een kooi, die door dik spiegelglas
van de zaal gescheiden is, zoodat het pu
bliek met meer in staat is deze mensch-
achtige apen met allerlei lekkers te trak-
teeren, waardoor zoo dikwijls, naar dr.
Kerbert ons mededeelde, gevaar voor in
fectie bestond.
Achter het spiegelglas ziet men nu in
het vijf meter hooge hok drie afdeelingen,
'ook hier weer door sterk rasterwerk van
elkaar gescheiden. Als men voor de kooi
staat, lijkt het toch alsof de dieren alle
in één hok zijn.
Er is op het oogenblik pen chimpansee,
die vroolijk van aard is en de grappig
ste toeren verricht. Eén van die orang-
oetangs, die sinds een week in de Dier
gaarde is, Sophie zoo heet deze mensch
aap, is afkomstig uit Borneo. Als baby
ging zij reeds naar Solo, waarna zy naar
Amsterdam verhuisde. Het dier is nu zes
en een half jaar oud en ruim 'n meter lang.
Of die orang-oelangs ook sterk zijn! Al
les, wat in de kooien is, heeft men extra
sterk moeten maken: het spiegelglas is
liefst vier centimeter dik.
.Wat zyn deze apen toch vernuftig! Ach
ter hun kooi ligt 'de serre, waarvan wij
zooeven spraken. Daar zijn allerlei boo
men, planten en palmen, om den orang-
oetang en chimpansee toch een boschrijk
uitzicht tie geven. Door tralies zijn de
kooien gescheiden van deze serre, waar
in ook een tropische warmte is. Nu had
dezer dagen de nieuwe orang-oetang So
phie blijkbaar veel zin in een der palmen,
die op een paar meters afstand van het
hok staan. Het dier werkte zijn wollen do
ken door de tralies en wist deze naar den
palm te slingeren, die echter onder het
gewicht bezweek en omviel. Toen de op-
passer de plant, die zich in een bak bevond,
weer overeind gezet had, kwam Sophie op
Oen nieuwe gedachte. Zij scheurde een
strook van de deken en wierp deze bijwij
ze van lasso naar den palm, welken zij
dan ook naar zich toehaalde. Of die orang-
oetangs ook begrip van werktuigen heb-;
ben I
Behalve deze orang-oetang en 'de chim
pansee Josephine is er nog een zeer jonge
orang-oetang, die een Tampong-aapje tot
speelmakkertje heeft, 't Is wel de moeite,
waard de dieren in hun nieuw, fraai ver
blijf te gaan bekijken. Men kan daar een
halven dag pleizier hebben.
De chimpansee Josephine is dol op Kaar
oppasser. Deze ging eens in de kooi liggen
en deed alsof hij dood was. Angstig liep
Josephine om den man heen en hield af
en toe de ooren tegen zijn hoofd, aandach
tig luisterende. Toen begon het dier op-
eens den oppasser te schudden en te rol
len, dat de man niet langer kon blijven
liggen en maar opstond. En de chimpan
see danste daarop blij en uitgelaten m de;
kool rond.
't Is veel waard, 'dat men deze verstan-;
dige dieren nu zoo goed bekijken kan.
De derde zaal is evenals de eerste voor
allerlei apensoorten ingericht.
In het gebouw bevindt zieK nog een
lokaal, waar de apen bij hun komst in
de Diergaarde eerst vertoeven; benevens
feen keuken, nog fraaier ingericht dan keuh
kens in gewone heerenhuizen.
De bewoners en bewoonsters van hef
Apenpaleis krijgen daarin allerlei lekkere
versnaperingen en 's middags ges tooiden
pot, n.ï. groenten en aardappelen-
De hoogere apen eten k la carte, 's Och
tends Wilhelmina-Kindermeel en allerlei
zuidvruchten, 's Middags krijgen de gasten
naar verkiezing thee of eikel-cacao en voor
diner ook gestoofd eten. Als deze apen
last van rheuraatiek hebben, krijgen zij
wijn met kina!
Wij zouden nog veel meer van de apen
fen hun prachtig verblijf kunnen vertellen,
doch het zou ons te ver voeren.
Thans is het nieuwe Apenhuis voor de
Artisleden geopend. Op avonden van con
certen zal het ook geopend zijn. De be
woners kan men dan by een schitteren-,
de electrische verlichting aanschouwen.
Binnenkort wordt ook een aanvang ge
maakt met den bouw van de zalen voor
vogels en kruipende dieren. Het Genoot
schap spaart geen kosten. Het nieuwe
Apenhuis alleen werd door Gebr. Terlingen
aangenomen voor 88,000.
De vloten der wereld.
De Engelsche admiraliteit heeft een
overzicht uitgegeven van de sterkte der
vloten van Groot-Britannië, Duitschland,
Frankrijk, de Vereenigde Staten, Rusland,
Italië en Japan op 31 Maart 1909. Uit
dit overzicht blijkt allerduidelijkst het over
wicht van Groot-Britannië. De schepen zijn
naar de soort gerangschikt en dan blijkt
allereerst, dat de verschillende vloten aan
slagschepen tellen:
Gebouwd. In aanbouw.
Groot-Britannië 53 6
Duitschland 32 IQ
Vereen. Staten 26 6
Frankrijk 18
Japan 14 5
Italië io 1
Rusland 1 8
Onder de tien Duitschc schepen in aan
bouw zijn die van het vlootprogTam van
1908/1910.
Groot-Britannië heeft van de lijst ge
schrapt de gepantserde kustverdedigings
vaartuigen, van welke de Vereenigde Sta
ten en Duitschland er elk elf hebben en
Frankrijk tien. Alle Duitsche schepen van
dezen aard zijn echter meer dan acht en
twintig jaren oud.
Gepantserde kruisers telt Groot-Britan
nië er 38 (in aanbouw 1); Frankrijk 20(2);
Vereenigde Staten 15Japan 11 (2);
Duitschland 8 (4>; Italië 7. (3) fin Rus
land 4 (2).
Beschermde kruisers van <Je eerste klas-
se worden niet meer aangebouwd. Duitsch
land bezit geen enkel van deze schepen.
Engeland echter heeft er 18; Rusland 7;
Frankrijk 5; de Vereenigde Staten 3,
Japan 2.
Beschermde kruisers van 'de 2de klassd
heeft Groot-Britannië 38 (in aanbouw 5);.
Duitschland 21 (7); de Vereenigde Staten
16; Frankrijk en Japan 10 (1).
Duitschland bezit twee schepen van dit,
type, welke 21 jaren oud zijn.
Groot-Britannië bezit verder zestien be
schermde kruisers van de Sde klasse, tegen
Duitschland twaalf en Frankrijk elf. Onbe-
schermde kruisers bezitten alleen nog.
Duitschland (meest meer dan 22 jaren oud),
de Vereenigde Staten en Japan. Groot-Bri-
tannië bouwt er echter twee aan en bezit
verder acht „scouts"; een type, dat in
geen enkele andere Éuropeiesche marine
voorkomt.
Ook ten aanzien van de torpedojagers
blijkt Groot-Britannië's overwicht. Dat
toont het volgende staatje:
Gebouwd. In aanbouw.
Groot-B ritanmë 146 25
Rusland 97
Duitscliland 73 24
Frankrijk 56 16
Japan 55 3
Vereenigde Staten 20 15
[Wat toxpedobooüen betreft staat echte*
Frankrijk bovenaan met 262 vaartuigen van
verschillende klassen; dan volgen Italië
miet 109Rusland met 84Duitschland met j
83; Groot-Britannië met 80; Japan met,
69 en de Vereenigde Staten met 30. Ook1
in onderzeesche vaartuigen neemt Frank-1
rijk den eersten rang in met 98; Groot-
Britannië volgt dan met 68; Rusland mee
35; Duitschland met 8.
In een antwoord op een vraag vein het
parlementslid Hill verklaarde de eerste lord
van die admiraliteit, dat aan den bouw van
een „Dreadnought" dagelijks tusschen de
1000 en 1500 arbeiders bezig rijn. De kos
ten van een geheel voltooid schip van dit
type bedragen 1,950,000 pd.st. en van dit
reusachtig bedrag is ongeveer 70 pa. voor
werkloon bestemd.
pinrsterhe.il.
Feesttij voor zoo velen,
Heerlijk Pinksterfeest,
Laat heel de aaide deel en
In uw heilgen geest 1
Strooi uw zegeningen
Liefderijk in 't roncb;
Schep in alle kringen
Weer een blijder stond 1
In het grijst verleden
Waart ge, o feestgetij,
Zegenend als heden.
Bleek reeds uw waardij.
Hier, in onze dreven,
Brengt ge lioht en gloed
En wekt hooger leven
Ook in ons gemoed.
Boven 't lentepralen,
Heerlijk Pinksterfeest,
Doet go uw lichtglans stralen*
Sticht ge aller geest.
Wek tot 't edelst streven
Ieder menschonkind;
Maak voor 't reinste leven
Allen moer gezind t
